Wspólne polityki sem. I wykład 2 Idea integracji europejskiej. Prowadzący: Dr P. Koryś

Transkrypt

1 Wspólne polityki sem. I wykład 2 Idea integracji europejskiej Prowadzący: Dr P. Koryś

2 O czym będziemy mówić w tym semestrze

3 Plan wykładu Idea Europy Granice Europy Europejski model rozwoju i welfare-state Główne idee integracji europejskiej

4 Idea Europy. O zjednoczonej Europie przed UE I Europa i idea wiecznego pokoju Francuska szkoła prawna i polityczna (XVI- XVII wiek) Hugo Grotius i Holendrzy (XVI-XVII wiek) William Penn i koncepcje angielskie (XVI-XVII wiek) Immanuel Kant i idea wiecznego pokoju

5 Idea Europy. O zjednoczonej Europie przed UE II Idea Stanów Zjednoczonych Europy "Jestem obywatelem wielkiej republiki ludzkiej. Widzę ludzi zjednoczonych braterskimi więzami w wielkiej rodzinie. Zasialiśmy ziarno wolności i jedności, które stopniowo będzie kiełkowało na całej ziemi. Pewnego dnia, na wzór Stanów Zjednoczonych Ameryki powstaną Stany Zjednoczone Europy. Stany Zjednoczone będą wzorem ustawodawstwa dla wszystkich narodów". List George Washingtona do Gen. Marie Josepha La Fayette'a Nadejdzie dzień, gdy wy Rosjanie, Włosi, Anglicy, Niemcy - wszystkie narody kontynentu, bez jakichkolwiek różnic i nie tracąc swojej wspaniałej tożsamości, podporządkujecie się wyższej jedności i powstanie braterstwo europejskie. (...) Nadejdzie dzień, gdy uniwersalne prawo wyborcze narodów zastąpi kule i bomby kartami wyborczymi w sumiennych pracach wielkiego suwerennego senatu, który będzie dla Europy tym, czym jest dla Anglii parlament, dla Niemiec sejm i zgromadzenie ustawodawcze dla Francji. W. Hugo Idee wspólnej Europy na wzór USA w trakcie rewolucji francuskiej XIX-wieczne pomysły na budowę Stanów Zjednoczonych Europy (W. Jarzębowski, Mazzini i wiosna ludów, Wiktor Hugo) Proudhon, Lemmonier i Liga Pokoju i Wolności (koniec XIX wieku) Jan Rey, polityk belgijski o Schummanie: "Przyjdzie dzień, kiedy zbudujemy Stany Zjednoczone Europy, że pójdziemy pochylić się nad grobem Schumana i zwiedzić jego dom w Scy-Chazelles, tak jak Amerykanie idą zwiedzać dom Jerzego Waszyngtona w Mount Vernon".

6 Idea Europy. O zjednoczonej Europie przed UE III Ruch paneuropejski w dwudziestoleciu międzywojennym "Czy Europa stanie się tym, czym właściwie jest, a mianowicie małym przedpolem kontynentu azjatyckiego? Czy też może pozostanie tym, czym się wydaje, a mianowicie najszlachetniejszą częścią Uniwersum, perłą świata, mózgiem wielkiego ciała?" P. Valery Richard Coudenhove-Calergi i Unia Paneuropejska Aristide Briand i idea trwałego pokoju między Francją i Niemcami jako fundamentu pokoju europejskiego Kongres haski i próba odtworzenia ruchu paneuropejskiego po II wojnie światowej

7 Granice Europy. Differentia specifica Europy Geograficzne granice Europy

8 Granice Europy II Regiony Europy Europa Zachodnia i Wschodnia Europa Centralna Europa Północna i Południowa Na obrzeżach Europy Rosja, Ukraina i okolice Turcja Basen Morza Śródziemnego Europa jako idea Cywilizacja europejska Kultura europejska

9 Idea integracji europejskiej. Pomysł integracji politycznej Jeana Monneta Jean Monnet my nie jednoczymy państw, my jednoczymy ludzi oświadczenie Monneta dla francuskiego rządu na uchodźctwie (1943) "Nie będzie nigdy pokoju w Europie, jeśli państwa zostaną zrekonstytuowane na bazie narodowej suwerenności... Kraje Europy są za małe, aby zagwarantować swojej ludności niezbędny dobrobyt i postęp społeczny. Kraje europejskie muszą się ukonstytuować w postaci federacji..."

10 Deklaracja Schumanna i główne idee integracji europejskiej Deklaracja wygłoszona 9 maja 1950 przez Roberta Schumana na konferencji prasowej, która odbyła się o godzinie szesnastej w Sali Zegarowej pałacu przy Quai d'orsay była rozwinięciem koncepcji J. Monneta. Główne idee: Europa musi się zjednoczyć by zapobiec dalszym wyniszczającym kontynent wojnom; Fundamentem zjednoczenia musi być integracja gospodarcza państw Europy, punktem wyjścia zaś integracja gospodarcza Niemiec i Francji. Umieszczenie produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządzaniem zapewni natychmiatowe powstanie wspólnych fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego etapu Federacji Europejskiej, i zmieni los tych regionów, długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręża, którego były najdłużej ofiarami. Solidarność produkcji, która się w ten sposób nawiąże, ukaże, że wszelka wojna między Francją a Niemcami jest nie tylko nie do pomyślenia, ale i fizycznie niemożliwa. Powstanie tej potężnej jednostki produkcyjnej otwartej na wszelkie kraje, które zechcą w niej uczestniczyć, mogącej dostarczyć wszystkim krajom, które złączy, podstawowych elementów produkcji przemysłowej na takich samych warunkach, stworzy rzeczywiste fundamenty ich ekonomicznego zjednoczenia. Integracja gospodarcza narodów Europy zapewni im nie tylko stabilny rozwój, ale przez zbudowanie wspólnoty interesów praktycznie uniemożliwi wybuch kolejnej wielkiej wojny na kontynencie Realizacją idei Schumanna były Traktaty z Rzymu i Paryża powołujące wspólnoty: EWWiS, EurAtom i EWG, a następnie proces integracji europejskiej.

11 Europejski model rozwoju Zaczął się formować pod koniec XIX wieku, ale ostatecznego kształtu nabrał i upowszechni się po II WŚ Wpłynęły na niego różne tradycje: socjalistyczna i socjal-demokratyczna (Skandynawia, Wielka Brytania), chadecka (Niemcy) i konserwatywna Do jego upowszechnienia w Europie Zachodniej przyczyniła się rola Amerykanów na kontynencie europejskim po II WŚ, a zwłaszcza: Pomoc w ramach planu Marschalla Odciążenie od zobowiązań militarnych Główne idee: Konsensus jako narzędzie rozwiązywania konfliktów między- i wewnątrzklasowych (organizacje pracowników i pracodawców, rzecznictwo interesów, pośrednicząca rola rządu) Upowszechnienie fordowskiego systemu masowej produkcji i konsumpcji, co przyczyniło się do uformowania licznej warstwy wykwalifikowanych pracowników i niższych menadżerów oraz wkomponowania jej względnie bezkonfliktowo w struktury polityczne Rozbudowana administracja publiczna, dbająca o utrzymywania społecznej harmonii i dostarczanie wysokiej jakości usług/dóbr publicznych Regulowany kapitalizm i keynesowskie welfare state wśród podstawowych celów ekonomicznych państw europejskich było/jest dążenie do powszechnej poprawy jakości życia, ograniczenia różnic majątkowych, zasięgu patologii społecznych i minimalizacji bezrobocia.

12 Europejskie państwo dobrobytu po II WŚ rozwinięte welfare-state, (wysoki udział podatków w PKB); Rozbudowany system opiekuńczy skierowany przede wszystkim na ochronę najbardziej potrzebujących, ale wspierający wszystkich obywateli; Ochrona zatrudnienia Idea zrównoważonego rozwoju Instytucje publiczne, których celami jest ograniczanie lub powstrzymywanie nierówności na płaszczyźnie ekonomicznej i w innych formach; Kluczowa rola partnerów społecznych i innych instytucji promujących prawa pracownicze.

13 Główne idee integracji europejskiej I Wspólny rynek Wspólny rynek jako projekt polityczny Wspólny rynek jako klucz do rozwoju gospodarczego i sukcesu cywilizacyjnego Europy Wspólny rynek jako narzędzie konwergencji gospodarek europejskich likwidacji podziału na centrum i peryferia Jeden czy wiele modeli kapitalizmu w ramach wspólnego rynku? Pomiędzy regulowanym rynkiem socjal-demokratów a neo-liberalizmem

14 Główne idee integracji europejskiej II Integracja polityczna Czy Europa potrzebuje wspólnych instytucji politycznych: Europa narodów vs federacja europejska odwieczna debata Idea federacji europejskiej Koncepcja patriotyzmu konstytucyjnego Europa narodów Jaka demokracja? Idea demokratyczna w UE i nowe wyzwania dla demokracji Europa na arenie międzynarodowej Wspólna polityka czy polityka państw europejskich Czy wspólna polityka zagraniczna Europy jest możliwa do uzgodnienia

15 Główne idee integracji europejskiej III Europejski model społeczny Rozbudowane instytucje państwa dobrobytu, istotny stopień odpowiedzialności państwa w dziedzinie zatrudnienia i dostarczania usług publicznych; Przywiązanie do zasad sprawiedliwości społecznej (mających źródła w tradycji chadeckiej i socjal-demokratycznej) i wynikający z tego zestaw praw socjalnych i mechanizmów redystrybucji Przekonanie, że sprawideliwość społeczna przyczynia się do postępu i nie stoi w sprzeczności z konkurencyjnością gospodarki Dialog społeczny, wysoki stopień zorganizowania interesów, skuteczne rzecznictwo interesów przez partnerów społecznych Europejski model społeczny wobec globalizacji Zróżnicowane podejście państw europejskich do kwestii społecznych Welfare state i europejski model społeczny

16 Główne idee integracji europejskiej IV Europa na straży praw człowieka i obywatela Tradycja Rewolucji Francuskiej Europejska Konwencja Praw Człowieka (RE) i Europejski Trybunał Praw Człowieka Idea praw podstawowych w UE

17 Europeizacja w stronę teoretyzowania procesu integracji Co to jest europeizacja? Proces poszerzania obszaru integracji europejskiej Proces instytucjonalizacji na poziomie europejskim (rozwoju instytucji europejskich) Projekt polityczny Europy (idea integracji, model polityki, model kapitalizmu, model społeczny) jako formowanie się nowego bytu politycznego Proces penetracji polityki krajowej krajów UE przez instytucje europejskie

18 Europeizacja II Europeizacja jako proces poszerzania integracji Kierunki poszerzania dotychczas Przyszłe kierunki poszerzania Europa a europeizacja w kontekście poszerzania integracji

19 Europeizacja III Europeizacja jako proces pogłębiania integracji Od unii celnej do unii politycznej Państwa narodowe wobec procesu pogłębiania integracji Pogłębianie integracji jako dążenie do poprawy sprawności instytucji europejskich Negatywna i pozytywna integracja Pogłębiać czy poszerzać integrację?