WYBRANE ZAGADNIENIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY I WŁACIWOCI ELIWA AUSFERRYTYCZNEGO. E. GUZIK 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków

Transkrypt

1 2/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN WYBRANE ZAGADNIENIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY I WŁACIWOCI ELIWA AUSFERRYTYCZNEGO E. GUZIK 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków STRESZCZENIE W pracy przedstawiono terminologie zwizane z eliwem poddanym hartowaniu z przemian izotermiczn (ADI, DADI, AADI, CADI, AVCI, AGI) jego struktur oraz właciwoci mechaniczne. Omówiono moliwo sterowania struktur tego eliwa oraz wynikajcymi z niej właciwociami mechanicznymi, a take wskazano na rónic w budowie ausferrytu i bainitu w eliwie ADI. Pokazano zastosowanie eliwa ADI na odlewy koła przeznaczonego do pracy suwnicy mechanicznej. Key words: Ausfferitic Cast Iron, bainit, structure, mechanical properties 1. WPROWADZENIE W literaturze fachowej prezentuje si w ostatnim okresie wyniki wielu bada powiconych eliwu z grafitem kulkowym, wermikularnym i płatkowym, poddanych zabiegowi hartowaniu z przemian izotermiczn, które oznaczono jako eliwo typu: ADI Austempered Ductile Iron, DADI Direct Austempered Ductile Iron, AADI Ausforming Austempered Ductile Iron, AVCI Austempered Vermicular Cast Iron, AGI Austempered Gray Iron. Przy zastosowaniu zabiegu izotermicznego hartowania uzyskuje si eliwo o wyjtkowo korzystnych właciwociach wytrzymałociowych i plastycznych, a w wyniku obecnoci grafitu kulkowego bd wermikularnego w strukturze (w eliwie AGIwydzielenia grafitu płatkowego), otrzymuje si dobr zdolno do tłumienia drga, za 1 prof. dr hab. in., guz@uci.agh.edu.pl

2 w stanie surowym odlewów lepsz ich skrawalno. Ponadto odlewy wykonane z tych rodzajów eliwa, z uwagi na wysok twardo (wpływ osnowy) i smarujcemu oddziaływaniu grafitu, odznaczaj si wyjtkow odpornoci na cieranie, konkurujc w tym zakresie z innymi stopami elaza oraz charakteryzuj si mniejsz o około 10% gstoci, w porównaniu do stali czy staliwa. Istotnym elementem procesu otrzymywania eliwa wysokojakociowego o strukturze ausfferytu czy bainitu jest [1]: przeprowadzenie zabiegu sferoidyzowania bd wermikularyzowania eliwa o okrelonym składzie chemicznym i otrzymanie odlewów o wymaganym, finalnym kształcie, zawierajcych du liczb wydziele grafitu o małych wymiarach oraz o najwikszym udziale perlitu w strukturze (moliwe jest przeprowadzenie zabiegu izotermicznego hartowania odlewów po ich wybiciu z formy w temperaturze z zakresu austenityzowania eliwo to oznaczone jako DADI), zastosowanie zabiegu hartowania z przemian izotermiczn o optymalnych wartoci temperatury (T γ ) i czasu (τ γ ) austenityzowania oraz temperatury (T pi ) i czasu (τ pi ) przemiany izotermicznej, zapewniajcych osnow ausferrytu, składajcej si zwykle z rozgałzionych płytek ferrytu i wysokowglowego austenitu (bez wydziele martenzytu bd wglika ε). W dalszej czci opracowania, zostan omówione najistotniejsze elementy technologii otrzymywania eliwa poddanego zabiegowi hartowania izotermicznego, jego struktury i właciwoci uytkowe. 2. ZABIEG HARTOWANIA IZOTERMICZNEGO ELIWA ORAZ KSZTAŁTOWANIE JEGO STRUKTURY Bardzo istotnym zagadnieniem w procesie wytwarzania odlewów z eliwa sferoidalnego jest prawidłowy dobór składu chemicznego eliwa, który musi zapewni uzyskanie postaci kulkowej grafitu oraz odpowiedniej (z punktu przygotowania eliwa do hartowania z przemian izotermiczn), moliwie perlitycznej osnowy metalowej. Czas austenityzowania odlewów zaley od stosunku perlitu do ferrytu w strukturze i jest on tym dłuszy, im udział ferrytu jest wikszy. W celu zwikszenia hartownoci eliwa wprowadza si odpowiednie iloci Mo, Ni i (lub) Cu, co jest szczególnie zalecane dla odlewów nieco grubociennych. Do eliwa ADI, od którego wymaga si zwikszonej odpornoci na zuycie cierne wprowadza si ponadto Cr i V. Zagadnienia procesu modelowania struktury eliwa ADI oraz doboru składu chemicznego eliwa były przedmiotem wielu bada, w tym take prowadzonych w krajowych orodkach badawczych [2-7]. Drugim istotnym elementem tej technologii jest wprowadzenie do eliwa odpowiedniej dawki sferoidyzatora, głównie w postaci magnezu bd jego stopów oraz przeprowadzenie odpowiedniego zabiegu modyfikowania grafityzujcego. Niekorzystne zjawisko pirotechniczne towarzyszce sferoidyzacji eliwa doprowadziły do opracowania szeregu metod przeprowadzania zabiegu, opisanych w pracy [1]. Kada z metod ma swoje wady i zalety, natomiast do nowoczesnych metod sferoidyzowania eliwa, rozwijanych nadal w kraju jak i zagranic naley zaliczy: metod przewodu 34

3 elastycznego PE, popularnie zwan niekiedy metod drutow, a która została ju wdroona w wielu krajowych odlewniach [8]. W celu nadania odlewom z eliwa sferoidalnego bd wermikularnego, atrakcyjnych właciwoci mechanicznych, poddaje si je ulepszaniu cieplnemu polegajcemu na: austenityzowaniu w temperaturze na poziomie 900 o C (T γ ) i czasie (τ γ ), a nastpnie hartowaniu z przemian izotermiczn, to jest umieszczenie odlewów w odpowiednim rodowisku (kpiele solne, złoa fluidalne, rzadziej kpiele olejowe czy atmosfery kontrolowane) o temperaturze (T pi ) z zakresu o C i wytrzymanie w niej przez okres czasu, τ pi. Schemat tego rodzaju obróbki cieplnej pokazano na rys. 1 [9]. Optymalizacja parametrów technologicznych zabiegu; T γ, τ γ, T pi, τ pi pozwala na uzyskanie (obok kulek grafitu) podanej struktury eliwa ADI, to jest; ausferrytu górnego (T pi = o C) zawierajcego około 40 % γ i 60 % ferrytu α, ausferrytu dolnego (T pi = o C) zawierajcego około 10 % γ i 90 % ferrytu α. Konsekwencj wystpowania tego rodzaju struktury ausferrytu w eliwie, s odpowiednie wartoci właciwoci mechanicznych, tj: R m, A 5 oraz HB; przy zmniejszaniu temperatury hartowania T pi powiksza si warto R m (zmniejsza si grubo płytek ferrytu i udział austenitu), zwiksza si twardo eliwa oraz zmniejsza warto wydłuenia i udarnoci. Prawdopodobny mechanizm tworzenia si struktury eliwa w pocztkowym okresie hartowania z przemian izotermiczn mona, przedstawi nastpujco: w pocztkowym okresie czasu τ pi = (τ 1 -τ 2 ), na powierzchni kulek grafitu zarodkuj, a nastpnie wzrastaj płytki ferrytu α. W kolejnym przedziale czasu nastpuje dalsze zarodkowanie i dalszy wzrost płytek ferrytu oraz nastpuje rozgałzienie na bocznej czci tych płytek. W pierwszym etapie, zwiksza si stenie wgla w austenicie do zawartoci 1,2-1,6 % (powyej punktu 1 oznaczonego na rys.1a) Przy ochłodzeniu w tym czasie odlewów do temperatury pokojowej, lub wystpienia nacisków w czasie obróbki skrawaniem, moe faza α przekształci si w twardy martenzyt. Przy zwikszaniu czasu τ pi nastpuje dalszy wzrost ferrytu oraz wzbogacenie austenitu w wgiel do zawartoci 1,8 2,2%, wówczas austenit ten jest stabilny podczas ochładzania i wywierania nacisków mechanicznych. W zakresie czasu, odpowiadajcemu obszarowi w pobliu punktu nr 2 na rys. 1a, kształtuje si struktura ausferrytu. W tym czasie obserwuje si zarówno zmniejszenie prdkoci wzrostu bocznej czci płytek ferrytu jak i ich rozgałzienie (obserwuje si zmniejszanie wymiarów austenitu). W miar dalszego zwikszania czasu τ pi, austenit przesyca si znacznie wglem i wówczas przekształca si on w ferryt, za nadmiar C powoduje wydzielanie si fazy wglikowej (ε-fe 2 C o kształcie soczewkowatych wydziele, równoległych do płytek ferrytu). Otrzymujemy wtedy struktur bainitu (α+ε) patrz punkt 3 na rys.1a. Struktur eliwa, w pocztkowym okresie zarodkowania i wzrostu ferrytu oraz struktur ausferrytu, a take miejsca tworzenia si wglika ε (Fe 2 C) pokazano na rys. 2 [10]. 35

4 a) b) Rys. 1. Schematy procesu hartowania eliwa z przemian izotermiczn Fig. 1. Schematics diagram of the austempering heat treatment cycle a) b) c) d) Rys. 2. Struktura eliwa ausferrytycznego: w pocztkowym okresie zarodkowania i wzrostu α (a), ausferryt (b) oraz wydzielenia wglika ε (c i d); T pi = 350 o C ; a) τ pi = 180 s, b) τ pi =3 h, c, d)- zdjcie skaningowe Fig. 2. SEM micrographs of ADI cast iron nucleation and early growth of ferrite (a), ausferrite (b) and carbide ε particles (c and d) 2. WYBRANE WŁACIWOCI ORAZ ZASTOSOWANIE ELIWA PODDANEGO ZABIEGOWI IZOTERMICZNEGO HARTOWANIA Struktura, a tym samym właciwoci eliwa ADI zwizane s z prawidłowym doborem parametrów hartowania z przemian izotermiczn; T γ, τ γ, T pi, τ pi, a wartoci te zale od składu chemicznego, stopnia mikrosegregacji, struktury i cech grafitu odlewów surowych, bd odlewów mogcych mie tak struktur (przypadek realizacji hartowania z przemian izotermiczn odlewów surowych po ich wybiciu z formy w temperaturze z zakresu austenityzowania). Majc na uwadze obnienie kosztów wytwarzania eliwa ADI, w ostatnim okresie [11] zaproponowano wykorzystanie procesu odlewania eliwa do kokili metalowej, odtwarzajcej dany odlew uytkowy. Realizujc tzw. squeeze casting proces na specjalne zbudowanej linii dowiadczalnej, a nastpnie przeprowadzajc zabieg izotermicznego hartowania odlewu, np. uchwytu w medium hartowniczym, pomito 36

5 kosztown operacj chłodzenia odlewów do temperatury otoczenia i ich czyszczenie, a take wyeliminowano stopniowe nagrzewanie odlewów do temperatury T γ. Tego rodzaju eliwo znane jest pod nazw DADI (ang. Direct Austempered Ductile Iron bezporednie hartowanie izotermiczne eliwa). eliwo ADI zostało objte norm amerykask z roku ASTM A 897 M 90, norm firmy Meehanite oraz norm polsk PN-EN Niewtpliwie główn zalet eliwa ADI o osnowie ausferrytu jest kombinacja właciwoci mechanicznych, czego przykładem s dane zastawione na rys. 3, a dotyczcych: wytrzymałoci na rozciganie R m, granicy plastycznoci R 0,2, twardoci, udarnoci i wydłuenia A 5 Wartoci tych właciwoci zale od temperatury przemiany izotermicznej T pi przy danym czasie τ pi (rys.1b) [1,10]. eliwo to zawiera niewielki iloci Ni i Mo. Najwysze wartoci R m R 0,2 i HB otrzymuje si przy niskiej temperaturze przemiany izotermicznej z zakresu o C (małe wymiary płytek ferrytu i mały udział austenitu w strukturze). W miar zwikszania temperatury przemiany, nastpuje spadek wartoci R m, R 0,2 i HB, natomiast wartoci A 5 i udarnoci (w tym take odpornoci eliwa na zmczenie cieplne) wzrastaj. Ewentualne wydzielenia martenzytu w strukturze eliwa ADI niekorzystne wpływa na wymienione właciwoci mechaniczne. Optymalizacja parametrów hartowania eliwa z przemian izotermiczn T γ, τ γ, T pi, τ pi, pozwala otrzyma eliwo ausferrytyczne o wartoci R m rzdu 1750 MPa [1]. eliwo ADI odznacza si bardzo dobr odpornoci na cieranie, a gatunki o mniejszej twardoci zuywaj si znacznie słabiej ni inne stopy elaza (sferoidalne ulepszone cieplnie, stal poddana hartowaniu z przemian izotermiczn, czy stal ulepszona cieplnie) o porównywalnej twardoci. Tego rodzaju zaleta eliwa ADI zwizana jest z utwardzeniem austenitu przez zgniot pod wpływem nacisku czynnika ciernego. Zdolno utwardzania powierzchniowego odlewów z eliwa ADI (np. uzbienie kół zbatych, koła wagonowe, itp.) jest cenn zalet tego tworzywa, gdy po zuyciu si utwardzonej warstwy, kolejne warstwy wierzchnie ulegaj stopniowemu utwardzeniu. Dalsze ulepszenie tej właciwoci uzyskano poprzez otrzymanie struktury ausferrytu oraz eutektyki wglikowej w iloci 5 lub 18% (wprowadzenie odpowiednio do eliwa 0,5 lub 1,0%Cr), co pokazuje rys. 4. Tego rodzaju eliwo o strukturze ausfferytu i wydzieleniami wglika przyjło nazw CADI [12]. Na uwag zasługuj take odlewy z eliwa AADI (ang. Ausforming Austempered Ductile Iron- eliwo ADI przerobione plastycznie) [13], które s tu przed hartowaniem z przemian izotermiczn poddawane obróbce plastycznej; walcowaniu bd ciskaniu próbek walcowych. Stopie odkształcenia zmienia si w przedziale 0-30% przy walcowaniu oraz 0-50% przy ciskaniu wałka. Wprowadzenie do przebiegu obróbki cieplnej czynnika mechanicznego odkształcenia plastycznego powiksza wyranie właciwoci mechaniczne eliwa ADI; warto wytrzymałoci na rozciganie i wydłuenie, co zaznaczono na rys. 5. Wartoci te lokuj si wyranie w obszarze osiganym dla stali stopowej przerabianej plastycznie. 37

6 Rys. 3. Zaleno midzy wybranymi właciwociami eliwa ADI Fig. 3. The relationships between mechanical properties Austempered Ductile Iron 15 Ubytek objtoci próbki, mm ADI CADI - 5% wglików CADI - 17% wglików Twardo, HRC Rys. 4. Odporno na zuycie cierne eliwa ADI oraz CADI (Carbidic Austempered Ductile Iron) oraz charakterystyczna mikrostruktura tego ostatniego eliwa Fig.4. Pin abrasion test results for ADI and CADI with high and low carbide levels as well as microstructure of CADI 38

7 Rys. 5. Porównanie minimalnych wartoci R m i A 5 eliwa sferoidalnego wg normy brytyjskiej BS (1), eliwa ADI wg normy ASTM A 897M-90 (2), przerobionej plastycznie stali stopowej (3) i wglowej (4), staliwa wg normy BS (5), eliwa AADI oraz jego charakterystyczna mikrostruktura po obróbce ciskania Fig. 5. Comparison of the minimum tensile properties of ductile iron (1), ADI, wrought alloy steels (3), wrought C steels (4), steels and AADI as well as the microstructure from the dead zone Warto zaznaczy, e równie interesujcym i perspektywicznym tworzywem wydaje si by eliwo z wydzieleniami grafitu wermikularnego poddanego hartowaniu izotermicznemu zwanym jako AVCI (ang. Austempered Vermicular Cast Iron). Tego rodzaju eliwo uzyskuje nastpujce wartoci właciwoci mechanicznych: R m = MPa, A 5 = 1,8 0,5% i twardo jednostek HB. Właciwoci tego rodzaju eliwa s porównywalne z właciwociami eliwa sferoidalnego o osnowie perlitycznej, lecz przewysza je pod wzgldem odpornoci na cieranie, zbliajc si do eliwa ADI [1]. Przedstawione gatunki eliwa poddane zabiegowi hartowania z przemian izotermiczn, bd dodatkowo jeszcze uszlachetnione, posiadaj korzystne właciwoci mechaniczne oraz dobr odporno na cieranie (zuycie abrazyjne), pod warunkiem przeprowadzenia hartowania z przemian izotermiczn przy optymalnych wartociach parametrów: T γ,, τ γ, T pi i τ pi. Tego rodzaju eliwa o maksymalnych wartociach R m mog by konkurencyjne w stosunku do stali o równowanej wytrzymałoci i jego zastosowanie bdzie ograniczone do czci maszyn, wymagajcych duej odpornoci na cieranie przy umiarkowanej plastycznoci. eliwo ADI, w porównaniu ze stal, wykazuje atrakcyjne zalety, które wynikaj z obecnoci grafitu kulkowego w strukturze; lepsza skrawalno odlewów w stanie surowym, wiksza zdolno do tłumienia drga, mniejsza skłonno do 39

8 odkształce i do zacierania si oraz zmniejszanie zuycia energii przy wytwarzaniu czci maszyn z ADI, np. w przypadku wytwarzania kół zbatych, oszczdnoci sigaj 46 50%. Przecitne koszty wytwarzania czci maszyn z eliwa ADI, sferoidalnego standardowego i stali w odniesieniu do siły niszczcej próbk podczas rozcigania, s korzystniejsze dla przypadku pierwszego, bowiem kształtuj si one nastpujco: 2,5; 3,4 i dla stali 6,0 USD /N [1]. Produkcja odlewów z eliwa ADI jest rozwijana w coraz to wikszej liczbie krajów i mona wskaza nastpujce grupy czci maszyn wykonanych z tego gatunku eliwa; koła zbate, czci napdów, wały korbowe, czci maszyn budowlanych i robót ziemnych, czci taboru kolejowego oraz maszyn do urabiania kopalin, limacznice (dla przemysłu spoywczego), czci oczyszczarek pneumatycznych, czci wózków widłowych, matryce kunicze duej szybkoci, itp. W pracy [14] zobrazowano przykłady odlewów z eliwa ADI; piercienia bdcego elementem tamy spieku, rolki do walcowania profili stalowych oraz ogniwa gsienicy maszyny przeznaczonej do układania torów kolejowych, które zostały wyprodukowane na specjalnej linii technologicznej. Nie wyklucza si te zastosowania struktury ausferrytycznej eliwa, na zewntrznej zabielonej ju czci roboczej walca hutniczego, co zasygnalizowano podczas obrad specjalistycznej konferencji [1]. Uwzgldniajc uzyskane wartoci R m i A 5 eliwa ADI w porównaniu z właciwociami, np. stopów aluminium (około 3-krotnie wiksze) po przeróbce plastycznej, oraz gstoci tych dwóch materiałów, zaproponowano zastpienie piasty koła dla samochodu ciarowego, wykonanej ze stopu aluminium (poddanego przeróbce plastycznej), odlewem z eliwa ADI [15]. Przy produkcji piasty koła z tego ostatniego tworzywa, uzyskuje si zmniejszenie jego masy i obnienie kosztów wytwarzania o około 15%. W ramach bada własnych otrzymano odlew koła z eliwa ausferrytycznego, które zamontowano i pracuje w układzie jezdnym suwnicy mechanicznej; wczeniej było wykonane ze stali. Widok jake odpowiedzialnego odlewu koła oraz mikrostruktur eliwa po zabiegu hartowania izotermicznego zilustrowano na rys. 6. Skład chemiczny eliwa sferoidalnego o osnowie perlitycznej był nastpujcy; C=3,45%, Si=2,32%, Mn=0,21%, P=0,069%, S=0,12%, Mg=0,042%, Ni=1,68%, Cu=0,72%, Mo=0,1%. Z eliwa tego odlano zestaw odlewów kół przeznaczonych do pracy suwnicy mechanicznej. Równoczenie odlano wlewek wytrzymałociowy typu YgrekII. Odlewy z eliwa sferoidalnego poddano nastpnie hartowaniu z przemian izotermiczn. Szczegóły przeprowadzonego wytopu i zabiegu hartowania odlewów podano w pracy [16]. Właciwoci mechaniczne uzyskanego eliwa, z którego wykonano wspomniane odlewy kół jezdnych suwnicy s nastpujce: R m =1364 MPa, A 5 =2,7, za twardo wynosi 391 jednostek HB. 40

9 Rys. 6. Ogólny schemat eliwnego odlewu koła jezdnego przeznaczonego dla suwnicy oraz mikrostruktura eliwa po zabiegu izotermicznego hartowania w kpieli solnej Fig. 6. Schematic illustration ot the driving wheel for overhead travelling crane and microstructure of the ausferritic cast iron LITERATURA [1] Guzik E.: Procesy uszlachetniania eliwa, wybrane zagadnienia. Archiwum Odlewnictwa PAN. Oddz. Katowice, 2001, Monografia nr 1M, stron 128. [2] Guzik E., Podrzucki C.: Nowoczesne metody obróbki uszlachetniajcej ciekłego eliwa. III Seminarium nt. Prognozy rozwoju odlewnictwa w Polsce na tle tendencji wiatowych. Szczyrk, 3-4.XII.1996, s [3] Kapturkiewicz W.: Modelowanie krystalizacji odlewów eliwnych. Wydawnictwo AKAPIT, Monografia nr II (2003), stron 172. [4] Kowalski A., Biel-Gołaska M.: Shaping the Structure and Properties of ADI with High Mn Content through Changes in Chemical Composition and Heat Treatment. Physical Metallurgy of Cast Iron V. Sc. Publ. Switzerland. (1997) 259. [5] Pietrowski S.: eliwo sferoidalne o strukturze ferrytu bainitycznego z austenitem lub bainitycznej. Archiwum Nauki o Materiałach. 18, (1997), s [6] Dymski S.: Kształtowanie struktury i właciwosci mechanicznych eliwa sferoidalnego podczas izotermicznej przemiany bainitycznej. Rozprawa nr 95. ATR Bydgoszcz, 1999, stron 176. [7] Kaczorowski M., Krzyska A.: Analiza relacji struktura-właciwoci w eliwie z grafitem mieszanym po dwustopniowym hartowaniu izotermicznym. Archiwum Odlewnictwa-PAN. Od. Katowice, 18, (2006), s. 95. [8] Guzik E.: Ocena techniki PE sfero- i wemikularyzowania eliwa na przykładzie krajowych odlewni. Archiwum Odlewnictwa-PAN. Od. Katowice, 19, (2006), s [9] Kovacs B.V.: On the Terminology and Structure of ADI. AFS Transactions, 102, (1994), s [10] Chang C. H., Shih T.S.: Study on Isothermal Transformation of Austempered Ductile Iron. AFS Transactions. 102, (1994), s

10 [11] Kaiser W., Sahm P.: Prozessentwicklung des Pressgiessens zur herstellung hoch fester, duktiler Gusseisenbauteile. Giessereiforschung. 56 (2004), s.116. [12] Hayrynen K.L., Brandenberg K.R.: Carbidic Austempered Ductile Iron (CADI) The new wear material. AFS Transactions. 113, (2003), s [13] Olson B.N., Moore D.J., Rundmam K.B., Simula G.R.: Potential for practical applications of Ausforming Austempered Ductile Iron. AFS Transactions. 111, (2002), s [14] Turzyski J., Wodnicki J.: Wybrane przykłady wykonania obróbki cieplnej odlewów. Midzynarodowa Konferencja Naukowa, nt. eliwo ADI oferta odlewnictwa dla konstruktorów i uytkowników odlewów. Kraków, IX.2000, s. I/29. [15] ADI Gains Against Aluminium As Material of Choice; Metal s Numerous Advantages Detailed. Modern Casting. 3, (1997), s. 7. [16] Guzik E., Kapturkiewicz W., Lelito J.: Zasady otrzymywania eliwa ausferrytycznego. Midzynarodowa Konferencja Naukowa, nt. eliwo ADI oferta odlewnictwa dla konstruktorów i uytkowników odlewów. Kraków, IX.2000, s. I/11. SOME SELECTED PROBLEMS CONCERNING THE FORMATION OF MICROSTRUCTURE AND MECHANICAL PROPERTIES AUSFERRITIC SUMMARY The various the terminology of the Austempered Ductile Iron (ADI) process and microstructure as well as mechanical properties of ADI, AADI, AVCI, CADI (with carbides) are presented in the work. The steering possibilities of microstructure of ADI, AADI, CADI, AVCI and consequential of it mechanical properties such as the different types ausferrite and bainite in cast iron have been described. The application of Austempered Ductile Iron were presented. Recenzował: prof. A. W. Orłowicz. 42