Co warto wiedzieć o gospodarce :48:15

Transkrypt

1 Co warto wiedzieć o gospodarce :48:15

2 2 Pogrążona od wielu lat w kryzysie Grecja należy do słabiej rozwiniętych krajów UE. Tutejsza gospodarka, z PKB w wysokości 182,1 mld euro w 2013 roku, zajęła 12. miejsce w UE. Gospodarka jest mocno uzależniona od turystyki, usług żeglugowych i rolnictwa. Grecja jest słabo zintegrowana ze światową gospodarką, pod względem konkurencyjności zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej. Związane jest to m.in. z dominacją sektora publicznego, który wytwarza 40 proc. PKB, nadmierną biurokracją, a także powiązaniem świata polityki z gospodarką. Bolączką tutejszej gospodarki jest niewydolny system podatkowy i słaba ściągalność podatków, a także przestępstwa gospodarcze i korupcja. W porównaniu z krajami sąsiedzkimi ma jednak lepiej rozwiniętą infrastrukturę i wykwalifikowane kadry menadżerskie. Grecja jest jednym z największych beneficjentów funduszy strukturalnych i funduszu spójności UE.

3 3

4 4 Od wielu lat Grecja pogrążona jest w kryzysie. W 2010 r. ówczesny premier Jorgos Andreas Papandreou wystąpił do Komisji Europejskiej (KE), Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) o wsparcie dla kraju i uruchomienie pomocy finansowej o wartości ponad 237 mld euro. Do końca marca 2014 r. przekazano Grecji 214,9 mld euro, w tym 73 mld euro w ramach pierwszego pakietu wsparcia (52,9 mld euro państwa strefy euro i 20,1 mld euro MFW) i 141,9 mld euro w ramach drugiego pakietu (133,6 mld euro EFSF i 8,3 mld euro MFW). W lutym 2015 roku Grecja i pozostałe kraje strefy euro ustaliły, że program pomocy finansowej dla Aten zostanie przedłużony o cztery miesiące. Szef eurogrupy Jeroen Dijsselbloem po zakończeniu nadzwyczajnego spotkania

5 5 eurogrupy, czyli ministrów finansów państw strefy euro, w Brukseli mówił, że przedłużenie programu pomocowego dla Grecji o cztery miesiące, czyli do końca czerwca, związane jest z podjęciem przez ten kraj zobowiązań do "szerokiego i głębokiego procesu reform". Program pomocowy dla Grecji, który uchronił ten kraj przed bankructwem, miał wygasnąć 28 lutego, jednak Ateny zwróciły się o jego przedłużenie o pół roku. Nowy lewicowy rząd Grecji chce zmienić narzucone przez wierzycieli warunki udzielenia pożyczek, aby koszty społeczne reform i oszczędności były mniej dotkliwe. Pozostałe kraje strefy euro - na czele z Niemcami - żądały od Aten gwarancji, że będą kontynuować reformy. Rząd Grecji w połowie kwietnia 2015 r. zaprzeczył doniesieniom, jakoby przygotowywał się do ogłoszenia bankructwa i rezygnacji ze spłaty długów, jeśli nie uda mu się osiągnąć porozumienia w sprawie odblokowania pomocy finansowej od międzynarodowych pożyczkodawców. W kwietniu 2015 r. w wywiadzie dla francuskiego dziennika finansowego "Les Echos" laureat ekonomicznej nagrody Nobla Joseph Stiglitz skrytykował w mocnych słowach postawę pożyczkodawców Grecji, a zwłaszcza Niemiec. "Europejski Bank Centralny postępuje (wobec Grecji) w sposób, który jest nie do pomyślenia dla instytucji publicznej. To tak, jakby amerykańscy przywódcy pozwolili na bankructwo Kalifornii, nie kiwając przy tym palcem! EBC nie daje greckiemu rządowi żadnego pola manewru" - powiedział Stiglitz. Noblista przyznał, że szef EBC Mario Draghi zrobił wiele, by uratować strefę euro, ale już moralizatorskie zarzuty Berlina wobec Aten to tylko argument, który się stosuje, aby "skorzystali kredytodawcy" - uważa Stiglitz. Jego zdaniem strategia, jaką pożyczkodawcy (EBC, MFW i eurogrupa) przyjęli wobec kryzysu w Grecji od początku była błędna i pogorszyła kondycję tamtejszej gospodarki, za co nie należy winić Aten. Przymus stosowania polityki drastycznych oszczędności, jaki narzucono Grecji zdusił wzrost gospodarczy i stworzył błędne koło: skoro nie ma wzrostu gospodarczego, to Ateny tym bardziej nie są w stanie spłacać zadłużenia - ocenił noblista. W jego opinii "koszt wyjścia Grecji ze strefy euro byłby znacznie wyższy niż koszt uratowania tego kraju", a Europa powinna w swym własnym interesie zdobyć się na większą solidarność. Na początku maja 2015 r. władze Grecji zaapelowały do międzynarodowych kredytodawców Aten o przekazanie kolejnej transzy kredytu. Wskazały, że gospodarka nie ma już środków finansowych i powołały się na ostatnie postępy w negocjacjach o restrukturyzacji greckiego długu. "Postęp, jaki odnotowano, powinien stanowić podstawę do ułatwienia finansowania dla gospodarki greckiej" - mówił Gabriel Sakellaridis, rzecznik premiera Grecji Aleksisa Ciprasa. "Naglącą kwestią jest płynność finansowa" - wskazał. 11 maja 2015 r. Grecja skorzystała ze swego rachunku posiadania w Międzynarodowym Funduszu Walutowym dla spłacenia kolejnej transzy zobowiązań wobec MFW w kwocie 750 mln euro - poinformował Reuters. Każde państwo członkowskie ma w MFW dwa konta - jedno przeznaczone na jego coroczne proporcjonalne do produktu krajowego brutto wpłaty regularne oraz rachunek posiadania, z którego mogą być finansowane przedsięwzięcia doraźne. Jeden z rozmówców Reutera powiedział, że dla zrealizowania najnowszej płatności wzięto z rachunku posiadania około 650 mln euro. "Zrobiliśmy użytek z naszego rachunku posiadania w MFW. Rząd użył także około 100 mln euro ze swych rezerw gotówkowych" - zaznaczył. Według drugiego przedstawiciela rządu powstały niedobór rachunku posiadania musi zostać wyrównany w ciągu "kilku tygodni". Jak poinformował rzecznik rządu Grecji, drogą ustawową wyegzekwowano do tej pory przelanie do banku centralnego przez władze lokalne i inne instytucje publiczne ich funduszy w kwocie 600 mln euro, co ma pomóc w utrzymaniu płynności finansowej państwa.

6 6 Stała groźba bankructwa Grecji i brak postępu w jej rokowaniach z zagranicznymi kredytodawcami budziły obawy, że lewicowy rząd w Atenach nie spłaci kolejnej należnej MFW transzy i przeznaczy uzyskane w ten sposób środki na sfinansowanie przypadających na bieżący miesiąc płac pracowników sektora publicznego oraz emerytur. Gospodarka grecka wzrośnie w 2015 r. o 2,9 proc., a nadwyżka podstawowa, która nie uwzględnia spłaty odsetek od bardzo wysokiego zadłużenia, wyniesie 3,3 mld euro, czyli 3 proc. PKB - zakłada budżet na 2015 r. Deficyt budżetowy ma zmniejszyć się do 338 mln euro (0,2 proc. PKB) z 1,3 proc. w 2014 roku.

7 7 Źródło: Bank Światowy Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz Komisja Europejska przewidują wzrost greckiej gospodarki do 2,9 proc. w 2015 roku. Liczą też na szybsze tempo wzrostu dochodów z turystyki. W tej branży ożywienie jest już widoczne, podobnie jak w budownictwie. Według danych Greckiego Urzędu Statystycznego, turystyka przyjazdowa wzrosła w 2013 roku o 15,5 proc., do 17,9 mln osób. Najwięcej spragnionych słońca turystów pochodziło z Europy (88,1 proc.) - głównie z Niemiec, Anglii, Rosji i Francji. Grecję odwiedziło w tym czasie 385,5 tys. osób, czyli o 51,4 proc. więcej. W pierwszym kwartale 2014 roku liczba turystów wzrosła o 23,2 proc., dając nadzieję na osiągnięcie tegorocznego celu przyjazdów na poziomie 18,5 mln turystów. Niepokojący jest natomiast spadek produkcji oraz utrzymująca się ostatnio deflacja. Według danych EL.STAT produkcja przemysłowa w maju 2014 roku obniżyła się o 4,9 proc. w porównaniu z majem 2013, a w okresie styczeń-maj 2014 roku o 5,5 proc. Jeszcze niedawno inflacja w Grecji była jedną z najniższych w strefie euro. W czerwcu 2014 roku wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych utrzymał się poniżej zera, na poziomie minus 1,1 proc. wobec 2 proc. miesiąc wcześniej. Wskaźniki makroekonomiczne * 2015* PKB* -3,1-4,9-7,1-7,0-3,9 0,6 2,9

8 * 2015* Konsumpcja prywatna* -1,6-6,2-7,7-9,3-6,0-1,8 1,6 Konsumpcja publiczna* 4,9-8,7-5,2-6,9-4,1-1,8-2,0 Nakłady brutto na środki trwałe* -13,7-15,0-19,6-19,2-12,8 5,3 11,7 Stopa bezrobocia 9,5 12,6 17,7 24,3 27,3 26,0 24,0 Realne jednostkowe koszty pracy* 3,8-1,3-2,9-4,8-4,9-2,0-0,7 Inflacja 1,3 4,7 3,1 1,0-0,9-0,8 0,3 Eksport* -19,4 5,2 0,3-1,7 1,8 4,1 5,2 Import* -20,2-6,2-7,3-13,8-5,3-1,2 2,2 Deficyt budżetowy w % PKB* -15,6-10,9-9,6-8,9-12,7-1,6-1,0 Zadłużenie publiczne w % PKB 129,7 148,3 170,3 157,2 175,0 177,2 172,4 * - (% zmiana w skali roku) Źródło: European Economic Forecast, Spring 2014 (*prognoza) Bezrobocie

9 9 Bolączką Grecji jest wciąż wysokie bezrobocie. Kraj ten ma jeden z najwyższych w UE poziom długotrwale bezrobotnych. EL.STAT wyliczył, że stopa bezrobocia w kwietniu 2014 roku utrzymała się na poziomie sprzed miesiąca i wyniosła 27,3 proc. wobec 27,5 proc. rok wcześniej. Problem braku pracy dotyczy głównie młodych Greków. Chociaż widać tu lekką poprawę, to nadal stopa bezrobocia wśród młodych mieszkańców kraju sięga 56,3 proc., podczas gdy w 2013 r. było to 58,9 proc. Wiele osób nie ma nawet prawa do zasiłku. Świadczenie takie, w wysokości 360 euro, pobiera jedynie co dziesiąty z 1,3 mln bezrobotnych. Najwyższe bezrobocie jest w Regionie Zachodnia Macedonia. Źródło: Bank Światowy Pomimo niektórych korzystnych sygnałów dotyczących greckiej gospodarki, w ocenie OECD Economic Policy Reform Going for Growth 2013 kraj ten nadal potrzebuje reform likwidujących bariery w konkurencyjności gospodarki, unikania płacenia podatków i rozszerzenia zakresu podmiotowego i przedmiotowego podatków. Konieczna jest też poprawa jakości i efektywności systemu edukacji, efektywności polityki rynku pracy czy lepsza efektywność administracji publicznej. Poprawę kondycji tutejszej gospodarki odzwierciedla niedawna ocena agencji ratingowej Moody s, która podniosła perspektywę dla greckiego systemu bankowego z negatywnej do stabilnej. Analitycy oczekują poprawy wzrostu gospodarczego, który w połączeniu z przeprowadzoną rekapitalizacją, odzyskaniem dostępu do rynku międzybankowego i międzynarodowych rynków kapitałowych doprowadzi do zmniejszenia presji i stabilizacji zyskowności banków w 2015 r. Grecka gospodarka powoli poprawia swoją konkurencyjność. W rankingu World Economic Forum (Global Competitiveness Index ) Grecja zajęła 91. miejsce na 148 państw, poprawiając swoją pozycję o pięć oczek w górę. Pod względem pogarszających się podstawowych wskaźników makro kraj ten zajął jednak 147. miejsce, paraliżu rynków finansowych 138, niskiej produktywności rynku pracy ; nieefektywności

10 10 instytucji publicznych Źródło: Bank Światowy W rankingu konkurencyjności World Economic Forum The Europe 2020 Competitiveness Report: Building a More Competitive Europe 2014 wśród 28 krajów UE Grecja uplasowała się na 26. pozycji, wyprzedzając tylko Bułgarię i Rumunię. Grecja wypadła lepiej w rankingu oceniającym warunki do prowadzenia biznesu - Doing Business Kraj ten zajął 72. miejsce na 189 państw, czyli wobec 2013 roku poprawił swoją lokatę o sześć pozycji. Było to możliwe głównie dzięki reformie w zakresie ochrony inwestora, wprowadzeniu prostszej formy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz zniesieniu minimalnych progów kapitałowych dla tych podmiotów. Zasoby naturalne Grecja ma potwierdzone zasoby złota na Półwyspie Chalcydyckim, a na Morzu Jońskim oraz w basenie Morza Śródziemnego złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Występują też inne surowce mineralne, m.in.: węgiel brunatny (lignit), marmur oraz kruszywa i skały wykorzystywane w budownictwie (kamień wapienny, piasek, grys, gips, kaolin, pucolany, skalenie sodowe, kruszywo budowlano-drogowe), rudy niklu (greckie lateryty), boksyty, magnezyt, siarczki cynku i ołowiu, a także huntyt-hydromagnezyt, bentonit, perlit, pumeks.

11 11 Wskaźniki ekonomiczne Wyszczególnienie PKB (w mld EUR) c. bieżące 233,2 231,1 222,2 208,5 193,3 182,1 181,9 187,9 197,1 PKB, wartość na 1 mieszkańca (EUR) PKB, wartość na 1 mieszkańca w jednostkach parytetu siły nabywczej (w % - EU27=100%) Tempo wzrostu PKB w % -0,2-3,1-4,9-7,1-7,0-3,9 0,6 2,9 3,7 Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w % -9,8-15,7-10,7-9,5-9,0-13,1-2,2-1,0-0,8 Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w % 113,0 129,7 148,3 170,3 157,2 175,0 177,2 172,5 162,9 Stopa inflacji (HICP) 4,2 1,3 4,7 3,1 1,0-0,9-0,8 0,3 1,1 Stopa bezrobocia w % 7,7 9,5 12,6 17,7 22,8 25,8 24,5 22,5 19,5

12 12 Wyszczególnienie Wartość eksportu towarów (w mld EUR) 25,1 20,1 23,3 26,3 27,9 28,1 28,8 30,1 31,7 Wartość importu towarów (w mld EUR) 73,8 57,4 55,1 55,5 49,6 46,7 46,1 47,0 48,7 Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w % -14,9-11,2-10,1-9,9-2,4 0,7 0,2 0,8 - Źródło: KE, Eurostat, El.Stat (maj 2014) Źródło: European Economic Forecast, KE, Eurostat, El.Stat, MG, MSZ

13 13