PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY JAROCIN na lata

Transkrypt

1 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata ` PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY JAROCIN na lata

2 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Zamawiający: Gmina Jarocin Al. Niepodległości 1, 63-2 Jarocin ` Wykonawca: Eko-Efekt Sp. z o.o Warszawa ul. Modzelewskiego 58A lok tel / fax biuro@ekoefekt.pl Prezes Zarządu: mgr Andrzej Tuka Koordynator opracowania: dr Tomasz Nowicki Zespół: mgr inż. Rafał Odrobiński dr Maria Stachurka - Geller mgr inż. Antoni Tworkowski mgr Bartosz Wiśniakowski inż. Paweł Wieczorek mgr inż. Zuzanna Wlazło inż. Elżbieta Wójcik 2

3 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Spis treści 1. Wprowadzenie Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami Podstawa prawna oraz cel i zakres prognozy Zawartość Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Powiązania projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami o zasięgu międzynarodowym Powiązania projektu Planu z dokumentami krajowymi i regionalnymi Metodyka sporządzenia prognozy Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Charakterystyka Gminy Jarocin Charakterystyka społeczno-gospodarcza i przyrodnicza Stan środowiska Powietrze atmosferyczne Hałas Pola elektromagnetyczne Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Analiza i ocena wpływu działań projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata na poszczególne komponenty środowiska Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektu Planu Propozycje wariantów alternatywnych Propozycje dotyczące monitoringu oraz przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Efekt ekologiczny określony w Planie

4 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Spis tabel: Tabela 1. Tabela zgodności celów zapisanych w projekcie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata z dokumentami strategicznymi Tabela 2. Ogólna charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna JCWPd nr Tabela 3. Podstawowe charakterystyki opisujące demografię gminy oraz sytuację na rynku pracy Tabela 4. Prognoza ludności powiatu jarocińskiego Tabela 5. Ilość gospodarstw rolnych w zależności od wielkości powierzchni w gminie Jarocin Tabela 6. Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych na obszarze gminy Jarocin w latach Tabela 7. Mieszkania wyposażone w wybrane instalacje techniczno sanitarne na obszarze gminy Tabela 8. Zbiorcze zestawienie budynków użyteczności publicznej własność Gminy Jarocin Tabela 9. Zbiorcze zestawienie budynków użyteczności publicznej - własność Starostwa Powiatowego w Jarocinie Tabela 1. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON wg sekcji PKD 27 w 214 r. na obszarze gminy Jarocin Tabela 11. Wyniki pomiarów natężenia ruchu [poj./dobę] na odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Jarocin Tabela 12. Natężenie ruchu na drogach powiatowych na terenie gminy Jarocin w roku Tabela 13. Parametry sieci wodociągowej gminy Jarocin w latach Tabela 14. Parametry sieci kanalizacyjnej oraz ilości odprowadzanych ścieków z gminy Jarocin Tabela 15. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z terenu gminy Jarocin w latach Tabela 16. Odpady z grupy 2 odebrane przez ZGO Sp. z o.o. w latach Tabela 17. Poziomy dopuszczalne substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów Tabela 18. Poziomy dopuszczalne dla dwutlenku siarki (SO 2 ), tlenków azotu (NO x ) w powietrzu ze względu na ochronę roślin, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów Tabela 19. Zestawienie lokalizacji, jednostek realizujących, kosztów oraz efektu ekologicznego - działanie WpZSO i WpTMB Tabela 2. Charakterystyka obszaru przekroczeń stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM1 w strefie wielkopolskiej w roku bazowym Tabela 21. Wymagana redukcja emisji pyłu zawieszonego PM1 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy wielkopolskiej Tabela 22. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy wielkopolskiej wynikająca z redukcji pyłu zawieszonego PM Tabela 23. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń w 214 r Tabela 24. Wyniki monitoringu JCW zlokalizowanych na obszarze powiatu jarocińskiego w roku Tabela 25. Wyniki pomiarów natężenia ruchu [poj./dobę] na odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Jarocin Tabela 26. Natężenie ruchu na drogach powiatowych na terenie gminy Jarocin w roku Tabela 27. Odcinki dróg krajowych, dla których sporządzono mapy akustyczne w powiecie jarocińskim Tabela 28. Matryca wpływów zagadnień zawartych w Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata na poszczególne komponenty środowiska działania zaplanowane do realizacji przez Gminę Jarocin 84 Tabela 29. Matryca wpływów zagadnień zawartych w Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata na poszczególne komponenty środowiska działania zaplanowane do realizacji m.in. przez spółki komunalne i miejskie, prywatnych inwestorów... 9 Tabela 29. Ryzyka i działania zaradcze

5 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Spis rysunków Rysunek 1. Lokalizacja gminy Jarocin na tle powiatu jarocińskiego i województwa wielkopolskiego Rysunek 2. Plan Miasta i Gminy Jarocin Rysunek 3. Średnie temperatury w Polsce w latach Rysunek 4. Średnie sumy opadów w Polsce w latach Rysunek 5. Nasłonecznienie w Polsce Rysunek 6. Usłonecznienie w Polsce w latach Rysunek 7. Wietrzność na terenie Polski Rysunek 8. Mapa wietrzności Polski Rysunek 9. Lokalizacja JCWPd nr Rysunek 1. Gleby klas bonitacyjnych I-III oraz IV w gminie Jarocin Rysunek 11. Kierunki wykorzystania powierzchni terenu gminy Jarocin w 214 r Rysunek 12. Przebieg głównych dróg przez obszar gminy Jarocin Rysunek 13. Zasięg Obszaru Chronionego Krajobrazu Szwajcaria Żerkowska" na obszarze gminy Jarocin (kolor brązowy; kolorem żółtym oznaczono fragment Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego) Źródło: 56 Rysunek 14. Formy ochrony przyrody na terenie powiatu jarocińskiego

6 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu -- BEI bazowa inwentaryzacja emisji, - Benzo(a)piren - B(a)P jest przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Benzo(a)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Jak inne WWA jest kancerogenem chemicznym, a mechanizm jego działania jest genotoksyczny co oznacza, że reaguje z DNA, przy czym działa po aktywacji metabolicznej, - biopaliwa paliwa uzyskane drogą przetworzenia produktów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Ze względu na stan skupienia dzielimy biopaliwa na stałe, ciekłe i gazowe. Do biopaliw stałych zaliczamy miedzy innymi słomę w postaci bel, kostek albo brykietów, granulat trocinowy lub słomiany - tzw. pellet, drewno, siano, a także inne przetworzone odpady roślinne. Biopaliwa ciekłe otrzymywane są w drodze fermentacji alkoholowej węglowodanów, fermentacji butylowej biomasy, bądź z estryfikowanych w biodiesel olejów roślinnych. Biopaliwa gazowe powstają w wyniku fermentacji beztlenowej odpadów rolniczej produkcji zwierzęcej na przykład obornika. Tak powstaje biogaz, - bup budownictwo użyteczności publicznej np. budynki oświaty, kultury, sztuki, sportu, służby zdrowia, policji, straży miejskiej, sądu, prokuratury... - CAFE Clean Air for Europe program wprowadzony dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 28/5/WE z dnia 21 maja 28 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (w skrócie określanej mianem dyrektywy CAFE, od nazwy programu CAFE), - EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, - EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, - EMEP European Monitoring Environmental Program opracowany przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ przy współpracy Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) program monitoringu, mający na celu uzyskanie informacji o udziale poszczególnych państw w zanieczyszczaniu środowiska innych państw, m.in. w celu kontroli wypełniania międzynarodowych ustaleń i porozumień w sprawie strategii zmniejszania zanieczyszczeń na obszarze Europy. EMEP posiada 7 pomiarowych stacji lądowych na terenie 21 krajów Europy, - emisja substancji do powietrza wprowadzane w sposób zorganizowany (poprzez emitory) lub niezorganizowany (z dróg, z hałd, składowisk, w wyniku pożarów lasów) substancje gazowe lub pyłowe do powietrza na skutek działalności człowieka lub ze źródeł naturalnych, - emisja dopuszczalna do powietrza dopuszczalne do wprowadzania do powietrza rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających. Dopuszczalną emisję ustala się (poza określonymi w przepisach wyjątkami) dla każdego urządzenia, w którym zachodzą procesy technologiczne lub są prowadzone operacje techniczne powodujące powstawanie substancji zanieczyszczających (źródła substancji zanieczyszczających), emitora punktowego oraz instalacji każdej jednostki organizacyjnej, - emisja wtórna zanieczyszczenia pyłowe powstające w wyniku reakcji i procesów zachodzących podczas transportu na duże odległości gazów (SO 2, NO x, NH 3, oraz lotnych związków organicznych) oraz reemisja, tj. unoszenie pyłu z podłoża (szczególnie na terenie miast), - emitor miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza, - emitor punktowy miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza w sposób zorganizowany, potocznie komin, - emitor liniowy przyjęty do obliczeń zastępczy emitor dla źródeł liniowych, - emitor powierzchniowy przyjęty do obliczeń zastępczy emitor dla źródeł powierzchniowych, - gazy cieplarniane (szklarniowe, z ang. GHG greenhouse gases) gazowe składniki atmosfery będące przyczyną efektu cieplarnianego. Gazy cieplarniane zapobiegają wydostawaniu się promieniowania 6

7 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata podczerwonego z Ziemi, pochłaniając je i oddając do atmosfery, w wyniku czego następuje zwiększenie temperatury powierzchni Ziemi. W atmosferze występują zarówno w wyniku naturalnych procesów, jak i na skutek działalności człowieka. Do gazów cieplarnianych zalicza się: para wodna, dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ), freony (CFC), podtlenek azotu (N 2 O), halon, gazy przemysłowe (HFC, PFC, SF 6 ), - gospodarowanie odpadami działania polegające na zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu odpadów, jak również nadzorze nad miejscami unieszkodliwiania odpadów, - GUS Główny Urząd Statystyczny, - GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, - imisja substancji ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych odbierana przez środowisko; jest miarą stopnia jego zanieczyszczenia definiowana, jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (wyrażane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, na jednostkę objętości powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako depozycja zanieczyszczeń - ilość danego zanieczyszczenia osiadającego na powierzchni ziemi, - KE Komisja Europejska, - KOBIZE Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, - KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, - KPZK Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, - VEOLIA Poznań S.A. zakład w Jarocinie przedsiębiorstwo energetyki cieplnej, - m.s.c. miejska sieć ciepłownicza, - NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; od r. państwowa osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 Ustawy z dnia 27 sierpnia 29 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 124), - niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że wprowadzane do środowiska zanieczyszczenia są bardzo uciążliwe, gdyż gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej, - OZE odnawialne źródła energii, - ozon jedna z odmian alotropowych tlenu (O3), posiadająca silne własności aseptyczne i toksyczne. W wyższych warstwach atmosfery pełni ważną rolę w pochłanianiu części promieniowania ultrafioletowego dochodzącego ze Słońca do Ziemi, natomiast w przyziemnej warstwie atmosfery jest gazem drażniącym, powoduje uszkodzenie błon biologicznych przez reakcje rodnikowe z ich składnikami, - PDK Plan Działań Krótkoterminowych, - PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, - JLA jarocińskie Linie Autobusowe, - PM 1 pył (PM - ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Cząstki te różnią się wielkością, składem i pochodzeniem. PM 1 to pyły o średnicy aerodynamicznej do 1 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, - PM 2,5 cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej do 2,5 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych. Jak wynika z raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM 2,5 skutkuje skróceniem średniej długości 7

8 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata życia. Szacuje się (2 r.), że życie przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej jest krótsze z tego powodu o ponad 8 miesięcy. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest równie niebezpieczna, powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji, - POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, - PONE Program Ograniczenia Niskiej Emisji polegający na wymianie starych kotłów, pieców węglowych na nowoczesne kotły węglowe, retortowe, gazowe, ogrzewanie elektryczne, zastosowanie alternatywnych źródeł energii lub podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej; w ramach PONE likwidowane są również lokalne kotłownie węglowe, - POP Program ochrony powietrza dokument przygotowany w celu określenia działań zmierzających do przywrócenia odpowiedniej jakości powietrza na terenie, na którym zanotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - POŚ Program ochrony środowiska, - poziom dopuszczalny poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany. Poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza, - poziom docelowy poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie i środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych, - poziom substancji w powietrzu (imisja zanieczyszczeń) ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych w środowisku; jest miarą stopnia jego zanieczyszczenia definiowaną jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (wyrażane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, np. dwutlenku siarki na jednostkę objętości powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako opad (depozycja) zanieczyszczeń ilość danego zanieczyszczenia osiadającego na powierzchni ziemi, - PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, - PSG Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o., - WRPO Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny, - RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu, - stężenie ilość substancji w jednostce objętości powietrza, wyrażona w μg/m 3, - stężenie pyłu zawieszonego PM1 ilość pyłu o średnicy aerodynamicznej poniżej 1 μm w jednostce objętości powietrza, wyrażona w μg/m 3, - SUiKZP Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie jako studium uwarunkowań lub studium dokument sporządzany dla całego obszaru gminy, miasta określający w sposób ogólny politykę przestrzenną i lokalne zasady zagospodarowania, - technologie ICT (z ang. Information and Communikation Technologies) technologie umożliwiające manipulowanie i przesyłanie informacji. W zakres pojęciowy technologii ICT wchodzą wszystkie media komunikacyjne (Internet, sieci bezprzewodowe, sieci bluetooth, telefonia stacjonarna, komórkowa, satelitarna, technologie komunikacji dźwięku i obrazu, radio, telewizje, itp.) oraz media umożliwiające zapis informacji (pamięci przenośne, dyski twarde, dyski CD/DVD, taśmy, itp.) a także sprzęty umożliwiające przetwarzanie informacji (komputery osobiste, serwery, klastry, sieci komputerowe, itp.), - TEN-T (z ang.trans-european Transport Networks) Transeuropejska sieć transportowa program unijny dotyczący sieci drogowych, kolejowych, wodnych i powietrznych. - termomodernizacja przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym. Termomodernizacja obejmuje zmiany zarówno w systemach ogrzewania 8

9 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata i wentylacji, jak i strukturze budynku oraz instalacjach doprowadzających ciepło. Zakres termomodernizacji, podobnie jak jej parametry techniczne i ekonomiczne, określane są poprzez przeprowadzenie audytu energetycznego. Najczęściej przeprowadzane działania to: docieplanie ścian zewnętrznych i stropów, wymiana okien i drzwi, wymiana lub modernizacja systemów grzewczych i wentylacyjnych. Zakres możliwych zmian jest ograniczony istniejącą bryłą, rozplanowaniem i konstrukcją budynków. Za możliwe i realne uznaje się średnie obniżenie zużycia energii o 35%-4% w stosunku do stanu aktualnego, - UE Unia Europejska, - WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, - WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; od r. samorządowa osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 29 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 124), - WPGO Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego, - PWiK Przedsiębiorstwo Wodociagów i Kanalizacji - ZNPRGN Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, - zrównoważony rozwój proces zmian społecznych, gospodarczych i środowiskowych, który zapewnia równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju i to w perspektywie przyszłych pokoleń, czyli jest odzwierciedleniem polityki i strategii ciągłego rozwoju gospodarczego i społecznego bez szkody dla środowiska i zasobów naturalnych, od których jakości zależy kontynuowanie działalności człowieka i dalszy rozwój, - źródła emisji liniowej (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to przede wszystkim główne trasy komunikacyjne przebiegające przez teren wyznaczonej strefy, - źródła emisji powierzchniowej (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to źródła powodujące tzw. niską emisję. Zostały tu zaliczone obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej z indywidualnymi źródłami ciepła, małe zakłady rzemieślnicze bądź usługowe oraz obiekty użyteczności publicznej wraz z drogami lokalnymi, - źródła emisji punktowej (zaliczone do korzystania ze środowiska) to emitory jednostek organizacyjnych o znaczącej emisji zanieczyszczeń, oddziałujące na obszar objęty analizą. Wśród nich występują zarówno emitory zlokalizowane na tym obszarze, jak i emitory zlokalizowane poza wskazanym obszarem, a mające istotny wpływ na wielkość notowanych stężeń substancji w powietrzu. - PLB - Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach sieci Natura 2 - PLC obszar obejmujący zarówno tereny uwzględniające obszary PLH i PLB - PLH Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk w ramach sieci Natura 2 - PON Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy - PROP Państwowa Rada Ochrony Przyrody - RDW Ramowa Dyrektywa Wodna. wybrane skróty Klasyfikacja stref: A poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej działania niewymagane, B poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej, lecz nieprzekraczający wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji konieczne określenie obszarów i przyczyn oraz podjecie działań, C poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji konieczne opracowanie POP. 9

10 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Inne: CO tlenek węgla, CO 2 dwutlenek węgla, GWh kilowatogodzina, kw kilo Watt, kv kilowolt, Mg megagram (1 Mg = 1 tona), 16 g, MW mega Watt, MWh megawatogodzina, MVA megawoltamper, ng nanogram, 1-9 g, NO 2 dwutlenek azotu, NOx tlenki azotu, O 3 ozon, SO 2 dwutlenek siarki, WWA wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. B(a)P), μg mikrogram, 1-6 g. 1

11 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Wprowadzenie Prognoza oddziaływania na środowisko (zwana dalej Prognozą) sporządzona została dla potrzeb postępowania w sprawie oddziaływania na środowisko Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata zwanego dalej Planem. Prognoza wykonywana została na zlecenie Gminy Jarocin, reprezentowanej przez I-go Zastępcę Burmistrza Gminy Jarocin Pana Witosława Gibasiewicza, przez Eko-Efekt Sp. z o.o. w Warszawie reprezentowaną przez Prezesa Zarządu Pana Andrzeja Tukę, zgodnie z umową nr WR-RGK z dnia 3.kwietnia 215 r. Gmina Jarocin, w kwietniu 215 r. złożyła wniosek o dofinansowanie opracowania pn.: Opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata do WFOŚiGW w Poznaniu. Wypłata dofinansowania nastąpi w formie refundacji poniesionych kosztów, po przeprowadzonej przez WFOŚiGW w Poznaniu pozytywnej merytorycznej weryfikacji sporządzonego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Niniejsze opracowanie zostało przygotowane zgodnie ze Szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury planu gospodarki niskoemisyjnej wskazanymi w załączniku nr 2 Regulaminu Naboru Wniosków na przedsięwzięcia związane z opracowaniem PGN. Niniejszy dokument określa i ocenia skutki wpływu realizacji ustaleń na środowisko przygotowanego projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata na elementy środowiska przyrodniczego oraz dobra materialne. Określa ponadto skutki dla stanu środowiska, które mogą być rezultatem zmian istniejącego przeznaczenia lub wykorzystywania terenów wskutek realizacji działań zapisanych w Planie. Prognoza oddziaływania na środowiska projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata obejmuje swoim zakresem obszar Gminy i Miasta Jarocin, jak również tereny pozostające w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń Planu. 11

12 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami 2.1. Podstawa prawna oraz cel i zakres prognozy Przedmiotem prognozy i jednocześnie jej głównym celem jest ocena oddziaływania na środowisko skutków realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Opracowanie Prognozy oddziaływania na środowisko Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ma na celu dokonanie oceny skutków realizacji ustaleń Planu w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego, wskazanie potencjalnie uciążliwych lub korzystnych dla środowiska ustaleń dotyczących zaplanowanych działań oraz powinno stanowić integralną cześć opracowania Planu, a także wskazywać ewentualne rozwiązania dążące do poprawy obecnego stanu środowiska. Ponadto celem prognozy oddziaływania na środowisko jest ustalenie potencjalnie znaczącego oddziaływania realizacji Planu na środowisko. Gmina Jarocin wystąpiła z pismem do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu o ustalenie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w projekcie Prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu aktualizacji Planu. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Wielkopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarnego w Poznaniu ustalili zakres prognozy określony zgodnie z art. 51 u 2 ustawy z dnia 3 października 28 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 213 r., poz z późń. zm.). Wg. zapisów ustawy niniejszy dokument powinien: 1. zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o zastosowanych metodach przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2. określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 24 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 213 r., poz. 627), 12

13 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko, a w szczególności na: - różnorodność biologiczną, - ludzi, - zwierzęta, - rośliny, - wodę, - powietrze, - powierzchnię ziemi, - krajobraz, - klimat, - zasoby naturalne, - zabytki, - dobra materialne, - obszary Natura 2, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3. przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 13

14 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Zawartość Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Opracowany Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata odpowiada wymaganiom postawionym przez Zleceniodawcę - Gminę Jarocin i zawiera treść niezbędną dla tego typu dokumentu. 2. Podstawą do realizacji PGN były zebrane z obszaru gminy i opracowane przez Wykonawcę dane oraz informacje dla bazowego roku 214 dotyczące wartości zużycia paliw i energii i ich struktury w rozbiciu na poszczególne grupy odbiorców, co pozwoliło przeprowadzić inwentaryzację emisji CO 2 do atmosfery w mieście w oparciu o uzyskany bilans energetyczny gminy. 3. W oparciu o przeprowadzoną analizę dokumentów planistycznych dla miasta i gminy, zapisów w planach energetycznych oraz trendów społeczno-gospodarczych gminy stworzono scenariusz rozwoju infrastruktury Gminy Jarocin do 22 roku, na podstawie którego określono prognozę stanu zużycia paliw i energii w 22 roku w sytuacji bez podjęcia działań ukierunkowanych na redukcję emisji CO 2 w gminie. 4. Zarówno inwentaryzacja emisji CO 2 dla roku bazowego jak i prognoza dla roku 22 została wykonana zgodnie z wytycznymi Porozumienia Burmistrzów określonymi w dokumencie Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)?. 5. Wyróżniono następujące rodzaje odbiorców na terenie miasta: budownictwo mieszkaniowe, w tym budownictwo jednorodzinne i wielorodzinne, budownictwo użyteczności publicznej, handlowo-usługowe i przemysłowe, transport, oświetlenie uliczne. 6. Określono dla roku bazowego 214 następującą ilość i strukturę emisji CO 2 w gminie: Obszar Emisja CO 2 w roku 214 Emisja CO 2 w roku 22 [Mg] [Mg] 1) Budynki mieszkalne 64 83, ,41 Ogrzewanie pomieszczeń przygotowanie c.w.u.: 6 744, ,562 Budynki wielorodzinne , ,653 Budynki indywidualne , ,99 Przygotowanie posiłków 3 338, ,839 2) Budynki użyteczności publicznej 2 811, ,56 3) Transport , ,673 Transport indywidualny , ,625 JLA, ZGO i samochody jednostek samorz. terytorialnego 1 161, ,48 4) Energia elektryczna , ,294* Oświetlenie uliczne 2 55, ,869 Gospodarstwa domowe 2 118, ,565 Budynki użyteczności publicznej 1 526, ,56 Przemysł 2 61, ,565 Rolnictwo transport 5 431, ,13 Zakład Zagospodarowania Odpadów 284,2 284,2 Jarocińskie Linie Autobusowe 37,433 37,433 14

15 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Funkcjonujące turbiny wiatrowe i farmy fotowoltaiczne , ,** 5) Gospodarka odpadami , ,8*** 6) Gospodarka wodno-ściekowa 1 182, ,181 RAZEM , ,99 * przy spadku zużycia energii w gospodarstwach domowych o 2% w stosunku do roku 214 ** przy realizacji wszystkich wpisanych w planie działań projektów *** wzrost emisji wynika przede wszystkim z większej ilości przyjmowanych w ZGO odpadów 7. Ustalono, że przy zrealizowaniu wszystkich zaplanowanych działań, skutkujących obniżeniem emisji CO 2 i dla których ustalono efekt ekologiczny, możliwa jest redukcja jego emisji o Mg. W przypadku zrealizowania tych inwestycji redukcja emisji względem roku bazowego wynosiłaby 24%. Największa redukcja jest jednak możliwa w przypadku zrealizowania inwestycji w OZE (farmy wiatrowe i fotowoltaiczne) przez prywatnych inwestorów, na co gmina ma ograniczony wpływ. 8. Bez uwzględniania inwestycji w OZE o dużej mocy, możliwa redukcja emisji gazów cieplarnianych do roku 22 w wyniku realizacji zadań, dla których ustalono efekt ekologiczny została oszacowana na Mg, czyli o 2,1% w porównaniu z rokiem bazowym. Związane jest to przede wszystkim z planowanymi pracami termomodernizacyjnymi (szczególnie w odniesieniu do budynków wielorodzinnych), a także inwestycjami w OZE o małej mocy, przeprowadzanymi przez indywidualne gospodarstwa domowe. 9. Biorąc pod uwagę wszystkie działania inwestycyjne i nieinwestycyjne (w tym te, dla których nie określono efektu ekologicznego) ustalono cel redukcji emisji CO2 do roku 22 na poziomie 1% w stosunku do roku bazowego. 1. Planowane całkowite koszty działań przewidzianych w PGN wyniosą ok. 361 mln zł. Bez uwzględnienia budowy farm wiatrowych i fotowoltaicznych przez prywatnych inwestorów będzie to natomiast 169,749 mln zł. Nie dla wszystkich z tych działań możliwe było określenie efektu ekologicznego, dlatego ich realizacja w rzeczywistości mogłaby przyczynić się do dużo większej redukcji emisji CO 2 niż podano w poprzednich punktach. 11. Na bazie działań potencjalnych wybrano i przewidziano do realizacji w niniejszym PGN działania obejmujące te obszary, dla których działania mogą być przedmiotem oceny, monitoringu i ewaluacji ze strony władz gminy. Takimi głównymi grupami użytkowników są: - budynki, - transport, - montaż instalacji OZE, - oświetlenie ulic. Obok działań inwestycyjnych dodatkowo wzięto pod uwagę działania nieinwestycyjne o charakterze promocyjno-szkoleniowym, planistycznym i organizacyjnym pozwalającym władzom gminy prowadzić właściwą, ze względu na cel działań zawartych w PGN, politykę w zakresie planowania przestrzennego, zamówień publicznych, gospodarki energetycznej dla promowania oszczędności paliw i energii, stosowania paliw odnawialnych i OZE. 15

16 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata W wyniku realizacji działań objętych PGN planuje się do 22 roku osiągnąć następujące jakościowe rezultaty w odniesieniu do roku bazowego i użytkowników objętych PGN: - obniżenie emisji CO 2, - obniżenie zużycia energii elektrycznej, - wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych. 13. Proponuje się powołanie przy Burmistrzu Jarocina koordynatora lub jednostki, która odpowiedzialna będzie za realizację zadań zapisanych w przedmiotowym PGN. Koordynacja polegała będzie na: - nadzorze nad realizacją działań objętych PGN, - monitorowaniu działań, - aktualizacji bazy danych dotyczących przedmiotów działań, - ewaluacji działań, - sporządzaniu informacji o stanie realizacji PGN i uzyskiwanych efektach jego wdrażania. 16

17 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu Projekt Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata uwzględnia cele i zalecenia dotyczące ochrony środowiska zawarte w wielu dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym i regionalnym, a także lokalnym. Odnosi się on również do dyrektyw UE z zakresu ochrony powietrza. Zawarte w przedmiotowym Planie założenia są zgodne z celami strategicznymi zawartymi w dokumentach wyższego szczebla skupiają się przede wszystkim na działaniach związanych z rozwiązywaniem problemów dotyczących zmian klimatycznych oraz zanieczyszczenia powietrza, które stanowią obecnie priorytet dla krajów UE Powiązania projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami o zasięgu międzynarodowym Obecnie sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie jest wymagane żadnym przepisem prawa. Jego opracowanie związane jest natomiast z zachętami proponowanymi przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska. Poniżej przedstawiono dokumenty na szczeblu unijnym, w których określono cele i kierunki działań związane z rozwojem gospodarki niskoemisyjnej, a dotyczące takich obszarów jak m.in.: zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych, poprawa efektywności energetycznej, poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. 1) Pakiet klimatyczno-energetyczny Pod koniec 28 r., Parlament Europejski przyjął pakiet projektów legislacyjnych, określanych terminem pakiet klimatyczno-energetyczny, których głównym celem jest przeciwdziałanie ocieplaniu się klimatu. Ma to zostać osiągnięte poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, zwiększenie efektywności energetycznej i zwiększenie udziału OZE. Głównymi elementami pakietu są: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 29/29/WE z dnia 23 kwietnia 29 r. zmieniająca dyrektywę 23/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (tzw. dyrektywa EU ETS); Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 29/46/WE z dnia 23 kwietnia 29 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 22 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (tzw. decyzja non-ets); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 29/28/WE z dnia 23 kwietnia 29 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 21/77/WE oraz 23/3/WE (tzw. dyrektywa OZE). 17

18 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Obecnie obowiązującymi celami pakietu klimatyczno-energetycznego (zwanego pakietem 3x2) jest ograniczenie do 22 roku emisji gazów cieplarnianych o 2%, zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w finalnym bilansie energii - do 2% oraz zredukowanie jednostkowego zapotrzebowania na energię o 2% poprzez poprawę efektywności energetycznej. Jako cel określono również doprowadzenie do wzrostu udziału biopaliw w paliwach transportowych do 1%. Na szczycie Rady Europejskiej w dniach r. uzgodniono zapisy nowego pakietu klimatyczno-energetycznego, w którym zdefiniowano następujące cele główne: ograniczenie wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych do roku 23 o co najmniej 4% w porównaniu z poziomem roku 199. Cel ten zostanie zrealizowany wspólnie przez UE przy redukcji emisji do 23 r. przez sektory objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i nieobjęte tym systemem wynoszącej, odpowiednio, 43% i 3% w stosunku do roku 25; wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w energii zużywanej w UE do co najmniej 27%. Cel ten będzie wiążący na szczeblu UE. poprawa efektywności energetycznej w 23 r. o co najmniej 27% w porównaniu z prognozami zużycia energii w przyszłości w oparciu o obecne kryteria. Z uwagi na specyfikę niniejszego opracowania, najważniejszymi celami istotnymi z punktu widzenia planu gospodarki niskoemisyjnej są zadania związane z sektorem non-ets i efektywnością energetyczną. Na ograniczenie niskiej emisji pozytywny wpływ będzie miał również wzrost udziału energii z OZE. Zasadniczym dokumentem promującym energetykę odnawialną jest dyrektywa PE i Rady 29/28/WE. Dyrektywa ta ustanawia m.in. wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł odnawialnych określając jednocześnie obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do całkowitego udziału tej energii w końcowym zużyciu brutto i w odniesieniu do jej udziału w transporcie. Celem dla Polski, wynikającym z powyższej dyrektywy jest osiągnięcie w 22 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu finalnym brutto, w tym co najmniej 1% udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie. 2) Europa 22 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa 22 jest przyjętą w 21 r. strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej z perspektywą do roku 22. Strategia Europa 22 służyć ma osiągnięciu wzrostu gospodarczego, który będzie: inteligentny (dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje), zrównoważony (dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej) oraz sprzyjający włączeniu społecznemu, kładąc szczególny nacisk na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Strategia koncentruje się na pięciu dalekosiężnych celach w dziedzinie zatrudnienia, innowacyjności, edukacji, walki z ubóstwem oraz w zakresie klimatu i energii. Wśród celów nadrzędnych Strategii jest osiągnięcie celów 2/2/2 (wymienionych w pakiecie klimatyczno-energetycznym), w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 3%, jeśli pozwolą na to warunki. 18

19 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Jednym z siedmiu projektów przewodnich jest projekt Europa efektywnie korzystająca z zasobów. Jest to projekt na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz propagowania efektywności energetycznej. Do innych istotnych dokumentów zaliczyć można m.in.: Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 15 marca 212 r. w sprawie planu działania prowadzącego do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 25 r., VII Ogólny unijny program działań w zakresie środowiska do 22 r. Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety, Dyrektywę 28/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 28 r. w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy, Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 21/31/UE z dnia 1 maja 21 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Źródła prawa europejskiego Poniżej przedstawiono europejskie regulacje dotyczące efektywności energetycznej, które stopniowo transponowane są do prawodawstwa państw członkowskich. - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 212/27/UE z dnia 25 października 212 r. w sprawie efektywności energetycznej (Dziennik Urzędowy UE L315/1 14 listopada 212 r.). - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 29/28/WE z dnia 23 kwietnia 29 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L tzw. dyrektywa OZE). - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 29/29/WE z dnia 23 kwietnia 29 r. zmieniająca dyrektywę 23/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (tzw. dyrektywa EU ETS) Powiązania projektu Planu z dokumentami krajowymi i regionalnymi Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowiązującymi regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym. Na planowanie energetyczne ma również wpływ działalność przedsiębiorstw energetycznych. Należy również nadmienić, iż w stosunku do strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata nie jest dokumentem, dla którego, zgodnie z art. 46 i 47 ustawy z dnia 3 października 28 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 213 r., poz ze zm.), wymagane jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ponieważ: - przedmiotowy dokument nie ustala ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, 19

20 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata nie spowoduje znaczącego oddziaływania na obszar Natura 2, - realizacja postanowień dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Ponadto działania przedstawione w projekcie dokumentu mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji CO 2, co przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy Jarocin, a nie jego pogorszenia. Ważnym dokumentem w zakresie gospodarki niskoemisyjnej jest Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej zostały przyjęte przez Radę Ministrów 16 sierpnia 211 r. Opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) wynika z potrzeby dokonania redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza we wszystkich obszarach gospodarki. Istotą Programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych (zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju), które płyną z działań zmniejszających emisje. Przestawienie gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną, a zarazem ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, uważa się za kluczowy krok w kierunku zapewnienia stabilnego środowiska. Prowadzi to również do długofalowego zrównoważonego rozwoju kraju. W przedłożonym projekcie Założeń NPRGN jako cel główny określono rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju. Jako cele szczegółowe wymieniono: 1) Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, 2) Poprawę efektywności energetycznej, 3) Poprawę efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, 4) Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, 5) Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, 6) Promocję nowych wzorców konsumpcji. Zakłada się, że efektem końcowym NPRGN będzie zestaw działań nakierowanych bezpośrednio i pośrednio na redukcję emisji gazów cieplarnianych, a także instrumentów, które wspomogą wszystkich uczestników realizacji Programu w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. W tabeli poniżej dokonano zgodności zaplanowanych Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata z postanowieniami w zakresie ochrony powietrza u na wartymi w dokumentach krajowych wyższego szczebla. 2

21 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Tabela 1. Tabela zgodności celów zapisanych w projekcie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata z dokumentami strategicznymi Dokument Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 22 r. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata (Projekt z dnia 12 grudnia 214; przyjęty przez Komisję Europejską) Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata Cele/kierunki zagospodarowania / osie priorytetowe/obszary istotne z punktu widzenia PGN Cel operacyjny: Efektywne wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa, służące poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju Oś priorytetowa 3: Energia Jakość powietrza atmosferycznego Działania/kierunki interwencji/priorytety inwestycyjne/ kierunki działań istotne z punktu widzenia PGN Rozwój transportu drogowego Optymalizacja gospodarowania energią rozwój produkcji i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii Poprawa bezpieczeństwa energetycznego regionu Zwiększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych Zwiększona efektywność energetyczna sektorów publicznego i mieszkaniowego Zwiększone wykorzystanie transportu zbiorowego Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii Monitoring poziomu pyłu PM2,5 oraz podejmowanie działań wpływających na zmniejszenie emisji tego zanieczyszczenia w celu dotrzymywania standardu jakości powietrza związanym ze zmniejszającym się corocznie marginesem tolerancji (klasa B) Wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez podmioty gospodarcze. Ograniczenie niskiej emisji ze źródeł komunalnych, w Cele zapisane w PGN Edukacja ekologiczna, promocja i informacja Termomodernizacja budynków Wymiana źródła ciepła Wymiana oświetlenia Montaż kolektorów słonecznych Edukacja ekologiczna Informacja i promocja Termomodernizacja budynków Wymiana źródła ciepła Wymiana oświetlenia budynkach Wymiana oświetlenia ulicznego Montaż kolektorów słonecznych Edukacja ekologiczna Informacja i promocja Rozbudowa sieci ciepłowniczej i gazowej Ocena zgodności Zgodne Zgodne Zgodne 21

22 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata tym eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi, bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła, w tym odnawialnych źródeł energii (np. wody termalne, energia słoneczna, energia wiatrowa, energia biomasy z lokalnych źródeł) Likwidacja lokalnych kotłowni i podłączanie obiektów do sieci ciepłowniczych Poprawa wykorzystania energii cieplnej z ciepłowni (poprzez modernizację sieci przesyłowych), a tym samym ograniczanie strat ciepła Termomodernizacja i termorenowacja budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych Modernizacja układów technologicznych ciepłowni i elektrociepłowni, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania Rozwój sieci gazowej Instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesie spalania, a także poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń redukujących zanieczyszczenia Promocja i wspieranie technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki Rozwój infrastruktury drogowej z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska (obwodnice, poprawa stanu technicznego dróg, itp.) Ograniczanie emisji komunikacyjnej poprzez odpowiednie utrzymanie czystości nawierzchni ulic Promocja i wspieranie rozwiązań w transporcie pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji (m.in. wprowadzanie autobusów spełniających 22

23 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata normy Euro 5, zmiany organizacji ruchu na terenach miejskich, promocja transportu zbiorowego, kolejowego, transportu wodnego, trolejbusowego i rowerowego) Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym oszczędności energii, stosowania odnawialnych źródeł energii, stosowania bardziej ekologicznych źródeł energii, wyeliminowania procederu spalania odpadów w kotłowniach domowych, a także korzystania z transportu publicznego Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Jarocin na lata z uwzględnieniem perspektywy do 221 roku Cel długoterminowy: Ograniczanie emisji i oszczędzanie energii Wprowadzanie rozwiązań mających na celu zmniejszenie emisji takich związków jak: pyły, SO 2, NO x, CO 2 i inne Podejmowanie działań dążących do zmniejszenia emisji pochodzeń z indywidualnych źródeł ciepła Wymiana źródeł ciepła Przyłączenia do miejskiej cieci ciepłowniczej Przyłączenia do sieci gazowej Zgodne Strategia Rozwoju Gminy Jarocin na lata Rozwój świadomości ekologicznej Uruchomienie programu edukacji ekologicznej Promocja odnawialnych źródeł energii Edukacja ekologiczna Informacja i promocja Zgodne Zmiana Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Jarocin Ochrona powietrza Modernizacja istniejących, a także budowa nowych ciągów komunikacyjnych, a także podnoszenie ich parametrów technicznych Zaopatrzenie w gaz budowę sieci rozdzielczej (gazyfikacja terenów osadniczych i terenów aktywności gospodarczej) Zaopatrzenie w ciepło należy preferować proekologiczne systemy ogrzewania, w tym niekonwencjonalne i oparte na odnawialnych surowcach energetycznych Montaż kolektorów słonecznych Wymiana kotłów Edukacja ekologiczna Informacja i promocja Rozbudowa sieci ciepłowniczej i gazowej Zgodne 23

24 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata zmniejszanie wykorzystania węgla na rzecz innych, bardziej przyjaznych środowisku paliw, np. ropy naftowej, oleju opałowego i gazu ziemnego. Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej Kierunki działań niezbędne do przywrócenia standardów jakości powietrza Stworzenie mechanizmów umożliwiających wdrożenie i zarządzanie POP Realizacja działań zmierzających do ograniczenia emisji z indywidualnych systemów grzewczych Prowadzenie działań promocyjnych i edukacyjnych Nie dotyczy Rozwój odnawialnych źródeł energii, Wymiana kotłów Zmiana rodzaju paliwa używanego do ogrzewania budynków, Wymiana oświetlenia na energooszczędne Zgodne 24

25 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Metodyka sporządzenia prognozy Prognoza została opracowana zgodnie z zaleceniami zawartymi w ustawie z dnia 3 października 28 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 213 r., poz z późń. zm.). Analiza i ocena przewidywanych oddziaływań została przeprowadzona w oparciu o: sprawdzenie zgodności celów strategicznych i szczegółowych zapisanych w Planie z celami przyjętymi w strategicznych dokumentach z zakresu ochrony środowiska, w tym ochrony powietrza na szczebli międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym; identyfikację i ocenę skutków oddziaływania proponowanych kierunków działań na poszczególne komponenty środowiska; określenie negatywnych i niekorzystnych skutków oddziaływania oraz sposobu ich wyeliminowania bądź zminimalizowania. Prognozę sporządzono przy zastosowaniu metod opisowych, analiz jakościowych opartych na dostępnych danych państwowego monitoringu środowiska. Identyfikację oddziaływania proponowanych kierunków działań na poszczególne komponenty środowiska opracowano przy zastosowaniu macierzy oddziaływań, którą przedstawiono w rozdziale 5. 25

26 4. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Gmina Jarocin jest na tyle oddalona od granicy Państwa, że wskazane w Prognozie ewentualne skutki ich funkcjonowania będą się ograniczać do jego terenu. Wdrożenie ustaleń projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata nie wywoła negatywnych oddziaływań transgranicznych. Rodzaj, specyfika, charakter oraz skala przedsięwzięć zaproponowanych do realizacji w ramach Planu Gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata ma charakter regionalny i ewentualne negatywne oddziaływanie tych przedsięwzięć będzie miało zasięg lokalny, a ewentualne skutki podjętych działań będą ograniczać się jedynie do terenu, na którym są realizowane. Na etapie prognozy stwierdzono, że realizacja działań wynikających z treści Planu nie wskazuje na możliwość negatywnego transgranicznego oddziaływania na środowisko, mogącego objąć terytorium innych państw. Obowiązek rozważania możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć wynika z Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 roku (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 11 z późń. zm. i Dz. U. z 28 r. Nr 25, poz. 15 z późń. zm.). Specjalnej analizie powinny podlegać inwestycje zlokalizowane blisko granic, a także te realizowane dalej, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku. 26

27 5. Charakterystyka Gminy Jarocin 5.1. Charakterystyka społeczno-gospodarcza i przyrodnicza Gmina Jarocin położona jest w środkowej części województwa wielkopolskiego, na obszarze powiatu jarocińskiego. Została wyodrębniona jako gmina wiejsko-miejska. Od północy graniczy ona z gminami Żerków i Nowe Miasto nad Wartą (powiat średzki), od zachodu z gminą Jaraczewo, od południa z gminami Koźmin Wielkopolski (powiat krotoszyński) i Dobrzyca (powiat pleszewski), od wschodu zaś z gminą Kotlin i częściowo z gminą Żerków. Siedzibą władz gminnych i powiatowych jest miasto Jarocin. Gmina zajmuje powierzchnię 2,23 km², z czego miasto Jarocin 15 km 2. Gmina leży w obrębie zbiegu dwóch rzek: Warty i Prosny, do której wpadają dwie mniejsze (Lutynia i Lubieszka). Przez gminę przebiegają drogi krajowe: nr 11 Kołobrzeg - Piła - Poznań - Kluczbork - Bytom, nr 12 Łęknica - Leszno - Kalisz - Radom - Dorohusk, nr 15 Ostróda - Toruń - Gniezno - Trzebnica - Wrocław, droga wojewódzka nr 443 Rychwał - Jarocin. Ponadto przez wschodnią część gminy (z północy na południe) przebiega Transwojewódzka Trasa Rowerowa. Miasto Jarocin jest również więzłem kolejowym, krzyżują się tutaj linie z Dolnego i Górnego Śląska prowadzące do Szczecina i Gdańska. Najbliższymi większymi miastami w okolicach Jarocina są Poznań, położony w odległości ok 7 km oraz Kalisz oddalony o ok 5 km. Poniższa mapa przedstawia położenie gminy Jarocin względem innych gmin wchodzących w skład powiatu jarocińskiego oraz na tle województwa wielkopolskiego. Rysunek 1. Lokalizacja gminy Jarocin na tle powiatu jarocińskiego i województwa wielkopolskiego Źródło: opracowanie własne 27

28 W skład gminy Jarocin wchodzą 23 sołectwa: Annapol, Bachorzew, Cielcza, Cząszczew, Dąbrowa, Golina i Stefanów, Hilarów, Kadziak, Kąty, Łuszczanów, Mieszków, Osiek, Potarzyca, Prusy i Roszkówko, Radlin, Roszków, Siedlemin, Tarce, Wilczyniec, Wilkowyja, Witaszyce, Witaszyczki, Zakrzew, w których mieszka wg stanu na r. ok osób. Zgodnie z regionalizacją fizyko-geograficzną wg Kondrackiego obszar gminy Jarocin leży w mezoregionie Wysoczyzna Kaliska, należącym do makroregionu Nizina Południowo-wielkopolska, wchodzącego w skład prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, megaregionu Pozaalpejska Europa Zachodnia. Północną granicę powiatu jarocińskiego wyznacza rzeka Warta, na wschodzie część granicy stanowi Prosna, a na zachodzie Obra. Rysunek 2. Plan Miasta i Gminy Jarocin Źródło: Północna część gminy obejmuje swoim zasięgiem Obszar Chronionego Krajobrazu Szwajcaria Żerkowska. Jest to jedyna powierzchniowa forma ochrony na jej obszarze. W północnej części powiatu jarocińskiego znajdują się natomiast m.in. obszary Natura 2: PLB32 Dolina Środkowej Warty, obszar zawierający ostoję ptasią o randze europejskiej (co najmniej 42 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej), Ostoja Nadwarciańska (co najmniej 24 rodzaje siedlisk wymienionych w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, a także 42 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej) oraz PLH353 Lasy Żerkowsko-Czeszewskie. Obszar gminy graniczny od północny z Żerkowsko-Czeszewskim Parkiem Krajobrazowym. 28

29 Klimat Według podziału rolniczo-klimatycznego Polski wg R. Gumińskiego gmina Jarocin znajduje się w cieplejszej dzielnicy środkowej (VIII - Kraina Wielkich Dolin) w rejonie południowo-wschodniej Wielkopolski. Na klimat regionu największy wpływ mają masy powietrza polarnomorskiego znad Atlantyku, kształtujące tu pogodę przez mniej więcej 8 miesięcy w roku. Jedynie niewielki, kilkuprocentowy wpływ na pogodę ma powietrze arktyczne. Nieznaczny wpływ ma także powietrze zwrotnikowe. Klimat ten charakteryzuje się średnimi opadami poniżej 6 mm/rok, maksimum opadów w przeciętnym roku przypada w lipcu (ok 1 mm), natomiast minimum w okresie lutego - marca (od ok 1 mm do 5 mm). Obszar gminy wyróżnia się ponad 5 dniami nasłonecznionymi, średnią temperaturą 1 C, liczbą dni z przymrozkami wahającą się od 1 do 11, a pokrywa śnieżna zalega przeciętnie 5-8 dni. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą -2 C, a najcieplejszym lipiec ze średnią temperaturą 22 C. Okres wegetacyjny trwa tutaj od 21 do 22 dni. Przeważają tu wiatry z kierunku W, SW, NW. Poniżej przedstawiono mapy, które obrazują warunki rozwoju rolnictwa, a więc pozyskiwania biomasy, możliwości rozwoju elektrowni wiatrowych i instalacji słonecznych (farmy fotowoltaiczne, kolektory słoneczne). Rysunek 3. Średnie temperatury w Polsce w latach Źródło: 29

30 Rysunek 4. Średnie sumy opadów w Polsce w latach Źródło: Zasoby energii Energetyka słoneczna Nasłonecznienie to suma natężenia promieniowania słonecznego w danym czasie i na danej powierzchni np. suma natężenia promieniowania słonecznego w czasie godziny, dnia, roku na powierzchni 1 m². Nasłonecznienie/napromieniowanie jest wielkością opisującą zasoby energii słonecznej w danym miejscu i czasie. Nasłonecznienie najczęściej wyrażane jest w Wh/m², kwh/m², MJ/m², GJ/m² na dzień, miesiąc lub rok. napromieniowanie podaje się w jednostce energii odniesionej do 1 metra kwadratowego powierzchni (kwh/m 2 ). W Jarocinie średniorocznie wynosi ono ok kwh/m 2 usłonecznienie to liczba godzin (w określonym czasie) z bezpośrednio widoczną operacją słoneczną. Parametr ten określa warunki pogodowe, nie zaś zasoby. 3

31 Potencjał teoretyczny promieniowania słonecznego dla Polski szacuje się na ok. 1,1 16 PJ rocznie w przeliczeniu na powierzchnię kraju (ok. 1 kwh/m 2 /rok) 1. Na rysunku poniżej przedstawiono roczny rozkład natężenia promieni słonecznych dla Polski. Rysunek 5. Nasłonecznienie w Polsce źródło: Najwyższe nasłonecznienie wynoszące ok kwh/m 2 /rok posiada południowa część województwa lubelskiego. W centralnej Polsce, w której to leży gmina Jarocin, nasłonecznienie waha się od kwh/m 2 /rok. Obszar gminy Jarocin charakteryzuje się średnim usłonecznieniem w skali kraju. Jak wynika z poniższej mapy w latach wynosiło ok. 1 6 h w ciągu roku. 1 Tytko R. Odnawialne źródła energii, Warszawa

32 Rysunek 6. Usłonecznienie w Polsce w latach Źródło: Energia słoneczna może być wykorzystywana w trzech zasadniczych obszarach: do bezpośredniego ogrzewania wody lub innej cieczy z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, będących elementem aktywnych systemów słonecznych, do przetwarzania jej na energię elektryczną przy wykorzystaniu ogniw fotowoltaicznych lub w elementach obudowy budynku tzw. architekturze słonecznej, tworzących tzw. bierne (pasywne) systemy słoneczne. Obecnie dzięki znacznemu postępowi w zakresie konstrukcji, materiałów i samych technologii słonecznych systemy energetyki słonecznej coraz sprawniej i bardziej niezawodnie spełniają różnorodne wymagania grzewcze. Szczególnie dotyczy to ogniw fotowoltaicznych 2. Według danych Instytutu Energetyki Odnawialnej, w ciągu ostatnich lat rynek systemów fotowoltaicznych w Polsce jednostajnie rośnie. Jest drugim, pod względem łącznego potencjału, najczęściej instalowanym źródłem OZE. Obecnie łączna moc instalacji fotowoltaicznych w Polsce wynosi 39,1 MW. 2 Potencjał i ścieżki rozwoju polskiego rynku fotowoltaiki i kolektorów słonecznych w kontekście energetyki prosumenckiej, Instytut Energetyki Odnawialnej, Warszawa

33 Energetyka wiatrowa Warunki wietrzności w Polsce charakteryzują się dużą zmiennością na całym obszarze kraju. Podstawowym parametrem umożliwiającym szacowanie wielkości zasobów energetycznych wiatru jest prędkość oraz częstość powtarzania się określonych wartości prędkości, gdyż od nich zależy ilość wyprodukowanej energii elektrycznej w ciągu roku a to decyduje o opłacalności całej inwestycji. Dla dużych instalacji, ze względów technicznych, budowa elektrowni jest celowa w miejscach, gdzie średnia roczna prędkość wiatru znacznie przekracza 4 m/s. Roczny czas wykorzystania mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej wynosi od h/r i rzadko jest wyższy niż 3 h/r, co w odniesieniu do maksymalnego możliwego wykorzystania mocy zainstalowanej (876 h/rok) stanowi około 3%. W wyniku wieloletnich pomiarów wykonanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej uzyskano mapę zasobów wiatru na obszarze Polski 3. Rysunek 7. Wietrzność na terenie Polski Źródło: Atlas klimatu Polski pod redakcją Haliny Lorenc, IMGW, Warszawa 25) Z mapy wietrzności Polski wynika, że 6% powierzchni kraju posiada korzystne warunki do budowy elektrowni wiatrowych. Regiony cechujące się wybitnie dobrymi warunkami pogodowymi, gdzie średnia roczna prędkość wiatru wynosi około 1 m/s to północna część Polski wzdłuż wybrzeża morza Bałtyckiego oraz Suwalszczyzna. Bardzo korzystne tereny pod inwestycje elektrowni wiatrowych 3 Program możliwości wykorzystania OZE dla woj. mazowieckiego, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 26 33

34 stanowią: środkowa Wielkopolska (w tym także tereny gminy Jarocin) i Mazowsze, a także Beskid Śląski i Żywiecki oraz Bieszczady i Pogórze Dynowskie. Rozkład prędkości wiatru zależy przede wszystkim od lokalnych warunków topograficznych. Znane są liczne inne mikro-rejony kraju o korzystnych bądź doskonałych warunkach wiatrowych. Wg. prof. Haliny Lorenc z IMGW, obszar Polski można najogólniej podzielić na strefy energetyczne warunków wiatrowych: Strefa I wybitnie korzystna Strefa II bardzo korzystna Strefa III - korzystna Strefa IV - mało korzystna Strefa V niekorzystna. Obszar gminy Jarocin znajduje się w strefie II, a więc występują tu bardzo dobre warunki do rozwoju energetyki wiatrowej. Rysunek 8. Mapa wietrzności Polski Źródło: 34

35 Korzystne warunki wietrzności znajdują swoje odzwierciedlenie w danych Urzędu Regulacji Energetyki (URE) 4, z których wynika, że największy wskaźnik mocy z OZE zainstalowanej ostatnich latach w Polsce, odnotowano w elektrowniach wiatrowych. Według danych URE, na koniec marca 215 r. moc zainstalowana z instalacji wiatrowych w Polsce wynosiła 3951,3 MW. W gminie Jarocin wydano też pozytywne decyzje środowiskowych uwarunkowań realizacji inwestycji dla 4 projektów elektrowni wiatrowych, o łącznej mocy 16,2 MW, z czego zrealizowano dwa projekty o mocy 2,2 MW. Duże elektrownie wiatrowe o charakterze komercyjnym realizuje się na otwartych przestrzeniach, głównie na terenach rolniczych. Elektrownie o mocy powyżej 1 kw, zasilają sieci energoelektryczne i wymagają pozwoleń na budowę. Obecnie promuje się instalacje małych elektrowni wiatrowych o mocy od 5 do 1 kw, które instalowane na/przy obiektach budowlanych, mogą stanowić dodatkowe źródło zasilania dla zakładów lub przedsiębiorstw. Moc takich elektrowni, wspomagana energią zmagazynowaną w akumulatorach, jest wystarczająca do zasilania oświetlenia, układów pompowych, sprzętu urządzeń zakładowych. Z ekonomicznego punktu widzenia najbardziej opłacalne są turbiny 1 kw, dające roczną produkcję energii co najmniej 2 MWh. Małe elektrownie wiatrowe również podlegają przepisom o ochronie przed hałasem. Muszą one być usytuowane w odległości 2-1 m od obiektu budowlanego z zachowaniem wymaganego poziomu strefy ochronnej. Najcichszymi urządzeniami są elektrownie wiatrowe o pionowej osi obrotu, w tym świderkowe. Jeżeli taka elektrownia będzie połączona na trwałe z podłożem konieczne jest pozwolenie na budowę. Można tego uniknąć, jeżeli elektrownia będzie umieszczona na specjalnych masztach z odciągami. Przed rozpoczęciem budowy konieczne jest sprawdzenie przepisów i norm dotyczących takich inwestycji. Wody powierzchniowe i podziemne Wody powierzchniowe Pod względem hydrograficznym gmina Jarocin położona jest w zlewni Warty, dorzeczu Odry. Biorąc pod uwagę długość cieku na obszarze gminy, najdłuższymi rzekami są Lubieszka (21,68 km), Lipinka (15,8 km) i Lutynia (9,8 km), które w głównej mierze odwadniają teren gminy. W górnym biegu Lubieszki, w okolicy Siedlemina i Dąbrowy, znajduje się największy w gminie zbiornik wodny Zalew Roszkowski, który pełni jednocześnie funkcję retencyjną. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w Programie ochrony środowiska powiatu jarocińskiego na lata z perspektywą na lata , jednolitymi częściami wód wyodrębnionymi w granicach administracyjnych gminy są Lubieszka, Lutynia do Radowicy, Lutynia od Radowicy do Lubieszki, Lutynia od Lubieszki do Ujścia, Pogona, Kanał Mosiński do Kani, Dopływ z Ludwinowa oraz Brodal. Zlewnia rzeki Lutyni o powierzchni 575 km 2 jest zlewnią typowo rolniczą, posiadającą nieliczne zbiorniki wodne. Jej większe dopływy to Lubieszka i Lubianka. Lewostronny dopływ Lutyni Lubieszka odwadnia

36 obszar wynoszący łącznie około 22 km 2, natomiast prawostronnym dopływem jest Lubianka ciek o długości około 2 km. Wody podziemne Na terenie gminy Jarocin, jak i powiatu jarocińskiego brak jest Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, a zasoby wód podziemnych są zgromadzone w małych, lokalnych zbiornikach. Obecnie przedmiotem badań monitoringowych jakości wód podziemnych są jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Pojęcie to zostało wprowadzone przez Ramową Dyrektywę Wodną. Oznacza ono określoną objętość wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych. Na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 18 jednolitych części wód podziemnych. Według aktualnego podziału na 161 JCWPd (funkcjonującego do końca 215 r.), teren gminy zajmuje obszar należący do regionu Warty - JCWPd nr 73. Zajmuje powierzchnię358,83 km 2. Na jej obszarze stwierdzono jedynie dwa poziomy wodonośne, czwartorzędowy mioceński. Jest ona zagrożona nieosiągnięciem stanu dobrego wód.na obszarze JCWPd 73 wyodrębniono 4 zbiorniki GZWP, wszystkie w utworach czwartorzędowych (144Qk - Dolina kopalna Wielkopolska, 15Qp - Pradolina Warszawa- Berlin (Koło-Odra), 38Qm - Zbiornik międzymorenowy rzeki Kania i 311Qdk - Zbiornik rzeki Prosna). Tabela 2. Ogólna charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna JCWPd nr 73 Nr JCWPd Pow. km 2 stratygrafia litologia Średnia miąższnąść utworów wodonośnych Liczba poziomów wodonośnych Charakterystyka nakładu warstwy wodonośnej ,83 Q, M Piaski 1-2, 2-4 lokalnie >4 1-2 w równowadze utwory przepuszczalne i słaboprzepuszczalne Źródło: Wg danych Inspektora Ochrony Środowiska na podstawie przeprowadzonego monitoringu jakości wód podziemnych w latach zarówno stan chemiczny jak i ilościowy wód JCWPd nr 73 był dobry. 36

37 Rysunek 9. Lokalizacja JCWPd nr 73 źródło: Demografia Na koniec 214 r. gminę Jarocin zamieszkiwało osób. Cały czas obserwuje się tendencję wzrostową liczby mieszkańców. W roku 213 wzrost był jednak dużo mniejszy niż w poprzednich latach. Przyczyną tego zjawiska jest ujemne saldo migracji oraz bardzo niski wskaźnik przyrostu naturalnego dla tego roku. Gęstość zaludnienia w gminie Jarocin w 214 r. wzrosła w porównaniu z poprzednimi latami i wynosi 228 os./km 2. Jest to wartość dużo większa niż średnia gęstość zaludnienia dla woj. wielkopolskiego (116 os/km 2 ) i Polski (123 os/km 2 ). Podstawowe charakterystyki opisujące demografię gminy Jarocin oraz sytuację na rynku pracy zamieszczono w tabeli poniżej. 37

38 Tabela 3. Podstawowe charakterystyki opisujące demografię gminy oraz sytuację na rynku pracy Charakterystyka Rok Liczba ludności w tym: mężczyźni kobiety Gęstość zaludnienia [os/km 2 ] Saldo migracji na 1 osób Przyrost naturalny na 1 ludności 3,7 1,2 1,3,3 1,7 Ludność w wieku poprodukcyjnym na 1 osób wieku produkcyjnym Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym [%] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL) 24 25,3 26,2 27,4 28,4 8,5 7,2 7,7 7,5 6, Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 214 r. był niższy niż poprzednich latach i wynosił on 6%. Było to minimalnie mniej niż na obszarze powiatu jarocińskiego (6,3%) oraz mniej niż w Polsce (7,5%), ale więcej niż w woj. wielkopolskim (5,3%). W strukturze demograficznej ludności dominują mieszkańcy w przedziale wieku oraz 55-59, co obrazują dwa szczyty demograficzne: kompensacyjny z lat 5 i wyż z końca lat 7-tych i początku 8-tych. Analizując udział ludności wg ekonomicznych grup wieku stwierdza się, że na przestrzeni ostatnich kilku lat maleje udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 roku życia) i produkcyjnym (18-64 dla mężczyzn i lat dla kobiet), rośnie natomiast odsetek osób w wieku poprodukcyjnym, co świadczy o starzeniu się społeczeństwa gminy. W 214 r. udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosił 18,8%, w wieku produkcyjnym 63,3%, a poprodukcyjnym 18,%. W tabeli poniżej przedstawiona została prognozowana liczba ludności na terenie powiatu Jarocin w roku 215, 217 oraz 22. Tabela 4. Prognoza ludności powiatu jarocińskiego Charakterystyka Rok Liczba ludności w tym: kobiety mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL) 38

39 Rolnictwo i leśnictwo Na obszarze gminy występują głównie gleby 4. i 2. kompleksu rolniczej przydatności gleb (żytniego bardzo dobrego i pszennego dobrego). Gleby kompleksu 2. skupiają się głównie na północy i na południu, natomiast gleby kompleksu 4. występują na obszarze pomiędzy Goliną, Siedleminem i Zakrzewem. W pasie na południe od równoleżnikowego przebiegu Lubieszki, przebiegającym przez wsie Cząszczew, Cielcza, Wilkowyja i Łuszczanów, w okolicy Radlina, oraz na zachód od Mieszkowa dominują gleby 6. i miejscami 7. kompleksu, czyli żytniego słabego i żytniego bardzo słabego. Gleby kompleksu 5. występują nielicznie, znajdują się na niewielkich powierzchniach, głównie w okolicach Jarocina, Hilarowa i Goliny. Użytki zielone średnie, pokrywające mady i czarne ziemie, znajdują się głównie wokół całej doliny rzeki Lubieszki, ich większe powierzchnie występują miejscowo w dolinie Lipinki oraz u zbiegu Lutyni z jej prawym dopływem, który wpada do niej na zachód od Łuszczanowa. Ponadto występują w dolinie Obry i w dolinie Lutyni i Żybury. Użytki zielone słabe i bardzo słabe, występujące przeważnie na glebach murszowatych, to niewielka część użytków zielonych, zaś użytki bardzo dobre nie występują wcale. Użytki zielone bardzo słabe występują na większej powierzchni na zachód od oczyszczalni ścieków w Cielczy oraz w okolicy wsi Kadziak i pokrywają prawie całą wąską dolinę cieku Brodek wpływającego do rzeki Lutyni. Rysunek 1. Gleby klas bonitacyjnych I-III oraz IV w gminie Jarocin Źródło: Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Jarocin, rok 21 39

40 Z uwagi na wysoki współczynnik bonitacyjny gleb, w gminie dominuje intensywna produkcja roślin przemysłowych oraz zbóż takich jak: pszenica i jęczmień, a także ziemniaków, oraz w mniejszym zakresie buraków, rzepaku i innych roślin. Ważną rolę odgrywa tradycyjne podejście rolników do ziemi na obszarze Wielkopolski, przejawiające się poddawaniem ciągłej uprawie nawet gruntów niewydajnych ekonomicznie, przy utrzymaniu wysokiej kultury rolnej, dzięki czemu nie wzrasta odsetek nieużytków, lasów, gruntów odłogowanych i ugorowanych. Zgodnie ze strukturą użytkowania terenu, przedstawioną na rysunku poniżej, na obszarze gminy grunty orne zajmują największą powierzchnię. Uprawy sadowniczo-ogrodnicze stanowią nieznaczny udział w ogólnym areale użytków rolnych. Według danych z GUS z 214 roku na terenie gminy Jarocin całkowita powierzchnia gruntów ornych wynosi ha, a gruntów leśnych ha, z czego zdecydowana większość to lasy publiczne. Rysunek 11. Kierunki wykorzystania powierzchni terenu gminy Jarocin w 214 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W zakresie produkcji zwierzęcej spotykamy się z hodowlą trzody chlewnej i bydła. Produkcja zwierzęca w trzodzie chlewnej i bydle odznacza się stosunkowo wysoką intensywnością, a cechuje ją stały wzrost jednostkowych wskaźników, wynikający z systematycznie wdrażanego postępu technologicznego. Powyższe powierzchnie użytkowania gruntów i ich struktura wskazują na stosunkowo niewielką możliwość pozyskania biomasy typu zrębki i odpady drzewne. Istnieje natomiast możliwość pozyskania odpadowej słomy jako surowca energetycznego, czy też możliwość uprawy kukurydzy, która wraz z gnojowicą stanowić mogą wsad do rozwoju biogazowni rolniczych. W użytkowaniu indywidualnych gospodarstw rolnych znajduje się prawie ha gruntów użytkowanych rolniczo. Obecnie na terenie gminy działają w różnej formie organizacyjnej grupy 4

41 producentów rolnych. Do najważniejszych należą: Jarocińskie Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej Jar-Pek, Spółdzielcza Grupa Producentów Trzody Chlewnej Jar-Pek Plus, Spółdzielcza Grupa Producentów Bydła Jar-Bulls z siedzibami w Golinie, czy Artimeet Sp. z o.o. z siedzibą w Jarocinie. Zgodnie z ostatnim Powszechnym Spisem Rolnym, który został przeprowadzony w 21 r., na obszarze gminy funkcjonowało gospodarstw, z czego prowadzących działalność rolniczą Wśród wszystkich gospodarstw najwięcej (466) było takich, których powierzchnia wynosiła nie więcej niż 1 ha. Natomiast wśród gospodarstw prowadzących działalność rolniczą najwięcej (378) było takich, których powierzchnia wynosiła w przedziale 1-5 ha. Aż 174 gospodarstwa miało powierzchnię >15 ha. Tabela 5. Ilość gospodarstw rolnych w zależności od wielkości powierzchni w gminie Jarocin Gospodarstwa rolne Ogółem 1 ha od 1 do 5 ha od 5 do 1 ha od 1 do 15 ha >15 ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na podstawie przedstawionej charakterystyki oraz biorąc pod uwagę sprzyjające warunki klimatyczne (przedstawione w kolejnym podrozdziale), stwierdzić można, że obszar gminy Jarocin charakteryzują sprzyjające warunki rozwoju rolnictwa, w tym wysokokwalifikowanej produkcji zbóż, a także hodowli bydła i trzody chlewnej. Produkty uboczne tej produkcji (słoma, kukurydza, a także gnojowica) to potencjalny wsad do rozwoju biogazowni rolniczych, ale też i biomasy - głównie słomy do celów grzewczych. Infrastruktura miejska Zasoby mieszkaniowe Tereny osiedleńcze w mieście Jarocin to historycznie ukształtowane centrum miasta (Stare Miasto) wraz z historyczną siecią ulic i placów o dość zwartej zabudowie oraz mających charakter wyspowy osiem osiedli mieszkaniowych z zabudową wielorodzinną, tj: Ciświca, 1-lecia, 7-lecia, Glinki, Ługi, Wojska Polskiego, Os. Konstytucji 3-go Maja, os. Kasztanowe, Polna. Pomiędzy nimi lokuje się indywidualna zabudowa jednorodzinna usytuowana wzdłuż dróg. Zabudowa rolnicza (zagrodowa) typu siedliskowego przemieszana z zabudową jednorodzinną występuje na obrzeżach miasta, szczególnie w południowej i częściowo wschodniej części miasta. Zabudowę miasta Jarocin przedstawiono na kolejnej stronie. Zabudowa ta jest korzystna z punktu widzenia infrastruktury technicznej, głównie drogownictwa, jak i kosztów budowy i utrzymania infrastruktury technicznej (sieci kanalizacyjnej, wodociągowej, gazowej, ciepłowniczej, telekomunikacyjnej, oświetleniowej itp.). Struktura zabudowy miasta jest następująca: 41% zabudowa wielorodzinna, 47% zabudowa jednorodzinna i ok. 12% dawne kamieniczki. Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych w gminie Jarocin przedstawiono w rozdziale 3. Planu Zaobserwować można, że rynek mieszkaniowy w gminie się rozwija, ponieważ z roku na rok wzrasta ilość budynków mieszkalnych i mieszkań. Odzwierciedleniem tego jest również wzrastająca ilość 41

42 mieszkań przypadająca na 1 mieszkańców oraz przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę, co świadczyć może o wzroście zamożności mieszkańców. Wg danych GUS w 214 r. zasoby mieszkaniowe gminy Jarocin obejmowały mieszkania, 6 46 izb i m 2 powierzchni użytkowej. Przeciętna pow. użytkowa mieszkania wynosi 82,5 m 2. Tabela 6. Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych na obszarze gminy Jarocin w latach Charakterystyka rok budynki mieszkalne mieszkania izby pow. użytkowa mieszkań [m 2 ] przeciętna pow. użytkowa 1 mieszkania [m 2 ] 81,5 81,7 81,9 82,3 82,5 przeciętna pow. użytkowa mieszkania na 1 os. [m 2 ] 24,5 24, ,3 25,5 mieszkania na 1 mieszkańców 31, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Większość mieszkań na obszarze gminy wyposażona jest w system centralnego ogrzewania (87,1%), a ponad połowa (56%) ma dostęp do gazu sieciowego. Tabela 7. Mieszkania wyposażone w wybrane instalacje techniczno sanitarne na obszarze gminy rok Instalacja liczba [%] liczba [%] liczba [%] liczba [%] wodociąg , , , ,5 ustęp spłukiwany , , , ,3 łazienka , , , ,4 centralne ogrzewanie , , ,1 gaz sieciowy , , , , Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Największym zarządcą budynków wielorodzinnych na obszarze Gminy jest Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa. Spółdzielnia jest właścicielem 13 budynków o powierzchni 147,8 tys. m 2, w których znajduje się lokali mieszkalnych zamieszkałych przez około 9.9 osób. Od 1998 r. Spółdzielnia zarządza i administruje także 2 budynkami wspólnot mieszkaniowych o pow. 24 tys. m 2. Spośród 13 budynków, których właścicielem jest Spółdzielnia, 11 znajduje się w granicach miasta Jarocin, a po 1 w Mieszkowie i Jaraczewie. Wszystkie budynki mają wymienione drzwi wejściowe, a w niemal wszystkich (95) wymieniono okna. 3 budynków nadal nie ma ocieplonych ścian zewnętrznych, ale w części z nich prowadzone są obecnie prace termomodernizacyjne. Do roku 22 przewidziano przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych w 14 budynkach. Większość budynków (74) podłączonych jest do miejskiej sieci ciepłowniczej. 42

43 Jednym z najważniejszych zarządców budynków wielorodzinnych na obszarze gminy jest także Jarocińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. Spółka Gminy Jarocin. TBS zajmuje się budową budynków wielorodzinnych i ich eksploatacją na zasadach najmu. W jego zasobach znajdują się budynki wielorodzinne stanowiące własność lub współwłasność gminy Jarocin. Jest to 23 budynki, z czego dwa z nich znajdują się poza miastem Jarocin (w Witaszycach i Mieszkowie). Dodatkowo Spółka świadczy usługi w zakresie administracji Wspólnotami Mieszkaniowymi. Spółka administruje 29 budynkami, a dodatkowo także 4 budynkami komunalnymi: mieszkalnym o powierzchni użytkowej 299 m 2 (Leszczyce 25, Jarocin), mieszkalnym o powierzchni użytkowej 347 m 2 (ul. Św. Ducha 71,Jarocin), mieszkalnym o powierzchni użytkowej 99,3 m 2 (ul Stawna 1, Witaszyce), mieszkalno-usługowym o powierzchni użytkowej 219,77 m 2 (ul. Wiślana 15, Jarocin). Budynki Wspólnot Mieszkaniowych, które zarządzane są przez JTBS tylko częściowo mają wymienione okna. Nie mają wymieniowych drzwi, ocieplonych ścian, ani ocieplonego dachu/stropodachu. W większości budynków źródłem ciepła jest ogrzewanie indywidualne poszczególnych lokali. Tylko jeden budynek (przy ul. Moniuszki 26) podłączony jest do miejskiej sieci ciepłowniczej, a 9 budynków w mieście Jarocin i jeden w Witaszycach podłączonych jest do sieci gazu ziemnego. Pozostałe budynki ogrzewane są piecami kaflowymi na węgiel. W latach planuje się przeprowadzenie termomodernizacji niemal wszystkich budynków w postaci dokończenia wymiany okien, drzwi, ocieplenie ścian i dachów oraz wymianę oświetlenia na energooszczędne wraz z budową lokalnej kotłowni gazowej wspomaganej alternatywną energią (np. fotowoltaiką). Wyjątkiem są budynki przy ul. Moniuszki 26 i Poznańskiej 1A w Jarocinie, gdzie nie planuje się pozyskiwania ciepła z kotłowni lokalnej. Podobny zakres termomodernizacji, łącznie z budową lokalnej kotłowni gazowej, planuje się w budynkach komunalnych będących w zarządzie JTBS oraz w budynkach będących własnością Spółki. Obecnie w budynkach tych wymiana okien przeprowadzona jest częściowo, natomiast nie są wymienione drzwi oraz ocieplone ściany (z wyjątkiem częściowego ocieplenia budynku przy ul. Mickiewicza 4 w Jarocinie) i dachy / stropodachy. Oprócz wymienionych powyżej, budynkami wielorodzinnymi na obszarze miasta zarządza także Zrzeszenie Właścicieli i Zarządców Domów. Zarządza ono 27 budynkami położonymi w centrum miasta. Budynki te nie są podłączone do miejskiej sieci ciepłowniczej, a dominującym źródłem ciepła są tam piece kaflowe na węgiel oraz ogrzewanie etażowe. Stan aktualny budynków wielorodzinnych w mieście Jarocin oraz plan ich termomodernizacji stanowi załącznik do bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla. Fakt, że budynki znajdujące się w Centrum miasta stanowią stare zasoby, i jak wykazano powyżej w większości ogrzewane są piecami na węgiel, powoduje, że zanieczyszczenie powietrza w mieście Jarocin najbardziej odczuwalne jest właśnie w centrum miasta (Śródmieście). Tu też winna 43

44 być skierowana ewentualna pomoc Gminy w zakresie modernizacji źródeł ciepła i wymiany nośników ciepła. Zabudowa zagrodowa znajduje się w 23 sołectwach gminy Jarocin : Annapol, Bachorzew, Cielcza, Cząszczew, Dąbrowa, Golina i Stefanów, Hilarów, Kadziak, Kąty, Łuszczanów, Mieszków, Osiek, Potarzyca, Prusy i Roszkówko, Radlin, Roszków, Siedlemin, Tarce, Wilczyniec, Wilkowyja, Witaszyce, Witaszyczki, Zakrzew. Osadnictwo w tych miejscowościach skupia się głównie wzdłuż ciągów dróg Obiekty użyteczności publicznej Na terenie gminy Jarocin funkcjonuje rozwinięta baza placówek użyteczności publicznej, będących we władaniu gminy i starostwa powiatowego, których zestawienie przedstawiają poniższe tabele. Tabela 8. Zbiorcze zestawienie budynków użyteczności publicznej własność Gminy Jarocin Lp. Wyszczególnienie Ilość 1 Urząd Miejski w Jarocinie wraz z budynkiem administracyjnym 2 2 Muzeum Regionalne w Jarocinie wraz z filią nr Skarbczyk Muzeum w Jarocinie 1 4 Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin 1 5 Filia Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Jarocin 1 6 Gimnazjum nr 1 w Jarocinie i w Witaszycach 2 7 Szkoły podstawowe nr 2, 4, 5 w Jarocinie 3 8 Szkoły podstawowe w: Golinie, Mieszkowie, Witaszycach, Siedleminie, Potarzycy 5 9 Zespoły Szkół nr 3 i 5 w Jarocinie, w Cielczy w Wilkowyi, Prusach 5 1 Zespół szkolno przedszkolny w Roszkowie 1 11 Przedszkola publiczne nr 1, 2,5,6 w Jarocinie 4 12 Hale Sportowe SP nr 4 w Jarocinie, przy Gimnazjum w Witaszycach, przy ZS w Cielczy 3 13 Przedszkola publiczne w: Golinie Witaszycach, Mieszkowie 3 14 Wiejskie Domy Kultury w: Bocharzewie, Cielczy, Cząszczewie, Dąbrowie. Mieszkowie, Potarzycy, Prusach, Wilkowyi 15 Świetlice wiejskie w: Osieku, Radlinie, Wilczyńcu, Roszkowie, Witaszycach, Siedleminie, Zakrzewie 7 16 Ochotnicze Straże Pożarne w: Witaszycach, Kadziaku, Mieszkowie, Łuszczanowie, Zakrzewie 5 Razem 53 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji z Gminy Jarocin Tabela 9. Zbiorcze zestawienie budynków użyteczności publicznej - własność Starostwa Powiatowego w Jarocinie Lp. Wyszczególnienie Ilość 1 Starostwo Powiatowe 5 2 Dom Pomocy Społecznej w Zakrzewie 4 3 Zespół Szkól Ponadgimnazjalnych w Jarocinie 3 4 Zespół Szkół Przyrodniczo-Biznesowych w Tarce 4 5 Zespół Szkół Ogólnokształcących w Jarocinie 5 6 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Jarocinie 1 7 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 1 8 Powiatowy Urząd Pracy 1 Razem

45 Informacje odnośnie stanu budynków i ich zapotrzebowania na energię zamieszczono w bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla. Działalność gospodarcza Według stanu na rok 214 na obszarze gminy istniało 4 43 podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON. Jak można zauważyć wg. zestawienia w poniższej tabeli zdecydowanie dominują tutaj podmioty z sekcji G wg PKD 27, a więc zajmujący się handlem hurtowym i detalicznym oraz naprawami pojazdów samochodowych, włączając motocykle. W ramach tej sekcji najwięcej podmiotów gospodarczych (66) należy do działu 47 (handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi). Są to więc przedsiębiorstwa, których działalność nie ma większego wpływu na zanieczyszczenie środowiska. Na poniższym rysunku przedstawiono zmiany liczby podmiotów gospodarczych i osób fizycznych prowadzących na obszarze gminy działalność gospodarczą w latach Widać wyraźnie, że liczba tych podmiotów na terenie gminy dość szybko wzrasta. Tabela 1. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON wg sekcji PKD 27 w 214 r. na obszarze gminy Jarocin Sekcja wg PKD 27 Objaśnienie Liczba podmiotów A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 5 B Górnictwo i wydobycie 11 C Przetwórstwo 478 D E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatycznych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo 658 G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa 199 I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 119 J Informacja i komunikacja 87 K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 13 L Działalność związana z obsługą runku nieruchomości 166 M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 361 N Działalność w zakresie usług administracyjnych i działalność wspierająca 19 O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenie społeczne 28 P Edukacja 175 Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 229 R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 82 S i T Pozostała działalność usługowa; gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U Organizacje i zespoły ekstremalne Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

46 Najważniejszymi podmiotami gospodarczymi na obszarze gminy, których działalność produkcyjna pochłania znaczne ilości energii są: Martin Bauer Polska Sp. z o. o. Witaszyczki, Witaszyczki 67/68, Witaszyce; P.T.H.U. Hydro-Marko Maria Pluta, ul. Wojska Polskiego 139, 63-2 Jarocin; Rybhand Sp. z o. o. Sp. komandytowa (dawniej Rybhand Trzcielińscy Spółka jawna), ul. Świętego Ducha 118/12, 63-2 Jarocin; Cerpol Kozłowice S.A., ul. Nowa 4, Kozłowice Wydział Ceramiczny w Brzostowie i w Witaszycach; Izolacja - Jarocin S.A., ul. Poznańska 24-26, 63-2 Jarocin; RBB-Stal S.A., Powstańców Wielkopolskich 1B, 63-2 Jarocin; Jarocińska Fabryka Obrabiarek S.A., ul. Zaciszna 14, 63-2 Jarocin; Jaroma S.A., Aleja Niepodległości 34, 63-2 Jarocin; Drobud S.A. Przedsiębiorstwo robót drogowych, ul. Poznańska 71 A, 63-2 Jarocin; Zakład Przemysłu Mięsnego Biernacki Sp. z o.o., Golina, ul. Dworcowa 47D, 63-2 Jarocin; Inter-Agri Bartosz Wojtczak Golina, ul. 1 Maja 6a, 63-2 Jarocin; PPU Inter-Elkan Sp. z o. o., ul. Dąbrowskiego 15, 63-2 Jarocin; Zakład Dziewiarski Marika s.c. Maria Borska, Janusz Borski, Sylwia Jędrzejak, ul. Wrocławska 251, 63-2 Jarocin; P. P. H. U. Jamiks K. Szulc, ul. Wrocławska 116, 63-2 Jarocin; Japoso. Zakład handlu i usług. Stawicki L., ul. Długa 44, 63-2 Jarocin; Zakład Mięsny Bukat Kołodzińscy, ul. Nowe Parcele 44, 63-2 Jarocin; Eko-Dbaj sp. z o.o., Cielcza, ul. Gajówka 1, 63-2 Jarocin; Lenwit Fornir Sp. z o. o., Witaszyczki 66, Witaszyce; a także Spółki komunalne: Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Jarocinie, Cielcza, ul. Gajówka 1, 63-2 Jarocin; Zakład Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Jarocinie, Witaszyczki 1A, 63-2 Jarocin. Sieć komunikacyjna Gmina Jarocin usytuowana jest w bardzo dogodnej przestrzeni komunikacyjnej, co umożliwia jej dynamiczny rozwój. Poprzez teren gminy Jarocin przechodzą trzy trasy kolejowe: linia kolejowa nr 272 relacji Poznań-Jarocin-Ostrów Wlkp.-Kępno-Lubliniec-Katowice, linia nr 281 relacji Gniezno-Jarocin-Krotoszyn-Oleśnica Rataje-Wrocław, linia nr 36 relacji Jarocin-Leszno. Podstawowy układ drogowy gminy tworzą: droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg - Koszalin - Bobolice - Szczecinek - Podgaje - Piła - Ujście - Chodzież - Oborniki - Poznań - Kórnik - Jarocin - Pleszew - Ostrów Wielkopolski - Ostrzeszów - Kępno - Kluczbork - Lubliniec Twaróg - Bytom, zaliczana do dróg klasy GP (głównych ruchu przyspieszonego). Przez Gminę Jarocin przebiega m tej drogi, 46

47 droga krajowa nr 12 relacji granica państwa - Łęknica - Żary - Żagań - Szprotawa - Przemków - Radwanice - Drożów /droga nr 3/ - Głogów - Szlichtyngowa - Wschowa - Leszno Gostyń - Jarocin - Pleszew - Kalisz - Błaszki - Sieradz - Łask - Piotrków Trybunalski - Sulejów - Opoczno - Przysucha - Radom - Zwoleń - Puławy - Kurów - Lublin - Piaski - Chełm - Dorohusk - granica państwa, zaliczana do dróg klasy GP (głównych ruchu przyspieszonego). Przez gminę przebiega m tej drogi, droga krajowa nr 15 relacji Trzebnica - Milicz - Krotoszyn - Jarocin - Miąskowo - Mirosław - Września - Gniezno - Trzemeszno - Wylatowo - Strzelno - Inowrocław - Toruń - Brodnica - Lubawa - Ostróda, zaliczana do dróg klasy G (głównych). Przez Gminę przebiega m tej drogi, droga wojewódzka nr 443 relacji Jarocin - Gizałki - Rychwał - Tuliszków, zaliczana do dróg klasy G (głównych), z czego w granicach gminy Jarocin znajduje się m tej drogi. Drogi krajowe nr 15 i 11 w centralnej części miasta krzyżują się z drogą krajową nr 12, która to stanowi alternatywę dla autostrady A2 - dla podróżujących w kierunku na zachód. Z kolei droga krajowa nr 15 jest najkrótszą trasą łączącą Wrocław z Bydgoszczą omijającą Poznań. Łączna długość dróg krajowych przebiegających przez obszar gminy wynosi 28,66 km, a drogi wojewódzkiej 9,86 km. Powyższy układ drogowy wspomagany jest systemem dróg powiatowych o łącznej długości ok. 96,85 km oraz dróg gminnych o długości ok. 12 km, z których 4,63 km to drogi miejskie, a ok. 79,37 km to drogi wiejskie. Są to drogi o zróżnicowanej nawierzchni: gruntowe, betonowe, brukowe, żużlowe, tłuczniowe oraz o nawierzchni asfaltowej. Największe zanieczyszczenia powietrza spowodowane natężeniem ruchu występują wzdłuż drogi krajowej nr 11, a ponadto drogi krajowe nr 12 i 15 oraz drogi wojewódzkiej nr 443. W roku 21 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad dokonała pomiarów natężenia ruchu na odcinkach dróg przebiegających przez miasto Jarocin. W tym samym roku badanie natężenia ruchu na drogach wojewódzkich w 21 r. prowadził Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich. Wyniki tych pomiarów wykorzystano przy szacunku emisji w Bazie inwentaryzacji emisji CO 2. Generalny Pomiar Ruchu na głównych drogach Polski wykonywany jest co 5 lat. Na dzień opracowywania tego planu brak jeszcze danych dot. pomiarów w 215 r. 47

48 Rysunek 12. Przebieg głównych dróg przez obszar gminy Jarocin Źródło: mapy google 48

49 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Jarocin na lata Tabela 11. Wyniki pomiarów natężenia ruchu [poj./dobę] na odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Jarocin Nr drogi i odcinek pomiarowy natężenie ruchu ogółem motocykle Samochody osobowe mikrobusy sam. dostawcze sam. ciężarowe bez przyczepy sam. ciężarowe z przyczepą autobusy ciągniki rolnicze 11 Klęka-Jarocin Jarocin/Przejście/ Jarocin-Pleszew Borek Wlkp.-Jarocin Wałków-Jarocin Jarocin-Grab Źródło: Dane GDDKiA i Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu Rozwiązaniem w zakresie ograniczenia natężenia ruchu drogowego w mieście Jarocin jest planowana budowa obwodnicy ekspresowej S-11 po zachodniej stronie miasta oraz łącznika dróg krajowych nr 12 i nr 15 w postaci drogi głównej ruchu przyśpieszonego z włączeniem jej do S11. Zgodnie z informacjami Referatu Dróg Powiatowych w Jarocinie, w ostatnich latach pomiary natężenia ruchu były wykonywane jedynie na drogach powiatowych krzyżujących się z liniami kolejowymi. Wyniki pomiarów w 214 r. przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 12. Natężenie ruchu na drogach powiatowych na terenie gminy Jarocin w roku 214 Droga Natężenie [poj./dobę] 4173P Witaszyczki-Zakrzew Witaszyce-Prusy P Mieszków-Osiek P Mieszków-Szypłów P Jarocin-Siedlemin P ul. Wybudowana w Jarocinie P Siedlemin-Golina P Golina-Potarzyca P Mieszków-Radlin P Radlin-Radliniec 1 Źródło: dane Referatu Dróg Powiatowych w Jarocinie Przez wschodnią część gminy z północy na południe przebiega Transwojewódzka Trasa Rowerowa (TTR-5), która rozpoczyna się od przepraw promowych na Warcie w Pogorzelicy i Dębnie, poprzez gminę Żerków, a następnie do Tarc, Witaszyc, Zakrzewa w gminie Jarocin i dalej na południowy-wschód w kierunku Częstochowy. 49

50 Komunikację miejską i podmiejską w Jarocinie obsługują Jarocińskie Linie Autobusowe Sp. z o. o. Jest to Spółka miejska ze 1% udziałem Gminy Jarocin. Spółka powstała w 21 r. w wyniku przekształcenia Komunalnego Zakładu Budżetowego - Zakład Komunikacji Miejskiej. Autobusy JLA obsługują 27 linii łączących miasto Jarocin ze wszystkimi miejscowościami gminy Jarocin. Jarocińskie Linie Autobusowe Sp. z o.o. prowadzą działalność w zakresie: 1. transportu miejskiego i podmiejskiego, 2. przewozów autokarowych na terenie Polski i za granicą, 3. przewozów szkolnych i dzieci niepełnosprawnych, 4. napraw pojazdów samochodowych własnych oraz wykonywania usług na zewnątrz (posiadając specjalizację w naprawach pojazdów IVECO). Jarocińskie Linie Autobusowe Sp. z o.o. dysponują stosunkowo nowym taborem pojazdów, który wg stanu na koniec 214 r. wynosi 36 szt.. Infrastruktura techniczna Na terenie Gminy Jarocin zadaniami z zakresu gospodarki odpadowej oraz wodno-ściekowej zajmuje się: Zakład Zagospodarowania Odpadów Sp. z o. o. w Jarocinie (Witaszyczki 1A, Jarocin), EKO-Dbaj Sp. z o. o. (Cielcza, ul. Gajówka 1, Jarocin) - odpady zielone, Międzygminna kompostownia osadów ściekowych w Cielczy (Cielcza, ul. Gajówka 1, Jarocin), Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (ul. Gajówka 1, Cielcza, Jarocin). Gospodarka wodna Obsługę wodno-ściekową Gminy prowadzi Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Jarocinie Sp. z o. o., w której Gmina Jarocin jest 1% udziałowcem. Woda dla miasta i gminy Jarocin pozyskiwana jest z sześciu podziemnych, głównie mioceńskich, ujęć wody (położonych w następujących miejscowościach: Jarocin, Wilkowyja, Stefanów, Potarzyca, Kąty, Witaszyce). Tu tez jest ona uzdatniana. PWiK Jarocin eksploatuje 23 czynne studnie głębinowe, czerpiąc ok. 2 mln m 3 wody rocznie. Wg stanu na koniec 214 r. system wodociągowo gminy stanowi 476,5 km sieci, z czego 59,5 km to magistrale wodociągowe, 261,6 km sieć rozdzielcza, a pozostałe 155,4 km to przyłącza. W chwili obecnej z sieci wodociągowej korzystają wszystkie miejscowości. Na podstawie wyników badań jakości wody do picia dostarczanej przez PWiK Jarocin w I kwartale 215 r. stwierdza się, że nie przekracza ona dopuszczalnych prawem wskaźników jakości. W tabeli poniżej zestawione zostały dane dotyczące parametrów sieci wodociągowej gminy Jarocin w latach

51 Tabela 13. Parametry sieci wodociągowej gminy Jarocin w latach Urządzenia sieciowe - wodociągi rok Woda dostarczona razem [tys m 3 ], w tym: 1 635,3 1 75,4 1 72,7 1 7, ,6 gospod. domowym i indywid. gospod. rolnym [tys. m 3 ] 898,7 922, , , ,8 Długość czynnej sieci magistralnej (przesyłowej) [km] 59,5 59,5 59,5 59,5 59,5 Długość czynnej sieci rozdzielczej (bez przyłączy) [km] 25,7 256,3 258,6 26,8 261,6 Liczba przyłączy [szt.] Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca [m 3 ] Źródło: Sprawozdania M-6 PWiK Sp. z o.o. Jarocin, obliczenia własne. 19,8 21,4 28,7 28,6 27,8 Niestety konsekwencją nadmiernej eksploatacji ujęć wód mioceńskich jest wyczerpywanie ich zasobów, co doprowadziło do rozwoju leja depresyjnego w okolicy Jarocina. Wymagane jest więc ograniczenie zużycia wody podziemnej na cele przemysłowe do niezbędnego minimum, a tym samym doprowadzenie do racjonalizacji wykorzystania eksploatowanych zasobów wodnych. Na terenie miasta i gminy Jarocin największe komunalne stacje uzdatniania wody to: Jarocin, ul. Poznańska na potrzeby miasta, Wilkowyja, Stefanów, Witaszyce na potrzeby miasta i okolicznych wsi, Potarzyca, Kąty na potrzeby wsi i uzupełniania niedoborów w mieście w ramach układu centralnego. Gospodarka ściekowa PWiK w Jarocinie Sp. z o.o. obsługuje mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków komunalnych w Cielczy o przepustowości 12 5 m 3 /d. Oczyszczalnia ta obsługuje miasto i gminę Jarocin oraz część gmin Jaraczewo i Kotlin. Wg stanu na r. ogólna długość sieci kanalizacyjnej to 367,6 km, z czego na kanalizację ogólnospławną przypada 19,6 km, a na kanalizację sanitarną 274,7 km, a 73,3 km stanowią przyłącza. System kanalizacyjny to także 76 dużych przepompowni ścieków Do oczyszczalni dowożone są też ścieki wozami asenizacyjnymi z szamb z całej gminy. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest ciek Lipinka. Na chwilę obecną skanalizowanych jest 25 z 27 miejscowości (oprócz Wilczyńca i Dąbrowy). Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w Programie ochrony środowiska dla Gminy Jarocin stopień skanalizowania na obszarze gminy jest wysoki i wynosi ok. 96%. Na obszarze gminy funkcjonują również oczyszczalnie zakładowe: KPCB Brzostów przepustowość 5 m 3 /d, mechaniczno-biologiczna, odbiornik: Lubieszka, DPS Zakrzew przepustowość 5 m 3 /d, mechaniczno-biologiczna, odbiornik: Lutynia. Poza wyżej wymienionymi, przy niektórych obiektach użyteczności publicznej (np. szkoły) funkcjonują niewielkie oczyszczalnie na potrzeby lokalne, a na terenach o rozproszonej zabudowie wybudowano 39 małych przydomowych oczyszczalni ścieków bytowych. 51

52 W tabelach poniżej zestawione zostały dane dotyczące charakterystyki sieci kanalizacyjnej gminy Jarocin w latach na podstawie danych GUS. Tabela 14. Parametry sieci kanalizacyjnej oraz ilości odprowadzanych ścieków z gminy Jarocin rok Urządzenia sieciowe - kanalizacja Długość czynnej sieci sanitarnej (bez przykanalików) [km] 267,5 275,8 286,8 288, 29,9 Liczba przyłączy [szt.] Ścieki odprowadzone [dam 3 ]* 1 679,6 1 8, , 1 472, ,2 *łącznie dla oczyszczalni Źródło: Sprawozdania M-6 PWiK Sp. z o.o. Jarocin. Zgodnie z informacjami zawartymi w sprawozdaniu OS5 łączna ilość ścieków trafiająca do oczyszczalni ścieków w Cielczy wynosi tys. m 3, w tym bez ścieków opadowych i dowożonych oraz wód infiltracyjnych 1 81 tys. m 3. Gospodarka odpadowa Gmina Jarocin wchodzi w skład VI Regionu Gospodarki Odpadami. Instalację regionalną tego regionu stanowi instalacja mechaniczno - biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych RIPOK, którego właścicielem jest Zakład Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Jarocinie zlokalizowany w miejscowości Witaszyczki 1A, 63-2 Jarocin. Aktualnie trwa budowa największej inwestycji tego typu w Regionie pn.: "Rozbudowa Zakładu Zagospodarowania Odpadów Jarocin". Zasadniczym celem projektu Rozbudowa ZZO Jarocin jest przyjmowanie i przetwarzanie strumienia odpadów komunalnych wytwarzanych przez ok. 24 tys. mieszkańców z terenu 18 gmin. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Beneficjent: Zakład Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Jarocinie Wartość projektu: ,7 PLN Wartość dofinansowania: ,95 PLN Środki własne: ,6 PLN Pożyczka z NFOŚiGW: ,2 PLN. Zakład ten obsługuje ok. 24 tys. mieszkańców z 18 gmin: Śrem (miejsko-wiejska), Jaraczewo (wiejska), Jarocin (miejsko-wiejska), Kotlin (wiejska), Żerków (miejsko-wiejska), Chocz (wiejska), Czermin (wiejska), Dobrzyca (wiejska), Gizałki (wiejska), Borek Wielkopolski (miejsko-wiejska), Piaski (wiejska), Kórnik (miejsko-wiejska), Dominowo (wiejska), Krzykosy (wiejska), Nowe Miasto nad Wartą (wiejska), Środa Wielkopolska (miejsko-wiejska), Zaniemyśl (wiejska), Książ Wielkopolski (miejsko-wiejska). Oprócz obowiązkowej selektywnej zbiórki odpadów, gmina Jarocin wprowadziła również bezpośrednią zbiórkę odpadów wielkogabarytowych i zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego od mieszkańców, która odbywa się dwa razy w roku, w wyznaczonych harmonogramem terminach. 52

53 Począwszy od 28 r. trwa rozbudowa ZGO Sp. z o.o. W ramach środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Zakład Zagospodarowania Odpadów w Jarocinie prowadzi dalszą rozbudowę zakładu, która zakończy się w 218 r. Obecnie zakład posiada linię sortowniczą odpadów selektywnie zbieranych o przepustowości 5 Mg/rok zamontowaną w hali sortowniczej, prowadzi przerób odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów podbudowlanych. Posiada też sprzęt do przerobu odpadów tj: prasę belującą hydraulicznomechaniczną o nacisku 2 Mg, wielozadaniowy przesiewacz bębnowy, rozdrabniacz odpadów wielko gabarytowych, kruszarkę do balastu mineralnego i gruzu, kompaktor do zgniatania odpadów na składowisku, a także śmieciarkę, samochód hakowiec z dźwigiem HDS, samochód dostawczy IVECO. W procesie segregacji odpadów wydzielane są odpady frakcji wysokokalorycznej, będące surowcem do produkcji paliwa RDF. W najbliższych latach zakład rozbudowany będzie o część biologiczną tj. linię kompostowania odpadów biodegrowalnych i osadów ściekowych oraz instalację kogeneracyjną, dzięki której będzie można pozyskiwać energię elektryczną i cieplną na potrzeby zakładu. Instalację kogeneracyjna do produkcji energii elektrycznej będzie miała moc elektryczną 45 kwe i moc cieplną 45 kw. Jednostka zasilana będzie paliwem gazowym wytwarzanym w procesie fermentacji beztlenowej oraz dodatkowo z gazu dostarczanego z istniejącego składowiska odpadów poddanemu rekultywacji. Zakład wzbogaci się też o sprzęt mobilny typu: 2 ładowarki kołowe, wózek widłowy, 2 samochody ciężarowe, rozdrabniacz do odpadów zielonych, sito mobilne bębnowe, kompaktom, spycharkę, mobilna sortownię kruszywa. Rozbudowa Zakładu pozwoli na osiągnięcie wysokich standardów Unii Europejskiej w dziedzinie gospodarki odpadami, a także pozwoli na odzysk energii elektrycznej i cieplnej z odpadów. Po rozbudowie ZGO Sp. z o.o. w Jarocinie uzyska status RIPOK, a całkowita przepustowość Zakładu będzie wynosić 6 Mg odpadów na rok. Tabela 15. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z terenu gminy Jarocin w latach Zmieszane odpady zebrane rok Ogółem [t] 11 98, , , ,6 Ogółem na 1 mieszkańca [kg] 263, 293,1 29,7 291,2 Z gospodarstw domowych [t] 1 158, , , ,61 Odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1 mieszkańca [kg] Budynki mieszkalne objęte zbieraniem odpadów z gospodarstw domowych Jednostki odbierające odpady w badanym roku wg obszaru działalności Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 224,3 26,7 26,3 27,

54 Zwiększenie przerobu ZGO (począwszy od 216 r.) to także wzrost ilości energii na przerób odpadów i to zarówno energii elektrycznej jak i paliwa. Rzeczywista ilość odpadów z grupy 2 (odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie) odebrane w ZGO w latach przedstawiona została w poniższej tabeli. Tabela 16. Odpady z grupy 2 odebrane przez ZGO Sp. z o.o. w latach Kod odpadów 2 1 Oznaczenie Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie (z wyłączeniem 15 1) Ilość odebrana [Mg] w roku: ,9 55,2 78, Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) 31,8 56,84 322, Inne odpady komunalne 13 49, , ,5 Razem , , ,16 Źródło: Dane ZGO Sp. z o.o. w Jarocinie Największy udział w strumieniu odpadów trafiających do Zakładu mają odpady z podgrupy 2 3, gdzie dominują niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne. Dla porównania, ilość odpadów z podgrupy 2 3 odebranych w 214 r. z gminy Jarocin wynosiła ok Mg/rok, co stanowi ok. 1/3 ilości odpadów trafiających do Zakładu. Obecnie funkcjonuje również międzygminna kompostownia osadów ściekowych i odpadów zielonych zlokalizowana przy oczyszczalni ścieków w Cielczy. Jej właścicielem jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Jarocinie, zaś zarządzającym Eko-Dbaj Sp. z o.o. w Cielczy. Na terenie kompostowni prowadzony jest odzysk odpadów metodą R-3 (kompostowanie). Proces kompostowania prowadzony jest w pryzmach otwartych. W 26 r. odzyskowi poddano 2 434,4 Mg odpadów ulegających biodegradacji (osady ściekowe i odpady zielone z pielęgnacji terenów zieleni miejskiej). Obszary chronione i cenne przyrodniczo Na terenie gminy Jarocin jedyną powierzchniową formą ochrony przyrody jest Obszar Chronionego Krajobrazu Szwajcaria Żerkowska". Przy czym na terenie Gminy znajduje się tu tylko jego część o powierzchni 1 49 ha. Utworzony został na podstawie Uchwały Nr XII/74/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kaliszu z dnia 28 września 1989 r. Obejmuje on południową część obrębu Czeszewo ,22 ha oraz fragmenty obrębów Jarocin - 35,3 ha i Klęka - 811,77 ha. O nazwie obszaru zadecydowało zróżnicowane ukształtowanie terenu okolic Żerkowa. Występująca tu rzeźba terenu urozmaicona jest przez kilkudziesięciometrowe wzgórza morenowe, strome zbocza oraz parowy. Obszar charakteryzuje także bogata szata roślinna i występowanie rzadkich gatunków zwierząt i roślin. Przeważająca część obszaru weszła w skład utworzonego w 1994 roku Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego. Gmina Jarocin graniczy od północny ze wspomnianym Żerkowsko-Czeszewskim Parkiem Krajobrazowym, ustanowionym 17.X.1994 r. Park zlokalizowany jest na pograniczu trzech powiatów: 54

55 jarocińskiego, średzkiego i wrzesińskiego. Omawiany teren leży w dorzeczu Warty, na obszarze, przez który przepływają rzeki Warta, Miłosławka i Lutynia. Rzeki te na trasie zalewowej utworzyły liczne, niezwykle malownicze starorzecza. Przedmiotem ochrony parku jest unikatowa, bardzo urozmaicona rzeźba terenu powstała w wyniku działalności lądolodu. Można tu wyróżnić cztery formy rzeźby terenu. Od północy są to: wysoczyzna morenowa płaska i falista, rozcięta z północnego wschodu na południowy zachód doliną Miłosławki, urozmaicona licznymi stawami rybnymi. Kolejną formą jest Pradolina Warty z wyraźnie wykształconymi terasami (forma terenu powstała w dolinie rzecznej wskutek erozyjnej działalności płynących wód), na których zachowało się wiele starorzeczy. Znaczącym elementem rzeźby jest wyniosły pagór morenowy, zwany Wałem Żerkowskim, o bardzo dużym urozmaiceniu rzeźby, z kulminacjami Łysej Góry (161 m n. p m.) i Góry Żerkowskiej (155 n. p. m.). Wał Żerkowski od południa, wschodu i północy otacza Pradolina Żerkowska, której dnem płynie Lubieszka, lewy dopływ Lutni. Na terenie parku znajdują się trzy rezerwaty przyrody: leśny "Czeszewski Las" - drugi co do wielkości rezerwat Wielkopolski, powstały w 24 r. poprzez połączenie istniejących dwóch rezerwatów Czeszewo i Lutynia. "Dębno nad Wartą" - powstał w 1974 r., chronione są tutaj rzadkie gatunki zwierząt bezkręgowych (m. in. ślimak maskowiec, świdrzyk stępiony). Istnieją tutaj również ostoje ptaków wodnych i błotnych, a także stawy miłosławskie oraz dolina Warty, gdzie można spotkać m. in. czaplę siwą, zimorodka, łabędzie, kaczki, perkozy, łyski. "Dwunastak" - położony jest na prawym brzegu Warty, utworzony w 1959 r., obejmuje skupisko dębów i sosen do 3 m i wieku do 16 lat. 55

56 Rysunek 13. Zasięg Obszaru Chronionego Krajobrazu Szwajcaria Żerkowska" na obszarze gminy Jarocin (kolor brązowy; kolorem żółtym oznaczono fragment Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego) Źródło: Poza wymienionymi obszarami, najbliższymi powierzchniowymi formami ochrony przyrody są obszary Natura 2: obszar siedliskowy Lasy Żerkowsko-Czeszewskie (PLH353) i obszar ptasi Dolina Środkowej Warty (PLB32), leżące w odległości ok. 4,5 km od północnego krańca gminy. W promieniu poniżej 1 km od granic gminy znajdują się także niewielkie fragmenty następujących obszarów chronionych: obszar siedliskowy Natura 2 Ostoja Nadwarciańska (PLH39), Krzywińsko- Osiecki Obszar Chronionego Krajobrazu wraz z zadrzewieniami generała Dezyderego Chłapowskiego i kompleksem leśnym Osieczna-Góra, Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie Baszków- Rochy. Obszar Natura 2 Dolina Środkowej Warty (PLB32) obejmuje dolinę Warty pomiędzy wsią Babin (koło Uniejowa) i Dębno n. Wartą (koło Nowego Miasta n. Wartą). Jego powierzchnia wynosi ha. Dolina ma szerokość od 5 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez mady i piaski, a jedynie w bezodpływowych obniżeniach występują niewielkie powierzchnie płytkich torfów. Obszar doliny jest w zróżnicowanym stopniu przekształcony i odmiennie użytkowany. Na obszarze Kotliny Kolskiej rzeka jest obustronnie obwałowana - obszary zalewowe (łąki i pastwiska, lokalne łęgi i wikliny nadrzeczne) znajdują się w strefie międzywala oraz w ujściach rzek Prosny i Kiełbaski. W obrębie Doliny Konińsko- 56

57 Pyzdrskiej dolina zachowała bardziej naturalny charakter. Jej zachodnia część nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom. Teren ten jest zajęty przez mozaikę ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk, zadrzewień łęgowych oraz zarastających szuwarem starorzeczy. Zachodni fragment obszaru (na zachód od ujścia Prosny)zajmuje duży kompleks zalewowych, zbliżonych do naturalnych, starych łęgów jesionowo-wiązowych i grądów niskich. Znaczne ich fragmenty zachowały się w wyniku ochrony rezerwatowej. Na skutek wybudowania na Warcie zbiornika zaporowego Jeziorsko zmieniony został naturalny rytm hydrologiczny Warty, co pociągnęło za sobą różnorakie zmiany siedliskowe. Obszar zawiera ostoję ptasią o randze europejskiej E 36 (Dolina środkowej Warty). Występują co najmniej 42 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/49/EWG, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych, przede wszystkim w okresie lęgowym. Obszar Natura 2 Ostoja Nadwarciańska (PLH39) o powierzchni ,7 ha położona jest we wschodniej części Wielkopolski i obejmuje fragment doliny środkowej Warty. Warta płynie tu równoleżnikowo w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej ukształtowanej w czasie ostatniego zlodowacenia. Terasa zalewowa Warty osiąga miejscami ponad 4 km szerokości i cechuje się dużą różnorodnością szaty roślinnej, tym samym tworząc dogodne siedliska dla wielu gatunków zwierząt, w szczególności ptaków. Współczesne dno doliny powstało przede wszystkim na skutek akumulacyjnej i erozyjnej działalności wód rzecznych (głównie Warty, a w mniejszym stopniu Prosny i Czarnej Strugi). Rzeźba terenu obfituje w różne formy fluwialne: wały przykorytowe, terasę zalewową z różnego typu starorzeczami, terasę wydmową oraz pagórki wydmowe. Wody Warty cechują się reżimem roztopowo-deszczowym, ze specyficznym rytmem wezbrań i niżówek decydującym o warunkach środowiskowych całej doliny. Strefa zalewów nadal obejmuje większość terenów ostoi, tworząc okresowe rozlewiska do kilku tysięcy hektarów. Rozlewiska te powstają przede wszystkim wiosną, w okresie roztopów, a nieregularnie występują także latem. Pierwotnie zalewy takie kształtowały warunki przyrodnicze w całej dolinie. Obecnie są one modyfikowane dość wąskim obwałowaniem większej części doliny, a także funkcjonowaniem od lat 8. XX w. dużego zbiornika zaporowego "Jeziorsko". Szata roślinna jest bardzo urozmaicona; zachowała głównie półnaturalny i naturalny, dynamiczny charakter. Na zdecydowanej większości obszaru dominuje ekstensywna gospodarka łąkowopastwiskowa (m.in. tradycyjny na tych terenach wypas stad gęsi) z udziałem leśnictwa. Pola uprawne koncentrują się w miejscach wyniesionych oraz na krawędzi doliny, gdzie rozwinęło się umiarkowane osadnictwo rolnicze. Niektóre fragmenty terenu, zwłaszcza w pasie przykorytowym Warty, w zasadzie podlegają jedynie procesom fluwialnym kształtującym roślinność naturalną. Obszar obejmuje co najmniej 25 rodzaje siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Są one wyjątkowo zróżnicowane (od bagiennych i torfowiskowych do suchych, wydmowych), a część z nich, jak np. priorytetowe, śródlądowe łąki halofilne, cechują się bardzo dobrym stanem zachowania. Łąki te, z bogatymi populacjami ginących gatunków słonorośli (np. Triglochin maritimum) oraz krytycznie zagrożonego w Polsce storczyka błotnego Orchis palustris, są osobliwością w skali europejskiej. Występują w projektowanym rezerwacie "Łąki Pyzdrskie". Stwierdzono tu także występowanie 12 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Bogata jest fauna płazów 57

58 (stwierdzono tu 13 z 18 występujących w Polsce gatunków). Flora roślinna czyniowych liczy ponad 1 gatunków, spośród których około 1 znajduje się na krajowej i/lub regionalnej czerwonej liście taksonów zagrożonych. Pozostałe grupy organizmów są słabiej rozpoznane, niemniej występują tu interesujące gatunki grzybów, mszaków, mięczaków, jętek, pijawek, nietoperzy i ryb. O dużej wartości przyrodniczej tego terenu decyduje stosunkowo niski poziom antropogeniczne go przekształcenia, dominują tu bowiem ekosystemy o charakterze naturalnym i półnaturalnym. Ostatnio obserwuje się stopniową, spontaniczną regenerację cennych zbiorowisk leśnych, w tym łęgów wierzbowych i olszowojesionowych. Procesom tym sprzyja fakt, że z przyczyn naturalnych, znaczna część obszaru jest stosunkowo niekorzystna dla rozwoju intensywnych form gospodarowania (w tym masowej rekreacji). Należy podkreślić, ze krajobraz Doliny środkowej Warty jest jednym z najlepiej zachowanych naturalnych i półnaturalnych krajobrazów typowej rzeki nizinnej. Międzynarodowe walory środowiskowe ostoi potwierdzone zostały przez uwzględnienie jej w programach CORINE biotopes i ECONET- Polska. Dolina środkowej Warty spełnia także kryteria obszarów ważnych z punktu widzenia ochrony biotopów podmokłych w ramach Konwencji Ramsarskiej. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków. Ostoja Lasy Żerkowsko-Czeszewskie (PLH353) zajmuje powierzchnię 7 158,23 ha i obejmuje fragment doliny zalewowej Warty i dolnego odcinka Lutyni, płynących w Pradolinie Warszawsko- Berlińskiej oraz sąsiadujące z nim od północy obszary moreny dennej. Tereny zalewowe Warty i Lutyni ograniczone są obecnie do strefy położonej pomiędzy wałami przeciwpowodziowymi. System hydrologiczny ostoi znajduje się pod wpływem dużego zbiornika zaporowego na Warcie "Jeziorsko". Krajobraz zdominowany jest przez rozległe połacie lasów łęgowych oraz grądów. Najcenniejsze płaty łęgów jesionowo-wiązowych oraz grądów chronione są w rezerwacie "Czeszewski Las". Tereny leśne poprzeplatane są licznymi płatami łąk i pastwisk różnych typów. Cały obszar cechuje się harmonijnie zachowanym kompleksem ekosystemów typowych dla ekstensywnie użytkowanej doliny rzecznej. Obszar obejmuje jedne z większych na terenie środkowej Wielkopolski powierzchnie łęgów wiązowojesionych (Ficario-Ulmetum), wykształconych w dwóch podstawowych podzespołach. Wraz z dobrze zachowanymi płatami niskich i typowych grądów (Galio sylvatici-carpinetum) tworzą one typowy dla dolin rzecznych kompleks żyznych lasów liściastych. Łącznie na terenie ostoi zidentyfikowano 11 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, pokrywających 38% powierzchni ostoi. Występuje tu też 12 gatunków zwierząt z załącznika II tej dyrektywy. Wprawdzie brak tutaj gatunków roślin wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, jednak stwierdzono tam występowanie 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Listy roślin oraz 34 gatunki uznawane za rzadkie i zagrożone w Wielkopolsce. Bogate populacje tworzą także liczne gatunki chronione na mocy polskiego prawa. 58

59 Rysunek 14. Formy ochrony przyrody na terenie powiatu jarocińskiego Źródło: Z powyższego opisu wynika, że na terenie Gminy Jarocin nie ma przeciwskazań typu ochrony przyrody, które ograniczałyby rozwój inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE) Stan środowiska Powietrze atmosferyczne Kompleksową regulację w dziedzinie ochrony powietrza stanowi w UE tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Określa ona podstawowe ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana licznymi pochodnymi aktami prawnymi. Aktualne wymagania oraz kryteria stosowane przy ocenie jakości otaczającego powietrza w odniesieniu do konkretnych substancji określają dyrektywy pochodne (tzw. dyrektywy córki) lub ich projekty. Należą do nich: Dyrektywa Rady 1999/3/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, pyłu zawieszonego i ołowiu w otaczającym powietrzu; tzw.,,pierwsza siostrzana dyrektywa, 59

60 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2/69/WE z dnia 16 listopada 2 r. w sprawie wartości dopuszczalnych benzenu i tlenku węgla w otaczającym powietrzu; tzw.,,druga siostrzana dyrektywa, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 22/3/WE z dnia 12 lutego 22 r. w sprawie ozonu w otaczającym powietrzu; tzw.,,trzecia siostrzana dyrektywa, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 24/17/WE z dnia 15 grudnia 24 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu; tzw.,,czwarta siostrzana dyrektywa. Bardzo istotnym aktem prawnym regulującym kwestie jakości powietrza jest dyrektywa 28/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 28 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. dyrektywa CAFE), która wprowadza nowe mechanizmy dotyczące zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach oraz normy jakości powietrza dotyczące pyłu PM2,5 w powietrzu, a także weryfikuje i konsoliduje wcześniejsze obowiązujące akty prawne Unii Europejskiej w zakresie jakości powietrza. Wymaga ona opracowania planów ochrony powietrza POP (zgodnie z ustawą Poś) w przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych, których termin osiągnięcia minął. Plany te mają określać odpowiednie działania tak, aby okres, w którym nie są one dotrzymane był jak najkrótszy. Dotyczy to, m.in. pyłu zawieszonego PM1, dla którego termin osiągnięcia zgodności z poziomem dopuszczalnym upłynął 1 stycznia 25 r. Dyrektywa CAFE reguluje ponadto kwestię pyłu zawieszonego PM2,5. Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych Obecnie pod kątem ochrony zdrowia ocenie podlega 11 substancji: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), tlenek węgla (CO), benzen (C 6 H 6 ), ozon (O 3 ), pył drobny PM1 (o średnicy do 1µm), pył drobny PM2,5 (o średnicy do 2,5 µm), metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd) oznaczane w pyle PM1 oraz benzo(a)piren oznaczany w pyle PM1. Ze względu na ochronę roślin ocenie podlegają 3 substancje: dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenki azotu (NOx) i ozon (O 3 ). Dla każdego z wymienionych zanieczyszczeń określone są stężenia w powietrzu, które nie powinny być przekraczane. 1. Dla dwutlenku siarki (SO 2 ), dwutlenku azotu (NO 2 ), tlenku węgla (CO), benzenu (C 6 H 6 ), pyłu PM1, pyłu PM2,5 i ołowiu (Pb) w pyle PM1 określone są poziomy dopuszczalne. Poziom dopuszczalny jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza. Poziomy dopuszczalne są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin 2. Dla ozon (O 3 ), pyłu drobny PM2,5, metali ciężkich: arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd) oraz benzo(a)pirenu określony jest poziom docelowy Poziom docelowy jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten ustala 6

61 się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość. Poziomy docelowe są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin 3. Dla ozonu (O 3 ) określone są poziomy celu długoterminowego. Poziom celu długoterminowego jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych. Poziomy celu długoterminowego do są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin. Tabela 17. Poziomy dopuszczalne substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi, terminy Nazwa substancji Benzen (C 6 H 6 ) Dwutlenek azotu (NO 2 ) Dwutlenek siarki (SO 2 ) Tlenek węgla ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom dopuszczalny µg/m 3 Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia poziomu dopuszczalnego rok kalendarzowy godzina 2 18 razy 21 rok kalendarzowy godzina razy godziny razy 25 (CO) 1) 8 godzin 1-25 Pył PM 1 2) 24 godziny 5 35 razy 25 rok kalendarzowy 4-25 Pył PM 2,5 3) rok kalendarzowy rok kalendarzowy 2 4) ) 2) 3) Ołów (Pb) rok kalendarzowy,5 5) - 25 Maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17 dnia poprzedniego do godziny 1 danego dnia. Ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 16 do 24 tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET. Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 1 μm (PM 1 ) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne. Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 μm (PM 2,5 ) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne. 61

62 4) 5) Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM 2,5 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 22 r. (faza II). Suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM 1. Tabela 18. Poziomy dopuszczalne dla dwutlenku siarki (SO 2 ), tlenków azotu (NO x ) w powietrzu ze względu na ochronę roślin, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów. Nazwa substancji Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom dopuszczalny µg/m 3 Termin osiągnięcia poziomu dopuszczalnego 1) Tlenki azotu (NO x ) 1) rok kalendarzowy 3 23 rok kalendarzowy 2 23 Dwutlenek siarki (SO 2 ) pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) 2 23 Suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu. źródło: Emisja zanieczyszczeń składa się głównie z dwóch grup: zanieczyszczenia lotne stałe (pyłowe) i zanieczyszczenia gazowe (organiczne i nieorganiczne). Do zanieczyszczeń pyłowych należą np. popiół lotny, sadza, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich. Zanieczyszczenia gazowe są to tlenki węgla (CO i CO 2 ), siarki (SO 2 ) i azotu (NO x ), amoniak (NH 3 ) fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), oraz fenole. Do zanieczyszczeń energetycznych należą: dwutlenek węgla CO 2, tlenek węgla - CO, dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu - NO X, pyły oraz benzo(a)piren. W trakcie prowadzenia różnego rodzaju procesów technologicznych dodatkowo, poza wyżej wymienionymi, do atmosfery emitowane mogą być zanieczyszczenia w postaci różnego rodzaju związków organicznych, a wśród nich silnie toksyczne węglowodory aromatyczne (WWA). Natomiast głównymi związkami wpływającymi na powstawanie efektu cieplarnianego są dwutlenek węgla odpowiadający w około 55% za efekt cieplarniany oraz w 2% metan CH 4. Dwutlenek siarki i tlenki azotu niezależnie od szkodliwości związanej z bezpośrednim oddziaływaniem na organizmy żywe są równocześnie źródłem kwaśnych deszczy. Zanieczyszczeniami widocznymi, uciążliwymi i odczuwalnymi bezpośrednio są pyły w szerokim spektrum frakcji. Najbardziej toksycznymi związkami są węglowodory aromatyczne(wwa) posiadające właściwości kancerogenne. Najsilniejsze działanie rakotwórcze wykazują WWA mające więcej niż trzy pierścienie benzenowe w cząsteczce. Najbardziej znany wśród nich jest benzo(a)piren, którego emisja związana jest również z procesem spalania węgla zwłaszcza w niskosprawnych paleniskach indywidualnych. Żadne ze wspomnianych zanieczyszczeń nie występuje pojedynczo, niejednokrotnie ulegają one w powietrzu dalszym przemianom. W działaniu na organizmy żywe obserwuje się występowanie zjawiska synergizmu, tj. działania skojarzonego, wywołującego efekt większy Reasumując, wyniki wykonanych ocen zarówno w celu ochrony zdrowia i ochrony roślin nie wykazały konieczności opracowania programów naprawczych jakości powietrza na obszarze Gminy Jarocin. 62

63 Emisja punktowa Powodem spadku emisji zanieczyszczeń gazowych w ostatnich latach może być stosowanie coraz efektywniejszych urządzeń do redukcji zanieczyszczeń oraz wprowadzanie nowoczesnych technologii przez duże zakłady. Nie zaobserwowano natomiast spadku emisji zanieczyszczeń pyłowych. Zgodnie z wydanymi decyzjami (pozwolenia zintegrowane i pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza) oraz zgodnie z przepisami prawa polskiego i wspólnotowego, zakłady zlokalizowane na terenie kraju muszą respektować i dotrzymywać wielkości emisji ustalone w wydanych pozwoleniach. Sukcesywną redukcję pyłu zawieszonego PM 1 w dalszej perspektywie (do roku 22) pomoże zapewnić modernizacja układów oczyszczania spalin w celu zapewnienia większej skuteczności redukcji emisji pyłów, w tym pyłu zawieszonego PM 1. Dodatkowo do zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza powinna przyczyniać się racjonalizacja zużycia energii i surowców. Emisja powierzchniowa Głównym źródłem emisji powierzchniowej są lokalne kotłownie i indywidualne paleniska domowe. Ze względu na to, że większość niskich źródeł ciepła zasilanych jest wciąż węglem słabej jakości, emisja ta ma decydujący wpływ na zanieczyszczenie powietrza w mieście, a ich udział wśród pozostałych źródeł emisji jest wiodący. Ograniczenie niskiej emisji na terenie Gminy Jarocin, podobnie jak w województwie lubelskim i innych regionach kraju, polega na stopniowej likwidacji kotłowni wyposażonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane węglem. Do najważniejszych przyczyn wysokiej emisji pyłów i benzo(a)pirenu do powietrza atmosferycznego zaliczyć należy również spalanie odpadów w paleniskach domowych. Proceder ten jest trudny do kontrolowania i sankcjonowania. Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych może być osiągnięte dzięki m.in. poniższym działaniom: zmiana sposobu ogrzewania na bardziej ekologiczne (np. zmiana paliwa stałego na paliwa ciekłe lub gazowe, wymiana kotłów węglowych o niskiej sprawności na nowoczesne-niskoemisyjne, zmiana ogrzewania na elektryczne), wykonanie przyłączy do sieci gazowej i ciepłowniczej do poszczególnych budynków, instalacja kolektorów słonecznych, termomodernizacja budynków. Zmiana nośnika ciepła, dzięki wykorzystywaniu paliw powodujących dużo mniejszą emisję pyłu i B(a)P, prowadzi do redukcji stężeń pyłu i B(a)P na obszarze, gdzie zlokalizowane są źródła niskiej emisji. Wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, opalane wyższej jakości węglem, umożliwia redukcję emisji pyłu PM 1 oraz B(a)P dzięki znaczącej poprawie parametrów procesu spalania. Emisja liniowa Emisja liniowa to emisja pochodząca z ruchu komunikacyjnego. Zalicza się tu przede wszystkim transport drogowy i w mniejszym stopniu kolejowy. Największe zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz zdrowia mieszkańców Gminy stwarza transport drogowy. Obszarami najbardziej narażonymi na emisję liniową są tereny położone przy głównych drogowe ciągi komunikacyjne, powodując znaczne 63

64 pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego. Istotny wpływ na wzrost emisji z transportu drogowego ma wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych w ostatnich latach na terenie powiatu. Działania ograniczające emisję liniową powinny być prowadzone równolegle z działaniami ograniczającymi emisję z pozostałych źródeł emisji. Działania te wynikają z dokumentów i planów strategicznych, w tym głównie POP i są spójne z niniejszym Planem gospodarki niskoemisyjnej. Ważnym czynnikiem wpływającym na ograniczenie emisji liniowej jest poprawa stanu technicznego pojazdów oraz poprawa stanu technicznego dróg, która ma wpływ na zmniejszenie wielkości emisji wtórnej z unosu i emisji ze ścierania. Parametry techniczne pojazdów będą ulegały poprawie w wyniku dostosowywania do nowych wymogów prawnych - (od 1 stycznia 211 r. warunkiem pierwszej rejestracji jest spełnienie normy emisji spalin EURO 5). Ocena stanu atmosfery na terenie województwa, powiatu i gminy Jarocin Oceny jakości powietrza w danej strefie, zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Stanowi ona podstawę do klasyfikacji stref ze względu na wielkość stężeń poszczególnych substancji w powietrzu. Podstawowymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Jarocin są: emisja powierzchniowa będąca wynikiem spalania paliw w paleniskach domowych; emisja liniowa (komunikacyjna) pochodząca z transportu samochodowego; emisja punktowa będąca skutkiem spalania paliw w zakładowych i lokalnych kotłowniach oraz pochodząca z przemysłowych procesów technologicznych. W 211 r. WIOŚ w Poznaniu dokonał rocznej oceny jakości powietrza na obszarze strefy wielkopolskiej, do której należy gmina i miasto Jarocin. Na podstawie uzyskanych wyników konieczne okazało się opracowanie programu ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej z powodu przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM1 oraz poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu. Wyniki przeprowadzonego modelowania stężeń 24-godzinnych pyłu PM1 dla 211 roku, wskazały, że przekroczenia dopuszczalnej częstości przekroczeń, w strefie wielkopolskiej występują na obszarze 28 powiatów (w tym powiatu jarocińskiego). Wyznaczone obszary przekroczeń zostały objęte działaniami. Z uwagi na istotny udział w wielkości stężeń tła i napływu zanieczyszczeń, gminy, w których obszar przekroczeń jest niewielki lub wielkość przekroczeń jest nieznaczna wskazane zostały jedynie do prowadzenia działań systemowych, bez obligatoryjnego określania wymaganej redukcji emisji. Działania systemowe dla Gminy Jarocin zostały wyróżnione w tabelach poniżej. 64

65 Tabela 19. Zestawienie lokalizacji, jednostek realizujących, kosztów oraz efektu ekologicznego - działanie kod działania naprawczego WpJarZSO_1 WpJarTMB_1 WpZSO i WpTMB lokalizacja działań (jednostka administracyjna) Gmina miejskowiejska Jarocin Gmina miejskowiejska Jarocin wymagany efekt redukcji PM1 [Mg/rok] Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej B(a)P [kg/rok] powierzchnia użytkowa lokali [m 2 ] szacunkowe koszty [zł] 98,99 55, ,5, jednostka realizująca zadanie burmistrz miasta i gminy burmistrz miasta i gminy Działanie naprawcze WpZSO - Obniżenie emisji z indywidualnych systemów grzewczych w wyniku eliminacji niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe (może być realizowane poprzez stworzenie Programów Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE)). Zadania zmierzające do obniżenia emisji z indywidualnych systemów grzewczych opalanych paliwami stałymi obejmują: wprowadzenie zachęt finansowych do wymiany starych nieefektywnych urządzeń grzewczych przez mieszkańców, prowadzenie działań zmierzających do podłączenia do sieci cieplnej lokali ogrzewanych w sposób indywidualny ze starych urządzeń grzewczych zasilanych paliwami stałymi, oraz zmiany sposobu ogrzewania z przejściem na ogrzewanie elektryczne, prowadzenie działań zmierzających do wymiany niskosprawnych kotłów na paliwa stałe (głównie na węgiel) na nowe kotły węglowe zasilane automatycznie, prowadzenie działań zmierzających do zastosowania kotłów zasilanych olejem opałowym oraz gazem do ogrzewania lokali, prowadzenie działań zmierzających do zastosowania odnawialnych źródeł energii do ogrzewania domów (w postaci pomp ciepła i kolektorów słonecznych). Termin wykonania niniejszych działań zaplanowany został do 222 r. Źródła finansowania: środki własne zarządców i właścicieli nieruchomości, NFOŚiGW, WFOŚiGW, budżety miast i gmin, fundusze unijne, przedsiębiorstwa produkujące energią cieplną. Działanie naprawcze WpTMB - Obniżenie emisji poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną - działania termomodernizacyjne ograniczające straty ciepła Są to zadania zmniejszające zapotrzebowania na energię cieplną przez ograniczenie strat ciepła w wyniku termomodernizacji budynków ogrzewanych indywidualnie. W ramach prowadzonej termomodernizacji mogą być podejmowane następujące działania: wymiana okien i drzwi na szczelne, z niskim współczynnikiem przenikania ciepła, docieplenie ścian budynków docieplenie stropodachu. 65

66 Termin wykonania niniejszych działań zaplanowany został do 222 r. Źródła finansowania: środki własne zarządców i właścicieli nieruchomości, NFOŚiGW, WFOŚiGW, budżety miast i gmin, fundusze unijne, przedsiębiorstwa produkujące energią cieplną. Tabela 2. Charakterystyka obszaru przekroczeń stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM1 Kod sytuacji przekroczenia Wp11sWpPM1d21 w strefie wielkopolskiej w roku bazowym 211 Lokalizacja obszaru przekroczeń Gmina Jarocin Wielkość obszaru przekroczeń [km 2 ] Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej Liczba ludności narażonej Najwyższe stężenie 24-godz. pyłu PM1 [μg/m 3 ] Liczba dni z przekroczeniem w obszarze przekroczeń Najwyższa wartość percentyla 9,4 ze stężeń 24-godz. pyłu PM1 [μg/m 3 ] 44, , ,1 Tabela 21. Wymagana redukcja emisji pyłu zawieszonego PM1 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy wielkopolskiej Obszary bilansowe w strefie Gmina miejsko-wiejska Jarocin Emisja PM1 rok bazowy 211 [Mg/rok] Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej Emisja PM1 rok prognozy 222 [Mg/rok] Wymagana redukcja ( ) [Mg/rok] 349,11 245,62 13,49 Tabela 22. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy wielkopolskiej wynikająca z redukcji pyłu zawieszonego PM1 Obszary bilansowe w strefie Gmina miejsko-wiejska Jarocin Emisja B(a)P rok bazowy 211 [kg/rok] Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej Emisja B(a)P rok prognozy 222 [kg/rok] Prognozowana redukcja ( ) [kg/rok] 199,1 143,45 55,65 W latach na terenie gminy Jarocin nie wytyczono punktów monitoringu jakości powietrza. Ocena jakości powietrza wykonywana jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska dla całej strefy wielkopolskiej, w skład której wchodzi m.in. gmina Jarocin. Pomiary poziomu zanieczyszczeń na terenie województwa wielkopolskiego, prowadzone przez WIOŚ w Poznaniu w 214 r. wykazały dla strefy wielkopolskiej przekroczenia rocznych wartości poziomu dopuszczalnego stężenia pyłu zawieszonego PM1 oraz B(a)P ze względu na ochronę zdrowia. W związku z tym strefie tej ze względu na poziom tych substancji przypisano klasę C. Ze względu na kryteria mające na celu ochronę roślin, dla wszystkich zanieczyszczeń strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. 66

67 Jak wynika z oceny poziomów substancji w powietrzu oraz wyników klasyfikacji stref województwa wielkopolskiego w roku 214 r., gmina Jarocin została zakwalifikowana do następujących klas tabela poniżej. Tabela 23. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń w 214 r. Klasa strefy z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych wg kryteriów pod kątem ochrony zdrowia SO 2 NO 2 PM1 PM2,5 Pb CO Benzen B(a)P Ni As Cd O 3 A A C A A A A C A A A A Klasa strefy z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych wg kryteriów pod kątem ochrony roślin SO 2 NO x O 3 A A A Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 214, WIOŚ Poznań. Na terenie gminy Jarocin dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym kotłownie i paleniska indywidualnej zabudowy mieszkalnej, opalane głównie węglem kamiennym. Nie są one wyposażone w urządzenia ochrony powietrza. Znaczący udział w emisji ma również funkcjonująca na obszarze miasta i wytwarzająca ciepło sieciowe kotłownia rejonowa przy ul. Węglowej 3-5 o mocy 2MW oraz Powstańców Wielkopolskich o mocy 2 MW. Paliwem jest tam miał węglowy oraz w ok. 1% gaz ziemny. Na obszarze gminy istnieją również kotłownie lokalne, gdzie źródłem ciepła jest gaz ziemny, a więc paliwo mająco zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ na jakość powietrza niż spalanie węgla. Znaczny stopień zgazyfikowania gminy ma pozytywny wpływ na jakość powietrza. Oprócz wymienionych źródeł, duży wpływ na emisję CO 2 oraz zanieczyszczeń powietrza ma transport, bowiem przez obszar gminy przechodzą 3 drogi krajowe, a dodatkowo droga wojewódzka. Oceny jakości powietrza w danej strefie, zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Stanowi ona podstawę do klasyfikacji stref ze względu na wielkość stężeń poszczególnych substancji w powietrzu: przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji, nie przekracza poziomu dopuszczalnego, przekracza poziom docelowy, nie przekracza poziomu docelowego, przekracza poziom celu długoterminowego, nie przekracza poziomu celu długoterminowego. Podstawowymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Jarocin są: emisja punktowa będąca skutkiem spalania paliw w zakładowych i lokalnych kotłowniach oraz pochodząca z przemysłowych procesów technologicznych; emisja liniowa (komunikacyjna) pochodząca z transportu samochodowego i kolejowego; 67

68 emisja powierzchniowa będąca wynikiem spalania paliw w paleniskach domowych. Pomiary poziomu zanieczyszczeń na terenie województwa wielkopolskiego, prowadzone przez WIOŚ w Poznaniu w 214 r. wykazały przekroczenia rocznych wartości poziomu dopuszczalnego stężenia ze względu na ochronę zdrowia pyłu zawieszonego PM1, oraz PM2,5; a także B(a)P. Przekroczenia występowały przede wszystkim na terenie dużych miast województwa. Ze względu na kryteria mające na celu ochronę roślin, dla wszystkich zanieczyszczeń strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. Analiza wyników pomiarów prowadzona w ramach niniejszej oceny, zarówno dla kryterium ochrony zdrowia jak i ochrony roślin, kolejny rok wykazała przekroczenia poziomu celu długoterminowego dla ozonu. Niezbędne działania to dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do 22 r. Wskazane byłoby, aby kierunek działań w tym zakresie nakreślały wojewódzkie programy ochrony środowiska. Zanieczyszczenie środowiska ozonem jest problemem ponadregionalnym. Ozon powstaje w wyniku reakcji fotochemicznej z udziałem tlenków azotu, tlenku węgla i węglowodorów. Do reakcji tej niezbędna jest energia słoneczna, stąd stężenia ozonu wzrastają w dni słoneczne, wiosenne i letnie. Odnawialne źródła energii (OZE) Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym regionu jest istotnym elementem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Wykorzystanie istniejących w regionie zasobów energii odnawialnej i zwiększanie ich potencjału sprzyja oszczędzaniu zasobów nieodnawialnych i wspomaga działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców regionu. Ułatwia także osiągnięcie założonych celów w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeń do powietrza i ogranicza szkód w środowisku związanych ze spalaniem paliw kopalnych. Instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii mają charakter lokalny i nie wymagają tworzenia scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako rozproszone technologie naturalnie wpisują się w politykę, strategię i plany rozwoju regionalnego i lokalnego. Ze względu na ochronę walorów przyrodniczo-krajobrazowych nie jest wskazane lokalizowanie obiektów wpływających negatywnie na stan środowiska na obszarach prawnie chronionych lub proponowanych do objęcia ochroną (obszary Natura 2, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu). Podobnie jest z lokowaniem upraw energetycznych: plantacje energetyczne nie powinny być usytuowane w pobliżu obiektów i obszarów o szczególnych walorach architektonicznych i krajobrazowych, ani w pobliżu terenów o wysokich walorach przyrodniczych. Ponadto plantacji nie powinno się planować na terenach zalewowych, bagnach ani terenach podmokłych ze względu na dostępność terenu w zimowej porze zbioru. W pierwszej kolejności uprawy energetyczne powinny być planowane na łąkach, polach odłogowanych. Na terenie Gminy Jarocin istnieją sprzyjające warunki do rozwoju instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych, w tym przede wszystkim pracujących w oparciu o energię wiatrową. Gmina Jarocin znajduje się w II strefie wietrzności korzystnej pod względem energii wiatru (co przedstawiono na rys. 68

69 w rozdziale 5.1.). Na wysokości 1 m energia wiatru wynosi od 75-1 kwh/m 2 /rok, natomiast na wysokości 3 m kwh/m 2 /rok. Na terenie Gminy Jarocin funkcjonują obecnie : 2 elektrownie wiatrowe typu ENERTCON E-53 o łącznej mocy 1,6 MW, wysokości wieży 72 m zlokalizowana przy drodze gminnej Siedlemin-Potarzyca, Inwestor: Avallon Sp. z o. o., ul. Rubież 46 bud. C5/111, Poznań; 1 elektrownia wiatrowa o mocy,6 MW wysokości wieży 9 m zlokalizowana w miejscowości Roszków- Inwestor: Agena Sp. z o. o., ul. Garbary 12, Poznań. Należy brać pod uwagę możliwość powstania w przyszłości farm wiatrowych. Warunkiem do uzyskania pozytywnych decyzji o środowiskowych warunkach realizacji elektrowni wiatrowych są zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dopuszczające ich usytuowanie w konkretnych lokalizacjach. W obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta i gminy Jarocin ze stycznia 21 r. brak jest wytycznych związanych z lokalizacją OZE na obszarze gminy. Obecnie trwają prace nad kolejną zmianą w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta i gminy Jarocin planowane, a uchwalenie nowej wersji planowane jest na grudzień br. Aktualnie trwa procedura postępowania administracyjnego w zakresie kolejnych elektrowni wiatrowych. W przypadku 4 inwestycji zostały wydane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni wiatrowych. W jednym przypadku toczy się postępowanie administracyjne w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni wiatrowych, a w dwóch kolejnych zostały wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla elektrowni wiatrowych. Wydane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni wiatrowych: budowa Zespołu Elektrowni Wiatrowych Jarocin Południe Pilot składającego się z trzech elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, o mocy całkowitej do 9, MW i wysokości wieży do 14 m, zlokalizowanych w miejscowości Potarzyca na działkach ewidencyjnych nr 65/15, 7/25 i 121/16 (uchwalony mpzp, rok wydania decyzji: 29, zmiana decyzji z 213 r.), budowa Zespołu Elektrowni Wiatrowych Jarocin Wschód Pilot składającego się z 2 elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną o mocy zainstalowanej do 5 MW, zlokalizowanych w miejscowości Radlin (uchwalony mpzp, rok wydania decyzji: 29), Zawieszone są obecnie postępowania administracyjne w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla poniższych dwóch elektrowni: Zespół Elektrowni Wiatrowych Jarocin w miejscowości Potarzyca o mocy do 2,5 MW i wysokości wieży do 14 m (postępowanie zawieszono w 21 r. do czasu przedłożenia raportu o oddziaływaniu na środowisko), Budowa siłowni wiatrowej o mocy do 2 MW i wysokości wież do 1 m na działce o nr ewidencyjnym 57 położonej w obrębie 6 Kąty (postępowanie zawieszone w 214 r. do czasu przedłożenia raportu oddziaływania na środowisko). 69

70 Nadmienić należy, że opracowany Miejscowy Plan Zagospodarowania przestrzennego w obrębie geodezyjnym Potarzyca przewiduje możliwość instalacji 14 elektrowni wiatrowych do 15 m wysokości całkowitej. Warto także rozważyć możliwość wykorzystania jako alternatywnych źródeł energii energię słoneczną, np. poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych do podgrzewania wody lub energii elektrycznej w fotoogniwach. Próba regionalizacji terytorium kraju pod kątem dostępności energii promieniowania słonecznego dla potrzeb energetyki słonecznej została przeprowadzona w ekspertyzie Konwersja termiczna energii promieniowania słonecznego w warunkach krajowych w roku Zgodnie z podziałem Polski na regiony helioenergetyczne, opracowanym przez Polską Akademię Nauk, Gmina Jarocin znajduje się w regionie V Wielkopolskim. Jest to region o średnich (na miejscu 6 z 11 regionów) możliwościach ze względu na możliwości pozyskiwania energii słonecznej. Nasłonecznienie to suma natężenia promieni słonecznych na danej powierzchni w danym czasie. Podaje się je w jednostce energii odniesionej do 1 metra kwadratowego powierzchni (Wh/m 2, kwh/m 2 ). Mapa nasłonecznienia pokazuje, że Polska na tle innych państw Europy ma raczej niskie nasłonecznienie. Średnie nasłonecznienie w Polsce to ok 1 kw/m 2 rocznie. Energię słoneczną można wykorzystać do podgrzewania ciepłej wody użytkowej (za pomocą kolektorów słonecznych) lub do produkcji energii elektrycznej (za pomocą instalacji fotowoltaicznych). Dotychczas wydanych zostało 5 decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni fotowoltaicznych, natomiast dla jednej z tych inwestycji została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wydane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla elektrowni fotowoltaicznych: Budowa farmy fotowoltaicznej o mocy 1,8 MW w miejscowości Łuszczanów (rok wydania decyzji: 213), Budowa farmy fotowoltaicznej o łącznej mocy 1,5 MW na działkach ewidencyjnych nr 14/4, 282/1 w miejscowości Jarocin (obręb Ługi) (rok wydania decyzji: 213), Budowa farmy fotowoltaicznej o łącznej mocy 999,84 kw na działkach ewidencyjnych o nr 18 i 181 w miejscowości Witaszyczki (rok wydania decyzji: 213), Budowa elektrowni fotowoltaicznej o mocy do 2 MW na działce nr 499 oraz na działce nr 51 położonych w miejscowości Roszków (rok wydania decyzji: 213), Budowa instalacji fotowoltaicznej o mocy do 1,9 MW na działkach o nr ewid.: 333/37, 333/38, 333/39, 333/2, 297, 298/1, 294/1, 333/27 położonych w Jarocinie przy al. Niepodległości (rok wydania decyzji: 213), Budowa źródeł fotowoltaicznych o mocy do 1, MW w miejscowości Golina (obręb Siedlemin) na działce o numerze ewidencyjnym 118/12 (rok wydania decyzji: 214). Wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla elektrowni fotowoltaicznych dotyczy budowy farmy fotowoltaicznej o mocy 1,8 MW w miejscowości Łuczanów, Inwestor: Remigiusz Sadowczyk, ul. Akacjowa 57, Przeźmierowo. Decyzję wydano w 213 r. Ponadto w dwóch przypadkach wydano decyzję odmowną. 7

71 Obecnie nie są prowadzone postępowania administracyjne w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i decyzji o warunkach zabudowy dla elektrowni fotowoltaicznych. Uwzględniając trendy europejskie oraz uwarunkowania województwa w tym również Gminy, najbardziej efektywne wykorzystanie energii słonecznej skierowane jest głównie na cele grzewcze (kolektory słoneczne). Najczęściej instalowanymi kolektorami słonecznymi są kolektory: płaskie (gazowe, cieczowe, dwufazowe) lub rurowe (nazywane też próżniowymi, w których rolę izolacji spełniają próżniowe rury). Kolektory płaskie charakteryzuje: - bardzo korzystny stosunek ceny do jakości, - wytrzymała konstrukcja, - niewielka waga kolektora, - wysoka średnia wydajność roczna na poziomie 525 [kwh/m 2 ], - wytrzymała konstrukcja oparta na ramie z włókien szklanych, - łatwy montaż. Instalacja solarna do podgrzewu ciepłej wody użytkowej składa się z: kolektorów płaskich lub próżniowych, zbiornika na wodę może to być typowy bojler z wymiennikiem ciepła lub zasobnik z dwoma wymiennikami (biwalentny), gdy instalacja będzie podłączona do kotła c.o. Gmina Jarocin od 211 roku prowadzi aktywną promocję dot. instalacji mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii na potrzeby własne gospodarstw domowych. Gmina przyznaje dopłaty w formie dotacji dla mieszkańców instalujących takie urządzenia. Na przestrzeni r. z dopłat Gminy skorzystało 23 inwestorów. W 21 gospodarstwach zainstalowano kolektory słoneczne o łącznej pow. czynnej ok. 89 m 2, z czego : w mieście Jarocin 13 gospodarstw zainstalowało kolektory o łącznej powierzchni 57,8 m 2, w miejscowości Witaszyce 2 gospodarstwa o łącznej powierzchni 9,1 m 2, w miejscowości Golina 2 gospodarstwa o łącznej powierzchni 6,64 m 2, w miejscowości Siedlemin 1 gospodarstwo o łącznej powierzchni 4,41 m 2, w miejscowości Zakrzew 1 gospodarstwo o łącznej powierzchni 8,13 m 2, w miejscowości Cielcza 1 gospodarstwo o łącznej powierzchni 3,64 m 2. Poza tym, Gmina udzieliła dotacji do jednej instalacji mikrofotowoltaiki o pow. 12 m 2 i mocy 1,5 kw w miejscowości Witaszyce. Należy również zwrócić uwagę na coraz częściej stosowane pompy ciepła, wykorzystujące energię cieplną pozyskiwaną z głębi ziemi. Instalacje te, cieszą się coraz większym zainteresowaniem, szczególnie wśród inwestorów prywatnych osób fizycznych. W roku 213 Gmina Jarocin udzieliła dotacji i do instalacji pompy ciepła o mocy 6 kw w miejscowości Cielcza. Gmina Jarocin promuje też wymianę starych kotłów węglowych na energooszczędne kotły gazowe, a w niektórych przypadkach na węgiel (ekogroszek). W sumie Gmina udzieliła dotacji na wymianę 19 kotłów węglowych na gaz ziemny i 4 kotły węglowe na ekogroszek. W procesie fermentacji beztlenowej: odpadów zwierzęcych w biogazowniach rolniczych, osadu ściekowego na oczyszczalniach ścieków, odpadów organicznych na składowiskach odpadów komunalnych może powstawać biogaz nadający się do celów energetycznych. 71

72 Obecnie w Zakładzie Gospodarki Odpadami biogaz nie jest produkowany, ale będzie miało to miejsce po ukończeniu jego rozbudowy. W chwili obecnej prowadzone jest także postępowania administracyjne w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach budowy dla 1 biogazowni o mocy do 1 MWel w miejscowości Golina, planowanej do realizacji na dz. o nr ewid. 9/6, obręb Golina. Postępowanie prowadzone przez RDOŚ zostało umorzone, ponieważ dla przedmiotowego terenu obowiązuje mpzp, który zakazuje lokalizacji tego typu inwestycji. Obecnie obowiązujący mpzp jest zmieniany, tak aby umożliwić lokalizację biogazowni. Część terenu, na którym ma być zlokalizowana biogazownia przechodzić będzie przez tereny zamknięte. Wody powierzchniowe i podziemne Monitoring stanu środowiska w zakresie jakości wód podziemnych i powierzchniowych, jakości powietrza, monitoringu hałasu i pól elektromagnetycznych prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Jakość wód powierzchniowych Podstawą oceny stanu wód powierzchniowych było rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 211 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz z późn. zm.). Rozporządzenie określa sposób dokonywania oceny stanu jednolitych części wód poprzez dokonywanie oceny stanu ekologicznego (JCWP naturalne) lub potencjału ekologicznego (JCWP sztuczne i silnie zmienione), stanu chemicznego, sposób interpretacji wyników badań wskaźników jakości, sposób prezentowania wyników klasyfikacji oraz częstotliwość wykonywania klasyfikacji. Wynikiem oceny jest określenie stanu JCWP jako stan dobry lub zły. W ramach programu monitoringu wód powierzchniowych, przeprowadzonego przez WIOŚ w 213 r. w zlewni Lutyni badano 3 JCW: Lutynia do Radowicy (wody naturalne, typ 16), Lutynia od Radowicy do Lubieszki (wody silnie zmienione, typ 19), Lutynia od Lubieszki do ujścia (wody naturalne, typ 19) oraz dopływy Lutyni: JCW Lubieszka i JCW Lubianka (wody naturalne, typ 16). Spośród wymienionych, na obszarze gminy Jarocin znajdował się tylko jeden punkt pomiarowo-kontrolny na JCW Lutynia od Radowicy do Lubieszki - punkt zlokalizowany w miejscowości Wilkowyja (25,8 km biegu rzeki), badania wykonane w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych - narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. W latach 212 i 214 na terenie gminy Jarocin nie prowadzono badań jakości wody. 72

73 Tabela 24. Wyniki monitoringu JCW zlokalizowanych na obszarze powiatu jarocińskiego w roku 213 Nazwa JCW Stan/potencjał ekologiczny Stan chemiczny stan JCW Lutynia do Radowicy umiarkowany zły Lutynia od Radowicy do Lubieszki słaby zły Lubieszka słaby zły Lutynia od Lubieszki do ujścia umiarkowany dobry zły Lubianka umiarkowany zły Źródło: Program ochrony środowiska powiatu jarocińskiego na lata z perspektywą na lata ; Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 213 r. Każdy z punktów monitorowanych został oceniony na zły stan wód. O ocenie stanu ekologicznego tych punktów zdecydował najczęściej element biologiczny fitobentos i najczęstszy element fizyko-chemiczny azot azotanowy, ale również wpływ na zły stan wód miały azot ogólny, fosforany, makrofity. Według Krajowej Sieci Ekologicznej EKONET PL, gmina Jarocin powiązana jest korytarzami ekologicznymi o znaczeniu krajowym z gminami ościennymi. Są to doliny głównych cieków gminy, tzn. Lutyni i Lubieszki. Lokalnymi łącznikami są doliny mniejszych cieków jak Lipinka i Żybura. Ponadto w Tarcach znajduje się interesujący system siedmiu stawów przepływowych. Z kolei największą budowlą hydrotechniczną na obszarze gminy jest zapora czołowa na Lubieszce w m. Roszków o wysokości piętrzenia 7,2 m. Jakość wód podziemnych Gmina Jarocin położona jest w obrębie Jednolitych Części Wód Podziemnych nr 73 stan ilościowy i chemiczny dobry, cele środowisko we nie zagrożone. Wyniki badań monitoringowych wód podziemnych poddaje się ocenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 23 lipca 28 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 poz. 896 z późn. zm.). Za podstawę oceny klas jakości wód przyjmuje się graniczne wartości określonej w rozporządzeniu grupy wskaźników. W oparciu o rozporządzenie wyróżnia się pięć klas jakości wód podziemnych (z uwzględnieniem przepisów w sprawie wymagań dotyczących jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi): klasa I wody o bardzo dobrej jakości; wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej; żaden ze wskaźników jakości wody nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa II wody dobrej jakości; wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne; wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem żelaza i manganu, nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa III wody zadowalającej jakości; wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego; mniejsza część 73

74 wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa IV wody niezadowalającej jakości; wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego; większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; klasa V wody złej jakości; wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania antropogeniczne; wody nie spełniają wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Od I do III klasy czystości stan chemiczny wód określa się jako dobry. Powyżej tj. IV i V klasy czystości mówi się o słabym stanie chemicznym wód. Badania jakości wód podziemnych na obszarze gminy prowadzone były w roku 213 w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (monitoring operacyjny) przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, którym objęto jednolite części wód podziemnych zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu oraz przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, który prowadzi monitoring wyłącznie na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami ze źródeł rolniczych w zakresie umożliwiającym ocenę wpływu związków azotu pochodzących z gospodarki rolnej na jakość wód podziemnych. Badania wykonywane są dwa razy do roku - wiosną i jesienią. Na terenie gminy Jarocin znalazły się dwa punkty badawcze (Witaszyce, Potarzyca) spośród trzech zlokalizowanych w powiecie. We wszystkich tych punktach jakość wody mieściła się w granicach III klasy (wody zadowalającej jakości). Na obszarze Gminy Jarocin zlokalizowane są także obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych: OSN w zlewni Kanału Mosińskiego i Kanału Książ (NV6PO1S) OSN w zlewni Lutyni (NV6PO8S) Badania przeprowadzono w dwóch miejscowościach - Potarzyca i Raszewy, ujmujących wody czwartorzędowe, podatne na zanieczyszczenia antropogeniczne. OSN w zlewni Kanału Mosińskiego i Kanału Książ wykazano brak narażenia na zanieczyszczenia azotanami (<4 mg NO 3 /l), natomiast OSN w zlewni Lutyni stwierdzono zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego (>5 mg NO 3 /l) Hałas Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska emitowanym z licznych źródeł. Długotrwałe występowanie hałasu wywołuje zmęczenie, podatność na stres, bezsenność, a więc jego wpływ na człowieka jest zdecydowanie negatywny. Hałas jest zjawiskiem powszechnie występującym, szkodliwym dla zdrowia, uciążliwym i powodującym dyskomfort. Głównym źródłem hałasu uciążliwego dla środowiska przyrodniczego i ludzi jest komunikacja. Uciążliwość hałasu zależy od jego poziomu, pory i częstotliwości jego trwania. Głównymi źródłami hałasu w środowisku są: komunikacja (drogi, linie kolejowe - hałas 74

75 drogowy i kolejowy), przemysł (hałas przemysłowy). Spośród wymienionych źródeł na terenie gminy największy problem stanowi hałas drogowy, ponieważ dotyka największej liczby ludności gminy. Źródłami hałasu na terenie Gminy Jarocin są komunikacja drogowa, linie kolejowe oraz przemysł. Największy wpływ na klimat akustyczny gminy ma komunikacja drogowa, będąca dominującym źródłem hałasu. Gmina Jarocin usytuowana jest w bardzo dogodnej przestrzeni komunikacyjnej, co umożliwia jej dynamiczny rozwój. Poprzez teren gminy Jarocin przechodzą trzy trasy kolejowe: linia kolejowa nr 272 relacji Poznań-Jarocin-Ostrów Wlkp.-Kępno-Lubliniec-Katowice, linia nr 281 relacji Gniezno-Jarocin-Krotoszyn-Oleśnica Rataje-Wrocław, linia nr 36 relacji Jarocin-Leszno. Podstawowy układ drogowy gminy tworzą: droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg - Koszalin - Bobolice - Szczecinek - Podgaje - Piła - Ujście - Chodzież - Oborniki - Poznań - Kórnik - Jarocin - Pleszew - Ostrów Wielkopolski - Ostrzeszów - Kępno - Kluczbork - Lubliniec Twaróg - Bytom, zaliczana do dróg klasy GP (głównych ruchu przyspieszonego). Przez Gminę Jarocin przebiega m tej drogi, droga krajowa nr 12 relacji granica państwa - Łęknica - Żary - Żagań - Szprotawa - Przemków - Radwanice - Drożów /droga nr 3/ - Głogów - Szlichtyngowa - Wschowa - Leszno Gostyń - Jarocin - Pleszew - Kalisz - Błaszki - Sieradz - Łask - Piotrków Trybunalski - Sulejów - Opoczno - Przysucha - Radom - Zwoleń - Puławy - Kurów - Lublin - Piaski - Chełm - Dorohusk - granica państwa, zaliczana do dróg klasy GP (głównych ruchu przyspieszonego). Przez gminę przebiega m tej drogi, droga krajowa nr 15 relacji Trzebnica - Milicz - Krotoszyn - Jarocin - Miąskowo - Mirosław - Września - Gniezno - Trzemeszno - Wylatowo - Strzelno - Inowrocław - Toruń - Brodnica - Lubawa - Ostróda, zaliczana do dróg klasy G (głównych). Przez Gminę przebiega m tej drogi, droga wojewódzka nr 443 relacji Jarocin - Gizałki - Rychwał - Tuliszków, zaliczana do dróg klasy G (głównych), z czego w granicach gminy Jarocin znajduje się m tej drogi. Drogi krajowe nr 15 i 11 w centralnej części miasta krzyżują się z drogą krajową nr 12, która to stanowi alternatywę dla autostrady A2 - dla podróżujących w kierunku na zachód. Z kolei droga krajowa nr 15 jest najkrótszą trasą łączącą Wrocław z Bydgoszczą omijającą Poznań. Łączna długość dróg krajowych przebiegających przez obszar gminy wynosi 28,66 km, a drogi wojewódzkiej 9,86 km. Powyższy układ drogowy wspomagany jest systemem dróg powiatowych o łącznej długości ok. 96,85 km oraz dróg gminnych o długości ok. 12 km, z których 4,63 km to drogi miejskie, a ok. 79,37 km to drogi wiejskie. Są to drogi o zróżnicowanej nawierzchni: gruntowe, betonowe, brukowe, żużlowe, tłuczniowe oraz o nawierzchni asfaltowej. Największe zanieczyszczenia powietrza spowodowane natężeniem ruchu występują wzdłuż drogi krajowej nr 11, a ponadto drogi krajowe nr 12 i 15 oraz drogi wojewódzkiej nr

76 W roku 21 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad dokonała pomiarów natężenia ruchu na odcinkach dróg przebiegających przez miasto Jarocin. W tym samym roku badanie natężenia ruchu na drogach wojewódzkich w 21 r. prowadził Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich. Tabela 25. Wyniki pomiarów natężenia ruchu [poj./dobę] na odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Jarocin Nr drogi i odcinek pomiarowy natężenie ruchu ogółem motocykle Samochody osobowe mikrobusy sam. dostawcze sam. ciężarowe bez przyczepy sam. ciężarowe z przyczepą autobusy ciągniki rolnicze 11 Klęka-Jarocin Jarocin/Przejście/ Jarocin-Pleszew Borek Wlkp.-Jarocin Wałków-Jarocin Jarocin-Grab Źródło: Dane GDDKiA i Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu Rozwiązaniem w zakresie ograniczenia natężenia ruchu drogowego w mieście Jarocin jest planowana budowa obwodnicy ekspresowej S-11 po zachodniej stronie miasta oraz łącznika dróg krajowych nr 12 i nr 15 w postaci drogi głównej ruchu przyśpieszonego z włączeniem jej do S11. Zgodnie z informacjami Referatu Dróg Powiatowych w Jarocinie, w ostatnich latach pomiary natężenia ruchu były wykonywane jedynie na drogach powiatowych krzyżujących się z liniami kolejowymi. Wyniki pomiarów w 214 r. przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 26. Natężenie ruchu na drogach powiatowych na terenie gminy Jarocin w roku 214 Droga Natężenie [poj./dobę] 4173P Witaszyczki-Zakrzew Witaszyce-Prusy P Mieszków-Osiek P Mieszków-Szypłów P Jarocin-Siedlemin P ul. Wybudowana w Jarocinie P Siedlemin-Golina P Golina-Potarzyca P Mieszków-Radlin P Radlin-Radliniec 1 Źródło: dane Referatu Dróg Powiatowych w Jarocinie Przez wschodnią część gminy z północy na południe przebiega Transwojewódzka Trasa Rowerowa (TTR- 5), która rozpoczyna się od przepraw promowych na Warcie w Pogorzelicy i Dębnie, poprzez gminę 76

77 Żerków, a następnie do Tarc, Witaszyc, Zakrzewa w gminie Jarocin i dalej na południowy-wschód w kierunku Częstochowy. Komunikację miejską i podmiejską w Jarocinie obsługują Jarocińskie Linie Autobusowe Sp. z o. o. Autobusy JLA obsługują 27 linii przebiegających po terenie gminy Jarocin. W celu ograniczania uciążliwości spowodowanej hałasem prawo Unii Europejskiej oraz prawo polskie nakazuje wykonywanie map akustycznych oraz opracowania na ich podstawie programów ochrony środowiska przed hałasem. Podstawą prawną dla obu dokumentów jest Dyrektywa 22/49/WE zaimplementowana do prawa krajowego ustawą z dnia 27 kwietnia 21 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 213 r., poz z późn. zm.). Ustawa ta nakazuje wykonanie map akustycznych stanowiących wieloaspektową ocenę stanu akustycznego analizowanego obszaru. Mapy akustyczne (MA) stanowią podstawę oceny klimatu akustycznego, ich celem jest, m.in. graficzne przedstawienie rozkładu pola akustycznego na danym obszarze. Najważniejsze informacje zawarte w mapach to: charakterystyka źródeł hałasu, opis uwarunkowań akustycznych wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zestawienie wyników badań, wskazanie terenów zagrożonych hałasem, liczbę ludności, jaka jest zagrożona hałasem oraz analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska. Z kolei programy ochrony środowiska przed hałasem (POH) są opracowywane w przypadku stwierdzenia w mapie akustycznej przekroczeń poziomów hałasu. Cele programów, zgodne z Dyrektywą 22/49/WE, to ochrona środowiska przed hałasem i nie dopuszczenie do jego degradacji w miejscach gdzie stan klimatu akustycznego jest dobry oraz przywrócenie dobrego klimatu akustycznego środowiska w miejscach, gdzie hałas przekracza poziomy dopuszczalne. Stan klimatu akustycznego jest określany przez WIOŚ na podstawie zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 211 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 192, poz z późn. zm.), wytycznych opublikowanych przez GIOŚ oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 27 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 12, poz. 826). Hałas nie ma wpływu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Jednakże wobec braku w Jarocinie bezpośrednich pomiarów stanu zanieczyszczenia powietrza, pomiary hałasu, szczególnie w odniesieniu do ruchu samochodowego, mogą wskazywać na potencjalne obszary zanieczyszczenia powietrza. Komunikacja drogowa jest głównym źródłem hałasu na terenie gminy Jarocin. Hałas drogowy stanowi największy problem, ponieważ dotyka największej liczby ludności gminy. W celu ograniczania uciążliwości spowodowanej hałasem prawo Unii Europejskiej oraz prawo polskie nakazuje wykonywanie map akustycznych oraz opracowania na ich podstawie programów ochrony środowiska przed hałasem. Podstawą prawną dla obu dokumentów jest Dyrektywa 22/49/WE zaimplementowana do prawa krajowego ustawą z dnia 27 kwietnia 21 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 213 r., poz z późn. zm.). Ustawa ta nakazuje wykonanie map akustycznych stanowiących wieloaspektową ocenę stanu akustycznego analizowanego obszaru. Mapy akustyczne (MA) stanowią podstawę oceny klimatu akustycznego, ich celem jest, m.in. graficzne przedstawienie rozkładu pola akustycznego na danym obszarze. Najważniejsze informacje zawarte w mapach to: charakterystyka 77

78 źródeł hałasu, opis uwarunkowań akustycznych wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zestawienie wyników badań, wskazanie terenów zagrożonych hałasem, liczbę ludności, jaka jest zagrożona hałasem oraz analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska. Z kolei programy ochrony środowiska przed hałasem (POH) są opracowywane w przypadku stwierdzenia w mapie akustycznej przekroczeń poziomów hałasu. Cele programów, zgodne z Dyrektywą 22/49/WE, to ochrona środowiska przed hałasem i nie dopuszczenie do jego degradacji w miejscach gdzie stan klimatu akustycznego jest dobry oraz przywrócenie dobrego klimatu akustycznego środowiska w miejscach, gdzie hałas przekracza poziomy dopuszczalne. W 212 r. w ramach realizacji obowiązków zarządzających drogami, wynikających z art. 179 u 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, wykonana została mapa akustyczna obszarów położonych w otoczeniu odcinków dróg o ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie. Na terenie gminy Jarocin była to droga krajowa nr 11. Tabela 27. Odcinki dróg krajowych, dla których sporządzono mapy akustyczne w powiecie jarocińskim Źródło: Informacja o stanie środowiska i działalności kontrolnej Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w powiecie jarocińskim w roku 212. W przypadku hałasu, którego źródłem są drogi i linie kolejowe dopuszczalny poziom hałasu dla wskaźnika długookresowego LDWN (poziom dzienno-wieczorno-nocny) wynosi w zależności od przeznaczenia terenu od 5 db do 7 db, natomiast dla wskaźnika LN (długookresowy poziom hałasu w porze nocy) od 45 db do 6 db. W odniesieniu do pojedynczej doby ustalono wartość dopuszczalną równoważnego poziomu hałasu LAeqD w porze dnia równą od 5 db do 68 db, natomiast wartość równoważnego poziomu hałasu w porze nocy (LAeqN) wynosi od 45 db do 6 db. Na podstawie wykonanych map stwierdzono, że liczba mieszkańców narażonych na przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu pochodzących z dróg krajowych na terenie powiatu jarocińskiego dla wskaźnika LDWN (wyrażonego jako średni roczny dobowy poziom hałasu) wynosi ponad 6,3 tys., a powierzchnia obszarów narażonych 3,137 km 2. Natomiast dla wskaźnika LN (jako średni roczny poziom hałasu dla pory nocnej) 6,6 tys. mieszkańców. Powierzchnia obszarów narażonych dla wskaźnika LN wyniosła 2,595 km 2. W latach WIOŚ w Poznaniu nie prowadził monitoringu hałasu komunikacyjnego na obszarze Gminy Jarocin. 78