131 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y

Transkrypt

1 131 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y Wstęp Każdy proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dąży przede wszystkim do ukazania prawdy o danym małżeństwie. Uczestniczące w tym procesie osoby, zgodnie z przynależną im rolą, wspólnie uczestniczą w poszukiwaniu prawdy dotyczącej danego małżeństwa. Prawda ta, oparta na nauczaniu Kościoła odnośnie do małżeństwa, dopuszcza możliwość, iż małżeństwo od samego początku nie zaistniało czyli zostało zawarte nieważnie 1. Udowodnienie zatem nieważności małżeństwa jest obaleniem domniemania uznającego każdy związek za ważnie zawarty, zgodnie z kan KPK/83 2. Kościół od początku swojego istnienia przedstawia w sposób dogłębny doktrynę o nierozerwalności świętego węzła małżeńskiego. Prawo Kościoła do rozpatrywania spraw o nieważność małżeństwa jest prawem naturalnym, a więc niezależnym od władzy świeckiej. Wynika ono z natury Kościoła ustanowionego przez Chrystusa oraz sakramentalnego charakteru małżeństwa 3. Instytucja procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, mająca bogate dzieje, była i pozostaje nadal przedmiotem szczególnej uwagi ustawodawców kościelnych, którzy pragną nadać jej kształt odpowiadający wymogom czasu, z poszanowaniem zasady nierozerwalności małżeństwa 4. Uproszczenie procedury na mocy motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus Papież Franciszek, zachęcony głosami braci w biskupstwie i innych wiernych, podjął się dzieła reformy procesu o nieważność małżeństwa. Efektem trzyletnich prac jest List Apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus 5, reformujący kanony Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. List Ojca Świętego ma na względzie nie tylko zagwarantowanie właściwego funkcjonowania sprawiedliwości w Kościele, ale przede wszystkim wychodzi naprzeciw potrzebie uproszczenia procedury orzekania nieważności małżeństwa przy zagwarantowaniu ochrony jedności w wierze i w dyscyplinie dotyczącej małżeństwa. Ojciec Święty zauważa, że miłość i miłosierdzie wymagają, aby Kościół jak matka stał się bliski swoim dzieciom, które czują się odłączone. Salus animarum, a zatem troska o zbawienie dusz, która pozostaje najwyższym celem instytucji, ustaw i prawa, staje się główną ideą i motywacją dokonywania reformy, która porządkuje i upraszcza przebieg procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa. Analiza dokumentu pozwala wskazać obecne w nim podstawowe zasady, wokół których osnute są szczegółowe postanowienia ustawodawcy. W motu proprio czterokrotnie przywołano zasadę ochrony nierozerwalności małżeństwa. We wstępie do motu proprio Franciszek podkreśla, iż w kwestii małżeństwa Kościół przez wieki, będąc coraz bardziej świadomy słów Chrystusa, rozumiał i przedstawiał w sposób dogłębny doktrynę o nierozerwalności świętego węzła małżeńskiego 6. Uproszczenie procedur, co podkreśla sam papież, nie ma na celu promowanie nieważności małżeństwa, ale przyśpieszenie procesów, jak również ich uproszczenie w taki sposób, aby serca wiernych, którzy oczekują na wyjaśnienie swojej sytuacji, nie były zbyt długo zniewolone przez mroki wątpliwości z powodu opóźnień w wydaniu wyroku 7. Do najważniejszych zmian w uproszczonej procedurze papieża Franciszka należy wprowadzenie zasady, iż jeden wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa podlega wykonaniu, po upływie terminów ustalonych w kan A. Bartczak, Obrona ważności małżeństwa w perspektywie poszukiwania prawdy o małżeństwie w czynnościach obrońcy węzła małżeńskiego, Ius Matrimoniale 14 (20) 2009, s Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 (1983) II, pp ; Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań (Dalej KPK/83). 3 Por. T. Pawluk, Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II, t. 4, Dobra doczesne Kościoła. Sankcje w Kościele, Procesy, Olsztyn 2009, s W. Góralski, Wprowadzenie do motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, [w:] Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s Papież Franciszek, List apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, reformujący kanony Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa, tekst łacińsko-polski, Tarnów 2015 (Dalej: MIDI). 6 MIDI, s Por. G. Leszczyński, Założenia ogólne motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, [w:] Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s

2 K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y S t r o n a 132 KPK/83 8, co świadczy o złagodzeniu dyscypliny procesowej. Dzięki temu trybunały apelacyjne skoncentrują się na sprawach prowadzonych w I stopniu. Wprowadzenie procesu jednoinstancyjnego przez ustawodawcę nie narusza zasady apelacji od wyroku, a jedynie zmienia jej zasady. Apelacja nadal stanowi zasadę procesu małżeńskiego. Różnica wprowadzona przez motu proprio Papieża Franciszka ukazuje się w tym, iż obecnie apelacja może zostać wniesiona na życzenie stron lub obrońcy węzła małżeńskiego, a także promotora sprawiedliwości, jeśli występuje on w procesie 9. Apelacja ta może dotyczyć zarówno wyroków pro nullitate, jak i wyroków pro validate. Założenie papieża Franciszka znosi zatem obowiązkową apelację do II instancji. Należy zauważyć, że zgodnie z kan KPK/83 termin złożenia apelacji liczy się od dnia otrzymania wiadomości o ogłoszeniu wyroku, co w świetle nowych przepisów jest niezwykle ważne 10. Koniecznym jest również wskazanie trybunału Roty Rzymskiej jako trybunału apelacyjnego II stopnia dla wszystkich sądów I instancji. Właśnie ta norma, oprócz apelacji do trybunału metropolitalnego, została bardzo mocno zaakcentowana przez papieża Franciszka w założeniach ogólnych do omawianego motu proprio, gdzie zauważa, iż apelacja do trybunału zwyczajnego Stolicy Apostolskiej jest poszanowaniem starożytnej zasady prawnej, która umacnia więzi między Stolica Piotrową i Kościołami partykularnymi, dbając jednakże w dyscyplinie prawa, aby nie wynikła z tego szkoda dla zbawienia dusz 11. W odniesieniu zaś do apelacji do trybunału metropolitalnego stwierdza się: Należy przywrócić apelację do Stolicy Metropolitalnej, gdyż to zadanie jako głowy prowincji kościelnej, utrwalone przez wieki, jest wymownym znakiem synodalności w Kościele 12. Istotną zmianą w przepisach dotyczących uproszczonej procedury stwierdzenia nieważności małżeństwa stanowi założenie wprowadzenia sędziego jednoosobowego pod odpowiedzialnością biskupa. Zasada ta ma dotyczyć jednak wyłącznie tych diecezji, w których z różnych względów nie ma możliwości ukonstytuowania trybunału kolegialnego 13. Zdecydowaną nowość w reformie procesu małżeńskiego stanowi wprowadzenie procesu skróconego, tzw. biskupiego 14. Proces ten może być prowadzony po spełnieniu, w ocenie wikariusza sądowego 15, dwóch podstawowych warunków: żądanie zostało zgłoszone przez obydwoje małżonków lub przez jednego z nich za zgoda drugiego; przytaczane są okoliczności traktujące o faktach i osobach, poparte zeznaniami lub dokumentami, które nie wymagają przeprowadzenia dokładniejszego badania lub dochodzenia oraz w sposób oczywisty wskazują na nieważność 16. We fragmencie dotyczącym procesu skróconego, Papież wyraźnie zaznacza, iż ma świadomość jak bardzo postępowanie skrócone może zagrozić zasadzie nierozerwalności małżeństwa. Właśnie z tego powodu postanawiam, aby w takim procesie sędzią był ustanowiony sam biskup, który mocą swego zadania pasterskiego daje największą gwarancję katolickiej jedności z Piotrem w wierze i dyscyplinie 17. Papież już w pierwszym zdaniu dokumentu, nawiązując do nauczania Soboru Watykańskiego II 18, stwierdza, że najwyższa i powszechna władza związywania i rozwiązywania tu na ziemi potwierdza i broni władzę pasterzy Kościołów partykularnych, na mocy której mają oni święte prawo oraz obowiązek wobec Pana sądzenia swoich wiernych 19. Zgodnie z art Zasad proceduralnych w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa dołączonych przez Franciszka do motu proprio, wśród okoliczności dotyczących rzeczy lub osób, które dopuszczają rozpoznanie sprawy o nieważność małżeństwa stosując proces skrócony według kan , należy zaliczyć na przykład: taki brak wiary, który może prowadzić do symulacji konsensusu lub błędu determinującego wolę; krótki czas pożycia małżeńskiego; aborcję dokonaną dla uniknięcia zrodzenia potomstwa; pozostawanie w relacji pozamałżeńskiej w czasie zawierania małżeństwa lub wkrótce po ślubie; podstępne zatajenie bezpłodności lub poważnej choroby zakaźnej i inne 20. Wymienione okoliczności nie stanowią jednak wyliczenia nowych tytułów nieważności małżeństwa. Przytoczone przez Franciszka okoliczności dotyczą tylko i wyłącznie podejrzenia defektów konsensusu małżeńskiego w postaci symulacji, podstępnego wprowadzenia w błąd, braku używania rozumu, poważnego braku rozeznania oceniającego oraz niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich MIDI, kan. 1679, s MIDI, kan. 1680, s Por. G. Leszczyński, Założenia ogólne motu proprio, s MIDI, n. VII, s. 15.; Zob. szerz: G. Leszczyński, Założenia ogólne motu proprio, s MIDI, n. V, s MIDI, kan , s MIDI, kan. 1683, s MIDI, kan , s MIDI, kan. 1683, s MIDI, s Zob. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen Gentium, [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, n MIDI, s Zob. szerz. MIDI, art. 14 1, s Por. L. Adamowicz, Okoliczności zezwalające na prowadzenie procesu skróconego, [w:] Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. J. Krajczyński, Płock 2015, s

3 133 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y Zasada nierozerwalności małżeństwa, określona w kan KPK/83, potwierdzona w omawianym motu proprio, pozostaje zasadą fundamentalną. Zasada ta, zapisana w tekście Ewangelii według św. Mateusza (Mt 19,6), potwierdzana wielokrotnie w nauczaniu Kościoła, w tym w nauczaniu Soboru Watykańskiego II 22, określa małżeństwo jako związek trwały, którego człowiek rozdzielić nie może. W dalszej części omawianego motu proprio ustawodawca nadmienia, iż powołany do przeprowadzenia reformy procesu zespół ekspertów, we współpracy z dziekanem Roty Rzymskiej, miał za zadanie przygotowanie projektu reformy z pełnym poszanowaniem zasady nierozerwalności węzła małżeńskiego 23. Następnie, papież Franciszek wyraźnie zaznaczył, że rodzaj przeprowadzonej reformy oraz rozpatrywanie nieważności małżeństwa była rozpatrywana w procedurze sądowej, daje gwarancje ochrony świętego węzła małżeńskiego. Uzasadnia to papież koniecznością zagwarantowania w najwyższym stopniu ochrony prawdy świętego węzła 24. Tym samym zasada nierozerwalności małżeństwa i świętości węzła małżeńskiego jest podtrzymana oraz w pełni gwarantowana. Poszukiwanie prawdy obiektywnej o danym małżeństwie daje gwarancję ochrony małżeństwa. Poszukiwania te dają bowiem możność poznania wszystkich aspektów sprawy i wpisują się w szeroko rozumiane prawo do sprawiedliwego procesu. W kontekst dążenia do poznania prawdy obiektywnej o danym małżeństwie wpisuje się również obrońca węzła małżeńskiego, jako obrońca nierozerwalności małżeństwa, a zatem obrońca dobra publicznego, jakim jest małżeństwo 25. Obrońca węzła gwarantem rzetelnej ochrony małżeństwa Kwestią nie podlegająca dyskusji, która wypływa z sensu ustanowienia urzędu obrońcy węzła, jest okoliczność, iż obrońca jako przedstawiciel Kościoła w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa ma dążyć do wykazania argumentów przemawiających za ważnością zawartego małżeństwa, de facto za istnieniem węzła małżeńskiego. Franciszek w swoim motu proprio powtórzył i uzupełnił obowiązki obrońcy węzła, które ma wiernie wykonywać. Obecność obrońcy uosabia zasadę przychylności prawa wobec małżeństwa 26. Podczas gdy sędzia uosabia sprawiedliwość obrońca uosabia troskę Kościoła o małżeństwo i jego transcendencję. Obrońca węzła ma nie tylko prawo, ale również obowiązek wypełniania go z powagą i rzetelnością swojej misji w każdym procesie małżeńskim 27. Najważniejsze jest to, że obrońca nie chroni interesu prywatnego żadnej ze stron, ale dobro publiczne Kościoła, jakim jest małżeństwo 28, rola obrońcy węzła jest niezastąpiona i niezwykle ważna. W obecnym ustawodawstwie, zgodnie z kan KPK/83 należy ustanowić obrońcę węzła w każdej diecezji, którego obowiązkiem jest proponowanie i przedstawianie wszystkiego, co w sposób rozumny może być przytoczone przeciw nieważności lub rozwiązaniu węzła małżeńskiego. Kościół w ten sposób wskazuje swojego urzędowego przedstawiciela, który uosabia zasadę przychylności prawa wobec sakramentu małżeństwa. Obrońca węzła jako gwarant ochrony węzła ze strony Kościoła powinien przede wszystkim formułować pytania, wyjaśniać, starać się odkryć to wszystko, co sprzyja małżeństwu i pomaga poznać prawdę obiektywną dotyczącą danego węzła sakramentalnego 29. Odkrycie prawdy obiektywnej nie oznacza jednak, iż od obrońcy należy wymagać obrony węzła za wszelką cenę, wbrew logice rzetelnym argumentom, obrony która w sposób sztuczny tak naprawdę występowałaby wbrew odkrywaniu prawdy obiektywnej. W podobnym duchu wypowiedział się papież Jan Paweł II w przemówieniu skierowanym do Roty Rzymskiej w 1982 r., gdzie stwierdził, iż obowiązkiem obrońcy węzła, który stoi na straży ochrony małżeństwa, nie jest definiowanie za wszelką cenę rzeczywistości nieistniejącej, przeciwstawianie się prośbie powoda mocno opartej na faktach, ale sformułowanie uwag pro vinculo, salva semper veritate 30. Jeśli wyrok pro nullitate jest zgodny z prawdą, a obrońca uczynił wszystko, aby pomóc sędziom w uzyskaniu pewności moralnej, koniecznej do wydania sprawiedliwego wyroku, wypełnił swoje zadanie, ponieważ jego nadrzędnym celem jest poszukiwanie prawdy. Należy natomiast podkreślić, że obrońca węzła małżeńskiego nie może wprost żądać stwierdzenia nieważności małżeństwa. Takie działanie z punktu widzenia procesowego jest także działaniem wbrew zakazowi wyrażonemu w art Dignitas connubii 31. Nie może też w swoich uwagach przedstawiać argumentów 22 Por. Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, n MIDI, s MIDI, s Por. A. Bartczak, Obrona ważności małżeństwa, s G. Leszczyński, Prawo wiernego do sprawiedliwego procesu, Prawo Kanoniczne 55 (2012) nr 4, s Por. A. Wójcik, Rola aktywności obrońcy węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, [w:] Urzędy sądowe władza i służba, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005, s KPK/83, kan Por. G. Leszczyński, Rola obrońcy węzła małżeńskiego, Prawo Kanoniczne 49 (2006) nr 3-4, s Jan Paweł II, Discorso agli officiali e avvocati del Tribunale Della Sacra Rota Romana, , n. 9, AAS 74 (1982), s Dignitas connubii. Instrukcja, którą należy zachować w sądach diecezjalnych i międzydiecezjalnych w prowadzeniu spraw o nieważność małżeństwa, polskie tłumaczenie w: Komentarz do Instrukcji procesowej Dignitas connubii, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007 (Dalej DC) : [Obrońca węzła] Nie może

4 K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y S t r o n a 134 przemawiających za nieważnością węzła małżeńskiego, choćby nie znajdował żadnych argumentów potwierdzających jego ważność 32. Jan Paweł II w przemówieniu do Roty Rzymskiej w 1996 r. zaznaczył, że obrońca węzła ma obowiązek a nie zwyczajne uprawnienie wykonywania z powagą zadania powierzonego mu przez Kościół 33. Realizując wolę Kościoła, jako jego reprezentant i obrońca dobra publicznego, jakim jest ważność sakramentalnego małżeństwa, defensor jest zobowiązany do jej uzewnętrzniania na forum sprawy. Papież zaznaczył, że małżonkom przysługuje prawo do zaskarżenia swojego małżeństwa, nie przysługuje im jednak prawo co do jego nieważności 34. Jan Paweł II w tym samym przemówieniu do Roty Rzymskiej w 1996 r. nazwał obrońcę węzła opiekunem sakramentu 35. Zdaniem Papieża obrońca węzła działający w imieniu Kościoła nie jest przeciwnikiem stron procesu, ale strażnikiem nierozerwalności sakramentu. Realizując swoją służbę, spełnia powierzone mu przez Kościół zadanie opieki nad sakramentem 36. Udział obrońcy węzła małżeńskiego w procesie małżeńskim jest konieczny. Na mocy kan KPK/83. Ustawodawca stwierdza, że w sprawach, w których wymagany jest udział obrońcy węzła, brak jego wezwania powoduje nieważność akt 37. Jego udział jest konieczny przynajmniej w minimalnym wymiarze, jakim jest przejrzenie akt i zajęcie stanowiska przedwyrokowego 38. Szczególne aspekty działalności obrońcy węzła małżeńskiego w procesie dotyczą jego udziału w fazie wstępnej, w fazie instrukcji sprawy, fazie dyskusji oraz wyrokowania. Funkcje procesowe obrońcy węzła małżeńskiego można postrzegać w dwóch zakresach: pierwszy to zadania ogólne, które stanowią normatywny wstęp do kolejnych rozwiązań systemowych, zastosowanych w relacji do urzędu obrońcy węzła, a które określa się mianem zadań poszczególnych. W Instrukcji procesowej Dignitas connubii, ustawodawca zawarł normy, które mocno podkreślają konieczność występowania obrońcy węzła małżeńskiego w sprawach małżeńskich. Zadaniem obrońcy węzła małżeńskiego jest przeciwdziałanie na każdym stopniu sądu żądaniom stwierdzenia nieważności małżeństwa przez dostarczanie wszelkich dowodów, opinii, zarzutów, które będą broniły ważności małżeństwa 39. Uprawnieniem obrońcy węzła małżeńskiego na mocy motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus jest obowiązek otrzymania egzemplarza skargi powodowej, którą przyjął wikariusz sądowy od strony powodowej 40. Następnie obrońca węzła ma prawo być wysłuchanym przez wikariusza sądowego nim ten określi w dekrecie formułę wątpliwości oraz formę procesu, o czym obrońca węzła ma być poinformowany w dekrecie 41. Papież Franciszek w swoim motu proprio upoważnił obrońcę węzła małżeńskiego do prawa uczestnictwa podczas przesłuchania stron, świadków i biegłych; przeglądania akt sądowych, nawet gdyby nie były jeszcze ogłoszone a także udzielił mu prawa do zapoznawania się z dokumentami przedłożonymi przez strony 42. Novum w ustawodawstwie Kościoła łacińskiego jest także udział obrońcy węzła w nowym processus brevior, którego dotychczas nie było. Niemniej obrońca węzła małżeńskiego w skróconym procesie ustnym przed biskupem ma takie same zadania i uprawnienia jak w każdym innym postępowaniu dotyczącym stwierdzenia nieważności małżeństwa. W procesie skróconym toczącym się przed biskupem, obrońca węzła małżeńskiego ma obowiązek przedstawić uwagi na korzyść węzła w terminie 15. dni od posiedzenia, które powinno odbyć się w czasie 30. dni od otrzymania przez wikariusza sądowego skargi powodowej 43. Ponadto, obrońca węzła zachował prawo wniesienia skargi o nieważność wyroku lub apelacji od tego wyroku zgodnie z kan KPK/ Należy stwierdzić, iż zadaniem obrońcy węzła małżeńskiego w toku całego procesu, jest racjonalna argumentacja, ukazywanie nieścisłości w materiale dowodowym przedstawionym przez strony oraz przedstawianie własnych dowodów, sprzeciwów i zarzutów, które mają się przyczynić do ochrony zaskarżonego węzła 45. Obrońca węzła ma najwięcej zadań na etapie instrukcji sprawy. Jego zadaniem jest przy pomocy prawem dostępnych środków dowodowych dążyć do zgromadzenia materiałów niezbędnych na poparcie swojej tezy, a zatem świadczących o nigdy działać na rzecz nieważności małżeństwa; jeśli w jakimś szczególnym przypadku nie ma do zaproponowania nic racjonalnego lub przedłożenia przeciw nieważności małżeństwa, może zdać się na sprawiedliwość sądu. 32 Por. M.J. Arroba Conde, Diritto processuale canonica, Roma 1993, s Jan Paweł II, Discorso gli officiali e avvocati del Tribunale Della Sacra Rota Romana, , n. 3, AAS 86 (1996), s Tamże. 35 Tamże, n KPK/83, kan. 1622, nr 2; DC, art. 272, nr 5.; Zob. szerz: U. Nowicka, Animadversiones obrońcy węzła małżeńskiego, Prawo Kanoniczne 53 (2010) nr 3-4, s Zob. KPK/83, kan. 1622, n.2; DC, art. 272, n. 38 Zob. KPK/83, kan. 1433; DC, art Zob. DC, art MIDI, kan , s MIDI, kan , s MIDI, kan , s Por. MIDI, kan. 1686, s Por. MIDI, kan , s W. Wenz, P. Wróblewski, Urząd obrońcy węzła małżeńskiego i procesowe decyzje sędziego na etapie wyrokowania. Zagadnienia wybrane z procesu o nieważność małżeństwa, Wrocław 2007, s. 85.

5 135 S t r o n a K o r t o w s k i P r z e g l ą d P r a w n i c z y ważności węzła sakramentalnego, którego jest opiekunem. Obrońca ma ujawnić okoliczności sprawy, które pozwolą trybunałowi odkryć i poznać prawdę obiektywną i materialną, o której stanowi przepis kan KPK/ Na mocy postanowień kodeksowych oraz Instrukcji procesowej Dignitas connubii obrońca posiada również uprawnienie przedłożenia sędziemu zagadnień, co do których ma zostać przesłuchana strona 47, a także pytań, które mają być zadane przez sędziego świadkowi 48. Obrońca powinien wykazywać się dynamiką i korzystać z prawa głosu również w momencie publikacji akt sprawy. Ma on bowiem prawo zażądać nowego postępowania dowodowego, a zatem wezwanie go przed zamknięciem tego etapu może uchronić trybunał przed koniecznością przeprowadzania ponownej instrukcji sprawy 49. Wydanie wyroku przez sędziego nie kończy udziału obrońcy węzła w procesie. Mimo wprowadzonej zasady jednoinstancyjności przez papieża Franciszka, aby małżeństwo zostało uznane za nieważne 50, obrońca węzła ma prawo do wniesienia skargi o nieważność wyroku lub apelacji od tego wyroku 51. Skarga może być złożona tylko w bardzo konkretnych warunkach określonych w kan KPK/83. Zakończenie Salus animarum, a zatem troska o zbawienie dusz, która pozostaje najwyższym celem Kościoła, stała się główną ideą i motywacją dokonania reformy na mocy motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, która porządkuje i upraszcza przebieg procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa. Pomimo wprowadzonej reformy Kościół bardzo mocno akcentuje zasadę nierozerwalności świętego węzła małżeńskiego. Dlatego też Ustawodawca podtrzymuje urząd obrońcy węzła małżeńskiego jako gwaranta poznania prawdy obiektywnej o zaskarżonym węźle. Obrońca jest opiekunem sakramentu oraz dobra publicznego jakim jest małżeństwo. Ma on działać jako urzędowy przedstawiciel Kościoła, który jest nieodłącznym współpracownikiem sędziego w poszukiwaniu prawdy o małżeństwie, a jednocześnie uosabia zasadę przychylności prawa wobec sakramentu małżeństwa. W kontekst dążenia do poznania prawdy obiektywnej o danym małżeństwie wpisuje się również obrońca węzła małżeńskiego, jako obrońca nierozerwalności małżeństwa, a zatem obrońca dobra publicznego, jakim jest małżeństwo 52. * * * The paper was presented to the simplified procedure for the annulment of a marriage by the motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, which organizes and simplifies the process of annulment of marriage. Despite the reforms introduced by the Church strongly emphasizes the principle of the indissolubility of the sacred marriage bond. The most important changes in the simplified procedure is the introduction of the principle that a judgment annulling the marriage is enforceable; the introduction of single judge and the creation process shortened, or bishop. The search for objective truth about the marriage guarantees the protection of marriage. In the context of the desire to know the objective truth about the marriage fits the defender of the bond of marriage, as a defender of the indissolubility of marriage and, therefore, defender of the public good, which is marriage. 46 Tamże s Por. DC, art. 164; KPK/83, kan Por. KPK/83, kan Por. G. Leszczyński, Rola obrońcy węzła, s Por. MIDI, kan. 1679, s Por. MIDI, kan , s Por. A. Bartczak, Obrona ważności małżeństwa, s. 155.