Raport projektu BupS Poland

Transkrypt

1 Raport projektu BupS Poland Ocena bieżącej sytuacji w sektorze budownictwa i szkolnictwa zawodowego w Polsce pod kątem realizacji krajowych celów roku 2020 w zakresie podniesienia efektywności energetycznej i zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii

2 O RAPORCIE W listopadzie 2012 konsorcjum projektu BupS Poland przedstawiło raport, będący wynikiem analiz prowadzących do opracowania krajowej strategii podnoszenia kwalifikacji pracowników budowlanych w zakresie technologii zwiększających efektywność energetyczną oraz małych instalacji produkujących energię w oparciu o jej odnawialne źródła. Projekt BupS Poland realizowany jest w ramach prestiżowej inicjatywy Build up Skills, ujętej w Europejskim Planie Działań na rzecz Efektywności Energetycznej (EEEAP). Przedsięwzięcie nadzorowane jest przez Agencję Wykonawczą ds. Konkurencyjności i Innowacji (EACI) i współfinansowane w ramach programu Inteligentna Energia Europa. Celem inicjatywy jest uporządkowanie krajowych systemów kształcenia zawodowego. Propozycje Build up Skills koncentrują się w pierwszej kolejności na części systemu związanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników fizycznych pracujących obecnie na budowach tj. rzemieślnikach, instalatorach, monterach oraz wszelkich innych pracowników wykonujących prace budowlane. Raport jest dostępny bezpłatnie na stronie: www. buildupskills.eu/national-project/poland W ramach analiz zrealizowanych na potrzeby raportu wykonano: przegląd krajowych celów do roku 2020 w zakresie efektywności energetycznej, OZE i redukcji emisji CO2, przegląd ram prawnych oraz stan prac wdrażania dyrektyw z obszaru efektywności energetycznej, OZE i budownictwa, przegląd ram prawnych oraz funkcjonowania systemu szkolnictwa zawodowego, ocenę stanu prac nad Krajowymi Ramami Kwalifikacji, ocenę bieżącego systemu szkolnictwa zawodowego pod kątem uzyskania kwalifikacji zawodowych w zakresie instalacji OZE i wprowadzania technologii związanych z efektywnością energetyczną na potrzeby sektora budowlanego, ocenę programów szkoleniowych pod kątem ich jakości oraz możliwości rozbudowania o moduły kluczowe dla realizacji polityki energetyczno-klimatycznej, ocenę bieżących zasobów (również pracowniczych) w budownictwie oraz ich rozwój w perspektywie roku 2020, identyfikację barier w systemie podnoszenia kwalifikacji pracowników budowlanych w zakresie efektywności energetycznej i OZE. Jakie wyzwania stawia przed nami krajowa i europejska strategia w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii w budownictwie? Strategia Europa 2020 jest nowym, długookresowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej (UE), który zastąpił realizowaną od 2000 r Strategię Lizbońską. Wśród najważniejszych celów znalazły się postanowienia pakietu klimatyczno-energetycznego dla Europy tzw. Pakietu 3x20%. Zakłada on do 2020 r. redukcję emisji gazów cieplarnianych o 20% przy jednoczesnym wzroście efektywności energetycznej o 20% oraz udziale odnawialnych źródeł energii (OZE) w ogólnej produkcji energii na poziomie 20%. Obecnie dokumentem strategicznym w zakresie rozwoju energetyki państwa polskiego jest uchwalona w 2009 r. Polityka energetyczna Polski do 2030 r., która jest spójna z polityką unijną oraz wymaganiami dyrektyw Komisji Europejskiej. Projektu BupS Poland ma właśnie za cel wspieranie krajów uczestniczących w projekcie w dążeniu do wypełnienia tych wymogów. Czy wystarczy nam fachowców, aby sprostać oczekiwaniom rynku budowlanego związanych z realizacją ambitnych celów do roku 2020?

3 CEL więcej czystej energii Dyrektywa 2009/28/WE, określając cel udziału OZE w 2020 roku dla Polski, po raz pierwszy wskazała na konieczność wsparcia generacji rozproszonych instalacji prosumenckich zintegrowanych z budynkami. Dodatkowo dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do stworzenia systemu certyfikacji lub równoważnych systemów kwalifikowania dla instalatorów małych systemów OZE tj. kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych i systemów ciepła słonecznego, płytkich systemów geotermalnych oraz pomp ciepła (art. 14 ust. 3 dyrektywy 2009/28/WE) Elementy te, wraz ze ścieżką realizacji celu na 2020 roku, pojawiły się w Krajowym Planie Działań w zakresie OZE. Zapisy planowanej Ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii, wdrażającej postanowienia powyższej dyrektywy, wprowadzają miedzy innymi odpowiednie wsparcie finansowe na inwestycje w małe systemy OZE, co z kolei buduje popyt wewnętrzny na nowe urządzenia i usługi dla krajowego sektora produkcji urządzeń i firm instalacyjnych. W celu określenia realnego potencjału inwestycji i zatrudnienia przy produkcji oraz montażu (instalacji) urządzeń energetyki odnawialnej w Raporcie BupS Poland dokonano szacunkowych przeliczeń dotyczących skali nowych inwestycji oraz zatrudnienia w sektorze OZE do 2020 roku. Według nich działania na rzecz zmiany struktury źródeł wytwarzania energii (głównie odchodzenie od paliw kopalnych na rzecz OZE) mogą przyczynić się do powstania ponad 64 tys. nowych, zielonych, miejsc pracy do roku CEL zużyć mniej energii Osiągnięcie krajowych celów wzrostu efektywności energetycznej jest realizowane głównie poprzez Ustawę o efektywności energetycznej wdrażającą dyrektywę 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Kluczową rola do osiągnięcia tego celu odgrywają mechanizmy wdrażające Dyrektywę w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD oraz RECAST). Sektor budowlany, będąc największym konsumentem energii i emitentem CO2 w UE, odpowiada za zużycie około 40% energii finalnej. Ogromne oczekiwania odnośnie wkładu tego sektora w realizację celów Strategii Europa 2020 stanowią nie lada wyzwanie zarówno w kwestii dostarczenia usług modernizacji budynków wysoko energochłonnych, jak i budowy obiektów o wysokim standardzie energooszczędności. Tymczasem zagadnienia związane z efektywnością energetyczną są omawiane okazjonalnie i tylko w ograniczonym zakresie. W Polsce istnieją 24 zawody dla sektora budowlanego, których programy wymagają uzupełnienia o treści związane z efektywnością energetyczną. Z analiz przeprowadzonych w ramach projektu BupS Poland wynika, że w latach należy zapewnić szkolenia obejmujące technologie efektywności energetycznej dla ok. 20 tys. pracowników budowlanych rocznie (łącznie około 100 tys.). Prognozuje się, że łączna ilość zatrudnionych w sektorze OZE instalatorów w 2020 roku może wynosić ok. 21,7 tys. osób. Aby ten cel zrealizować szacuje się, że zapotrzebowanie na kadrę wykładowców wynosić będzie ok osób, różnych specjalności.

4 Szansą zmiany tej sytuacji będzie wprowadzenie w Polsce Ram Kwalifikacji (PRK) oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji w ramach unijnej inicjatywy wdrażania Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF). W świetle wdrażanego systemu możliwe i niezbędne będzie uzupełnianie podstawy programowej niektórych zawodów budowlanych o nowo definiowane kwalifikacje związane z efektywnością energetyczną i odnawialnymi źródłami energii. Kto i jak będzie szkolił na potrzeby rynku OZE i specjalistów dla budownictwa w obszarze efektywności energetycznej? W 2011 roku szkoły zawodowe, technika oraz szkoły policealne opuściło absolwentów po kierunkach ujętych w grupie architektura i budownictwo zawodach powiązanych z wykonywaniem prac na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Należy przyjąć, że ok. 30% absolwentów kontynuuje naukę, pozostali ok. 15 tys. osób zasila rokrocznie rynek pracy. Z tej analizy wynika istnienie luki dotyczącej przynajmniej ok osób, które powinny uzyskać, co roku odpowiednie kwalifikacje w systemie kształcenia pozaszkolnego. Rozporządzenie MEN z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych wprowadziło pełną komplementarność kursów zawodowych w stosunku do edukacji zawodowej w szkołach zawodowych i technikach. Zarówno kształcenie szkolne jak i kursy zawodowe będą opierać się na podstawach programowych danych zawodów, a dzięki ujednoliceniu kwalifikacji będących składowymi danego zawodu, zaistnieje możliwość bardziej elastycznego łączenia różnych form edukacji zawodowej. Czy obecny system szkolenia kadry budowlanej jest w stanie sprostać oczekiwaniom rynku? Rozporządzenie wprowadza od 1 września 2012 r. następujące nowe formy: W systemie edukacji formalnej dla potrzeb wprowadzania OZE w 17 szkołach w Polsce nauczany jest zawód technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, natomiast wśród zawodów branży budowlanej tematyka efektywności energetycznej jest poruszana w programach jedynie fragmentarycznie i w ograniczanym zakresie. Poza systemem prowadzone są kursy przez firmy i instytucje związane z budownictwem, jednak są to głównie krótkie szkolenia specjalistyczne. W zakresie odnawialnych źródeł energii możemy już mówić o ofercie szkoleniowej dla pracowników wykonawczych, aczkolwiek szkolenia w tym zakresie prowadzone są stosunkowo rzadko. W chwili obecnej nie prowadzi się kursów dla pracowników kadry wykonawczej (blue collar workers) z zakresu efektywności energetycznej. kwalifikacyjny kurs zawodowy kurs umiejętności zawodowych kurs inny niż wymienione powyżej umożliwiający uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

5 Tak, więc na zasadach określonych w rozporządzeniu kwalifikacyjne kursy zawodowe będą mogły prowadzić nie tylko szkoły prowadzące kształcenie zawodowe, ale także placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego. Uprawnione do tego są również podmioty spoza systemu oświaty - instytucje rynku pracy działające na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową oraz osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Uzyskane na kursach kwalifikacje są potwierdzone przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną. Należy zwrócić jednak uwagę, że zawody budowlane to zawody, których wykonywanie wiąże się z posiadaniem stosownych uprawnień nadawanych przez organizacje branżowe. np. Urzędu Regulacji Energetyki, Urzędu Dozoru Technicznego itp. Istnieje możliwość potwierdzenia kwalifikacji zawodowych w systemie czeladniczych i mistrzowskich egzaminów przeprowadzanych przez komisje izb rzemieślniczych. O PROJEKCIE Pod wspólnym szyldem Build up Skills na obszarze Unii Europejskiej realizowanych jest obecnie 30 projektów krajowych. Projekt Polski BupS Poland jest realizowany przez krajowe konsorcjum, powołane p r z e z Zespół roboczy pod przewod- nictwem Ministerstwa Gospodarki oraz Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Już w trakcie tworzenia projektu jego ideę poparło w Polsce ponad 30 podmiotów działających w obszarze efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii, budownictwa oraz kształcenia i doszkalania -doskonalenia zawodowego. Obecnie wspiera nas ponad 100 organizacji pochodzących z różnych środowisk związanych z obszarami projektu. W ten sposób zawiązała się Narodowa Platforma w zakresie podnoszenia kwalifikacji pracowników sektora budowlanego w obszarze wzrostu efektywności energetycznej i wykorzystania technologii OZE, której członkowie wspierają konsorcjum w pracach nad dokumentami kluczowymi dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem i praktyką. Kolejnym etapem działań realizowanych w ramach projektu BupS Poland będzie opracowanie wytycznych dla krajowego systemu podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników budowlanych w obszarze zagadnień związanych z efektywnością energetyczną i OZE. Prace te zakończą się wiosną 2013 opublikowaniem kolejnego raportu.

6 KONSORCJUM Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. (koordynator) Warmińsko-Mazurski Zakład Doskonalenia Zawodowego w Olsztynie (WMZDZ) Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej i Klimatyzacji (SGGIK) Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Poszanowanie Energii i Środowiska KONTAKT Koordynator projektu w Polsce: KRAJOWA AGENCJA POSZANOWANIA ENERGII S.A. ul. Nowowiejska 21/ Warszawa Monika Jarzemska Tel/fax: (+48 22) /11 mjarzemska@kape.gov.pl Wyłączna odpowiedzialność za zawartość niniejszego opracowania spoczywa na jej autorach. Publikacja to niekoniecznie odzwierciedla opinię Komisji Europejskiej. Zarówno EACI jak i Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w niej zawartych. Więcej informacji: Na temat inicjatywy BUILD UP Skills na stronie Na temat programu Inteligentna Energia Europa na stronie