Opinia do ustawy o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię (druk nr 182)

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 26 września 2012 r. Opinia do ustawy o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię (druk nr 182) I. Cel i przedmiot ustawy Celem ustawy z dnia 14 września 2012 r. o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię jest konieczność wdrożenia do krajowego porządku prawnego postanowień dyrektywy 2010/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią (Dz. Urz. UE L 153 z , str. 1), zwanej dalej dyrektywą. Celem dyrektywy jest wprowadzenie regulacji dotyczących obowiązku etykietowania wszystkich produktów wykorzystujących energię, których stosowanie lub instalacja oferuje znaczny potencjał oszczędności energii. Etykietowaniem zgodnie z dyrektywą mogą zostać objęte także produkty, które nie zużywają energii, lecz mają wpływ na jej zużycie. Podkreślenia wymaga także fakt, iż do momentu wejścia w życie dyrektywy zagadnienie etykietowania regulowane było w prawie unijnym przepisami dyrektywy Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego (Dz. Urz. UE L 297 z , str. 16, z późn. zm.) oraz szeregiem dyrektyw wykonawczych. Jednakże ich postanowienia miały zastosowanie jedynie określonych urządzeń gospodarstwa domowego. Do polskiego porządku prawnego postanowienia powyższych dyrektyw implementowane zostały przepisami ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r Prawo energetyczne, w której w rozdziale 6 określono obowiązki producentów i importerów w zakresie efektywności energetycznej urządzeń wprowadzanych do obrotu.

2 - 2 - Z uwagi na fakt, iż dyrektywa zakłada objęcie obowiązkiem etykietowania większej liczby produktów, a zastosowany w niej system pojęć i instytucji prawnych wyznaczających zakres i sposób stosowania wymagań dotyczących etykietowania jest zasadniczo odręby niż przyjęty w ustawie Prawo energetyczne, ustawodawca, mając na celu pełne wdrożenie dyrektywy i zapewnienie wymaganej poprawy efektywności energetycznej, uznał za zasadne dokonanie wdrożenia dyrektywy w postaci odrębnej ustawy. Opiniowana ustawa przewiduje następujące rozwiązania mające na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego, wynikających z dyrektywy, obowiązków w zakresie etykietowania produktów wykorzystujących energię. W art. 1 określony został zakres przedmiotowy proponowanej regulacji. Zgodnie z jego postanowieniami ustawa określa obowiązki w dziedzinie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię, a także zasady organizacji i działania systemu kontroli wykonywania obowiązków w tym zakresie. W pozostałych przepisach rozdziału 1 ustawy sprecyzowano, iż ma ona zastosowanie do produktów wykorzystujących energię, dla których wymagania dotyczące sporządzania dokumentacji technicznej, stosowania etykiet i kart określają akty Komisji Europejskiej wydane na podstawie kompetencji delegowanych przez Parlament Europejski i Radę (akty delegowane) (art. 2). Wykaz tych aktów delegowanych ogłaszany będzie w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Natomiast w art. 3, stanowiącym słowniczek ustawy, zdefiniowano pojęcia: dostawcy, dystrybutora, etykiety, innych podstawowych zasobów, karty, klasy efektywności energetycznej, oddawania do użytku, produktu wykorzystującego energię oraz wprowadzenia do obrotu. Jak wynika z uzasadnienia w słowniku ustawy nie wprowadzono występujących w dyrektywie definicji, które zdaniem projektodawców, są już określone w ustawie Prawo energetyczne, ustawie o finansach publicznych oraz są pojęciami powszechnie znanymi i nie wymagają transpozycji do polskiego porządku prawnego. W rozdziale 2 ustawy określone zostały obowiązki dostawców i dystrybutorów produktów wykorzystujących energię, w zakresie informowania o zużyciu energii przez te produkty. Zgodnie z art. 4 dostawcy obowiązani są, wprowadzając produkt wykorzystujący energię do obrotu lub oddając go do użytku, do dołączenia do niego etykiety i karty sporządzonej w języku polskim, a także wszelkich broszur lub innej dokumentacji. Dane umieszczone na etykiecie i w karcie powinny być zgodne z parametrami technicznymi produktu wykorzystującego energię. Do obowiązków dystrybutorów należy zaś umieszczenie

3 - 3 - etykiety w widocznym miejscu na produkcie oraz udostępnienie konsumentom karty tego produktu. Natomiast art. 5 ustawy przewiduje nałożenie na dostawców produktu wykorzystującego energię obowiązku sporządzania dokumentacji technicznej produktu wykorzystującego energię oraz jej przechowywania przez okres 5 lat od daty wyprodukowania ostatniego egzemplarza. Dokumentację techniczną sporządza się w celu umożliwienia określonym w ustawie organom kontrolującym oraz Komisji Europejskiej ocenę rzetelności informacji zamieszczanych na etykiecie i w karcie. Przepis ten określa także zakres dokumentacji technicznej, jak również przewiduje obowiązek po stronie dostawcy udostępnienia dokumentacji technicznej produktu na żądanie wskazanych w zdaniu poprzedzającym podmiotów. Omawiany akt prawny w art. 6 wprowadza zakaz: - wprowadzania do obrotu produktów wykorzystujących energię, do których nie dołączono etykiety i karty, oraz dla których nie sporządzono dokumentacji technicznej, - umieszczania na produkcie wykorzystującym energię etykiet, znaków, symboli lub napisów, które mogą wprowadzić w błąd użytkowników końcowych w zakresie informacji o zużyciu energii lub wpływie tego produktu na zużycie energii lub innych podstawowych zasobów, - posługiwania się etykietą w sposób nieuprawniony. Ustawa nakłada także wymagania w zakresie reklamy produktu wykorzystującego energię. Zgodnie z art. 7 w przypadku gdy dostawca lub dystrybutor reklamuje produkt wykorzystujący energię, zamieszczając w reklamie informacje o cenie tego produktu lub zużyciu przez niego energii, jest obowiązany zamieścić także informację o klasie efektywności energetycznej tego produktu. Jednym z zasadniczych wymogów nakładanych na polskiego ustawodawcę przepisami dyrektywy i aktów delegowanych jest utworzenie systemu kontroli wykonywania obowiązków w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię. Postanowieniami przepisów rozdziału 3 ustawy tworzony jest system kontroli, którego celem jest przeciwdziałanie wprowadzaniu do obrotu lub oddawaniu do użytku produktów wykorzystujących energię, do których nie dołączono etykiety i karty oraz nie sporządzono dokumentacji technicznej oraz na których umieszczono etykiety i karty zawierające dane niezgodne z parametrami technicznymi tych produktów (art. 9 ustawy). W myśl art. 10 w skład systemu wchodzą wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej oraz Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, będący organami kontrolującymi oraz Prezes

4 - 4 - Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) pełniący funkcje organu monitorującego. Do obowiązków Prezesa UOKiK w zakresie pełnienia funkcji organu monitorującego system kontroli produktów wykorzystujących energię należy: - monitorowanie wykonywania obowiązków w zakresie informowania o zużyciu energii oraz innych podstawowych zasobów przez produkty wykorzystujące energię, - współpraca z organami kontrolującymi, - gromadzenie informacji o wynikach kontroli produktów wykorzystujących energię, - przygotowywanie, zgodnie z przepisami odrębnymi, okresowych planów kontroli przeprowadzanych przez organy kontrolujące. Ponadto Prezes UOKiK na podstawie wyników monitorowania sporządza co cztery lata sprawozdanie z wykonania obowiązków określonych w ustawie i przekazuje je Komisji Europejskiej. Organy kontrolujące przeprowadzać zaś będą kontrole u dostawców lub dystrybutorów w zakresie wykonywania przez nich obowiązków, przewidzianych w art. 4, art. 5 lub art. 7 ust. 1, lub nieprzestrzegania zakazów, o których mowa w art. 6. W przypadku stwierdzenia naruszeń wskazanych przepisów organ kontrolujący będzie miał możliwość, w pierwszej kolejności, zwrócenia się do kontrolowanego o usunięcie niezgodności, wstrzymanie sprzedaży, wycofanie produktu wykorzystującego energię z obrotu lub użytku lub zaprzestanie reklamowania go oraz przedstawienia dowodów podjęcia takich działań. W przypadku jeżeli kontrolowany nie przedstawi wskazanych powyżej dowodów we wskazanym terminie, jak również w przypadku gdy organ kontrolujący stwierdzi, że działania takie nie zostały podjęte, może wydać decyzję: - nakazującą dystrybutorowi wstrzymanie sprzedaży produktów wykorzystujących energię, - nakazującą dostawcy wycofanie z obrotu lub użytku produktu wykorzystującego energię, - zakazującą udostępniania produktu wykorzystującego energię, - zakazującą reklamowania takiego produktu. Prezesa UOKiK po uzyskaniu informacji od organów kontrolujących, niezwłocznie informuję Komisję Europejską oraz inne państwa członkowskie o wydaniu decyzji w sprawie m.in. wstrzymania sprzedaży lub wycofania z obrotu lub używania produktu wykorzystującego energię. W omawianym akcie prawnym, w rozdziale 4 regulującym zasady odpowiedzialności za niewykonywanie przepisów ustawy, ustawodawca przewidział

5 - 5 - wprowadzenie instytucji kar pieniężnych, nakładanych w trybie administracyjnym w drodze decyzji przez organ kontrolujący. Zgodnie z art. 17 karze pieniężnej podlegał będzie dostawca lub dystrybutor niedopełniający obowiązków w zakresie dołączania do produktu etykiety i karty, sporządzania i przechowywania dokumentacji technicznej produktu wykorzystującego energię, przestrzegania zakazów wymienionych w art. 6 ustawy, uniemożliwiania lub utrudniania przeprowadzenia kontroli oraz niewykonania decyzji w sprawie wstrzymania sprzedaży, wycofania z obrotu lub używania oraz zakazu reklamowania produktu wykorzystującego energię. W ustawie zastosowano zasadę stopniowania kar. W zależności do rodzaju naruszenia, wysokość kary pieniężnej będzie wynosiła od pięciokrotnego do dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość kar będzie uwzględniała stopień oraz okoliczności naruszenia obowiązków. Zdaniem projektodawców powinno to zapewnić ich proporcjonalność. Termin zapłaty kary pieniężnej wynosi 30 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary pieniężnej stała się ostateczna. Zgodnie z art. 17 ust. 7 należności pieniężne uzyskane z tytułu kar pieniężnych stanowić będą dochód budżetu państwa. Ustawą dokonuje się również zmiany ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej, ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej. W ustawie określony został również limit wydatków budżetu państwa na okres 10 lat wykonywania opiniowanej ustawy. W art. 22 wskazano wydatki na lata , sformułowano odpowiedni mechanizm korygujący na okoliczność przekroczenia przyjętego na dany rok limitu oraz określony został podmiot odpowiedzialny za monitorowanie wykorzystania limitu wydatków. Ustawa zwiera przepis przejściowy, zgodnie z którym wymagania dotyczące sporządzania dokumentacji technicznej oraz stosowania etykiet i kart dla urządzeń wykorzystujących energię, określone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy w przepisach wydanych na podstawie art. 52 ust. 5 ustawy Prawo energetyczne zachowują moc do dnia wejścia w życie aktu delegowanego. Art. 52 ust. 5 jest częściowo związany z aktami delegowanymi, wydawanymi w ramach dyrektywy. W związku z faktem, iż Komisja

6 - 6 - Europejska ma uprawnienia do wydawania aktów delegowanych do roku 2015 i na chwilę obecną wydane zostały akty delegowane w odniesieniu tylko do części produktów objętych wymaganiami etykietowania na podstawie art. 52 ust. 5 ustawy Prawo energetyczne, istnieje potrzeba, aby utrzymać ten przepis w mocy. W przeciwnym razie w myśl uzasadnienia część produktów, które powinny być objęte wymaganiami etykietowania w ramach dyrektyw wykonawczych do dyrektywy Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. nie byłaby objęta wymaganiami etykietowania, co byłoby w sprzeczności z prawem UE. Na chwilę obecną bowiem w odniesieniu do pewnej grupy produktów obowiązują wymagania etykietowania w ramach dyrektywy oraz aktów delegowanych, a w odniesieniu do innej grupy produktów wymagania etykietowania w ramach dyrektywy 92/75/EWG i dyrektyw wykonawczych. Opiniowana ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. II. Przebieg prac legislacyjnych Ustawa została uchwalona przez Sejm w efekcie rozpatrzenia rządowego projektu ustawy. Rada Ministrów zadeklarowała, że projekt ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Projekt ustawy był przedmiotem prac sejmowej Komisji Gospodarki. W dniu 28 sierpnia 2012 r. Komisja przyjęła sprawozdanie, w którym wnioskowała o przyjęcie projektu ustawy wraz z poprawkami. Proponowane zmiany mieściły się w meritum rozwiązań rządowych. Drugie czytanie projektu ustawy miało miejsce na 21. posiedzeniu Sejmu. Wobec braku poprawek Sejm przystąpił niezwłocznie do III czytania. Ustawa została uchwalona na tym samym 21. posiedzeniu Sejmu w dniu 14 września 2012 r. III. Uwaga szczegółowa Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy zawierającym definicję pojęcia dostawca, za dostawcę uznaje się producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela lub importera w Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który wprowadza do obrotu w tych państwach produkt wykorzystujący energię lub oddaje go do użytku na terytorium tych państw ( ). Literalna analiza przywołanego fragmentu definicji, prowadzi do wysunięcia wniosku, iż dostawcą, w rozumieniu ustawy, jest podmiot wprowadzający

7 - 7 - produkt do obrotu, jedynie w państwach członkowskich EFTA. Analogiczna sytuacja dotyczy także kwestii oddawania produktu do użytku. Wydaje się, iż nie taka była intencja projektodawców ustawy. Ponadto definicja ta, w proponowanym brzmieniu wydaje się być niespójna z definicją dostawcy określoną w dyrektywie. Zgodnie bowiem z art. 2 lit. h dyrektywy termin dostawca oznacza producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela w Unii lub importera, który wprowadza produkt na rynek Unii lub oddaje produkt do użytkowania. Mając powyższe na uwadze w celu wyeliminowania wątpliwości i przesądzenia, iż w rozumieniu ustawy dostawcą jest podmiot, który wprowadza do obrotu produkt wykorzystujący energię na rynek Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim EFTA zasadne jest wprowadzenie następującej poprawki. Propozycja poprawki: w art. 3 w pkt 1 po wyrazach lub importera w dodaje się wyrazy państwie członkowskim. Mirosław Reszczyński legislator