MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 MONITOR POLSKI DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 12 grudnia 1995 r. Nr 63 TREŚĆ: Poz.: ZARZĄDZENIE Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 12 października 1995 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów stosowanych przy tym dokumentów ZARZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU I GOSPODARKI MORSKIEJ z dnia 12 października 1995 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów stosowanych przy tym dokumentów. Na podstawie art. 67 pkt 2 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 i Nr 26, poz. 114 oraz z 1995 r. Nr 104, poz. 515) zarządza się, co następuje: 1. Zarządzenie określa zakres i sposób przeprowadzania badań technicznych pojazdów samochodowych, przyczep, naczep, ciągników rolniczych oraz motorowerów, zwanych dalej "pojazdami", oraz wzory dokumentów stosowanych przy tych badaniach. 2. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o: 1) ustawie - rozumie się przez to ustawę z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 i Nr 26, poz. 114 oraz z 1995 r. Nr 104, poz. 515), 2) rozporządzeniu - rozumie się przez to rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie warunków technicznych i badań pojazdów (Dz. U. Nr 21, poz. 91 i Nr 134, poz. 656, z 1994 r. Nr 116, poz. 557 oraz z 1995 r. Nr 45, poz. 236 i Nr 74, poz. 374) Badania techniczne pojazdów dzieli się na: 1) zwyczajne badanie techniczne, polegające na sprawdzeniu prawidłowości działania poszczególnych zespołów i mechanizmów, zwłaszcza pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska, oraz ocenie, czy pojazd odpowiada warunkom technicznym określonym w ustawie i w rozporządzeniu, 2) dodatkowe badanie techniczne, polegające na sprawdzeniu i ocenie, czy pojazd odpowiada dodatkowym warunkom technicznym, określonym dla niektórych pojazdów w rozporządzeniu lub w innych przepisach wydanych na podstawie ustawy, 3) poszerzone badanie techniczne, obejmujące zakres podany w pkt 1 oraz polegające na sprawdzeniu i ocenie prawidłowości: a) konstrukcji i montażu pojazdu złożonego poza wytwórnią z elementów jednej marki i typu albo importowanego indywidualnie, b) konstrukcji i montażu pojazdu złożonego z elementów różnych marek i typów oraz własnej konstrukcji, którego markę określa się jako "SAM", c) dokonanych zmian w pojeździe, o których mowa wart. 64 ust. 4 pkt 2 ustawy, 4) sprawdzenie istnienia lub ustania przyczyn zatrzymania dowodu rejestracyjnego przez organ kontroli ruchu drogowego, 5) doraźne badanie poszczególnych elementów pojazdu, zarządzone przez wojewodę zgodnie z art. 64 ust. 5 ustawy. 2. Badanie techniczne autobusu, którego nie dotyczą wymagania określone w 40 i 41 rozporządzenia, uważa się za zwyczajne badanie techniczne. 3. Poszerzone badania techniczne przeprowadza się: 1) przed pierwszą rejestracją - w odniesieniu do pojazdów, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. a) i b), 2) jako pierwsze badanie po dokonaniu zmian - w odniesieniu do pojazdu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 lit. c); następne badania są badaniami zwyczajnymi.

2 Monitor Polski Nr Poz Badania, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, nie wpływają na termin następnego badania technicznego, określony w dowodzie rejestracyjnym pojazdu Zwyczajne badanie techniczne pojazdu polega na sprawdzeniu: 1) zgodności rzeczywistych danych pojazdu z zapisami w dowodzie rejestracyjnym lub odpowiadającym mu dokumencie, dotyczącymi tożsamości i danych technicznych pojazdu, a także prawidłowości i stanu tablic rejestracyjnych, 2) stanu technicznego ogumienia, 3) prawidłowości działania, ustawienia i własności świetlnych świateł zewnętrznych, 4) stanu technicznego, skuteczności i równomierności działania hamulców, 5) prawidłowości działania urządzeń sygnalizacyjnych, 6) prawidłowości działania układu kierowniczego, stanu technicznego jego połączeń oraz wielkości ruchu jałowego koła kierownicy, 7) stanu technicznego zawieszenia, 8) prawidłowości ustawienia i zamocowania kół jezdnych, 9) stanu technicznego nadwozia, podwozia i ich osprzętu oraz przedmiotów wyposażenia, 10) poziomu hałasu zewnętrznego na postoju, 11) stopnia toksyczności lub zadymienia spalin, 12) spełnienia warunków dodatkowych określonych w rozporządzenia - w odniesieniu do autobusu. 2. Dodatkowe badanie techniczne polega na sprawdzeniu zgodności budowy, stanu technicznego i wyposażenia pojazdu z dotyczącymi go wymaganiami dodatkowymi, określonymi w rozporządzenia oraz w przepisach dotyczących warunków i kontroli przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych. 3. Wykaz czynności kontrolnych oraz metody i kryteria oceny stanu technicznego pojazdu określa załącznik nr 1 do zarządzenia. 4. Sposób badania skuteczności i równomierności działania hamulców określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 2 do zarządzenia. 5. Sposób kontroli poziomu hałasu zewnętr,znego podczas postoju pojazdu oraz poziomu dźwję~u sygnału dźwiękowego określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 3 do zarządzenia. 6. Sposób pomiaru stopnia toksyczności oraz zadymienia spalin określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 4 do zarządzenia. 7. Sposób sprawdzania prawidłowości przystosowania pojazdu do zasilania gazem określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 5 do zarządzenia. 8. Sposób ustalania nieznanych danych technicznych pojazdu w wypadkach, o których mowa w 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 6 do zarządzenia. 9. Sposób nadawania i wybijania numerów na podwoziach (nadwoziach) i silnikach oraz wykonywania tabliczek zastępczych określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 7 do zarządzenia Dane dotyczące właściciela oraz dane identyfikacyjne pojazdu należy wpisać do rejestru badań technicznych pojazdów na podstawie zapisów zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym pojazdu lub odpowiadającym mu dokumencie. 2. Rejestr badań technicznych pojazdów, z zastrzeżeniem ust. 3, stanowi dokument, którego strony powinny być ponumerowane, przesznurowane, a końce sznurka zaklejone nalepką i ostemplowane. Wzór rejestru określa załącznik nr 8 do zarządzenia. 3. Dopuszcza się prowadzenie rejestru badań technicznych pojazdów za pomocą techniki informatycznej Jeżeli wynik badania technicznego podlegającego potwierdzeniu w dowodzie rejestracyjnym jest pozytywny, pracownik dokonujący badania technicznego potwierdza ten fakt w dowodzie rejestracyjnym, wpisując termin następnego badania. Wpis powinien być opatrzony datą, podpisem pracownika, pieczątką identyfikacyjną pracownika oraz jego pieczątką imienną 2. W wypadkach innych niż wymienione w ust. stacja kontroli pojazdów wydaje zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym, przy czym jeżeli wynik badania jest: 1) pozytywny - w zaświadczeniu wypełnia się rubrykę "pojazd dopuszczony do ruchu", 2) negatywny - w zaświadczeniu wpisuje się stwierdzone usterki, z tym że jeżeli: a) nie stwarzają one bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub środowiska - w zaświadczeniu wypełnia się rubrykę "dopuszczony do ruchu warunkowo", wpisując niezbędne ograniczenia, w szczególności zakaz: przewozu pasażerów, ładunków, ciągnięcia przyczepy, jazdy w okresie od zmierzchu do świtu oraz podczas zmniejszonej widoczności, oraz okres warunkowego dopuszczenia, niezbędny do usunięcia usterek, jednak nie dłuższy niż siedem dni, b) stwarzają one bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego lub środowiska - w zaświadczeniu wypełnia się rubrykę "pojazd nie dopuszczony do ruchu", dokonując wpisu: "zatrzymano dowód rejestracyjny nr... "; stacja zatrzymuje dowód rejestracyjny i możliwie niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu trzech go do organu, który ten dowód dni, przesyła wystawił, załączając kopię zaświadczenia.

3 Monitor Polski Nr Poz Przepisy ust. 2 pkt 2 lit. b) stosuje się również w wypadku stwierdzenia niezgodności danych, o których mowa w 4 ust. 1 pkt Badanie techniczne pojazdu polegające na ponownym sprawdzeniu mechanizmów i zespołów, w których stwierdzono usterki, może być dokonane tylko w zakresie sprawdzenia ich usunięcia wyłącznie przez stację kontroli pojazdów, która te usterki stwierdziła, w okresie nie dłuższym niż 14 dni od poprzedniego badania. W innej stacji kontroli pojazdów albo po upływie tego terminu przeprowadza się badanie w pełnym zakresie. 5. Wzór zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym określa załącznik nr 9 do zarządzenia Jeżeli badanie techniczne dotyczy pojazdu używanego do przewozu materiałów niebezpiecznych, w zaświadczeniu wymienionym w 6 ust. 2 pracownik dokonujący badania technicznego zamieszcza wpis stwierdzający, że pojazd odpowiada dodatkowym warunkom technicznym dopuszczenia do przewozu określonego materiału niebezpiecznego lub materiałów niebezpiecznych danej klasy, określonym w przepisach dotyczących warunków i kontroli przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych, z podaniem: 1) nazwy materiału niebezpiecznego oraz numeru klasy i punktu, pod którym jest on wymieniony w odrębnych przepisach, lub 2) określenia grupy materiałów niebezpiecznych oraz numerów klasy i punktów, pod którymi materiały te są wymienione w odrębnych przepisach, lub 3) określenia klasy materiałów i numeru tej klasy, jeżeli pojazd jest przeznaczony do przewozu wszystkich materiałów tej klasy, 4) numeru i daty wydania zaświadczenia właściwej jednostki dozoru technicznego, stwierdzającego, że cysterna odpowiada warunkom technicznym określonym w przepisach dotyczących warunków i kontroli przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych - jeżeli badanie dotyczy pojazdu z cysterną. 2. Jeżeli badanie techniczne dotyczy pojazdu u żywanego w ruchu międzynarodowym, pracownik dokonujący badania technicznego wystawia specjalne zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu, według wzoru określonego w załączniku nr 10 do zarządzenia. 3. Jeżeli poszerzone badanie techniczne dotyczy pojazdu, o którym mowa w 3 ust. 1 pkt 3 lit. a) i b), pracownik dokonujący badania technicznego, poza zaświadczeniem o przeprowadzonym badaniu, wystawia specjalny dokument identyfikacyjny badanego pojazdu, według wzoru określonego w załączniku nr 11 do zarządzenia. W razie konieczności, przed wydaniem takiego dokumentu, stacja może zażądać przedstawienia opinii rzeczoznawcy lub wiarygodnego dokumentu jednostki zagranicznej, dokonującej badań technicznych pojazdów. 4. Jeżeli poszerzone badanie techniczne dotyczy pojazdu, o którym mowa w 3 ust. 1 pkt 3 lit. c), pracownik dokonujący badania technicznego wystawia specjalny dokument, według wzoru określonego w załączniku nr 12 do zarządzenia, zawierający opis i ocenę zgodności dokonanych zmian z przepisami ustawy i rozporządzenia, oraz zamieszcza w zaświadczeniu o przeprowadzonym badaniu technicznym wpis dotyczący zgodności tych zmian z powyższymi przepisami i nowe dane pojazdu wynikające z dokonanych zmian. W razie konieczności, przed wydaniem takich dokumentów, stacja może zażądać przedstawienia opinii rzeczoznawcy. 5. Jeżeli badanie techniczne dotyczy pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, pracownik dokonujący badania technicznego wystawia specjalne zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu, według wzoru określonego w załączniku nr 13 do zarządzenia Wpisy w dokumentach, o których mowa w 6 ust. 2 i 5 oraz 7, powinny być opatrzone pieczątką stacji kontroli pojazdów, datą, podpisem pracownika dokonującego badania, pieczątką identyfikacyjną pracownika oraz jego pieczątką imienną. 2. Wzory pieczątek stacji kontroli pojazdów oraz identyfikacyjnej i imiennej pracownika określa załącznik nr 14 do zarządzenia. 3. Pieczątki, o których mowa w ust. 2, są wykonywane za zgodą wojewody na koszt stacji kontroli pojazdów. W wypadku cofnięcia upoważnienia do kontroli pojazdów stacji lub jej pracownikowi, pieczątki podlegają niezwłocznemu zwrotowi wojewodzie Atestacja przyrządów i urządzeń kontrolnych stanowiących wyposażenie stanowiska kontroli ( 58 ust. 4 rozporządzenia) odbywa się w drodze certyfikacji zgodnośc i na zasadach ustalonych w przepisach o badaniach i certyfikacji. Przyrządy pomiarowe powinny być odniesione do wzorców państwowych jednostek miar zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 55, poz 248). 2. Certyfikacji zgodności dokonuje Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie jako akredytowana jednostka certyfikująca. Certyfikacja ta nie dotyczy kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych w rozumieniu ustawy - Prawo o miarach. 3. Tryb i formę certyfikacji zgodności przyrządów i urządzeń kontrolnych oraz tryb, częstotliwość i formę ich okresowej kontroli eksploatacyjnej określa instrukcja stanowiąca załącznik nr 15 do zarządzenia. 10. Wzory: 1) wniosku o wydanie upoważnienia do dokonywania badań technicznych pojazdów, 2) upoważnienia do dokonywania badań technicznych pojazdów, wymienionych w 61 rozporządzenia, określają załączniki nr 16 i 17 do zarządzenia.

4 Monitor Polski Nr Poz Traci moc zarządzenie Ministra Komunikacji z dnia 12 grudnia 1983 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdu oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych Nr 20, poz. 148). 12. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z tym że 9 wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1996 r. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej: B. Liberadzki Załączniki do zarządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 12 października 1995 r. (poz. 695) Załącznik nr 1 WYKAZ CZYNNOŚCI KONTROLNYCH ORAZ METODY I KRYTERIA OCENY STANU TECHNICZNEGO POJAZDU Przedmiot i zakres badania Sposób przeprowadzenia badania 2 1. Identyfikacja Podstawowe kryteria uznania stanu technicznego za niezadowalający Identyfikacja pojazdu Oględziny zewnętrzne. porównanie zapisów w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) ze stanem faktycznym. 1. Brak zgodności zapisów numeru nadwozia (podwozia), silnika, numerów rejestracyjnych ze stanem faktycznym. 2. Brak numeru nadwozia lub numer nieczytelny. 3. Niezgodna z zapisem w dowodzie rejestracyjnym: masa własna pojazdu, ładownoś ć. dopuszczalna masa całkowita, pojemność silnika lub. liczba miejsc. 4. Tablice rejestracyjne nieatestowane. 5. Tablice rejestracyjne nieczytelne lub uszkodzone. 6. Ozdobienie tablic rejestracyjnych. 7. Brak tabliczki znamionowej albo tabliczka nieczyteina lub niezgodna ze stanem faktycznym Dodatkowe wy- Oględziny. 1. Brak trójkąta do ustawiania na drodze. posażenie 2. Brak gaśnicy (jeżeli jest wymagana). 2. Ogumienie 2.1. Stan techniczny i ciśnienie Oględziny zewnętrzne: pojazd uniesiony za pomocą dźwignika lub ustawiony na kanale. Pomiar i regulacja ciśnienia. 3. Światła 1. Na tej samej osi są zamontowane opony różnej konstrukcji (radialne, diagonalne, diagonalne z opasaniem lub o różnej rzeżbie bieżnika). 2. Na pojeżdzie samochodowym o dwóch osiach są zamontowane opony: a) diagonalne lub diagonalne z opasaniem na ko ł ach tylnej osi, jeżeli na kołach przedniej osi znajdują się opony radialne, b) diagonalne na kołach tylnej osi, jeżeli na kołach przedniej osi znajdują się opony diagonalne z opasaniem. 3. Opony różnej konstrukcji na osiach wchodzących w skład osi wielokrotnej. 4. Opony, których wskaźniki pokazują graniczne zużycie bieżnika, a wodniesieniu do opon nie zaopatrzonych w takie wska ź niki - o rzeźbie bi eż ni ka mniejszej niż 1,5 mm. 5. Opony o widocznych pęknięciach obnażających lub naruszających ich osnowę albo odkształcone. 6. Opony z umieszczonymi trwale, wystającymi na zewnątrz przeciwślizgowymi elementami metalowymi. 7. Niedostateczna wytrzymałość (nośność) opon Światła drogowe i mijania Stan i działanie Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. 2. Niejednakowa barwa lub barwa inna niż biała bądż żółta selektywna. 3. Brak lub niedziałanie świateł drogowych (jeżeli są wymagane). 4. Brak lub ni edz iała nie świateł mijania. 5. Włączenie świateł mijania lub świateł drogowych nie włącza równocześnie świateł pozycyjnych oraz oświetlenia tablicy rejestracyjnej. 6. Przełączen ie świateł drogowych na światła mijania nie powoduje wyłą czenia wszystkich świateł drogowych. 7. Przełącz en ie świ ateł mijania na światła drogowe nie powoduje włączenia co najmniej jednej pary świateł drogowych. ',I ~ \ \ 8. Światła symetryczne lub brak wyraźnej granicy światła i cienia. 9. Brak lub nied zi ałanie kontrolnego sygnału świateł drogowych Rozmieszczenie Ustawienie świateł drogowych i mijania w płaszczyżnie poziomej i pionowej Oględziny. Pomiar ustawienia za pomocą ekranu lub przyrządów specjalnych. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 1. Odchylenie strumienia światła mijania w płas zczyźnie poziomej przekracza dopuszczalne granice: w lewo - 5 cm na 10 m, w prawo - 20 cm na 10 m. 2. Odchylenie strumienia światła drogowego w płaszczyżnie poziomej przekracza dopuszczalne granice: 20 cm na 10 m (w lewo lub w prawo).

5 Monitor Polski Nr Poz Warto ść ustawienia światła mijania w płaszczy ź nie pionowej różni się od wartości nominalnej więcej niż : 3 cm na 10 m w g órę lub 5 cm na 10 m w dół. 4. Wartość ustawienia światła drogowego w płaszczy ź n i e pionowej różni się od wartości nominalnej więcej niż 5 cm na 10 m w górę lub w dół Światiość Pomiar światłości poszczególnych równocześnie włą- 1. Światłoś ć poszczególnych świateł nie osiąga wymaganego minimum. świateł drogo- czonych świateł drogowych i obliczenie: 2. Suma światłości przekracza dopuszczalne maksimum cd. wych - sumy światłości świateł, 3. Różnica światłości w którejkolwiek parze świateł przekracza: - różnicy światłości między lewym i prawym świa- a) 30% światłośc i większej - w wypadku gdy św i atłość większa przekratłem. cza cd, Uwaga: Pomiaru światłości dokonuje się przy pracy sil- b) 50% światłości większej - w wypadku gdy światiość większa nie przenika na średniej prędkośc i obrotowej. kracza cd Światła kierunkowskazów Stan i d z iała- Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż żółta samochodowa. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Brak kontrolnego sygnału działania lub niewłaściwe jego d z iałanie. 5. Włączenie kierunkowskazów uzależnione od włączenia świateł. 6. Działanie nie w jednej fazie. 7. Częstotliwoś ć blysków mniejsza niż 60 cykli na minutę lub więks z a niż 120 cykli na minutę. 8. Włączenie świateł następuje z opóźnieniem większym ni ż 1 s, a pierwsze wyłączenie z opó ź nieniem większym niż 1,5 s od uruchomienia przełącz - nika kierunkowskazów Światła hamowania "stop" Stan i działa - Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż czerwona. 3. Rozmieszczenie na p oje ździe niezgodne z przepisami. 4. Nie włącza się przy uruchomieniu hamulca roboczego. 5. Natęż enie światła nie jest wyra ź nie większe niż natężenie św i ateł pozycyjnych tylnych. 6. Zamontowany sygnał włącz e nia (dopuszcza si ę sygnał niesprawności świateł) Światła pozycyjne przednie Stan i działanie Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. 2. Barwa inna niż biała (dopuszcza się barwę żółtą selektywną, jeżeli światła te są połączone ze św i atłem mijania lub światłem drogowym barwy żółtej selektywnej). 3. Rozmieszczenie na poje ź dzie niezgodne z przepisami. 4. Brak lub niedziałanie kontrolnego sygnału włączen i a Światła pozycyjne tylne Stan i działa- Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż czerwona. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Brak lub nied z iałanie kontrolnego sygnału włączenia Światła oswletlające tylną tablicę rejestracyjną Stan i działa - Oględziny. 1. Barwa inna niż biała. nie 2. Widoczne bezpośrednio z tyłu pojazdu Światła odblaskowe tylne inne niż trójkątne Stan Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymag a ną przepisami. 2. Barwa inna niż czerwona. 3. Rozmieszczenie na poje ź dz i e niezgodne z przepisami Światła odblaskowe tylne trójkątne 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami Stan Oględziny. 2. Barwa inna niż czerwona. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Kształt trójkąta inny niż równoboczny. 5. Wewnątrz trójkąta umieszczone inne światło. 6. Umieszczone na innym pojeździe niź przyczepa Światła odblaskowe przednie Stan Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. 2. Barwa inna niż biała. 3. Rozmieszczenie na poj eź dzie niezgodne z przepisami. 4. Mają kształt trójkąta.

6 Monitor Polski Nr Poz Światła odblaskowe boczne Stan Oględziny. 1. Liczba światel niezgodna z wymaganą przepisami. 2. Barwa inna nii żólta samochodowa. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Mają k ształt trójkąta Światła awaryjne Stan i działa - Oględziny. 1. Jak w poz pkt 1-4 i 7. nie 2. Nie działają, gdy urządzenie włąc zające silnik znajduje się w położeniu Światła prze- uniemożliw i ającym jego pracę. ciwmgłowe tylne Stan i działa- Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż czerwona. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Brak lub niewłaściwie działający kontrolny sygnał włączenia. 5. Może być włączone bez włączonych świateł mijania lub świateł przeciwmgłowych przednich. 6. Nie ma możliwości wyłączenia światła przeciwmgłowego tylnego niezależnie od światła przeciwmgłowe g o przedniego. 7. Natę ż enie światła nie jest wyraźnie większe niż natężenie świateł pozycyjnych tylnych Światła cofania Stan i działa- Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna nii biała. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Włączanie na biegu innym niż wsteczny. 5. Możliwość włączenia, gdy urządzenie włączające silnik jest w położeniu uniemożliwiającym jego pracę. 6. Oślepiają innych użytkowników drogi Światła obrysowe Stan i działa - Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż biała z przodu i czerwona z tyłu. 3. Rozmieszczenie na pojeidzie niezgodne z przepisami. 4. Umieszczone na innym pojeździe niż pojazd samochodowy i przyczepa, których szerokoś ć przekracza 2,1 m Światła przeciwmgłowe przednie Stan i działa - Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z wymaganą przepisami. nie 2. Barwa inna niż biała lub żółta selektywna. 3. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. 4. Włączają się bez włączenia świateł pozycyjnych. 5. Oślepiają innych użytkowników drogi. 6. Nie ma możliwości włączenia i wyłączenia niezależnie od świateł drogowych i mijania Ustawienie Pomiar ustawienia za pomocą ekranu lub przyrządów Wartość ustawienia światła przeciwmgłowego przedniego w płaszczyźnie świateł prze- specjalnych. pionowej różni się od wartości nominalnej więcej niż 5 cm na 10 m w górę ciwmgło - lub w dół. wych przednich Światła jazdy dziennej Stan i działa- Oględziny. 1. Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. nie 2. Podłączenie elektryczne niezgodne z przepisami. 3. Nieodpowiednia powierzchnia świetlna. 4. Barwa inna niż biała Światła pozycyjne boczne Stan i d z iała- Oględziny Rozmieszczenie na pojeździe niezgodne z przepisami. nie 2. Nieprawidłowa barwa Światło kierunkowe (tzw. szperacz) Stan i d z iała - Oględziny. Światło zamontowane na pojeździe nieuprzywilejowanym. nie Światła robocze Stan i działa- Oględziny. Światło zamontowane na innym pojeźd z ie niż ciągnik rolniczy. nie /

7 Monitor Polski Nr Poz Światła posto jowe Stan i działa- Oględziny. 1. Liczba świateł niezgodna z przew i dzianą przepisami. nie 2. Barwa inna niż : - biał a z przodu, - czerwona z tyłu, - żółta samochodowa z boku, jeśli światło jest połączone z kierunkowskazem bocznym. 3. Rozmieszczenie na poje ź dzie niezgodne z przepisami. 4. Zamontowane na pojeździe samochodowym długości przekraczającej 6m. 4. Układ hamulcowy 4.1. Hamulec robo- Oględziny części zewnętrznych układu hamulcowego 1. Konstrukcja niezgodna z wymaganiami. czy pojazdu ustawionego na kanale lub podniesionego za 2. Pęknięcia, znaczne odk s ztałcenia lub silne skorodowanie elementów Stan technicz- p o mocą dźwignika. układu. ny 3. Tarcie ruchomych części pojazdu o przewody rurowe układu hamulcowego. 4. Obluzowanie mocowania jakiejkolwiek części układu hamulcowego. 5. Samodzielne zmiany konstrukcyjne jakiejkolwiek części układu hamulcowego. 6. Odłączenie lub brak korektora siły hamującej, jeżeli jest konstrukcyjnie przewidziany. 7. Wyciek lub uszkodzenie hydraulicznych, pneumatycznych lub podciśnieniowych przewodów rurowych, zbiorników lub elementów roboczych w układzie hamulcowym. 8. Zapowietrzenie układu hydraulicznego. 9. Zbiorniczek płynu hamulcowego zasłonięty (niedostępny dla kontroli). 10. Niedziałanie wskaźnika ciśnienia w układzie lub jakiegokolwiek sygnału kontrolnego (jeżeli jest wymagany). 11. Brak działania wspomagania układu hamulcowego. 12. Brak odległości rezerwowej stopki pedału hamulca. 13. Nieprawidłowy rodzaj lub za niski poziom płynu hamulcowego. 14. Zły stan techniczny elastycznych przewodów hamulcowych. 15. Brak obwodowości układu hamulcowego (jeżeli jest wymagana) Skuteczność Pomiaru skuteczności hamulców dokonuje się zgodnie 1. Różnica sił hamowania na dowolnej osi przekracza 30% siły większej na i równomier- z instrukcją (załącznik nr 2 do zarządzenia). tej osi. ność 2. Suma sił hamujących wszystkich kół lub wskaźnik skuteczności hamowania nie osiąga wymaganego minimum dla danego pojazdu. 3. W wypadku pomiaru opóźnienia hamowania pojazd zmienia kierunek ruchu Hamulec roboczy przyczepy Stan technicz- Przegląd techniczny wykonuje się jak w poz , ze Jak w poz pkt 1-7. ny szczególnym zwróceniem uwagi na urządzenie sprzęgowo-zaczepowe Skuteczność Badania dokonuje s ię w sposób podany w poz Suma sił hamujących nie osiąga wymaganego minimum. Ponadto należy rozłąc zyć u rządzenie sprzęgowo - zacze - 2. Przy rozłączeniu urządzenia sprzęg owo-zaczepowego hamulec nie działa powe i zaobserwować wpływ tego rozłącz enia na działa - automatycznie. nie hamulca Hamulec awaryjny Stan technicz- Badania dokonuje się w sposób opisany w poz Jak w poz pkt 1-5. ny Skuteczność Sprawdzenia dokonuje się na stanowisku przez pomiar Suma sił hamujących lub wskaźnik skuteczności hamowania nie osiąga wy- (jeśli jest wy- sumy sił hamujących na kołach (tylko dla pojazdów maganego minimum dla danego pojazdu. maga na) z osobnym układem hamulca awaryjnego). Jeżeli hamulec awaryjny stanowi część hamulca roboczego, nie przeprowadza się jego sprawdzenia Hamulec postojowy Stan technicz- Badania dokonuje się w sposób opisany w poz Jak w poz pkt 1-5. ny Skuteczność Sprawdzenia dokonuje się na stanowisku przez pomiar 1. Suma sił hamujących lub wskaźnik skuteczności hamowania nie os i ąga sumy sił hamujących na kołach. wymaganego minimum dla danego pojazdu. 2. Brak działania urządzenia blokującego dźwign i ę hamulca Pneumatyczna Oględziny, ocena szczelności, ocena ciśnienia. 1. Zauważalny samoczynny spadek ciśnienia (bez hamowania) w czasie 1 instalacja ha- minuty. mulcowa 2. Zauważalny spadek ciśnien i a w okresie 1 minuty, gdy pedał hamulca jest utrzymany w pozycji wciśniętej. 3. Spadek ciśnienia na 1 pełne zahamowanie przekracza 0,06 MPa. 4. Brak działania zaworu bezpieczeństwa. 5. Brak działania pneumatycznego korektora hamowania (jeżeli jest przewidziany).

8 Monitor Polski Nr Poz Układ kierowniczy 5.1. Kolumna i koło kierownicy Stan i zamocowanie Ustawić pojazd kołam i na twardym podlożu i energicznie nacisnąć na kolo w kierunku poosiowym i promieniowym, jak również obracać kolo w obie strony dookola osi kolumny. 1. Kierownica umieszczona z prawej strony w pojazdach o liczbie kól większej niż trzy, których prędkość jest większa niż 40 km/h. 2. Luźne zamocowanie kola na kolumnie. 3. Wyraźny luz promieniowy lub poosiowy kolumny kierownicy. 4. Pęknięcia lub deformacja koła kierowniczego. 5. Koło kierownicy inne niż atestowane (nie mające certyfikatu, homologacji) Ruch jałowy kola kierownicy Pomiar ruchu jalowego przy kolach kierowanych ustawionych na nieruchom ej nawierzchni symetrycznie do osi podlużnej pojazdu. Uwaga: W wypadku mechanizmów kierowniczych ze wspomaganiem, kontrolę należy przeprowadzać przy pracującym silniku. Ruch jalowy przekracza wartość maksymalną dopuszczalną dla danego typu pojazdu Przekładnia kierownicza Stan i dzialanie Obracanie kola kierownicy w obie strony od oporu do oporu i ocena organoleptyczna dzialania mechanizmu. 1. Mechanizm obraca się ciężko lub z zacięciami albo zgrzytami. 2. Nadmierne luzy poosiowe walka przekladni Mocowanie obudowy przekladni Pojazd ustawiony kołami na twardej nawierzchni. Oglę - 1. Brak śrub mocujących lub nie dokręcone. dziny obudowy przekladni podczas energicznego obra- 2. Pęknięcie obudowy przekladni. cania kole m kierownicy w lewo i w prawo Mechanizm wspomagający Stan i dzialanie Pojazd ustawiony kolami na twardym podłożu. Obracać koło kierownicy w obie strony o kąt potrzebny do poruszenia kól jezdnych, równocześnie uruchamiać i zatrzymywać silnik - sprawdzić dzialanie mechanizmu. 1. Mechanizm nie działa. 2. Pęknięcie mechanizmu lub wycieki oleju. 3. Zle polączenie lub tarcie części o inne elementy. 4. Brak mechanizmu wspomagającego w pojeźdz i e (jeżeli jest wymagany) Drążki kierownicze Stan Dzialanie 5.5. Koła jezdne Zawieszenie kól, zwrotnice, wahacze, lożyska Samochód stoi na twardej nawierzchni (na d żwigniku lub na stanowisku kanalowym). Podczas energicznego obracania kolem kierownicy w obie strony obserwować dzialanie drąź ków i ich polą czeń. 1. Nadmierne luzy w polączeniach (przegubach). 2. Pęknięcie lub deformacja jakiejkolwiek częśc i. 3. Czynności naprawcze wykonane spawaniem, zgrzewaniem lub lutowaniem. Obracając kola w obie strony od oporu do oporu spraw- 1. Ocieranie drążków lub dźwign i o sąsiednie elementy podwozia. dzić dzialanie drążków w calym zakresie. 2. Brak lub niedzialanie ograniczników skrętu. Oględziny kól, zwrotnic i wahaczy podczas energicznego kolysania (szarpania) kolem w kierunku pionowym oraz dookola zwrotnicy. 1. Pękn i ęcia lub odksztalcenia osi. 2. Pękn i ęcia lub widoczne odksztalcenie zwrotnic lub wahaczy. 3. Nadmierny luz: na sworzniu zwrotnicy, na sworzniach wahaczy, w lożyskach kól. 4. Naprawy osi zwrotnic lub wahaczy wykonane techniką spawania lub zgrzewania. 5. Glośny szum lub zgrzyty w łożysku wskazujące na uszkodzenie lożyska Kola Piasty kól Oględziny kół obustronne. Jak wyżej. 1. Pęknięcia lub deformacje tarcz kół. 2. Brak lub obluzowanie nakrętek lub śrub kól. 3. Niepewne zamocowanie pierśc i enia zaporowego. Brak zabezpieczenia nakrętek pólosi Zbieżność kól przednich Pomiar zbieżności k ół ustawionych do jazdy na wprost. Uwaga: Dopuszcza się kontrolę na urządzeniu do ogólnej oceny prawidłowego ustawienia kół. 1. Wartość zbieżności wykracza poza dopuszczalne granice dla danego typu pojazdu. 2. Urządzenie do ogólnej oceny wykazuje nieprawidlowe wartości. 6. Podwozie (zawieszenie) 6.1. Rama podwozia Ogl ę dziny pojazdu ustawionego na kanale przeglądo - 1. Pęknięcie lub odksztalcenie ramy. wym lub podniesionego na dźwigniku. 2. Nadmierna korozja mająca wplyw na wytrzymalość calej konstrukcji Resory, wahacze, drążki reakcyjne, amortyzatory 6.4. Urządzenia 6.3. Układ napędowy sprzęgowo-zaczepowe 6.5. Zderzaki 6.6. Zbiornik paliwa i przewody Jak wy ż ej. Jak wyżej. Oględziny, ostukiwanie metalowym mlotkiem. Szczególną uwagę należy zwrócić na urządzenie zabezpieczające. Og l ędziny. Oględziny. 1. Niepewne mocowanie do podwozia lub do osi kól. 2. Pęknięcia lub silne odksztalcenia. 3. Nadmierne luzy. 4. Istotne wycieki plynu z amortyzatorów. Obluzowanie lub brak śrub mocujących zespoly napędowe do nadwozia (podwozia) i pomiędzy sobą. 1. Nadmierne zużycie lub pęknięcie jakichkolwiek części. 2. Obluzowanie mocowania urządzenia zaczepowego do podwozia. 3. Zacinanie się lub nieprawidlowe dzialanie jakichkolwiek urządzeń zabezpieczających. 1. Brak lub niespelnianie wymagań 7 ust. 3 rozporządzenia (jeżeli są wymagane). 2. Pęknięcia lub odksztalcenia zderzaka grożące zranieniem przechodniów. 1. Nadmierna korozja zbiornika. 2. Nieszczelny zbiornik lub przewody. 3. Ocieranie przewodów o ruchome części podwozia. 4. N i ewlaściwe umieszczenie zbiornika.

9 Monitor Polski Nr Poz Zaczep kulowy Oględziny. 1. Niepewne mocowanie do pojazdu. samochodów 2. Brak tabliczki znamionowej. o dopuszczalnej 3. Brak certyfikatu (znaku bezpieczeństwa) lub homologacji. masie całkowitej do 3,5 t 7. Instalacja elektryczna 7.1. Akumulator Oględziny. 1. Brak wyłącznika akumulatora (jeżeli jest wymagany). 2. Brak możliwości uruchomienia pojazdu. 3. Brak mocowania akumulatora do nadwozia. 4. Pęknięcie obudowy, wycieki elektrolitu Przewody Oględziny. 1. Przetarta izolacja. i urządzenia 2. Brak zabezpieczenia przed zakłóceniami radioelektrycznymi. elektryczne 3. Brak połączenia elektrycznego silnika z nadwoziem, tzw. masa Złącze elektrycz- Oględziny i kontrola prawidłowości połączeń elektrycz- 1. Brak zabezpieczenia przed samoczynnym rozłączeniem. ne z przyczepą nych. 2. Przetarta izolacja przewodów elektrycznych. 3. Niewłaściwe połączenia, wtyczki lub gniazda. 8. Nadwozie 8.1. Kabina kierowcy oraz pomieszczenie przeznaczone do przewozu osób i ładunków Stan i zamoco- Oględziny zewnętrzne pojazdu umieszczonego na kana- 1. Niepewne mocowanie do podwozia lub brak tego mocowania. wanie le przeglądowym lub na dźwigniku. 2. Nadmierna korozja w miejscach mocowania. 3. Uszkodzenie burt, zawiasów, słupków i podłogi nadwozia czyniące przewóz niebezpiecznym. 4. Brak kabiny lub ramy ochronnej do ciągnika rolniczego Nadwozie Oględziny zewnętrzne. Kontrola stopnia skorodowania 1. Uszkodzenia korozyjne osłabiające w istotny sposób konstrukcję nośną elementów nośnych za pomocą małego młotka. pojazdu. 2. Uszkodzenie lub skorodowanie części mogących ulec oderwaniu. 3. Uszkodzenie umoź l iwiające dostawanie się spalin do wnętrza pojazdu. 4. Uszkodzenia zwiększające ryzyko uwięzienia pasażerów lub poranienia przechodniów w razie wypadku. 5. Brak zabezpieczenia pokrywy przedniej przed samoczynnym otwarciem Drzwi Oględziny i sprawdzenie. 1. Złe otwieranie i zamykanie lub samoczynne bądź niezamierzone otwieranie się. 2. Brak lub ijszkodzenie klamek drzwi Podłoga Oględziny. Nadmierne skorodowanie lub popękanie podłogi Stopnie Oględziny. Brak, obluzowanie lub uszkodzenie grożące zranieniem Błotniki - far- Oględziny zewnętrzne. Brak błotników lub fartuchów albo niespełnianie wymagań. tuchy Siedzenia Oględziny. 1. Pęknięcie szkieletu siedzenia. 2. Złe zamocowanie grożące samoczynnym przesuwaniem. 3. Złe działanie mechanizmu regulacji położenia siedzenia Lusterka Oględziny. 1. Brak wymaganych lusterek wstecznych. wsteczne 2. Brak wymaganej widoczności. 3. Pęknięcia powierzchni luster Szyby Oględziny. 1. Pękn i ęcia lub zmatowienie szyb ograniczające widoczność kierowcy lub osłabiające wytrzymałość szyb. 2. Brak ocechowania szyb Wycieraczki Oględziny i kontrola działania. 1. Brak wycieraczek lub nie działające. i spryskiwa- 2. Brak spryskiwaczy lub nie działające. cze Sygnał Kontrola działania, ocena tonu i głośności sygnału. 1. Brak działania. dźwiękowy 2. Ton przeraźliwy lub nieciągły. 3. Za niski poziom dźwięku Pasy bezpie- Oględziny. 1. Brak pasów bezpieczeństwa (jeżeli są wymagane). c zeństwa 2. Brak miejsc kotwiczenia pasów (jeżeli są wymagane). i miejsca ko- 3. Brak działania mechanizmu blokowania pasów bezwładnościowych. twiczenia pa- 4. Stan techniczny nasuwający wątpliwości co do prawidłowości działania sów w razie wypadku Prędkościo - Oględziny. 1. Brak lub brak dział a nia prędkościomierza i drogomierza. mierz, drogo- 2. Prędkościomierz umieszczony poza polem widzenia kierowcy. mierz, tacho- 3. Brak lub brak działania tachografu (jeżeli jest wymagany). graf 4. Brak legalizacji prędkościomierza, drogomierza lub tachografu ( jeżeli są wymagane) Wyjście bez- Oględziny. Brak wyjść bezpieczeństwa, niewłaściwie urządzone lub za mała ich liczpieczeństwa ba.

10 Monitor Polski Nr Poz Ogrzewanie Oględziny i sprawdzenie działania. 1. Brak lub niedziałanie urządzeń ogrzewczych w kabinie kierowcy lub w poi wentylacja mieszczeniu przeznaczonym do przewozu osób. 2. Brak lub niedziałanie urządzeń wentylacyjnych w kabinie kierowcy lub w pomieszczeniu przeznaczonym do przewozu osób Urządzenie Oględziny i sprawdzenie działania. Niekompletność lub niedziałanie blokady koła kierownicy, jeżeli jest zamonzabezpiecza- towana. jące przed użyciem przez osoby niepowołane Wymiary ze- Ustalenie zewnętrznych wymiarów (pomiary techniczne 1. Niezgodne z przepisami: szerokość, wysokość lub długość pojazdu. wnętrzne, tylko w uzasadnionych wypadkach). 2. Niezgodne z przepisami: masy lub naciski osi pojazdu. masy,ozna- 3. Brak oznakowania pojazdu wolno poruszającego się, długiego i ciężkiego kowanie lub oznakowanie niezgodne z przepisami Wózek bocz- Oględziny. Wózek motocykla umieszczony po lewej stronie. ny motocyklowy 9. Zagadnienia związane z ochroną środowiska 9.1. Hałas zewnętrz Pomiar hałasu zewnętrznego na postoju zgodnie z 1. Nieszczelny układ wydechowy. ny instrukcją (załącznik nr 3 do zarządzenia). 2. Poziom hała su przekracza określone w przepisach wartości. 3. Niekompletny układ wydechowy Prawidłowość Pomiar toksyczności spalin zgodnie z instrukcją (załącz- 1. Niepraw i dłowe wolne obroty silnika. spalania w silni- nik nr 4 do zarządzenia). 2. Wskazania miernika tlenku węgla (CO) na biegu jałowym silnika powyżej wartości ku o zapłonie 4,5% (3,5%), w odniesieniu do motocykla 5,5% (4,5%) dla pojazdów rejestrowaiskrowym nych po raz pierwszy odpowiednio przed 1 października 1986 lub 1 lipca 1995 r. 3. Wyraźnie zauwaźalne spalanie oleju silnikowego (nie dotyczy silników dwusuwowych). 4. Niedozwolone odprowadzenie spalin do atmosfery (tzw. odma). 5. Wskazania wieloskładnikowego analizatora spalin powyżej: - 0,5% CO i 100 ppm CH mierzone na biegu jałowym silnika, w odniesieniu do motocykla - 4,5% CO, - 0,3% CO i 100 ppm CH mierzone z prędkością obrotową silnika (z zakresu od 2000 do 3000 min- l); nie dotyczy motocykli, oraz wartość współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) poza granicami 0,97+1,03, mierzona z podwyższoną prędkością obrotową silnika (z zakresu od 2000 min-l do 3000 min-l); w wypadku pojazdu wyposażonego w sondę lambda, dla pojazdów rejestrowanych po raz pierwszy po 30 czerwca 1995 r. Uwaga: Jeżeli badany pojazd ma w świadectwie homologacji potwierdzone wartości wyższe, przyjmuje się te wyższe wartości jako wymagane granice Prawidłowość Pomiar zadymienia spalin zgodnie z instrukcją (załącznik Zadymienie spalin pojazdu większe niż 2,5 m- l, w wypadku zaś silników spalania w silni- nr 4 do zarządzenia). z turboładowaniem 3,0 m-l. ku o zapłonie samoczynnym 9.4. Wycieki płynów Wycieki paliwa, olejów, płynów hamulcowych, chłodniczych i innych, twoeksploatacyj rzące plamy na drodze. nych 10. Warunki dodatkowe Autobusy, tro Oględziny. 1. Brak co najmniej dwojga drzwi w autobusie regularnej komunikacji m iejlejbusy i przy ski ej i komunikacji publicznej. czepyautobu 2. Brak wyjść awaryjnych. sowe 3. Brak gaśnic, zasłony za miejscem kierowcy, apteczki, koła zapasowego. 4. Brak napisu wskazującego dopuszczalną liczbę miejsc do siedzenia i do stania albo napis nieczyteiny. 5. Brak tablic kierunkowych w autobusie regularnej komunikacji publicznej.,,1, Taksówki Oględziny. 1. Brak zalegalizowanego taksometru. 2. Brak gaśnicy, apteczki, koła zapasowego. 3. Światło "TAXI" nieprawidłowo podłączone lub umieszczone. 4. Napisy nie związane z działalnością przewoźnika umieszczone na świetle "TAXI" Pojazdy samo- Oględziny. 1. Brak lub niedziałanie sygnałów ostrzegawczych dźwiękowych. chodowe 2. Ostrzegawczy sygnał świetlny nie działa lub ma nieprawidłową barwę. uprzywilejowa 3. Nieprawidłowa barwa lub napisy na pojeździe. ne 4. Możliwość włączenia sygnałów dźwiękowych bez włączenia świetlnych. 5. Włączenie sygnałów zależy od polożenia urządzenia umożliwiającego pracę silnika. )

11 Monitor Polski Nr POZ Pojazdy prze Oględziny. znaczone do wykonywania czynności na drodze oraz inne pojazdy, na które ze względu na bezpieczeństwo ruchu należy zwracać szczególną uwagę Samochody Oględziny. ciężarowe przewożące osoby Pojazdy prze- Oględziny. znaczone do nauki jazdy i egzaminowania Brak lub niedziałanie sygnału świetlnego błyskowego barwy żółtej samochodowej. 2. Brak oznakowania części wystających poza obrys lub ich oświetlenia (jeżeli jest wymagane). 1. Brak stopni lub drabinki. 2. Brak oświetlenia wnętrza. 3. Brak okienka służącego do oświetlania i do przewietrzania. 4. Ławki o nieodpowiednich wymiarach lub niewłaściwie rozmieszczone. 5. Brak lub niedziałanie urządzeń sygnalizacyjnych. 6. Brak koła zapasowego i apteczki. 7. Brak oznakowania pojazdu. 1. Brak dodatkowego pedału hamulca roboczego. 2. Brak dodatkowych lusterek wstecznych. 3. Brak ogumionego koła zapasowego lub apteczki. 4. Nie ogrzewana tylna szyba (w samochodzie osobowym). 5. Brak wymaganego oznakowania. 11. Dodatkowa kontroła prawidłowości konstrukcji i montażu pojazdów złożonych Dodatkowa kontrola stanu technicznego i działania hamułców Stan techniczny Oględziny części zewnętrznych układów hamulcowych pojazdu ustawionego na kanale lub podniesionego za pomocą dźwignika. Hamulce są uruchamiane pedałem (hamulec roboczy) lub dźwignią (hamulec awaryjny i postojowy). Naciski na pedał lub dźwignię: - normalny, zgodnie z poz , - zwiększony do 100 dan na pedał hamulca, - nacisk do oceny skoku jałowego pedału 2-3 dano 1. Zastosowanie nieoryginalnych elementów. 2. Niekompletność układu hamulcowego. 3. Wadliwie poprowadzone cięgła lub przewody hamulcowe. 4. Nieszczelna instalacja układu hamulcowego (szczególnie na połączeniach) przy zwiększonym nacisku na pedał hamulca. 5. Niewłaściwy płyn hamulcowy w układzie. 6. Brak albo zbyt mały (niezgodny z wymaganiami producenta) skok jałowy pedału hamulca albo brak lub zbyt mała (poniżej 20% skoku) odległość rezerwowa pedału hamulca od podłogi, przy normalnym nacisku na pedał hamulca. 7. Zbyt duży (niezgodny z wymaganiami producenta) skok siłowników układu pneumatycznego. Uwaga: W wypadku braku danych za wartość graniczną należy przyjmować skok wynoszący 2/3 skoku całkowitego. 8. Brak lub zły stan techniczny odmrażacza Działanie ko- Sprawdzenie na stanowisku rolkowym lub płytowym 1. Brak zauważalnego ograniczenia wzrostu sił hamujących (przed wystąpieniem rektora sił wyposażonym w miernik nacisku na pedał hamulca blokady kół przy wzroście siły na pedale hamulca). hamowania przez: 2. Brak wyraźnego spadku nacisku na pedał hamulca po włączeniu do działania kół tylnej osi - obserwację zmian sił hamujących kół tylnej osi przy urządzenia wspomagającego (przez uruchomienie silnika lub napo i układu zwiększeniu siły na pedale hamulca, wietrzenie układu pneumatycznego). wspomaga- - obserwację zmian sił na pedale hamulca przy okrenia hamul- ślonej wartości sił hamujących kół osi przedniej, podców (jeżeli są czas kontroli z działającym oraz nie d zia łającym ukła - przewidziane) dem wspomagającym Prawidłowość ~ ~ Ocena, przy zastosowaniu manometrów kontrolnych 1. Niezgodna z wymaganiami producenta obwodowość układu hamulconia działa i sekundomierza, przez pomiar ciśnień i ich zmian oraz wego. układu czasu napowietrzania układu. 2. Zbyt długi (niezgodny z wymaganiami producenta) czas napowietrzania pneumatycznego układu. Uwaga: W wypadku braku danych za wartość graniczną należy przyjąć czas t = 5 min (od wartości ciśnienia = O MPa do wartości nominalnej, przy pracy silnika ze średnią prędkością obrotową). 3. Zbyt duży (niezgodny z wymaganiami producenta) spadek ciśnienia w układzie, występujący po 1 pełnym zahamowaniu, przy włączonym silniku i ciśnieniu początkowym w układzie wynoszącym co najmniej 75% wartości nominalnej. Uwaga: W wypadku braku danych za wartość graniczną należy przyjąć spadek p = 0,06 MPa. 4. Niewłaściwe (niezgodne z wymaganiami producenta) działanie zaworów w układzie pneumatycznym. 5. Niewłaściwe (niezgodne z wymaganiami producenta) wartości ciśnienia na złączu z przyczepą Dodatkowa kontroła świateł mijania Stan techn iczny i działanie korektorów świateł mijania Dodatkowa kontroła układu kierowniczego Stan techniczny Sprawdzenie na stanowisku kontrolnym przez pomiar zmian położenia poziomego odcinka granicy światła i cienia świateł mijania w funkcji położenia elementu uruchamiającego korektor. Oględziny części zewnętrznych układu kierowniczego pojazdu ustawionego na kanale lub podniesionego za pomocą dżwignika. Sprawdzenie wyrywkowe momentów dociągania połączeń śrubowych kluczem dynamo- 1. Brak samoczynnej (bez wywierania dodatkowego nacisku) zmiany poło żenia poziomego odcinka granicy światła i cienia przy zmianach połoźenia elementu uruchamiającego korektor w dwie skrajne pozycje. 2. Niewłaściwa (niezgodna z wymaganiami producenta) wartość zmiany położenia poziomego odcinka granicy światła i cienia w dwóch skrajnych pozycjach elementu uruchamiającego korektor, różniąca się od wartości nominalnej o więcej niż 2 cm/ lo m. Uwaga: W wypadku braku danych za wartość nominalną należy przyjąć zmianę ;,,10 cm/lo m. 1. Zastosowanie nieoryginalnych elementów układu kierowniczego lub elementów połączeń śrubowych. 2. Niedostateczny (zbyt mały) moment dokręcenia co najmniej 1 ze sprawdzanych wyrywkowo śrub lub nakrętek.

12 Monitor Polski Nr Poz metrycznym (dopuszcza się komplet kluczy zwyk łych 3. Nieprawidłowy montaż drążków kierowniczych i końcówek drążków. znormalizowanych). 4. Brak wymaganych zabezpieczeń połączeń śrubowych Wa rtość Sprawdzenie na stanowisku wyposażonym w obrotnice. 1. Niezgodna z wymaganiami producenta w a rtość skrętności kół w którąkolwiek skrętności kół Pomiar wykonuje si ę w funkcji obrotów koła kierownicy. stronę. oraz maksy- 2. Niezgodna z wymaganiami wartość maksymalnego kąta skrętu kół w którąkolwiek malnego skrętu kó ł stronę. (prawidłowoś ć montażu układ u kierowniczego) Działanie mechanizmu wspomagającego układ kierowniczy Dodatkowa kontrola zawieszenia Stan techniczny Sprawdzenie na stanowisku o twardej nawierzchni, przy czym koła badanego pojazdu s ą ustawione do jazdy na wprost poprzez skręcanie kół. Oględziny c z ę ści zewnętrznyc h elementów zawieszenia pojazdu ustawionego na kanale lub podniesionego za pomocą dżwignik a i z możliwością unoszenia poszczególnych osi. Sprawdzenie wyrywkowe momentów dociągnięcia połączeń śrubowych kluczem dynamometrycznym (dopuszcza się komplet kluczy zwykłych znormalizowanych). 1. Brak zmiany oporu skrętu kół przednich przy działającym i nie działającym mechanizmie wspomagającym. 2. Brak płynności działania w całym zakresie skrętu. Uwaga: Sprawdzenie płynności działania wykonywać na obrotnicach lub przy kołach uniesionych nad nawierzchnią stanowiska. 1. Zastosowanie nieoryginalnych elementów zawieszenia lub połączeń śru bowych. 2. Niedostateczny (zbyt mały) moment dokręcenia co najmniej jednej ze sprawdzanych wyrywkowo śrub lub nakrętek Pomiar sprawności amortyzatorów (dotyczy samochodów osobowych) Wyniki badań nie są zgodne z wymaganiami podawanymi przez producen ta pojazdów (lub producenta urządzenia kontrolnego). Sprawdzenie na stanowisku wyposażonym w urządzenie do kontroli amortyzatorów wbudowanych w pojazd Dodatkowa kontrola ustawienia kół jezdnych Pomiar geometrii ustawienia kó ł przednich: - pomiar kąta pochylenia koła lewego i prawego, - pomiar kąta pochylenia sworznia zwrotnicy kół lewego i prawego, - pomiar kąta wyprzedzenia sworznia zwrotnicy kół lewego i prawego, - pomiar zbieżności kół Ocenę stanu technicznego geometrii kół jezdnych pojazdu wykonuje się na stanowisku płaskim i poziomym. Uwaga: - pomiary wykonuje się przy takim stanie obciążenia pojazdu, dla jakiego producent podaje określone mierzone parametry, - pomiarów nie wykonuje s ię, jeżeli wielkość luzu w układzie jezdnym pojazdu przekracza wielkości dopuszczalne w eksploatacji, - pomiary kąta pochylenia kół oraz zbieżności kół wykonuje się po uprzednim skompensowaniu "bicia" kół, - pomiary wykonuje się po uprzednim wyregulowaniu ciśnienia w ogumieniu do wartości nominalnej dla danego pojazdu. 1. Niedopuszczalna wielkość luzów w układzie jezdnym pojazdu. 2. Niezgodność otrzymanych wyników pomiarów z wartościami parametrów podawanymi przez producenta pojazdów (niezgodność nawet jednego parametru) Pomiar geometrii ustawienia kół tylnej osi (jeżeli jest wymagana przez producenta pojazdu): - pomiar kąta pochylenia koła lewego i prawego, - pomiar zbieżności kół Jak wy ż ej. ; :, Jak wyżej Pomiar ś l a dowości kół poszczególnych osi Jak wyże j. Przekroczenie określonej przez producenta pojazdu symetryczności ustawienia kół jezdnych między stronami lewą i prawą (śladowość kół). W wypadku braku danych - nie więcej niż 2% rozstawu kół osi tylnej Pomiar równoległości osi pojazdu Pomiar przeprowadza się przymiarem rurowym lub lin- Przekroczenie określonej przez producenta pojazdu dopuszczalnej nierówkowym. noległości osi pojazdu (różnicy między rozstawem osi z lewej i prawej strony pojazdu). W wypadku braku danych - nie więcej niż 0,8% rozstawu osi. y...

13 Monitor Polski Nr Poz Dodatkowa kontrola tarcz kół i ich mocowania oraz ogumienia Stan tech- Oględ z iny elementów mocujących tarcze kół. Zastosowanie nieoryginalnych śrub lub nakrętek mocujących tarcze k ół. nicznyele- Uwaga: Dopuszcza się stosowanie specjalnych śrub (nakręt e k) zabezpieczamentów mo- jących koła przed kradzieżą. cując ych tarcze kół Wywa ż enie Oględ zi ny kó ł w pojeżdzie uniesionym i kołach odciążo - Występowanie drgań zawieszenia i koła kierownicy lub nadwozia badanekół (w samo- nych. go pojazdu przy napędzaniu kół wyważarką do kół zamontowanych (lub za chodach oso- Uwaga: Przy braku ciężarków wyważających na obu ko- pomocą napędu własnego pojazdu). bowych) ł ach przednich w wypadku tarcz o wymiarach cali dokonuje się dodatkowej kontroli wyważenia kół przednich za pomocą wyważarki - nie stosuje się wyważarki do kół zamontowanych na osiach napędzanych Dodatkowa kontrola nadwozia Praw i dłowość Oględ z iny i organoleptyczna ocena wygody i możliwo - 1. Utrudniona obserwacja wska ź ników niezbędnych do prawidłowego prodostępu do ś ci p ra w i dł o wej obsługi elementów sterowania pojaz- wadzenia pojazdu. sterowania dem. 2. Utrudniony dostęp do obsługi podstawowych zespołów sterowania popojazdem jazdem, a zwłaszcza : koła kierownicy, dźwign i zmiany biegów, pedałów (hamulca, sprzęgła, gazu), dźw i gni hamulca ręcznego oraz wyłączników i przełączników (świateł, wycieraczek, kierunkowskazów i innych). 3. Brak dostatecznej regulacji położenia fotela kierowcy Główne wy- Oględziny pojazdu na stanowisku i pomiary przymiara- Niezgodność podstawowych wymiarów nadwozia (jako bazy dla układu miary nad- mi liniowymi lub sprawdzianami. Pomiary techniczne jezdnego) z wymaganiami podawanymi przez producenta pojazdu, wozia (jako tyl~o w uzasadnionych wypadkach. a zwłaszcza: bazy dla - rozstawu kół i osi, układu jezd- - zwisów - tylnego i przedniego, nego) - odległości między wybranymi punktami bazowymi nadwozia (np. pomiar po przekątnej) Główne wę- Oględziny głównych węzłów nadwozia lub elementów Zły stan techniczny (np. korozja) albo wadliwy montaż głównych węzłów zły nadwozia ramy przy pojeźd zi e ustawionym na kanale lub podnie- nadwozia lub elementów ramy, zwłaszcza stanowiących bazę do mocowa- (elementów sionym za pomocą d ź wignika. nia zawieszenia lub zespołów sterowania pojazdem (mechanizm kierowniramy) czy, pompa hamulcowa i inne) Dodatkowa Próba drogowa, przeprowadzona w przypadkach uza- 1. Nieprawidłowość działania podstawowych zespołów kierowania i propróba drogowa sadnionych wynikami pomiarów lub obserwacjami pra- wadzenia pojazdu, a w szczególności : utrudnione zmiany kierunku jazdy cownika dokonuj ącego badania. oraz utrudnione lub niepełne włączanie biegów i niestab i lność ich włą- Uwaga: Próbę naleźy przeprowad z ać na wydzielonym czenia. terenie - nie na drodze publicznej. 2. Brak działania wstecznego biegu (w wypadku pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 400 kg). 3. Utrudnione kierowanie pojazdem, a w szczególności brak stab i lności i zakłócenia prostoliniowego toru jazdy. 12. Warunki dodatkowe dotyczące pojazdów używanych w ruchu międzynarodowym Charakterysty- Oględziny zewnętrzne, porównanie charakterystyki 1. Brak z tyłu pojazdu znaku z literami "PL", wyróżniającego pojazdy w ruka techniczna technicznej z wymaganiami przepisów, wypełn i enie chu międzynarodowym. pojazdu specjalnego z aświadczenia. 2. Nieprawidłowo określone dane techniczne w dowodzie rejestracyjnym. 3. Brak przedniego zaczepu do holowania. 4. Urządzenia sprzęgające bez trwałego oznakowania. 5. Niehomologowane zewnętrzne urządzenia świetlne. 6. Opony niehomologowane lub głębokość rzeźby bieżnika opon mniejsza niż 3 mm. 7. Wycieki o charakterze kroplowym płynów eksploatacyjnych. 8. Stosunek mocy silnika do dopuszczalnej masy całkowitej mniejszy niż 5 kw/t. 13. Warunki dodatkowe dotyczące pojazdów przystosowanych do zasilania gazem Instalacja zasi- Oględ zi ny z ewnętrzne instalacji na wolnym powietrzu. 1. Nieszczelny jakikolwiek element instalacji. lania gazem Kontrola s z cze l noś c i za pomocą urządzeń oraz roztworu 2. Brak działania lub działanie nieprawidłowe zaworu bezpie c zeństwa. wodnego m ydła. 3. Brak lub niedziałan i e układu sygnalizacji zasilania gazem. Ko nt rolę instalacji zasilania gazem przeprowadza się 4. Nieprawidłowe poprowadzenie przewodów instalacji gazowej. zgodnie z instrukcją stanowią c ą załącznik nr 5 do zarzą- 5. Brak ważnego atestu lub oznakowania butli albo zbiorników gazowych. dzenia. 6. Brak lub przysłonięte otwory wentylacyjne. 7. Wypływ gazu z reduktora do mieszalnika w wypadku zatrzymania silnika. 8. Brak wymaganego zaświadczenia o sprawności instalacji gazowej. 14. Dodatkowe badanie pojazdu importowanego indywidualnie Dane pojazdu Ogl ę d z iny zewnętrzne, sporządzenie dokumentu identy- N i ezgodność parametrów technicznych pojazdu z wymaganiami ustawy fikacyjnego. i ro z porząd z enia albo z przepisami homologacyjnymi. Porównanie danych pojazdu z wymaganiami przepisów. "

14 Monitor Polski Nr Poz Dodatkowa Jak w poz Jak w : kontrola stanu -- poz pkt 2,4,6-8, technicznego - poz pkt 1, i działania ha- - poz pkt 2, 3, 5. mulców Dodatkowa Jak w poz (pomiary techniczne tylko w uzasadnio- Jak w poz kontrola usta- nych wypadkach). wienia kół jezdnych Pomiar geometrii ustawienia kól przednich lub tylnych oraz osi Pomiar Jak w poz Jak w poz sprawności amortyzatorów (dotyczy samochodów osobowych) 15. Dodatkowe badanie pojazdów, których markę o kreśla się jako " SAM" Dane technicz- Jak w poz Niezgodność parametrów technicznych pojazdu z wymaganiami ustawy ne pojazdu i rozporządzenia Prawidłowość Jak w poz. 11. Jak w poz. 11. konstrukcji i montażu Prawidłowość Nie z będne pomiary, obliczenia inżynierskie (zalecana Niezgodność rozwiązań technicznych z podstawowymi zasadami techniki rozwiązań opinia rzeczoznawcy). samochodowej. technicznych 16. Dodatkowe badanie pojazdów, w których dokonano zmian Zmiany kon- Oględ z iny zewnętrzne, sporządzenie opisu zmian, usta- Niezgodność zmian z wymaganiami przepisów ustawy i rozporządzenia. strukcyjne lenie nowych danych pojazdu (w uzasadnionych wypadkach opinia rzeczoznawcy). 17. Dodatkowe badanie pojazdów przeznaczonych do przewozu materiałów niebezpiecznych Dodatkowe Oględz in y (warunki techniczne określają przepisy Niespelnianie wymagań odnoszących się do pojazdu i jego wyposażenia, warunki tech- o przewozie drogowym materialów niebezpiecznych). dotyczących przewozu określonych materialów niebezpiecznych w zakreniczne si e: - rodzaju pojazdu, - ukladu hamulcowego, - środków do gaszenia pożaru, - wyposażenia elektrycznego, - innego wyposażenia dodatkowego, - szczególnych wymagań przy przewozach w cysternach, - oznakowania pojazdu. Uwagi! 1. Wykaz czynności kontrolnych oraz metody i kryteria oceny stanu technicznego pojazdów nie wyczerpują wszystkich możliwych wypadków niesprawności. W indywidualnych, uzasadnionych wypadkach przedmiot i zakres badania, sposób przeprowadzenia badania i kryteria uznania stanu technicznego za niezadowalający ustala okręgowa stacja kontroli pojazdów. 2. W wypadku pojazdu zlożonego lub pojazdu, w którym dokonano zmian, sformulowanie "zgodnie z danymi producenta" należy rozumieć jako dane techniczne dotyczące zespolu lub podzespolu użytego do monta ż u lub przebudowy pojazdu. INSTRUKCJA W SPRAWIE SPOSOBU BADANIA SKUTECZNOŚCI I RÓWNOMIERNOŚCI DZIAŁANIA HAMULCÓW Załącznik nr 2 Przepisy ogólne Instrukcja określa sposób badania skuteczności hamowania pojazdów samochodowych, ciągników rolniczych, motorowerów oraz przyczep, zwanych dalej "pojazdami". 2. Instrukcję stosuje się do badania skuteczności hamowania hamulcem roboczym, awaryjnym oraz postojowym. 3. W pojazdach, w których przy uszkodzonym hamulcu roboczym uzyskuje się skuteczność hamowania wymaganą dla hamulca awaryjnego ( 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia), nie wymaga się badania skuteczności hamulca awaryjnego. 4. Badania skuteczności hamowania, z zastrzeżeniem ust. 5, dokonuje się przez pomiar sił hamowania na urządzeniu rolkowym lub płytowym. 5. Dopuszcza się badanie skuteczności hamowania w drodze pomiaru opóźnienia hamowania - w odniesieniu do pojazdów, których cechy uniemożliwiają przeprowadzenie badania zgodnie z ust. 4. Pomiar sił hamujących Pomiar sił hamow ania hamulcem roboczym powinien odbywać się przy zachowaniu następujących warunków: 1) ciśnienie w ogumieniu nie może różnić się od nominalnego więcej niż o: a) ±O,01 MPa dla motocykla i samochodu osobowego, b) ±O,02 MPa dla pozostałych pojazdów, 2) hamowanie powinno być dokonywane tylko hamulcem badanym, przy czym sprzęgło silnika może być włączone, a w pojazdach wyposażonych w mechanizm wspomagają cy silnik może być uruchomiony, 3) pomiar sił hamowania powinien być dokonany na granicy blokady któregokolwiek koła, przy czym nacisk na pedał (dźwignię) hamulca nie może przekraczać:

15 Monitor Polski Nr Poz. 695 Rodzaj pojazdu określone w dan hamulec roboczy hamulec awaryjny hamulec postojowy nożny ręczny nożny ręczny nożny ręczny motocykl samochód osobowy pozostałe Uwaga: Dla przyczep z hamulcem najazdowym dopuszczalny nacisk na urządzenie sterujące nie może przekraczać 10% dopuszczalnej masy całkowitej badanej przyczepy. 4) pomiar sił hamowania jednej osi powinien być dokonany równocześnie na kołach jednej i drugiej strony tej osi, 5) podczas pomiaru s iły hamowania na każdej osi powinien być również zmierzony nacisk na pedał (dźwignię) hamulca lub ciśnienie w siłownikach pneumatycznego układu hamulcowego, stosowane podczas pomiaru, 6) jest wskazane, aby przy przeprowadzaniu pomiarów osie pojazdu były ob ci ążone. lecz nie więcej niż maksymalny nacisk konstrukcyjny ok r eślony dla danego typu pojazdu; w wypadku pomiarów pojazdu nie obciążonego należy ści śle przestrzegać zasad ekstrapolacji podanych w niniejszej instrukcji ( 4 ust. 2), 7) w wypadku pomiarów skuteczności hamowania pojazdów wyposa ż onych w u rządzenie sterujące działaniem hamulców poszczególnych kół lub osi (korektory hamowania, urządzenia przeciwpoślizgowe itp.). należy to działanie uwzględnić. 2. Siła hamowania jednej osi jest sumą równoczesnych sił hamowania poszczególnych kół, zmierzonych na granicy blokady któregokolwiek koła. 3. Siła hamowania hamulcem roboczym jest sumą sił hamowania zmierzonych na wszystkich osiach hamowanych hamulcem roboczym. 4. Pomiar sił hamowania hamulcem awaryjnym powinien odbywać się przy zachowaniu następujących warunków: 1) określonych w ust. 1 pkt 1, 2, 6 i 7, 2) maksymalny nacisk na pedał (dżwignię) hamulca zgodny z ust. 1 pkt 3 lub przy maksymalnej sile siłowników hamulca, 3) pomiaru sił na urz ądzeniu rolkowym należy dokonać oddzielnie dla każdeg o koła (przy wł ączonym tylko jednym zespole rolek). 5. Siła hamowania hamulca awaryjnego jest sumą maksymalnych s i ł hamowania zmierzonych na wszystkich kołach hamowanych hamulcem awaryjnym. 6. Pomiar sił hamowania hamulcem postojowym powinien odbywać się przy zachowaniu warunków określonych w ust Siła hamowania hamulca postojowego jest sumą maksymalnych sił hamowania zmierzonych na wszystkich kołach hamowanych tym hamulcem. Pomiar opóźnienia hamowania Pomiar opóżnienia hamowania pojazdu hamulcem roboczym, awaryjnym i postojowym powinien być dokonywany z zachowaniem następujących warunków: 1) badanie można przeprowadzać tylko na takim odcinku drogi, na którym nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego (np. przez nagłe zahamowanie pojazdu). 2) powinny być spełnione warunki określone w 2 ust. 1 pkt 1-5, 3) pojazd powinien być równomiernie obciążo n y ładunkiem o masie równej jego dopuszczalnej ładowności; dopuszcza się badanie samochodów osobowych i motocykli tylko z kierowcą ; zabrania się badania autobusów i trolejbusów na drodze publicznej, chyba że zamiast pasażerów w pojeździe umieszczony będzie balast, odpowiadający pod wzglę dem masy i rozmieszczenia nośności danego pojazdu, 4) droga na odcinku wybranym do wykonywania pomiaru powinna być pozioma, o nawierzchni twardej, równej, suchej i czystej, 5) podczas pomiaru pojazd powinien prowadzić kierowca badanego pojazdu lub pracownik upowa ż niony do dokonywania badań technicznych, 6) kierujący pojazdem powinien hamować tylko hamulcem badanym, przy czym s przęgło może być włączone, 7) pomiaru należy dokonywać przy prędkości początkowej ok. 30 km/h według wskazań prędkośc i omierza, a w odniesieniu do pojazdów nie osiągających tej prędkości - przy prędkości maksymalnej. 8) nie wymaga się hamowania aż do zatrzymania się pojazdu. 2. Pomiar opóźnien i a hamowania powinien być dokonany za pomocą opóźnieniomierza wycechowanego w m/s 2 lub w % przyspieszenia ziemskiego, umocowanego w badanym pojeździe w sposób wskazany przez producenta przyrządu. Ocena skuteczności hamowania Skuteczność hamowania należy uznać za odpowiadającą wymaganiom, jeżeli: 1) wskaźnik skuteczności hamowania zmierzony (lub obliczeniowy) na podstawie pomiaru sił hamowania lub opóźnienia hamowania jest nie mniejszy niż odpowiednio podany w 15 ust. 2 i 4 (za wymagany wskażnik skuteczności hamowania hamulcem postojowym przyjmuje się wartość pochylenia podaną w tym ustępie), 49 i 51 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia lub 2) zmierzona (lub obliczeniowa) siła hamowania jest nie mniejsza niż wymagana, określona na podstawie danych technicznych pojazdu i na podstawie wymaganego wskaźnika skuteczności hamowania, 3) zmierzone siły hamowania kół po obu stronach osi pojazdu nie różnią się więcej niż o 30%, przyjmując za 100% siłę większą (nie dotyczy hamulca awaryjnego i postojowego), 4) zmierzone opóźnienie hamowania jest nie mniejsze od wymaganego, określonego na podstawie wskaźnika skuteczności hamowania, oraz jeźeli nie nastąpiła zmiana kierunku poruszania się pojazdu podczas hamowania więcej niż o 30 względem kierunku początkowego. 2. Wskaźnik skuteczności hamowania, określony na podstawie zmierzonej siły hamowania, oblicza się według wzoru: LT z = -- x 100, gdzie: P z - wskaźnik skuteczności hamowania (% ) dla badanego rodzaju L T - hamulca, siła hamowania uzyskana ze wszystkich kół (kn), odpowiednio dla hamulca roboczego, awaryjnego lub postojowego, P - siła ciężkości od dopuszczalnej masy całkowitej badanego pojazdu (kn), przyjmując do obliczeń 1 kn= siła ciężkości 100 kg masy. Dopuszczalną masę całkowitą pojazdu przyjmuje się na podstawie danych zawartych w dowodzie rejestracyjnym, tabliczce znamionowej albo innych wiarygodnych danych technicznych pojazdu lub oblicza s i ę sumując masę własną i dopuszczalną ładowność pojazdu; dla ciągników siodłol(vych dopuszczalną ładownością jest dopuszczalny nacisk na s i odło ciągnika. 3. Jeżeli zmierzona siła hamowania hamulca roboczego lub obliczony na tej podstawie wskaźnik skuteczności hamowania nie osiąga wymaganej wartości, na l eży ustalić obliczen i ową maksymalną wartość siły hamowania (lub obliczeniowy wskaźnik skuteczności hamowania), mnożąc zmierzone siły hamowania poszczególnych kół przez stosunek maksymalnego dopuszczalnego nacisku na pedał (dźwignię) hamulca do nacisku wywieranego w czasie pomiaru lub przez stosunek ciśnienia regulowanego w układzie hamulcowym do ciśnienia w siłownikach hamulcowych, zmierzonego w czasie pomiaru, na tej osi, według wzoru: T min = P x zmin

16 Monitor Polski Nr Poz. 695 z* = T* x 100, P gdzie: T min - minimalna wymagana siła hamulca roboczego (kn), p - siła ciężkości od dopuszczalnej masy całkowitej badanego pojazdu (kn), przyjmując do obliczeń 1 kn= siła ciężkości 100 kg masy, z in wymagany wskaźnik skuteczności hamowania (%), TlI - obliczeniowa siła hamowania hamulca roboczego (kn), z* - obliczeniowy wskaźnik skuteczności hamowania (%), T - siła hamowania uzyskana ze wszystkich kół danej osi (kn), i - kolejna badana oś pojazdu, Pz - zmierzony nacisk na pedał (dżwignię) hamulca roboczego lub zmierzone ciśnienie w siłownikach (kn lub MPa), p d - dopuszczalny nacisk na pedał (dźwignię) hamulca roboczego według 2 ust. 1 pkt 3 dla danego rodzaju pojazdu lub ciśnienie regulowane pneumatycznego układu hamulcowego (kn lub MPa). Uzyskaną w ten sposób obliczeniową siłę hamowania lub obliczeniowy wskaźnik skuteczności hamowania należy ponownie porównać z wartością wymaganą dla danego rodzaju pojazdu. Powinien być spełniony warunek: IT ~T min lub T* ~ T min 4. Wskaźnik skuteczności hamowania okreś l ony na podstawie zmierzonego opóźnienia hamowania oblicza się według wzoru: b z = - x 100, g gdzie: z - wskaźnik skuteczności hamowania (%), b - zmierzone opóźnienie hamowania (m/s 2 ), g - przyspieszenie ziemskie, którego wartość do obliczenia należy przyjmować 10 m/s 2. Powinien być spełniony warunek: gdzie: b min - b ~ b min lub z ~ zmin, minimalne wymagane opóźnienie hamowania. 5. Minimalne wymagane opóźnienie hamowania oblicza się na podstawie wskaźnika skuteczności hamowania, dzieląc go przez 10, np. wskaźnik 52 oznacza, że wymagane opóźnienie hamowania wynosi minimum 5,2 m/s Jeżeli zmierzon a siła hamowania hamulca awaryjnego lub obliczony na tej podstawie wskaźn i k hamowania nie osiągają wymaganej wartości, lecz w czasie hamowania wszystkie koła hamowane zostały zablokowane, należy uznać skuteczność hamowania za odpowiadającą wymaganiom. 7. Jeżeli zmierzona siła hamowania hamulca postojowego lub obliczony na tej podstawie wskażnik skuteczności hamowania nie osiągają wymaganej wartości, lecz w czasie hamowania wszystkie koła hamowane zostały zablokowane, należy uznać skuteczność hamowania za odpowiadającą wymaganiom. Załącznik nr 3 INSTRUKCJA W SPRAWIE SPOSOBU KONTROLI POZIOMU HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO PODCZAS POSTOJU POJAZDU ORAZ POZIOMU DŹWIĘKU SYGNAŁU DŹWIĘKOWEGO I. Kontrola poziomu hałasu zewnętrznego podczas po'stoju pojazdu Zakres kontroli 1. Pełny zakres kontroli obejmuje dwa etapy: 1) kontrolę organoleptyczną (I etap), 2) pomiar poziomu hałasu miernikiem poziomu dźwięku (II etap), przy czym przeprowadzenie II etapu jest uzależnione od wyników I etapu. Kontrola organoleptyczna - I etap 2.1. Kontrola polega na organoleptycznym sprawdzeniu układu wydechowego pojazdu i ocenie jego stanu technicznego, a następnie na subiektywnej ocenie poziomu hałasu (przy obrotach silnika odpowiadających wymaganiom określonym w 9 ust. 1) przez osobę prowadzącą badanie, stojącą w miejscu wskazanym na rys. 1 załącznika do instrukcji, odpowiadającym miejscu lokalizacji mikrofonu. 2. Niedopuszczalne są: 1) wyraźnie zauważalne nieszczelności układu wydechowego, 2) niekompletność układu wydechowego, 3) wyraźnie nadmierny poziom hałasu. 3. W wypadku stwierdzenia usterek określonych w ust. 2 pkt 1 lub 2, pojazd może być dopuszczony do ruchu warunkowo albo nie dopuszczony, w zależności od rozmiarów stwierdzonych uszkodzeń lub braków. 4. W wypadku negatywnej oceny, według ust. 2 pkt 3, pojazd należy poddać II etapowi kontroli, tj. pomiarowi poziomu hałasu zewnętrznego na postoju. Pomiar poziomu hałasu przyrządem (miernikiem poziomu dźwięku) - II etap Ogólne warunki pomiaru 3. Kontrola polega na pomiarze poziomu hałasu zewnętrznego przyrządem (miernikiem poziomu dźwięku) na krzywej korekcyjnej A i dla stałej czasowej miernika F (Fast- szybko). Pomiar powinien być przeprowadzony, a wynik końcowy ustalony zgodnie z określonymi niżej warunkami. Warunki atmosferyczne 4.1. Pomiaru hałasu zewnętrznego pojazdu nie powinno się dokonywać w warunkach atmosferycznych niekorzystnych w stopniu mogącym wpływać na wynik pomiaru. 2. W celu o~raniczenia szumów przepływu wiatru i ochrony przed kurzem I spalinami jest wskazane stosowanie osłony przeciwwietrznej mikrofonu. Poziom hałasu otoczenia 5.1. Poziom hałasu otoczenia, przy uwzględnieniu wpływu wiatru i innych zakłóceń akustycznych na mikrofon, powinien być mniejszy co najmniej o 10 db od zmierzonego poziomu hałasu zewnętrznego wytwarzanego przez pojazd. 2. Poziom hałasu otoczenia powinien być zmierzony przed rozpoczęciem pomiarów i sprawdzony w czasie ich wykonywania przy wyłączonym silniku pojazdu. Miejsce pomiarowe 6.1. Pomiary hałasu pojazdu należy wykonać na stanowisku zewnętrznym, spełniającym wymagania określone w 9 załącznika nr 7 do rozporządzenia. 2. W czasie pomiaru w miejscu pomiarowym może przebywać tylko właściciel (kierowca) pojazdu i osoba prowadząca pomiar. Sposób ich zachowania nie moźe wpływać na wskazania miernika. Przygotowanie pojazdu do badań 7.1. Pojazd podczas badania nie powinien być obciążony, z tym że motocykl (motorower) powinien być obciążony tylko kierującym. 2. Podczas badania pojazd powinien być odłączony od przyczepy (naczepy); nie dotyczy to pojazdów nierozłączalnych. 3. Przed badaniem silnik pojazdu powinien być doprowadzony do normalnej temperat ury pracy. Jeżeli układ chłodzenia pojazdu jest wyposażony w dmuchawę o napędzie włączanym samoczynnie, w czasie pomiarów układ ten powinien pracować normalnie. Jeżeli silnik o zapłonie samoczynnym pojazdu jest wyposażony w układ wzbogacania dawki paliwa, dźwi~nię tego układu należy ustawić w położeniu "bez obciążenia'. 4. Badany pojazd należy umieścić w środkowej części obszaru pomiarowego, zgodnie z rys. 1 załącznika do instrukcji, z układem napędowym w pozycji neutralnej ("luz"), wyłączonym sprzęgłem i w łączonym hamulcem postojowym. Ustawienie mikrofonu 8.1. Mikrofon powinien być ustawiony tak, aby: 1) jego wysokość nad powierzchnią obszaru pomiarowego była równa wysokości końcówki wylotu rury wydechowej pojazdu, jednak nie mniejsza niż 0,2 m,

17 Monitor Polski Nr Poz ) był skierowany w stronę końcówki wylotu rury wydechowej i odległy od niej o 0,5"',01 m, 3) oś jego maksymalnej czułości była równoległa do powierzchni obszaru pomiarowego i tworzyła kąt 45±10, z płaszczyzną pionową przechodzącą przez oś kierunku wylotu wydechu, zgodnie z rys. 1 i 2 załącznika do instrukcji, 4) znajdował się możliwie daleko od obrysu pojazdu. 2. W wypadku układu wydechowego o dwu lub więcej wylotach umieszczonych w odległości mniejszej niż 0,3 m od siebie i połączonych z tym samym tłumikiem, należy wykonać pomiar tylko przy ustawieniu mikrofonu w pobliżu końcówki wylo!u znajdujl;lcego ~ię bliżej, zewnętrznej strony pojazdu (rys. 2a I b załącznika do instrukcji). 3.. W,!"ypadku pojazdu mającego układ wydechowy o dwu lub więcej wylotach umieszczonych w odległości większej niż 0,3 m od siebie, należy wykonać pomiary oddzielnie dla każde go wylotu zgodnie z metodyką dotyczącą pojedynczego wylotu, a jako wynik pomiaru nalezy przyjąć największą wartość zmierzonego poziomu (rys. 2c i d załącznika do instrukcji). 4. W pojazdach o końcówce wylotu układu wydechowego skierowanej pionowo w górę mikrofon powinien być umieszczony na wysokości tego wylotu, w odległości 0,5 ±O,01 m po stronie I?ojazdu, w której znajduje się rura wydechowa. Mikrofon nalezy skierować osią maksymalnej czułosci pionowo w górę (rys. 2e załącznika do instrukcji) JeŻ~1i końc~,!"ka wyl,otu l!k.ła~u. wydecho~ego p<?jazdu znajduje Się w miejscu unlemozliwlającym umieszczenie mikrofonu, w odległości 0,5 m od niej ze względu na obecność przęszkod będących częściami pojazdu (np. koła, zbiornik paliwa Itp.), mikrofon należy umieścić w odleqłości nie większej niż O,~ ft!.o~ zeyv,:ętr~nej krawędzi obrysu pojazdu, znajdującej się najblizej koncowkl wydechu (rys. 2f załącznika do instrukcji). Wykonanie pomiarów 9.1. Pomiar polega na odczytaniu wartości poziomu hałasu w db w krótkim okresie pracy silnika przy ustalonej prędkości obrotowej, odpowiadającej 75% prędkości obrotowej mocy maksymalnej (dla m,otocykli, których p'rędkość oprotowa mocy maksymalnej jest Większa od 5000 mln -1, nalezy do pomiarow przyjmować 50% prędkości obrotowej mocy maksymalnej) oraz w czasie jęj zmniejs~an.i a do prędkosci o.brotovyel biegu jałowego (po szybkim zwolnieniu pedału przyspieszenia. 2. Dopuszcza się określanie prędkości obrotowej silnika przy wykorzystaniu sprawnego wskaźnika obrotów zamontowanego na pojeździe..3. Należy wykonać co najmniej trzy pomiary następujące po sobie. Pod uwagę bierze się tylko te zmierzone wartości, ktore zos~ały uzy~kane z.trz~ch nąstęl?ujących po so~ie pomii:!rów, nie różniących Się od Siebie o więcej nlz 2 db. Pomiary nalezy prowadzić aż do uzyskania trzech wartosci spełniających powyższy warunek. Ustalenie końcowej wartości pomiaru 10. W celu ustalenia końcowej wartości pomiaru należy: 1) wybrać największą wartość z trzech pomiarów spełniają ~ych wymagi:!ni!l określone w 9 ust. 3, zaokrąglając ją do liczby całkowitej, 2) ustaloną zgodnie z pkt 1 wartość zmniejszoną o 1 db (u\/,,:zgl~d!1ienie e,wentualnych, l;>łędóvy pomiarowych) przyjmuje Się jako koncową wartosc pomiaru. Ocena wyników 11. Niedopuszczalne jest. aby końcowa wartość pomiaru poziomu hałasu zewnętrznego pojazdu przekraczała maksymalne wielkości ustalone odpowiednio w 9 ust. 1 pkt 1, 43 ust. 1 pkt 2 i w 51 ust. 5 rozporządzenia. II. Kontrola poziomu dźwięku sygnału Zakres kontroli dźwiękowego 12. Pełny zakres kontroli jest taki sam jak określony w 1. Kontrola organoleptyczna (I etap) Kontrola poleqa na organoleptycznym sprawdzeniu sygnału dźwiękowego pojazdu i ocenie je90 stanu technicznego, a następnie subiektywnej ocenie poziomu dźwięku przez osobę prowadzącą badanie w warunkach określonych w 2 ust Niedopuszczalne są: 1) wyraźnie zauważalna nieciągłość działania sygnału, 2) wyraźnie zauważalne zmiany tonacji sygnału, 3) \/,,:yraźnie I!lniejszy poziom dźwięku od wymaganego, oceniony subiektywnie, 3. W wypadku negatywnej oceny, według ust. 2 pkt 3, poja,zd. należy podd<;lć II etapowi kontroli, tj. pomiarowi poziomu dzwlęku na postoju. Pomiar poziomu dźwięku Warunki pomiaru. 14. Warunki pomiaru powinny być zgodne z wymaganiami 4-6. Ustawienie mikrofonu 15. Mikrofon pomiarowy powinien być umieszczony w podłużnej płaszczyźnie symetrii pojazdu na wysokości od 0,5 m do 1,5 m nad powierzchnią obszaru pomiarowego, w od!egłości} m od przedniego obrysu pojazdu (rys. 3 załącznika do instrukcji). Wykonanie pomiarów Kontrola polega na pomiarze poziomu sygnału dźwlęko,!"eqo przyrządem na krzywej korekcyjnej A i dla stałej czasowej miernika F (Fast- szybko). 2. W wypadku sygnału zasilanego prądem stałym (akumulat~r) pomiar należy wykonać przy unieruchomionym silniku pojazdu. 3. Pomiar powinien być przeprowadzony w drodze wyznaczenia największej wartości poziomu dźwięku w zakresie wysokości określonym w 15. Ocena wyników 17. Niedopuszczalne jest, aby zmierzona wartość poziomu dźwięku sygnału dźwiękowego była mniejsza niż wielkości ustalone odpowiednio w 10 ust. 1 pkt 5 i w 44 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia. Załącznik do instrukcji w sprawie sposobu kontroli poziomu hałasu zewnętrznego podczas postoju pojazdu oraz poziomu dźwięku sygnału dźwiękowego aj [ 'm.., E 'JI-r- l e.., Rys. 1 ~I _..-J '. ) \ ;,J

18 Monitor Polski Nr Poz. 695 aj bj dj ej fj Rys. 2 Rys. 3 INSTRUKCJA W SPRAWIE POMIARU STOPNIA TOKSYCZNOŚCI ORAZ ZADYMIENIA SPALIN Załącznik nr 4 I. Pomiar stopnia toksyczności spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym, zarejestrowanych po raz pierwszy przed dniem 1 lipca 1995 r. Warunki pomiaru 1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) powinien być dokonany analizatorem działającym na zasadzie pochłaniania promieniowania podczerwonego, wywzorowanym w ułamku objętościowym wyrażonym w % (% objętości spalin). 2. Pomiar powinien się odbywać przy zachowaniu następujących warunków: 1) układ dolotowy silnika (filtr powietrza, kolektor, odpowietrzenie skrzyni korbowej, układ pochłaniania par paliwa, podciśnieniowy układ sterowania wyprzedzenia zapłonu) oraz układ wydechowy powinien być kompletny i szczelny, 2) odbiorniki energii elektrycznej (oświetlenie, klimatyzacja) powinny być wyłączone; włączany okresowo wentylator chłodnicy nie powinien pracować, 3) dźwignia zmiany' biegów powinna być ustawiona w pozycji neutralnej ("luz 'l, 4t urządzenie rozruchowe powinno być wyłączone, 5) hamulec postojowy powinien być włączony, 6) silnik powinien być nagrzany do normalnej temperatury pracy (min. 70 C), 7) sonda analizatora spalin powinna być wprowadzona do rury wydechowej silnika bezpośrednio przed po.miarem na głębokość nie mniejszą niź: ' a) 30 cm dla silnika czterosuwowego, b) 75 cm dla silnika dwusuwowego.,wykonanie pomiaru 3.1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) w spalinach powinien być dokonany przy prędkości obrotowej biegu jałowego, zgodnie z zaleceniami producenta, przy czym bezpośrednio przed Romiarem nale,ży ~o.najmniej przez 15 s~kund utrzymać podwyzszoną prędkosc Silnika (do około 3000 mm -1), a następ nie ją obniżyć do wolnych obrotów. 2. Jeżeli nie jest znana prędkość obrotowa biegu jałoweqo zalecana przez producenta, należy przyjmować prędkość najnlźszą, zapewniającą równomierną I stabilną pracę silnika, jednak nie większą niż 900 min-l. 3. Prędkość obrotowa silnika w czasie pomiaru powinna być mierzona miernikiem prędkości, podłączonym do silnika w sposób wskazany przez producenta miernika. Dopuszcza się dokonywanie pomiaru prędkości miernikiem zamontowanym fabrycznie w badanym pojeździe. 4. Odczyt wyniku pomiaru powinien być dokonany po ustabilizowaniu się wskazań miernika tlenku węgla (CO), w czasie nie przekraczającym jednak 30 sekund od momentu ustabilizowania prędkosci biegu jałowego. 5. W silnikach wyposażonych w dwudrożny układ wydechowy pomiar powinien być dokonany w obu wylotach, a za wynik przyjmuj~ się uzyskaną wartość Większą. Ocena wyników pomiaru 4. Niedopuszczalne jest, aby: 1) końcowa wartość pomiaru zawartości tlenku węgla (CO) w spalinach przekraczała maksymalne wielkości ustalone odpowiednio w 9 ust. 1 pkt 2 lit. a), 43 ust. 2 i w 51 ust. 5 - z zastrzeźeniem 65 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia, ' 2) nie były spełnione wymagania, o których mowa w 2 pkt 1. II. Pomiar stopnia toksyczności spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym, zarejestrowanych po raz pierwszy począwszy od dnia 1 lipca 1995 r. Warunki pomiaru 5. Pomiar stopnia toksyczności spalin powinien być dokonany przyrządem przeznaczonym do pomiaru zawartości w spalinach: tlenku węgla (CO), dwutlenku węgla (C0 2 ), węglowodorów (CH), tlenu (0 2 ) oraz do określania współczynnika nadmiaru powietrza (lamt5da). 6. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach oraz określenie współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) powinny się odbywać przy zachowaniu warunków określonych w 2. Wykonanie pomiaru 7.1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach powinien być dokonany najpierw przy podwyższonej prędkości obrotowej silnika ( min-l), l., I (..

19 Monitor Polski Nr Poz. 695 a następnie przy prędkości obrotowej biegu jałowego, zgodnej z zaleceniami producenta. Pomiary powinny być dokonane bezpośrednio po sobie. 2. Jeżeli nie jest znana prędkość obrotowa biegu jałowego, zalecana przez producenta, należy przyjmować prędkość najniższą, zapewniającą równomierną I stabilną pracę silnika, jednak nie większą niż 1000 min-l. 3. Pomiar współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) pow inien być dokonany przy podwyższonej prędkości obrotowej silnika (2000.,.3000 min-l); dotyczy to pojazdu wyposażonego w sondę lambda. 4. Przepisy 3 ust. 3-5 stosuje się odpowiednio. Ocena wyników pomiaru 8. Niedopuszczalne jest, aby: 1) końcowe wartości pomiarów zawartości tlenku wę{jla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach oraz współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) przekraczały wielkości ustalone odpowiednio w 9 ust. 1 pkt 2 i w 43 ust. 2, z zastrzeżeniem 65 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia, 2) nie były spełnione wymagania, o których mowa w 2 pkt 1 oraz w 6 pkt 1 i 2. III. Pomiar zadymienia spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie samoczynnym Warunki pomiaru 9.1. Pomiaru zadymienia spalin nie powinno się dokonywać w warunkach atmosferycznych niekorzystnych w stopniu mogącym wpływać na wynik pomiaru. Temperatura otoczenia powinna być wyższa niż 5 C. 2. Przy przeprowadzaniu pomiaru w pomieszczeniu zamkniętym należy zapewnić skuteczną wentylację stanowiska pomiarowego albo stosować indywidualne wyciągi spalin o odpowiedniej wydajności. 10. Pomiar zadymienia spalin polega na ustaleniu współczynnika absorpcji k (m-l). Jeżeli dymomierz jest wyposażony w więcej niż jedną sondę, przy pomiarze należy zastosować sondę o średnicy odpowiedniej dla srednicy rury wydechowej badanego pojazdu, zgodnie z zaleceniami instrukcji obsługi dymomierza. 11. Pomiar powinien odbywać się przy zachowaniu następujących warunków: 1) układ wydechowy powinien być całkowicie szczelny aż do miejsca poboru spalin (sprawdzanie wizualne i słuchowe); w wypadku utrudnionego dostępu do końcówki rury wydechowej lub gdy końcowy odcinek rury wydechowej nie jest prosty na długości niezbędnej do przeprowadzenia prawidłowego pomiaru, dopuszcza się szczelne przedłużenie układu wydechowego, 2) dźwignia zmiany, biegów powinna być ustawiona w pozycji neutralnej ("luz 'l, 3) hamulec postojowy powinien być włączony, 4) silnik powinien być nagrzany do normalnej temperatury pracy (min. 70 C), 5) przed pomiarem układ wydechowy powinien być przedmuchany przez kilkakrotne naciśnięcie pedału przyspieszenia, a następnie pracę silnika przy podwyższonej prędkości obrotowej w czasie około 1 minuty, 6) ustawienie śruby regulacji dawki paliwa pompy wtryskowej powinno być zgodne z zaleceniami producenta, 7) sonda dymomierza powinna być wprowadzona do rury wydechowej możliwe centrycznie, na głębokość co najmniej równą trzem średnicom wewnętrznym rury, 8) przewody łączące sondę z dymomierzem powinny być oryginalne lub o tej samej długości, bez ostrych zagięć mogących powodować zaleganie sadzy lub ograniczenie przepływu spalin. Wykonanie pomiaru Pomiaru zadymienia spalin dokonuje się w sposób następujący: 1) podczas pracy silnika na biegu jałowym należy szybko, lecz niegwałtownie, nacisnąć pedał przyspieszenia, tak aby uzyskać pełny wydatek pompy wtryskowej, 2) pozycję pełnego wydatku należy utrzymać do momentu uzyskania przez silnik maksymalnej prędkości obrotowej i zadziałania regulatora obrotów, jednak nie krócej niż przez 1,5 sekundy, 3) zwolnić pedał przyspieszenia do uzyskania przez silnik prędkości obrotowej biegu jałowego i powrotu wskazań dymomierza do odpowiadających jej wartości. 2. W wypadku silnika z pompą wtryskową bez automatycznej blokady urządzenia rozruchowego przyspieszanie (ust. 1 pkt 1) ro~poczyna się ~d Po~wyższo~ej p~ędkości. obrotowej (~ mrn- l ) w celu uniknięcia wtryskiwania dawki rozruchowej. 3. Należy wykonać co najmniej trzy pomiary następujące po sobie, z tym że po każdym pojedynczym pomiarze przerwa powinna wynosić około 15 sekund. Pod uwagę bierze się tylko te zmierzone wartości, które zostały uzyskane z trzech następujących po sobie pomiarów, nie różniące się od siebie o więcej niż 0,50 m-l i nie tworzące sekwencji malejącej. 4. Jako wynik końcowy pomiaru należy przyj~ć średnią arytmetyczną z pomiarów z dokładnością do 0,01 m Dopuszcza się pomiar zadymienia spalin według skali procentowej Hartridge' a (HRT) i przeliczanie uzyskanych wartości na współczynnik k, zgodnie z tabelą zamieszczoną w załączniku do instrukcji. Ocena wyników pomiarów 14. Niedopuszczalne jest, aby: 1) końcowa wartość pomiaru zadymienia spalin przekraczała maksymalne wielkości ustalone Odpowiednio w 9 ust. 1 pkt 3 I w 43 ust. 2 rozporządzenia, 2) układ wydechowy nie spełniał wymagania, o którym mowa w 11 pkt 1. Załącznik do instrukcji w sprawie pomiaru stopnia toksyczności oraz zadymienia spalin k % (HRT) k % (HRT) k ,02 1 0, ,23 0,05 2 0, ,27 0,Q7 3 0, ,31 0,09 4 0, ,35 0,12 5 0, ,39 0,14 6 0, ,43 0,17 7 0, ,48 0,19 8 0, ,52 0,22 9 0, ,57 0, , ,61 0, , ,66 0, , ,71 0, , ,76 0, , ,81 0, , ,86 0, , ,91 0, , ,96 0, , ,02 0, , ,07 0, , ,13 % (HRT) k , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,74 % (HRT) k % (HRT) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , J

20 Monitor Polski Nr Poz. 695 INSTRUKCJA W SPRAWIE SPRAWDZANIA PRAWIDŁOWOŚCI PRZYSTOSOWANIA POJAZDU DO ZASILANIA GAZEM Załącznik nr 5 Przepisy ogólne 1. Instrukcja określa sposób sprawdzenia prawidłowości przystosowania pojazdu do zasilania gazem płynnym lub ziemnym. 2. Przed przystąpieniem do właściwego sprawdzenia należy skontrolować: 1) ważność legalizacji zbiornika (butli) gazu, 2) stan plomb zbiornika gazu płynnego, 3) czy elementy instalacji zasilania gazem płynnym są zaopatrzone w oznakowanie homologacyjne (cecha "E" w kółku); dotyczy to instalacji dopuszczanej po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1994 r. Sposób sprawdzenia 3. Kontrola rozmieszczenia i mocowania na pojeździe elementów instalacji gazowej polega na sprawdzeniu: 1) czy odpowiadają one wymaganiom w tym zakresie, ustalonym w załączniku nr 3 do rozporządzenia, 2) organoleptycznym prawidłowości ich zamocowania. 4. Kontrola stanu ogólnego instalacji polega na sprawdzeniu: 1) czy zbiornik nie nosi śladów przeróbek, 2) czy przewody metalowe wysokiego ciśnienia są prawidłowo ukształtowane, bez załamań i otarć, 3) czy przewody elastyczne nie wykazują pęknięć, uszkodzeń lub śladów zestarzenia się materiału, 4) czy na końcach przewodów niskiego ciśnienia i wentylacyjnych znajdują się metalowe opaski odpowiednio zaciśnięte, 5) czy w instalacji zasilania gazem ziemnym przed reduktorem znajduje się funkcjonujący wskaźnik ciśnienia gazu o pośrednim przenoszeniu wskazań, 6) stanu przewodów elektrycznych, doprowadzających prąd do elektrozaworów Kontrola szczelności instalacji polega na pokryciu preparatem pieniącym (np. roztworem mydlanym) miejsc połączeń przewodów i elementów instalacji, gniazd zaworu bezpieczeństwa i zaworu napełniania oraz elektrozaworu gazowego. 2. Niedopuszczalne jest pojawienie się pęcherzyków gazu, bez względu na to, czy silnik pracuje, czy teź nie Kontrola działania reduktora polega na sprawdzeniu, czy: 1) reduktor podłączony jest do instalacji ogrzewania, 2) reduktor nie przepuszcza gazu przy nie pracującym silniku; w tym celu należy zdjąć z króćca elastyczny przewód zasilający (niskiego ciśnienia), nasunąć szczelnie na króciec kawałek przewodu, zanurzyć ostrożnie jego koniec w naczyniu z wodą (tak, aby nie stworzyć przeciwciśnienia) i przy przełączniku zasilania ustawionym na zasilanie gazowe obserwować powierzchnię wody. 2. Niedopuszczalne jest pojawienie się pęcherzyków gazu, bez względu na to, czy zapłon jest włączony, czy teź nie Kontrola działania elektrozaworu gazowego obejmuje: 1) uruchomienie silnika przy ustawieniu przełącznika na zasilanie gazowe, 2) odłączenie przewodu elektrycznego doprowadzającego prąd do cewki sprawdzanego zaworu. 2. Po wypaleniu resztek gazu z reduktora silnik powinien zatrzymać się Kontrola działania elektrozaworu paliwa bazowego obejmuje: 1) uruchomienie silnika przy ustawieniu przełącznika na zasilanie paliwem bazowym, 2) odłączenie przewodu elektrycznego doprowadzającego prąd do cewki sprawdzanego zaworu. 2. Po wypaleniu resztek paliwa silnik powinien zatrzymać się Kontrola działania zaworu ograniczającego wypływ gazu płynnego obejmuje: 1) odłączenie przewodu wysokiego ciśnienia przy zbiorniku, przy zamknięciu głównego zbiornika, 2) szczelne połączenie końcówek urządzenia do kontroli działania zaworu ograniczającego wypływ gazu ze zbiornikiem i przewodem wysokiego ciśnienia, 3) przełączenie na zasilanie gazowe, 4) obserwację wskazań manometru urządzenia po otwarciu zaworów: zbiornika i urządzenia. 2. Zawór uznaje się za sprawny, jeżeli po wychyleniu się wskazówki manometru urządzenia pod wpływem doprowadzonego ciśnienia gazu nastąpi natychmiastowy zauważalny spadek ciśnienia (zmniejszenie wychylenia wskazówki) Kontrola działania zaworu ograniczającego stopień napełnienia zbiornika gazu płynnego obejmuje: 1) sprawdzenie, czy zbiornik jest opróżniony (silnik nie daje się uruchomić po przełączeniu na zasilanie gazowe), 2) napełnienie zbiornika ilością gazu (dm 3 ) odpowiadającą 0,8 pojemności geometrycznej zbiornika. 2. Zawór uznaje się za sprawny, jeżeli po napełnieniu zbiornika do 0,8 jego pojemności (ust. 1 pkt 2) nastąpi odcięcie dopływu gazu. 3. Podczas kontroli dopuszcza się napełnianie zbiornika gazem najwyżej do 0,85 jego pojemności geometrycznej (w przypadku niesprawności zaworu ograniczającego). Nadmierną ilość gazu (powyżej 0,8 pojemności geometrycznej zbiornika) należy bezzwłocznie usunąć, wykorzystując pracę silnika pojazdu Kontrola szczelności obudowy zbiornika i obudowy zaworów obejmuje: 1) pokrycie preparatem pieniącym miejsc połączeń, 2) wprowadzenie końcówki urządzenia kontrolnego do otworu przewodu wentylacyjnego; jeżeli są dwa otwory, drugi otwór powinien być szczelnie zatkany, 3) doprowadzenie powietrza sprężonego pod ciśnieniem 0,01 MPa. 2. Niedopuszczalne jest pojawienie się pęcherzyków gazu ani widocznych odkształceń elementów. 12. Stopień toksyczności (zadymienia) spalin, zmierzony zgodnie z załącznikiem nr 4 do zarządzenia, nie może przekraczać dopuszczalnego dla danego pojazdu poziomu, zarówno przy zasilaniu gazem, jak i paliwem bazowym. Ocena wyników 13. Wynik badania uznaje się za pozytywny, jeżeli podczas kontroli nie stwierdzono żadnego odchylenia od wymagań określonych w niniejszej instrukcji. Załącznik nr 6 INSTRUKCJA W SPRAWIE USTALANIA NIEZNANYCH DANYCH TECHNICZNYCH POJAZDU 1. Instrukcja określa sposób ustalania danych technicznych pojazdu, zwłaszcza dopuszczalnej ładowności lub dopuszczalnej masy całkowitej oraz liczby miejsc w pojeździe, w wypadkach, o których mowa w 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Przy ustalaniu nieznanych danych technicznych pojazdu ( 1) należy w możliwie największym stopniu wykorzystywać dostępne informacje zawarte w takich źródłach jak dokumenty homologacyjne, dane wytwórni, katalogi pojazdów lub inne J