POLSKA: Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacja Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r

Transkrypt

1 Sprawozdanie z konferencji: Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacja Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r. Konferencja odbyła się w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego Organizatorami byli: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa oraz Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Sekcja 1: Język możliwości i ograniczenia Grażyna Piotrowicz (Biblioteka Uniwersytecka w Wrocławiu) w referacie zatytułowanym Cyfrowa konwergencja bibliotek, archiwów i muzeów przedstawiła różnice i podobieństwa występujące w tychże instytucjach zwracając uwagę, że to biblioteki najwcześniej zainteresowały się standardami katalogowania opartymi o standard MARC. Niestety, każde ze środowisk stosuje własne normy, choć to one właśnie powinny być dostosowane do typu materiałów, niezależnie od miejsca ich przechowywania. Małgorzata Wyrzykowska (Uniwersytet Wrocławski) w wystąpieniu pt. Problem definiowania pojęcia dziedzictwa kulturowego w wybranych językach europejskich wskazała na różnice i podobieństwa w zakresie stosowania następujących pojęć w języku angielskim, niemieckim i hiszpańskim: zabytek, dobro kultury, ochrona zabytków, dziedzictwo kulturowe. Autorka powołała się zarówno na odpowiednie zapisy w ustawodawstwie różnych państw jak i na terminologię występującą w słownikach i leksykonach, podkreślając potrzebę ujednolicenia aparatu pojęciowego. Może to mieć znaczenie dla prowadzenia efektywnych kwerend w międzynarodowych zasobach dziedzictwa kulturowego. Ksenia Stanicka-Brzezicka (Uniwersytet Wrocławski) przedstawiła referat pt. Tradycyjny a bazodanowy opis zabytku. Próba porównania i artykulacji problemów. Autorka zwróciła uwagę, iż w związku z coraz powszechniejszym zastosowaniem technologii cyfrowych w dokumentacji zabytków ma miejsce zmiana standardów opisu, wynikająca z przejścia od opisu wolno tekstowego do opisu ustrukturyzowanego. W opisie takim pola mają być wypełniane pojęciami wybranymi z wcześniej utworzonych indeksów i tezaurusów, wciąż jednak w bazach danych pozostaje miejsce na opis tekstowy. Autorka wskazała przykładowe bazy danych, w których te problemy występują: ATLAS (Muzeum w Luwrze), Bildindex (Niemcy), Musnet (Polska). Leszek Śnieżko (Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Centrum NUKAT) w referacie pt. Perspektywy współpracy kartotek haseł wzorcowych w Polsce stwierdził, że kartoteki są jednym z podstawowych elementów pracy bibliotekarzy, archiwistów i muzealników. W ciągu ostatnich lat uczyniono wiele, aby stały się sprawnym narzędziem odpowiadającym międzynarodowym standardom i efektywnie wspierającym użytkowników w poszukiwaniach. Niestety, do tej pory polskie biblioteki, archiwa i muzea pracowały zupełnie niezależnie od 1 / 8

2 siebie, chociaż międzynarodowe wzorce wskazują na możliwość takiej współpracy, czego przykładem jest portal BAM (centralna baza bibliotek, archiwów i muzeów niemieckich). Autor wskazał też na konieczność zintegrowania kartoteki NUKAT (Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny), zrzeszającej ok. 100 bibliotek z kartoteką tworzoną przez Bibliotekę Narodową. Paweł Rygiel (Biblioteka Narodowa) przedstawił referat pt. Opis rzeczowy dokumentów ikonograficznych. Narzędzia indeksowania i ich zastosowanie w katalogach bibliotecznych w bibliotekach cyfrowych. Prelegent podkreślił, że opis dokumentów ikonograficznych, zarówno rzeczowy jak i formalny stanowi dla opracowujących duże wyzwanie. Trudności stwarza zwłaszcza opracowanie pełnego, wyczerpującego, wieloaspektowego opisu, który odwzoruje bardzo rozbudowaną warstwę przedstawień. Autor zaprezentował wybrane narzędzia, przydatne do tworzenia punktów dostępu do zbiorów ikonograficznych (tezaurusy w Bibliotece Kongresu USA, British Library, Polskie biblioteki cyfrowe). Dawid Cichocki (Uniwersytet Jagielloński) w wystąpieniu zatytułowanym Język informacyjno-wyszukiwawczy do opisu i wyszukiwania informacji o wydarzeniach i imprezach kulturalnych stwierdził, iż bogata oferta wydarzeń kulturalnych oraz brak standardu ich opisu w Sieci negatywnie wpływają na możliwość wyszukiwania informacji. Autor zaproponował model opisu, oparty na analizie wybranych stron WWW krakowskich instytucji kultury (galerii, muzeów, teatrów itp.). Katarzyna Zielonka (Muzeum Narodowe w Gdańsku) i Marcin Kłos (Centralne Muzeum Morskie) w prezentacji: Struktura języka opisu. Doświadczenia Międzymuzealnej Grupy ds. Digitalizacji DigiMuz omówili doświadczenia Grupy DigiMuz (Muzeum Narodowe w Gdańsku, Centralne Muzeum Morskie, Muzeum Zamkowe w Malborku, Muzeum Historii Miasta Gdańska) w zakresie ujednolicenia języka opisu oraz tworzenia metadanych obiektów muzealnych przez wymienione instytucje. Podjęta współpraca stanowi ciekawy eksperyment w procesie opisu muzealiów i wymiany danych. Przedstawiono również problemy, z jakimi borykają się członkowie grupy: różnice regionalne, uwarunkowania historyczne oraz brak jednolitej terminologii z zakresu poszczególnych gałęzi dziedzictwa kulturowego. Sekcja 2: Standard możliwy i potrzebny? Agnieszka Seidel-Grzesińska (Uniwersytet Wrocławski) w referacie pt. CIDOC Conceptual Reference Model wreszcie uniwersalna norma opisu dziedzictwa kulturowego? Omówiła znaczenie standardu, który w 2006 r. uzyskał rangę normy ISO Jest on zalecany przez ICOM (Międzynarodową Radę Muzeów) jako uniwersalny sposób organizacji informacji o dziedzictwie kulturowym, czyli wymianę informacji między instytucjami odpowiedzialnymi za gromadzenie, zabezpieczanie, badanie i popularyzowanie dóbr kultury. Standard został wdrożony m.in. w bazach: CLAROS (dane o zbiorach rzeźby starożytnego Rzymu i Grecji w muzeach całego świata), STAR Project (przeszukiwanie zasobów o zabytkach architektury). Stefan du Chateau (Université Jean Mulin Lyon) w wystąpieniu zatytułowanym Systeme hybride pour l'acquisition et gestion des connaissances dans le domaine du patrimoine culturel przedstawił projekt SIMPLICIUS, (Système d aide au management des connaissances pour le patrimoine culturel), służący do gromadzenia i zarządzania wiedzą w ramach dziedzictwa kulturowego. Angela Kailus (Bildarchiv Foto Marburg) zaprezentowała temat: LIDO the harvesting format for heritage. LIDO (Lightweight Information Describing Objects) jest formatem opisu obiektów dziedzictwa kulturalnego, opartego o schemat XML. Na formacie LIDO oparty jest projekt 2 / 8

3 ATHENA, stanowiący punkt dostępu dla obiektów kultury z wielu krajów w ramach portalu Europeana. Prezentowane tam są m.in. zdigitalizowane fotografie z Bildarchiv Foto Marburg. Anna Wałek (Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Wrocławski) w referacie pt. Standardy metadanych w polskich bibliotekach cyfrowych i wybranych projektach międzynarodowych (Europeana) omówiła elementy schematu Dubline Core oraz ich adaptacje i modyfikacje na potrzeby polskich bibliotek, wskazała też analogie ze schematem opisu bibliograficznego MARC21. Prelegentka przedstawiła tez problemy ze stosowaniem standardów opisu przez polskie biblioteki cyfrowe uczestniczące w takich projektach jak: Europeana, DART (udostępnianie prac dyplomowych i dysertacji naukowych) czy ViFaOst (Virtuelle Fachbibliothek Osteuropa). Omówiono też problemy związane z różnorodnością interpretacji standardu DC, co przekłada się w konsekwencji na niejednolitość opisu. Anetta Kępczyńska-Walczak (Politechnika Łódzka) zaprezentowała referat pt. W dżungli danych poszukiwanie rozproszonych zasobów wiedzy o dziedzictwie kulturowym. Autorka przedstawiła przykłady poszukiwań w Internecie prowadzonych przez ucznia, studenta i badacza naukowego. Stwierdzono, że dynamiczny rozwój technologii sieciowych pozwala na szybszy i łatwiejszy dostęp do informacji, ale często skutkuje to koniecznością pracochłonnej selekcji wyników wyszukiwania w celu wybrania wiarygodnych i rzetelnych danych. Pomocne okazują się wiec systemy agregujące, działające jako punkty dostępowe do wielu rozproszonych baz danych, dotyczących dziedzictwa kulturowego, czego przykładem jest projekt CARARE (w ramach Europeany), uruchomiony w Krajowym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków z rozwiniętym sposobem prezentacji obiektów 3D lub podobny, szwedzki projekt Kringla. Wanda Klenczon (Biblioteka Narodowa) w wystąpieniu zatytułowanym Od katalogów drukowanych do bibliotek cyfrowych standardy opisu bibliograficznego dokumentów ikonograficznych przedstawiła problem definiowania i opisu dokumentów ikonograficznych w bibliotekach ( dwuwymiarowe, nieruchome, nie przeznaczone do projekcji obrazy utrwalone dowolną techniką na przenośnym podłożu : m.in. grafiki, rysunki, fotografie, pocztówki, ekslibrisy). Referentka poddała analizie podstawowe standardy opisu bibliograficznego: opracowaną i udostępnioną przez Bibliotekę Narodową adaptację formatu MARC21 oraz normę PN-N :2009, a także Dublin Core, stosowany w bibliotekach cyfrowych otwarty, wymienny standard metadanych do opisu zasobów internetowych. Sekcja 3: Narzędzia uniwersalne czy zindywidualizowane? Zbigniew Major w prezentacji: Awangardowe technologie informatyczne postrzegane przez pryzmat wymiernych korzyści dla użytkownika oprogramowania, czyli dlaczego współczesne oprogramowanie nas denerwuje i jak temu zaradzić omówił zastosowanie nowych, otwartych (open source) technologii i narzędzi informatycznych takich jak OSGi, EMF (Eclipse Modeling Framework), CDO (Connected Data Objects), RAP (Rich Ajax Platform). Oferują one m.in. bogaty, typowy dla aplikacji biurkowych interfejs użytkownika w zwykłej przeglądarce WWW, jego dopasowanie do powierzchni posiadanego ekranu, funkcjonowanie na dowolnej platformie sprzętowej (Mac OS X, Windows, Linux), synchronizację danych w czasie rzeczywistym, możliwość wykorzystania potencjału chmury obliczeniowej (cloud computing). Tomasz Parkoła (Poznańskie Centrum Sieciowo-Superkomputerowe PAN) przedstawił temat: dmuseion oprogramowanie do budowy muzeów cyfrowych (w projekcie uczestniczą też Cezary Mazurek i Marcin Werla). Jest to przedsięwzięcie prowadzone przez PCSS we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie, oparte na doświadczeniu w rozwoju oprogramowania dla budowy bibliotek cyfrowych dlibra. Prelegent przedstawił główne funkcje i 3 / 8

4 możliwości dmuseion, będącego szansą na udostępnianie cyfrowe dziedzictwa kulturowego w Sieci. Albina Mościcka (Instytut Geodezji i Kartografii w Warszawie) i Marek Marzec (NASK, Redakcja Polska.pl) zaprezentowali referat pt. Rola informacji geograficznej zawartej w opisach dóbr kultury w ułatwianiu dostępu do zasobów dziedzictwa, w którym omówiono projekt: Mapa dziedzictwa kulturowego Polski GEOHeritage. Mapa internetowa stała się tu platformą dostępu do cyfrowych zasobów zabytków ruchomych, pochodzących głównie z kościoła Trójcy Świętej w Żurawinie k. Wrocławia (ok. 100 obiektów) oraz z zasobu AGAD umieszczonych w portalu Polska.pl ( Miasta w dokumencie archiwalnym ). Pokazano możliwości przeszukiwania danych na mapie: poprzez miejsce ich powstania, miejsce przechowywania lub poprzez miejsca, do których nawiązuje treść archiwaliów. Dariusz Przybytek i Anna Osowska (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) przedstawili temat: Georeferencyjna aplikacja inwentarzowo-katalogowa i digitalizacja kartografików w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Tworzona aplikacja zwiększa dostępność do poszukiwanych obiektów; są one wyszukiwane na skalowanej mapie wg zadanych kryteriów, z których kluczowa jest georeferencja. Opis map jest zgodny z międzynarodowym formatem MARC21 dla dokumentów kartograficznych i uwzględnia wszystkie rodzaje dokumentów kartograficznych. Wg stanu na maj 2009 r. baza zawiera głównie dane dotyczące 10 map sekcyjnych Polski (ponad 6000 egzemplarzy) z Oddziału Zbiorów Kartograficznych Biblioteki UWr na Piasku. Iwona Bińkowska (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) w wystąpieniu zatytułowanym Dwa w jednym: narzędzie dla badacza i przewodnik dla turysty przedstawiła praktyczne zastosowanie georeferencyjnej aplikacji inwentarzowo-katalogowej w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (omówionej poprzednio). Dla przykładowej prezentacji wybrano majątek ziemski na Śląsku, posiadający bogatą dokumentację (rezydencji, folwarku, ogrodu, krajobrazu) w formie rysunków, rycin, fotografii i pocztówek. Sekcja 4: Zasoby cyfrowe wsparciem dla zabezpieczenia dóbr kultury Piotr Jędrzejewski i Jacek Herold (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu) przedstawili Sieciową bazę danych zabytków ruchomych, która docelowo będzie zawierać ok kart ewidencyjnych zabytków zgromadzonych w 4 oddziałach WUOZ (wersja testowa zawiera ok kart). Sporządzenie elektronicznej kopii kart umożliwi dostęp do całych zasobów WOZU i pozwoli na zabezpieczenie 80 metrów akt narażonych na zniszczenie. Monika Barwik i Robert Pasieczny (Ośrodek Ochrony Zbiorów Publicznych, Narodowa Instytucji Kultury) w wystąpieniu pt. Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem przedstawili bazę danych, prowadzoną przez Ośrodek z upoważnienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dostępną od lipca 2005 r. na stronie internetowej (strona działa prawidłowo tylko pod przeglądarką IE). Baza zawiera informacje o stratach ponoszonych przez instytucje sakralne, biblioteki, prywatnych kolekcjonerów i inne instytucje. Sekcja 5: Zasoby cyfrowe nowa jakość w nauce i edukacji? Teresa Święćkowska (Uniwersytet Warszawski) w referacie Prawa własności intelektualnej a dostęp do dóbr kultury w sieci omówiła kwestie rozciągnięcia wyłączności praw autorskich do utworów na sporządzanie kopii elektronicznych, obejmujących również ich transmisję. W świetle nowego prawa autorzy lub wydawcy mają wyłączne prawo do decydowania o wszystkich kopiach utworów i mogą dowolnie ustalać warunki dostępu do treści podlegających ochronie. W odniesieniu do dystrybucji cyfrowej zakres dozwolonego użytku określa wydawca, 4 / 8

5 ewentualnie negocjuje go z kupującym. W tym kontekście poruszono też problem open source i inicjatyw takich jak np. Wolna Kultura. Maria Pietruszka i Rafał Szrajber (Politechnika Łódzka) w wystąpieniu pt. Wirtualne muzeum na wyciągnięcie ręki interaktywna infografika czy cyfrowa forma zabytku dostępna online przedstawili dotychczasowe próby działań, mających na celu przeniesienie założeń obowiązujących w przestrzeni rzeczywistej w przestrzeń wirtualną (3D), udostępnioną online. Zmiany technologiczne mają bowiem wpływ również na sferę dostępności i rozumienia zabytku, gdyż coraz częściej obcowanie z nim dokonuje się na płaszczyźnie ekranu jako płaszczyźnie kształtującej współczesne wyobrażenie o świecie. Dostępne technologie pozwalają na kontakt z zabytkami przy zastosowaniu interaktywnej infografiki czy też za pośrednictwem systemów augmented reality. Rafał Szrajber (Politechnika Łódzka) w prezentacji: Cyfrowe modele zabytków architektury dostępne online a ich wiarygodność historyczna na przykładzie wybranych gier komputerowych omówił zarówno najciekawsze realizacje przenoszące dzieła architektury w dostępny online świat wirtualny, jak i problemy i kierunki rozwoju możliwości prezentacji dzieł sztuki, w tym także wirtualnej architektury jako miejsca prezentacji zabytków ruchomych. Za pozytywne przykłady posłużyły wybrane fragmenty gier komputerowych: Assasin's Creed I, w której akcja dzieje się w czasie III wyprawy krzyżowej w 1191 r. i gracz ma okazję zobaczyć bardzo dobrze zrekonstruowane zabytki Jerozolimy, Damaszku, Masyafu. Gra Assasin's Creed II pozwala zaś obejrzeć m.in. renesansową Wenecję. Kolejnym przykładem gry jest Call of Duty, dziejąca się w realiach II wojny światowej. Autor podkreślił występującą prawidłowość: im wyższa wiarygodność historyczna, tym większa atrakcyjność gry, a gracze w konsekwencji często sięgają po tradycyjne źródła wiedzy, aby poszerzyć swoje wiadomości. Adam Żurek (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) przedstawił referat pt. Interdyscyplinarny system interaktywnej, humanistycznej informacji naukowej. Koncepcja, próby realizacji, bariery, perspektywy. W połowie 2008 r. opracowano w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego podstawowy dokument strategiczny nauki polskiej: Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych, a w jego ramach, w obszarze badawczym Społeczeństwo w warunkach przyspieszonego i zrównoważonego rozwoju zaproponowano realizację programu Interdyscyplinarny system interaktywnej, humanistycznej informacji naukowej. Głównym celem miało być udostępnienie badaczom i społeczeństwu obszernego zasobu źródeł (tekstów, monumentów i artefaktów) do historii i kultury polskiej, a jego trzonem miały być źródła średniowieczne i wczesnonowożytne (do końca XVIII w.). Referent omówił ewolucję programu od interdyscyplinarnej bazy danych nauk humanistycznych do platformy hostingowej, co jest wynikiem skrajnie odmiennego podejścia humanistów i informatyków do problemu systemów informacji naukowej. Diana Łańcucka-Codogny (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) przedstawiła prezentację pt. Obrazowa baza znaków własnościowych w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Jest to projekt stworzenia dostępnej w Sieci obrazowej bazy danych obejmującej znaki własnościowe z całego zasobu kolekcji Oddziału Zbiorów Graficznych Biblioteki UWr, a w następnych etapach z zasobu innych oddziałów BUWr oraz kolekcji polskich i europejskich. Inwentaryzacja obejmie zarówno zbiory specjalne jak i księgozbiór. W bazie danych znajdą się, podzielone na kategorie, wszelkie rodzaje znaków własnościowych, m.in. ekslibrisy, superekslibrisy, pieczęcie, zapisy własnościowe i dedykacyjne. Pozwoli to na prześledzenie historii pojedynczych obiektów i ustalenie ich proweniencji oraz na rekonstrukcję zasobów dawnych bibliotek i prywatnych kolekcji. Kompatybilność bazy z Dolnośląską Biblioteką 5 / 8

6 Cyfrową umożliwi natychmiastowy dostęp do treści dział. Ewa Chuchro (Uniwersytet Warszawski) zaprezentowała temat: Nauka 2.0: ustalenia terminologiczne. Prelegentka stwierdziła, że dynamicznie rozwijające się technologie, w tym narzędzia Web 2.0 wpływają na sposób uprawiania nauki i na komunikację naukową w przestrzeni Internetu. W swoim wystąpieniu autorka odwołała się do literatury anglojęzycznej oraz najnowszych publikacji krajowych (Sabina Cisek, Marek Nahotko, Remigiusz Sapa). Poddano także analizie pojęcia naukowość, cyberinfrastructure, cyberscience, wskazano na szanse i zagrożenia Nauki 2.0. Sekcja 6: Kolekcje w Sieci razem czy osobno? Adam Żurek (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) przedstawił projekt Ornamenta Poloniae Mediaevalia. Sztuka średniowieczna na ziemiach polskich: katalog form i detalu na tle europejskim (współautorem jest Leszek Wetesko, UAM). Celem projektu jest udostępnienie w domenie publicznej bazy danych, zawierającej materiał źródłowy do studiów nad sztuką średniowieczną na ziemiach polskich (dzieła sztuki, monety, pieczęcie, obiekty archeologiczne), wzbogaconą o analogie z wybranych krajów europejskich. Jako jądra systemu użyto klasyfikację MIDAS (opracowaną w Bildarchiv Foto Marburg), co umożliwi wymianę danych z wieloma instytucjami naukowymi i urzędami konserwatorskimi w całej Europie. Piotr Kopszak (Muzeum Narodowe w Warszawie) w referacie zatytułowanym Między fiszką a monografią uwagi o doświadczeniach w opracowaniu informacji o dziełach sztuki na potrzeby muzeum cyfrowego MNW omówił projekt systematycznego udostępniania informacji o zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie w Sieci przy pomocy programu dmuseion autorstwa Poznańskiego Centrum Sieciowo-Superkomputerowego PAN. Filip Kwiatek (Narodowe Archiwum Cyfrowe) przedstawił temat: Opis archiwalny i prezentacja on-line zdigitalizowanych fotografii w Narodowym Archiwum Cyfrowym. NAC posiada największy w Polsce, liczący ponad 15 milionów zbiór fotografii historycznej i jest pierwszą polską instytucją sektora ochrony dziedzictwa narodowego, która na tak szeroką skalę zapewnia dostęp on-line do swoich zbiorów. Autor omówił proces opracowania zdjęć w oparciu o przepisy metodyczne Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, zwracając uwagę na zawartość poszczególnych elementów opisu. Przedstawiono także system prezentacji i wyszukiwania zdjęć w Sieci, który obecnie udostępnia 140 tysięcy zdigitalizowanych fotografii: Stronę odwiedza ok użytkowników dziennie (od początku 2010 r. 385 tysięcy unikalnych użytkowników). Dorota Sidorowicz (Zakład Narodowy im. Ossolińskich) w wystąpieniu pt. Ossolińskie stare druki w sieci. Opracowanie i udostępnianie przedstawiła zasady katalogowania starych druków w katalogu centralnym NUKAT, trudności i ograniczenia opracowania zabytkowej książki wynikające ze stosowania formatu MARC21 oraz języka haseł przedmiotowych KABA do klasyfikacji tematycznej starych druków. Za pośrednictwem Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej udostępniono w Sieci do tej pory ponad 500 starych druków, zdigitalizowanych w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego "Konserwacja i digitalizacja zbiorów biblioteki ZNiO (łącznie poddano konserwacji i zeskanowano 2136 ksiąg). Emilia Słomianowska-Kamińska (Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie) przedstawiła referat pt. Dokumenty życia społecznego w Sieci. Punktem wyjścia do rozważań była kwestia definicji dokumentów życia społecznego i stwierdzenie, iż ostatnio wzrosło zainteresowanie nimi, są bowiem traktowane zarówno jako podstawowe źródło do badań naukowych ja i materiały pomocnicze. Ze względu na różnorodność formy i treści opracowanie tychże druków wymaga szczególnych umiejętności. Prelegentka zwróciła uwagę, iż współczesne metody opracowania 6 / 8

7 nie zawsze dają możliwości pełnej charakterystyki dokumentu, czasami przeszkodą jest też niezrozumienie jego istoty przez opracowującego. Podkreślono, że wielką szansą na popularyzację tychże zbiorów jest ich udostępnianie w bibliotekach cyfrowych. Sekcja 7: Użytkownik jego miejsce i rola w Sieci Małgorzata Janiak (Uniwersytet Jagielloński) w wystąpieniu pt. Blogi jako niekonwencjonalne źródło informacji o sztuce omówiła blogi związane ze sztuką, tworzone przez artystów (profesjonalnych i nieprofesjonalnych), odbiorców, kolekcjonerów, krytyków sztuki, galerie, muzea, instytucje edukacyjne. Blogi te są często swoistymi dziennikami sieciowymi, służą też jako źródło informacji oraz narzędzia marketingu i komunikacji. Autorka przedstawiła podział blogosfery, najważniejsze wyszukiwarki (np. Google Blogi), agregatory blogów oraz ciekawe inicjatywy blogowe (np. Mapa kultury, Artstore). Blogi uważa się obecnie za dziennikarstwo obywatelskie, określane są też nieraz jako nowe nowe media (tytuł książki Paula Levinsona). Monika Krakowska (Uniwersytet Jagielloński) w referacie zatytułowanym Modele mentalne użytkowników bibliotek cyfrowych tworzone przez studentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa zaprezentowała wyniki badań (prowadzonych pod przewodnictwem Marii Próchnickiej, ze współudziałem Małgorzaty Janiak), których celem była rekonstrukcja obrazów różnych kategorii użytkowników bibliotek cyfrowych powstających w umyśle studentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (czyli co studenci myślą o użytkownikach bibliotek). Wyniki opracowano na podstawie wypełnionych ankiet, a badano głównie modele typów użytkowników, potrzeb informacyjnych, dostęp do zasobów cyfrowych. Agnieszka Długosz (Uniwersytet Jagielloński) przedstawiła referat Nowe formy prezentacji inwentarzy archiwalnych w środowisku Internetu. Autorka zauważyła, że przy projektowaniu systemu archiwalnych pomocy informacyjnych (inwentarzy, katalogów, indeksów, sumariuszy) archiwiści coraz częściej starają się uwzględniać potrzeby rozmaitych kategorii odbiorców. Zastosowanie formatu EAD (Encoded Archival Description) oraz implementacja technologii Web 2.0 daje pierwsze rezultaty w postaci testowych pomocy archiwalnych nowej generacji. Prelegentka zaprezentowała koncepcję archive participatory autorstwa Isto Huvili (artykuł opublikowany Archival Science w 2008 r.), w której mocno podkreślone uczestnictwo użytkowników odnosi się do sporządzania opisów (lub współuczestnictwa w tym procesie) i szerokiego udostępniania archiwaliów. Przedstawiła też przykłady pomocy i portali archiwalnych w Sieci, gdzie zaangażowani użytkownicy w sposób interaktywny biorą udział w ich tworzeniu: The Commons flikcr, Your Archives, Polar Bear Expedition. Sekcja 8: Społeczność wspólne działanie, wspólne korzyści Magdalena Wójcik (Uniwersytet Jagielloński) w referacie Wspólne tworzenie zasobów wiedzy o literaturze na przykładzie polskich serwisów społecznościowych dla miłośników książek. Autorka przez 3 tygodnie obserwowała serwis BiblioNetka, poddając analizie formy działania użytkowników: wspólne tworzenie katalogu publikacji, ocenianie, komentowanie, recenzowanie i katalogowanie książek oraz prowadzenie dyskusji na forach (badano częstość występowania poszczególnych rodzajów aktywności, liczbę użytkowników biorących w niej udział oraz poziom merytoryczny wymienianej informacji). Z powodu nieobecności referentów nie wygłoszono następujących zaplanowanych referatów: - Rafał Magryś (Narodowe Archiwum Cyfrowe) Niech żyje wolność, wolność i swoboda budowa systemów informatycznych w NAC; - Rafał Zapłata (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) Dziedzictwo archeologiczne w sieci; Agata Zysiak (Uniwersytet Łódzki) Historia 2.0 użytkownicy i historycy w cyfrowym 7 / 8

8 archiwum. Wszystkie materiały z konferencji (również te niewygłoszone) mają ukazać się w formie wydawnictwa. Hanna Staszewska AP Poznań 8 / 8