Pierwsza wizyta szczepienna. Pierwsza wizyta szczepienna. Pierwsza wizyta szczepienna. Cytat

Transkrypt

1 Pierwsza wizyta szczepienna Pierwsza wizyta szczepienna - jak optymalnie chronić niemowlę? Leszek Szenborn Profesor AM we Wrocławiu Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych AM we Wrocławiu jako przedstawienie dziecka lekarzowi (rozmowa o najbliższej przyszłości dziecka) Wizyta pomiędzy opuszczeniem oddz.neonatologicznegoa właściwą wizytą szczepienną (patronaż) Jako wizyta z wykonaniem pierwszych szczepień Pierwsza wizyta szczepienna Lekarz występuję jako Doradca z wyboru Doradca z urzędu Doradca przygodny Pierwsza wizyta szczepienna Lekarz ma okazję do zaprezentowania siebie jako osoby posiadającej wiedzę, znającą scenariusz opieki nad dzieckiem, wskazującą koalicjantów (instytucje, książki, poradniki ) zagrożenia (przeciwnicy szczepień, ograniczenia internetu) Cechy współczesnego społeczeństwa Łatwy dostęp do informacji (internet) Brak zaufania do nauki Słabe przeciętne wykształcenie Niechęć do ryzyka Gotowość do sądowego rozstrzygania sporów Lekarz spostrzegany jest jako zarządzający wiedzą a nie źródło wiedzy Cytat Brak wiary w dowiedzione prawdy dobrze charakteryzuje obecne czasy. Odrzucanie tego, co prawdziwe, i wiara w to, co niedorzeczne w ten sposób głupota ludzka upomina się o swoje prawa. Ta sama niezdolność do wydawania właściwych osądów, która nie pozwala uznać prawdy, nie szczędzi pochwał oparom fikcji Muir Gray Lancet 1999;354:

2 Brak wiary w dowiedzione prawdy dobrze charakteryzuje obecne czasy. Odrzucanie tego, co prawdziwe, i wiara w to, co niedorzeczne w ten sposób głupota ludzka upomina się o swoje prawa. Ta sama niezdolność do wydawania właściwych osądów, która nie pozwala uznać prawdy, nie szczędzi pochwał oparom fikcji John Simon Przewodniczący Komisji Zdrowia (Boardof Health), 1853 w. L.Borysiewicz: Prevention is better than cure Clinical Medicine 2009,Vol 9,6:572-83, przekład dr n. med. Krzysztof Kurek IGNORANCJA JEST MNIEJ GROŹNA NIś POCZUCIE, śe COŚ SIĘ WIE Badanie dr Sarah Brewer Socjologiczne badanie 6606 rodziców z 14 państw zakończone w styczniu 2005r. Wyniki: Rodzice wierzą, że szczepienia są podstawową drogą ochrony ich dzieci. Podstawowym źródłem informacji o szczepieniach jest lekarz opiekujący się dzieckiem. Badanie dr Sarah Brewer Rodzice są zaniepokojeni z powodu sprzecznych informacji pojawiających się na temat szczepień, a zwłaszcza ich bezpieczeństwa. Brakuje im dialogu z lekarzem i chcą być włączeni w proces decyzyjny dotyczący ich dziecka. Głównym czynnikiem decydującym o szczepieniu jest postawa lekarza opiekującego się dzieckiem Rozmowa o obowiązkowym PSO Rozmowa o obowiązkowym PSO Nie ma zastrzeżeń, co do potrzeb skuteczności Są zastrzeżenia, co do do wieku bezkomórkowy krztusiec Tiomersal Przykład HIB Autorytet sąsiadki Opinia lekarza (urzędowa) poznajcie moją opinię No vaccination no school 2

3 Zastrzeżenia /obawy rodziców dotyczą dwóch dziedzin Czy szczepienia wykonuje się za wcześnie? Dziecko musi być zaszczepione przed zachorowaniem, mamy dowody, że szczepienia są bezpieczne i skuteczne WZW B TBC, krztusiec, Hib Czy karmienie piersią może zapewnić dziecku specyficzną odporność przeciwko chorobom, którym zapobiegamy metodą szczepień? Nie do większości zakażeń u niemowląt nie dochodzi drogą przewodu pokarmowego Przeciwciała zawarte w mleku matki ulegają proteolizie Przechodzenie specyficznych przeciwciał z jelita do krwi u ludzi nie ma znaczenia inaczej jest np.ukonia. Rozmowa o zalecanej części kalendarza szczepień Uświadomienie potrzeb skąd się wzięły jeśli choroby były zawsze? Niechęć do zalecania rodzicom szczepień z powodu kosztów. Umiejętność argumentacji przeciw typowym mitom i przesądom dotyczącym szczepień. Za dużo szczepień Przeładowanie układu odpornościowego Odsuwanie szczepień bo za dużo na raz (sz.skojarzone) Odsuwanie szczepień z powodu nieistotnych, najczęściej fałszywych przeciwwskazań. Rozmowa o zalecanej części kalendarza szczepień Lekarz powinien zalecić szczepienia dodatkowe, ponieważ ciąży na nim prawny obowiązek. Lekarz jest doradcą rodziców i radzi zgodnie z ze swoją wiedzą opartą na faktach. Należy traktować rodziców jak partnerów Lekarz nie powinien ulegać oczekiwaniom rodziców, powinien je poznać, a potem kształtować. 3

4 Rzęski Błona komórkowa CO SIĘ STAŁO? NIE DLACZEGO? Błona zewnętrzna Otoczka Toksyny Nucleozyd LOS = O-antygen Fimbriae PT HLT TC ACT FHA Pertaktyna Agglutinogeny = K-antygen Czy szczepionki osłabiają, (wyczerpują) układ odpornościowy? NIE Nawet młode niemowlę może odpowiedzieć jednoczasowo na różnych antygenów stąd można przyjąć, że 10 szczepionek podanych jednocześnie wykorzystuje zaledwie 0.01% -0,1% zdolności organizmu do odpowiedzi immunologicznej Choroby tak, ale nie szczepienia (odra, ospa wietrzna i krztusiec) Inne dodatkowe argumenty Oporność na antybiotyki lub brak skutecznego leczenia (pneumokoki, Hib, wirusowe zapalenia mózgu) Ochrona przed zachorowaniem na nowotwory (WZW B, HPV) Zmniejszają ryzyko zakażenia i zapobiega niepotrzebnej hospitalizacji (rotawirusy) Szczepionki przeciwko sepsie (Hib, pneumokokom,meningokokom) Rozmowa o zalecanej części kalendarza szczepień Opisać rodzicom sytuację w jakiej znajdzie się ich dziecko, jeżeli go nie zaszczepią. Będą współwinni wiedza na temat zagrożenia poszczególnymi chorobami wobec wiedza na temat odczynów niepożądanych. Wybór szczepionki zalecanej jako problem ekonomiczny Nie tylko w kategoriach kosztów Szczepienie jako inwestycja Szczepienie jako polisa ubezpieczeniowa Szczepienie jako prezent 4

5 Pierwsza wizyta szczepienna jako przedstawienie dziecka lekarzowi (rozmowa o najbliższej przyszłości dziecka) Wizyta pomiędzy opuszczeniem oddz.neonatologicznegoa właściwą wizytą szczepienną (patronaż) Jako wizyta z wykonaniem pierwszych szczepień Wcześniej zapewnić dostępność szczepionek Program szczepień ochronnych na rok 2010 (pierwszy rok życia) Wiek mies. Obowiązkowe noworodek TBC WZW B 2 DTP HIB 3 / 4 DTP HIB WZW B IPV Alternatywa / uzupełnienie DTaP +IPV+Hib+WZWB + PNC + Rota DTaP + IPV+ Hib +WZW B +PNC +ROTA +MNC OCENA stanu zdrowia dziecka Sprawdzenie czy zostało zaszczepione przeciwko gruźlicy optymalnego wariantu szczepień indywidualnych priorytetów (doświadczenia rodziców) Pierwsza wizyta Na co zwrócić uwagę, co sprawdzić w dokumentacji dziecka? wywiad rodzinny, w tym choroby obciąŝające u bliskich krewnych (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie) m.in. niedobory odporności, nagłe zgony z powodu zakaŝeń sytuacja zdrowotna i socjalno-bytowa osób mieszkających z dzieckiem przebieg ciąŝy stan po urodzeniu, przebieg okresu noworodkowego (ksiąŝeczka zdrowia dziecka, dokumentacja szpitalna) dotychczasowe szczepienia Ŝywienie i rozwój wywiad alergologiczny (anafilaksja), neurologiczny, przebyte choroby Jak informować Informować kompleksowo, rzetelnie, obiektywnie w tym m.in. o potencjalnych NOP przekazać przystępnym językiem zapytać czy wszystko jest zrozumiałe? zapytać czy są jakieś pytania? Przekazać, Ŝe istnieją konsekwencje prawne dla lekarza, gdy pacjent zachoruje i/lub dozna uszczerbku na zdrowiu a lekarz zaniechał obowiązku informacyjnego nierzetelnie informował poświadczyć w dokumentacji lekarskiej i podpis rodzica jakie NOP mogą wystąpić i jak postępować zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego Wytłumaczyć znaczenie związku czasowego O zasadach stosowania środków przeciwgorączkowych paracetamol lub ibuprofen (podać dawki) zaleŝnie od wieku, masy ciała, drogi podania szczepionki nie stosować profilaktycznie rutynowo poradzić wcześniejsze zaopatrzenie się w leki p. gorączkowe kiedy naleŝy się kontaktować z lekarzem lub zgłosić się w najbliŝszej placówce medycznej w razie wystąpienia NOP 5

6 badanie kwalifikacyjne odpowiedzialność lekarza wywiad + badanie fizykalne w celu zminimalizowania ryzyka cięŝkich NOP (bezpieczeństwo) przeciwwskazania okresowe krótkotrwałe odłoŝenie szczepienia do czasu ustabilizowania się stanu dziecka kwalifikacja dotyczy określonej szczepionki (preparatu) zaburzenia rozwoju mogą być powodem odroczenia szczepienia przeciwko krztuścowi obserwować dziecko w punkcie szczepień przez min po szczepieniu w celu zapewnienia pomocy w przypadku reakcji anafilaktycznej omdlenia Komfort i bezpieczeństwo szczepień a poszerzenie oferty szczepień Większy komfort, sposób poprawy akceptacji szczepień, czy po prostu potrzeba? NOP po pierwotnym szczepieniu DTwP i DTaP Krztusiec Tężec Polio Hib błonica HBV Odsetek podanych dawek szczepionki Objawy odnotowane w ciągu 48 godzin po szczepieniu (odsetek podanych dawek) Infanrix Hexa n=1275 DTwP n=455 Ból zaczerwienienie obrzęk gorączka Bezpieczeństwo szczepionek skojarzonych Nie stwierdzono istotnych różnic w reaktogenności szczepionek 4-, 5-, 6-składnikowych w porównaniu ze szczepionkami monowalentymi Mallet E. i wsp. Vaccine 2004;22: Szczepionki skojarzone Po decyzji o uŝyciu szczepionki 5- lub 6- składnikowej - konsekwentne jej stosowanie szczepionki stosować zgodnie z ChPL brak badań zamiennego stosowania szczepionek 5- i 6-skladnikowych dodatkowe dawki przeciwko WZW B i IPV bezpieczne, nie zwiększają ryzyka NOP przeciwko WZW B nawet konieczna, gdy 3 dawka przed 6. mŝ. 35 6

7 Szczepionki skojarzone należy pamiętać, że szczepionkę DTPado szczepień pierwotnych można podać przed lub po DTPw, można wymiennie stosować produkty różnych firm HBV, IPV, OPV, Hib, DT, DTPw Korzyści ze stosowania szczepionek skojarzonych Poprawa zaufania i akceptacji Praktyczny i prosty schemat stosowania Większa zgoda na stosowanie szczepionek i lepsze wykonawstwo szczepień przez zapewnienie ochrony w odpowiednim czasie Zmniejszenie kosztów przechowywania, wyposażenia i podawania Umożliwiają kontrolowanie więcej niż jednej choroby Szczepienie p-pneumokokom Ważne, aby wcześnie zaczynać, nie odkładać i kontynuować do 2 roku życia Dać przykład, że otrzymują go obowiązkowo i bezpłatnie wszystkie dzieci z grup ryzyka Od nowego roku prawdopodobnie wszystkie wcześniaki Szczepienie p-zakażeniom rotawirusowym Wszystkie dzieci w pierwszych latach życia są zagrożone skutkami zakażenia rotawirusami - nie istnieją grupy ryzyka Szczepienia przeciwko RV należy zaoferować każdemu zdrowemu niemowlęciu począwszy od 6 tygodnia życia ( wg zaleceń ESPID/ESPGHAN) Preparaty kriopochodne a szczepienie p-rotawirusom Po podaniu preparatu zawierającego przeciwciała, szczepienie przeciwko rotawirusom należy opóźnić o 6 tygodni. Uwaga! Jeśli miałoby przesunąć szczepienie 13. tygodnia życia, pierwszą dawkę podać nie później niż w 12. tygodniu życia dziecka, a zalecany cykl szczepienia zakończyć przed upływem 24. tyg. życia Odmowa zgody na szczepienie wyjaśnić motywy i obawy rodziców, przedstawić ryzyko i konsekwencje rezygnacji ze szczepień uzyskać pisemne oświadczenie odmowy pomimo informacji Zgłosić Państw. Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu 7

8 Jak postępować w przypadku odmowy? Korzyści widoczne daj czas do namysłu, umów się na kolejną wizytę za 1-2 tyg., nie naciskaj wielu rodziców zmieni zdanie, choć nie wszyscy ale wszyscy Ciebie wysłuchają pomóŝ wybrać inną profilaktykę tym, którzy odmawiają szczepień gdy rodzice nadal odmawiają zgody kiedy muszą zgłaszać fakt nieszczepienia dziecka w dokumentacji oświadczenie i podpis rodziców (czytelny) zgłoszenie pisemne do PPIS (kwartalne) koniec roli lekarza PPIS moŝe wnosić o karę grzywny Korzyści niewidoczne 8