Tezy do egzaminu licencjackiego z historii społecznej Europy w 2014 roku.

Transkrypt

1 Dr hab. Witold Matwiejczyk, prof. KUL Tezy do egzaminu licencjackiego z historii społecznej Europy w 2014 roku. 1. Wkład starożytnej Grecji do dziedzictwa kulturowego Europy: - wiedza naukowa - myśl i praktyka polityczna (polis, demokracja) - literatura 2. Wkład starożytnego Rzymu do dziedzictwa kulturowego Europy: - prawo - myśl i praktyka polityczna i administracyjna (res publica, civitas, imperium) - literatura 3. Chrześcijaństwo początki (I-VI w.): - rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa w Azji Mniejszej i w Europie - nowa antropologia - przeplatanie się chrześcijaństwa i dziedzictwa antyku - chrześcijańska koncepcja państwa 4. Narodziny Europy średniowiecznej: - Europa jako Christianitas - dwie władze uniwersalne: papiestwo i cesarstwo - społeczeństwo trzech stanów: duchowni rycerze pracujący - dziedzictwo barbarzyńców 5. Europa średniowieczna i jej podstawowe struktury: - państwa: monarchie i republiki - społeczeństwa: rządzący i rządzeni stosunki lenne na wsi - miasta: przestrzeń wolności przestrzeń zmian 6. Europa średniowieczna wobec sąsiadów: - Bizancjum Cesarstwo Wschodnie Kościół grecki (prawosławny) - Bliski Wschód krucjaty, stosunki z muzułmanami - Dalekie kraje Azji: Imperium Mongolskie, Chiny 7. Europa średniowieczna i jej kultura: - myśl naukowa: powstanie i rozwój uniwersytetów - myśl polityczna i prawna 1

2 8. Europa na przełomie (XV-XVI wiek): - wielkie odkrycia geograficzne i ich skutki: dla Europy; dla świata - rozpad jedności religijnej chrześcijaństwa europejskiego na dwie tradycje: katolicką i protestancką - odejście w przeszłość dwóch uniwersalnych władz Europy: papiestwa i cesarstwa 9. Europa renesansu: - nowa myśl polityczna: Nicolo Machiavelli, Jean Bodin - wojny religijne: nietolerancja i tolerancja 10. Dyplomacja europejska w epoce nowożytnej: - prawo narodów - wojna sprawiedliwa i niesprawiedliwa - pomiędzy rodziną panującą a państwem obywateli 11. Oświecenie w Europie: - oświeceniowy racjonalizm - zasady budowania państwa i mechanizmy sprawowania władzy: Monteskiusz i Rousseau - religia i Kościół - człowiek poddany obywatel 12. Rewolucja francuska i jej następstwa w Europie - od deklaracji praw człowieka do konstytucji jakobińskiej: zmiany ustrojowe i polityczne Francji w okresie rewolucji - obywatele i wykluczeni: od ustawy cywilnej o duchowieństwie do konkordatu Napoleona 13. Rozbiory Rzeczpospolitej i nowa konfiguracja geopolityczna w Europie - wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczpospolitej. - nowy układ sił w Europie: (Turcja, Francja, Saksonia, Szwecja; Rosja, Prusy, Austria, Anglia) 14. Wojny Napoleońskie i ich wpływ na Europę i świat. - od wojny z Austrią do wojny z całą Europą koalicje antynapoleońskie - zmiany ustrojowe, polityczne i społeczne w okresie napoleońskim (kodeks cywilny itp.) 15. Rozwój ideologii i doktryn społeczno-politycznych w XIX. - Liberalizm, socjalizm, konserwatyzm, nacjonalizm. 16. Kolonializm - nowe oblicze ekspansji europejskiej. Powstawanie i eksploatowanie imperiów kolonialnych: Wielka Brytania, Cesarstwo Niemieckie, Francja, Belgia, Włochy, Holandia, Hiszpania. 2

3 17. Przebudzenie narodów: powstawanie nowych państw narodowych w Europie XIX w. - Grecja - Belgia i Irlandia - Niemcy i Włochy - kwestia bałkańska (Rumunia, Bułgaria, Serbia i Chorwacja). 18. Rewolucje naukowe i technologiczne XIX i początków XX wieku. - fizyka i chemia -biologia i medycyna - zmiany w dziedzinie transportu i komunikacji miedzy ludźmi - zmiany w infrastrukturze wielkich miast europejskich - Od epidemii do higieny i gimnastyki zmiany w opiece zdrowotnej 19. Konferencje pokojowe w Europie XIX w. i rywalizacja wielkich mocarstw: Rosja, Wielka Brytania, Francja, Cesarstwo Niemieckie, Cesarstwo Austro-Węgierskie. 20. Rewolucje i powstania narodowe w Europie XIX-XX wieku: wymień i scharakteryzuj kilka przykładów ( np. rewolucja lutowa, marcowa, lipcowa i październikowa; powstania polskie, powstanie greckie, węgierskie, irlandzkie. 21. Papiestwo i Kościół rzymskokatolicki wobec zmieniającej się Europy w XIX-XX wieku: - Kościół katolicki i papiestwo w Europie po Kongresie Wiedeńskim - stosunek Kościoła do nowych prądów społeczno politycznych: liberalizmu, socjalizmu i masonerii - I Sobór Watykański i utrata świeckiego władztwa papieży (Państwa Kościelnego) - odkrycie wagi kwestii społecznych (Leon XIII encyklika Rerum novarum i następne) - nowe kierunki w duszpasterstwie i życiu religijnym. 22. I wojna światowa i jej następstwa: - układ sił w Europie przed I wojną światową: bloki militarno wojskowe i konflikty interesów między mocarstwami - przebieg działań wojennych na froncie wschodnim i zachodnim: , postanie nowych państw - powstanie nowej organizacji międzynarodowej Ligi Narodów - początki rewolucji obyczajowej (zrównanie w prawach kobiet i mężczyzn) 23. Narodziny burzy: powstanie i rozwój trzech totalitaryzmów: komunizmu, faszyzmu, hitleryzmu II wojna światowa i jej następstwa: - przebieg działań wojennych , ,

4 - straty materialne i straty ludzkie - Konferencje pokojowe i podział Europy na strefy wpływów 25. Świat po 1945 roku. Zmierzch dominacji europejskiej rozpad europejskich imperiów kolonialnych: Wielka Brytania, Francja, Włochy, Belgia, Holandia. - Sytuacja na Dalekim Wschodzie (ZSRR, Chiny, Japonia, USA, Korea, Wietnam) - Sytuacja na Bliskim Wschodzie ( Syria, Palestyna, Izrael, Egipt) - Początki zimnej wojny i bipolarny układ sił na świecie - Podział Europy na dwa bloki. 26. Sytuacja społeczna, polityczna i gospodarcza w państwach europejskich zdominowanych przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich: Sytuacja społeczna, polityczna i gospodarcza w państwach Europy zachodniej: Początki integracji europejskiej: Europa jedność w różnorodności. Poglądy na temat podziałów historycznych, gospodarczych i cywilizacyjnych Europy. 30. Od klasycyzmu do postmodernizmu - prądy artystyczne i literackie w sztuce i kulturze europejskiej od XVIII do XX w. Bibliografia: Bedouelle Guy, OP, Kościół w dziejach, tłumaczyła Aldona Fabiś, Poznań, Pallotinum, 1994, ss Croce Benedetto, Historia Europy w XIX wieku, przełożyła Joanna Ugniewska, wstępem poprzedził Bronisław Geremek, posłowiem opatrzył Gustaw Herling-Grudziński, Warszawa, Czytelnik, 1998, ss Chwalba Andrzej, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa, PWN, 2008, ss Halecki Oskar, Historia Europy - jej granice i podziały, przełożył Jan Maria Kłoczowski, Lublin, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, ss. 185, [1]. Kłoczowski Jerzy, Nasza tysiącletnia Europa, Warszawa, Świat Książki, 2010, ss Łukaszewski Jerzy, O Polsce i Europie bez niedomówień, Warszawa, Noir sur Blanc, 2006, ss. 232, [4]. Łukaszewski Jerzy. Cel: Europa: dziewięć esejów o budowniczych jedności europejskiej, Warszawa, Noir sur Blanc, 2002, ss. 266, [2]. 4

5 Miłosz Czesław, Rodzinna Europa, Warszawa, Czytelnik, 1990, ss. 317 [i wydania następne]. Mieroszewski Juliusz, Finał klasycznej Europy, wybrał, opracował i wstępem opatrzył Rafał Habielski, Lublin, Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997, ss. Pomian Krzysztof, Europa i jej narody, przełożyła Małgorzata Szpakowska, Warszawa, PIW, 1992, ss. 218 [i następne wydania]. Tomaszewski Jerzy, Europa Środkowo-Wschodnia Powstanie, ewolucja i kryzyz realnego socjalizmu, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992, wydanie 2 zmienione, ss Dziesięć wieków Europy. Studia z dziejów kontynentu, pod redakcją Janusza Żarnowskiego, [autorzy: Janusz Żarnowski, Bronisław Geremek, Janusz Tazbir, Emanuel Rostworowski, Andrzej Zahorski, Mieczysław Żywczyński, Józef Chlebowczyk, Wiktoria Śliwowska, Anna Garlicka, Tadeusz Cieślak, Romuald Wojna, Maciej Koźmiński, Piotr Łossowski], Warszawa, Czytelnik, 1983, ss Historia Europy, pod redakcją Johna Stevensona, przekład Roman Gołędowski; [autorzy: Peter Liddel i inni], Warszawa, Annapurna - Gondwana 2006, ss Historia Europy, pod redakcją Antoniego Mączaka, opracował Stanisław Grzybowski [i inni], wydanie 2 bez zmian, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, ss. 854, [2] [112]. Historia Europy, [opracowana przez 12 europejskich historyków], [inicjator dzieła Frédéric Delouche], [autorzy] Jacques Aldebert [i inni, tłumaczenie z francuskiego Elżbieta Jamrozik i inni], Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, ss. 383, [2]. Historia Europy Środkowo-Wschodniej, t. 1, pod redakcją Jerzego Kłoczowskiego ; autorzy tomu Daniel Beauvois [i inni], tłumaczenie Jan Maria Kłoczowski, Urszula Paprocka-Piotrowska], Lublin, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, ss Historia Europy Środkowo-Wschodniej, t. 2, pod redakcją Jerzego Kłoczowskiego, autorzy tomu Natalia Aleksiun [i inni], tłumaczenie Jan Maria Kłoczowski]; Lublin, Instytut Europy Środkowo- Wschodniej, 2000, ss. 353,[1]. Unia Europejska. Podręcznik akademicki, Lucjan Ciamaga, Ewa Latoszek, Krystyna Michałowska- Gorywoda, Leokadia Oręziak, Eufemia Teichmann, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ss. [warte polecenia ze względu na krótkie noty dotyczące historii integracji europejskiej i jej przemian]. 5