W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Teresa Mróz

Transkrypt

1 Sygn. akt VIA Ca 112/11 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Teresa Mróz Dnia 10 czerwca 2011 r. Sędzia SA Krzysztof Tucharz Sędzia SO (del.) Jacek Sadomski (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Julia Gotówka po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2011 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa C. Sz. przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu ( ) w W. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 sierpnia 2010 r. sygn. akt IV C 1213/09 uchyla zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym, w części oddalającej powództwo co do kwoty (cztery tysiące) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty oraz w punkcie drugim i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego.

2 2 Sygn. akt VIA Ca 112/11 Uzasadnienie W pozwie wniesionym w tej sprawie C. Sz. wniósł o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego ( )" kwoty ,52 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za wprowadzenie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości stanowiącej własność powoda na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Jako podstawę prawną powództwa powód wskazał art. 129 ust. 2 w zw. z art. 135 ust. 1 i art. 136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W toku procesu strona powodowa powołała się również na art. 435 k.c., 415 k.c., art. 417 k.c. i art k.c. Pozwany nie uznał powództwa i wnosił o jego oddalenie. Wyrokiem z dnia 16 sierpnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił wniesione w tej sprawie powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Sąd okręgowy ustalił, że powód jest właścicielem nieruchomości, zabudowanej domem jednorodzinnym, położonej przy ul. ( ). Rozporządzeniem Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla ( ). Nieruchomość powoda leżała w granicach tego obszaru. Jak wskazał sąd okręgowy, brak jest podstawy prawnej do dochodzenia zgłoszonych w tej sprawie przez powoda roszczeń z uwagi na fakt nieobowiązywania rozporządzenia Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) w W. W ocenie sądu pierwszej instancji rozporządzenie to utraciło moc z dniem 15 listopada 2008 r. Jak argumentował sąd pierwszej instancji, rozporządzenie Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. wydane zostało w oparciu o art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Z dniem 15 listopada 2008 r. nastąpiła natomiast zmiana treści tego przepisu. Organem właściwym obecnie do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie

3 3 przedsięwzięcie jest sejmik województwa. Utworzenie obszaru następuje w drodze uchwały. Jak wskazał sąd pierwszej instancji, ustawodawca nie zamieścił żadnych przepisów przejściowych, które mogłyby wskazywać na utrzymanie dotychczas wydanych na podstawie tego przepisu aktów prawa miejscowego. Z tych względów należy przyjąć, że rozporządzenie Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. przestało obowiązywać z dniem 15 listopada 2008 r. W tym zakresie sąd powołał się na orzeczenia sądów administracyjnych. Podkreślił ponadto, że Wojewoda ( ) w wielu indywidualnych sprawach administracyjnych - o czym sądowi wiadomo z urzędu - wydaje zaświadczenia, z których treści wprost wynika, iż rozporządzenie z dnia 07 sierpnia 2007 r. nie obowiązuje. Sąd okręgowy wskazał, ze powyższej oceny nie zmienia przepis zawarty w art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej, zgodnie z którym akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje. Ustawa ta odnosi się bowiem jedynie do przepisów zmienianych tą ustawą, a nie innych. Ponadto ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. odnosi się do przepisów prawa miejscowego wydanych wcześniej a przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane dopiero w 2007 r. Sąd okręgowy wskazał również, że nie stanowi podstawy prawnej roszczeń zgłoszonych w tej sprawie przez powoda art. 435 k.c. Przedsiębiorstwo pozwanego nie stanowi bowiem przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody. W szczególności zaś pozwany jako zarządzający ( ), nie jest ani właścicielem ani posiadaczem jakichkolwiek samolotów. Nie spełnia więc kryteriów przewidzianych w art. 435 k.c. Zarazem sąd okręgowy wskazał, że w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania orzeczenia Sądu Najwyższego wydane w sprawie lotniska ( ), w których lotnisko to zostało uznane za zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody. Jest to bowiem lotnisko wojskowe, a nie cywilne, posiada samoloty wytwarzające zupełnie inny rodzaj hałasu niż samoloty pasażerskie, zupełnie inaczej zorganizowane i prowadzone niż przedsiębiorstwo pozwanego. Sąd okręgowy nie znalazł również podstaw do uwzględnienia powództwa w oparciu o art. 415 kc, ponieważ pozwany jak podkreślił działa w oparciu o obowiązujące przepisy prawa i nie została w toku postępowania wykazana jego wina. W efekcie uznając brak podstaw prawnych do dochodzenia roszczeń zgłoszonych w tej

4 4 sprawie sąd okręgowy oddalił powództwo, o kosztach postępowania orzekając na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. oraz w zw. z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Apelację od wydanego w tej sprawie wyroku wywiodła strona powodowa, zaskarżając go w części, to jest w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt I i oddalającego powództwo do kwoty zł oraz rozstrzygnięcia zawartego w pkt II wyroku odnoszącym się do kosztów procesu. Skarżący ostatecznie wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie wniesionego powództwa do kwoty zł, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania albo o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i zawieszenie postępowania sądowego na podstawie art pkt 3 k.p.c. W apelacji podniesione zostały następujące zarzuty: I. Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i błędne zastosowanie lub niezastosowanie: a) art. 2, 45 i 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej gwarantujących prawo do dochodzenia swoich roszczeń przed sądami w zw. z art. 129 i art. 136 ustawy Prawo Ochrony Środowiska; b) art. 129 w zw. z art. 135 i 136 ustawy Prawo Ochrony Środowiska; c) przepisów 4. 5 i innych rozporządzenia Wojewody ( ) nr ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w zakresie braku ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu kosztów koniecznej rewitalizacji akustycznej nieruchomości Powoda; d) art. 435 kodeksu cywilnego poprzez nieustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej wobec strony powodowej pozwanego jako przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody oraz stwierdzenie nie wykazania przez stronę powodową wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego na podstawie tego przepisu; e) art. 322 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuwzględnienie stosowania przepisów ogólnych kodeksu cywilnego dla ustalenia odpowiedzialności

5 5 odszkodowawczej pozwanego; f) art. 324 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuznanie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego wobec strony powodowej na podstawie art. 435 kodeksu cywilnego w zw. z art. 324 ustawy Prawo Ochrony Środowiska jako przedsiębiorstwa o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku oraz stwierdzenia braku wykazania przez stronę powodowa wszystkich przesłanek tej odpowiedzialności pozwanego; g) art. 64 i art. 86 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 415 kodeksu cywilnego i art. 144 kodeksu cywilnego oraz art. 361 kodeksu cywilnego oraz w zw. z art. 4, 6 i 7 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuznanie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego wobec strony powodowej powstałej na skutek powodowania przez pozwanego emisji hałasu ponad standardowe normy powodującej, bez ustawowego upoważnienia, ograniczenia przez pozwanego strony powodowej w korzystaniu z własności nieruchomości powoda; h) art. 3 pkt 4,5, 6, 8a, pkt 20, pkt 23, 33, 39 i 48 i 49, art. 73, art. 112,113,114,115,135 4, art. 173 i 174,175,179, 241, 322, 323, 325, 139 ustawy Prawo ochrony środowiska, art. 87 ustawy Prawo lotnicze, art. 18 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie; i) Dyrektywy 2002/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 marca 2002 roku w sprawie ustanowienia zasad i procedur w odniesieniu do wprowadzenia ograniczeń odnoszących się do poziomu hałasu w Portach Lotniczych Wspólnoty, w tym w szczególności w art. 16 dyrektywy; Dyrektywy Rady z dnia 27 czerwca 1985 roku w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko 85/337/EWG, w tym w szczególności art. 12 dyrektywy, Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 roku odnosząca się do oceny i zarządzania poziomu hałasu w środowisku, w tym w szczególności art. 14 dyrektywy; h) art. 415 k.c. w związku z art. 144 k.c. poprzez nieuznanie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, jego zobowiązania do pokrycia wyrządzonej szkody w mieniu Powoda wskutek spowodowanego przez niego ograniczenia w

6 6 korzystaniu przez Powódkę z nieruchomości na skutek ponadstandardowej emisji hałasu przez pozwanego oraz w zakresie stwierdzenia braku wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego; i) art. 4, art. 6 i art. 7 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuwzględnienie odpowiedzialności pozwanego pomimo, że powoduje on zanieczyszczenie środowiska i powinien ponosić koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia; j) art. 4 i 7, ustawy Prawo Ochrony Środowiska i 7 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie opłat lotniskowych poprzez uznanie, że z pobieranych przez pozwanego opłat za hałas pozwany nie jest zobowiązany do zrekompensowania skutków swojej działalności jako lotniska osobom, którym wyrządził szkodę; k) 32 ust. 3 załącznika do rozporządzenia ZASADY TECHNIKI PRAWODAWCZEJ" Prezesa Radcy Ministrów z dnia r., w sprawie Zasad Techniki Prawodawczej poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż rozporządzenie Wojewody ( ) nr ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 roku nie obowiązuje; l) art. 47 ust. 2 w zw. z art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw, w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej poprzez ich niezastosowanie i błędne uznanie, że zmiana organu uprawnionego do wprowadzenia stref ograniczonego użytkowania (art. 135 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska) została dokonana dopiero w art. 144 ust. 21 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, a nie we wcześniejszej wydanej ustawie w art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku, o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej, która w art. 47 ust. 2 przewidywała przepisy przejściowe wskazujące na zachowanie w mocy aktów prawa miejscowego (w tym rozporządzenie nr ( ) Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) w W.) do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje (tj. uchwały

7 7 przez sejmik województwa, który jest organem przejmującym zadania i kompetencje w tym zakresie po wojewodzie); m) art. 144 ust 21 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko poprzez jego błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że na podstawie przedmiotowego przepisu doszło GO przekazania kompetencji do wprowadzenia stref ograniczonego użytkowania z wojewody na rzecz sejmiku województwa podczas, gdy ta zmiana została już wprowadzona do ustawy Prawo ochrony środowiska art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw, w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej, która zawierała również przepisy przejściowe, które regulowały kwestie zachowania mocy obowiązującej przepisów prawa miejscowego wydanych na podstawie dotychczasowych przepisów; n) art. 135 ust 2 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez błędne uznanie, iż przekazanie kompetencji do wprowadzenia stref ograniczonego użytkowania z wojewody na rzecz sejmiku województwa nastąpiło poprzez art. 144 ust. 21 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, a nie art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw, w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej; o) art. 323 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuwzględnienie żądania powoda o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcia środków zapobiegawczych lub zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie skoro Powód przez bezprawne oddziaływanie na środowisko wyrządzona została szkoda; p) art. 5 k.c. w zw. z art. 144 k.c. w zw. z art. 4, 6,7 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez nieuwzględnienie przez Sąd, iż właściciel nieruchomości, na której zlokalizowane jest lotnisko ( ) w W., tj. Pozwany poprzez swoje działania dopuszcza się ograniczenia Powoda, ponad przeciętną miarę, w korzystaniu przez niego z jego nieruchomości oraz w korzystaniu przez Powoda ze środowiska, a

8 8 więc istnienia podstawy do naprawienia, przez Pozwanego na rzecz Powoda, powstałej z tego tytułu szkody; r) art. 178 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji wydanie przez Sąd I instancji wyroku nie na podstawie obowiązujących ustaw, a na podstawie orzeczeń NSA, którymi sąd cywilny, w tym Sąd I instancji, nie jest związany, oraz na podstawie wydruków z systemów informacji prawnej; II. Naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy art. 10 k.p.c., art. 84 k.p.c., art pkt 3 k.p.c., art k.p.c., 210 k.p.c., k.p.c., 217 k.p.c., 223 k.p.c., 224 k.p.c., 227 k.p.c., 232 k.p.c., 233 k.p.c., 278 k.p.c., 316 k.p.c., 328 k.p.c., art. 379 pkt 5 k.p.c. i innych, a także art. 327 ustawy Prawo Ochrony Środowiska w tym poprzez: niezasadne oddalenie lub pominiecie istotnych dowodów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zgłoszonych przez Powoda w tym dowodu opinii biegłych i z przesłuchania świadków i stron (217 k.p.c., 223 k.p.c. ); niezasadne pominięcie lub oddalenie dowodów strony powodowej przez Sąd I instancji zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 15 kwietnia 2010 r., 28 kwietnia 2010 roku i 28 czerwca 2010 roku ( art. 217 k.p.c.) w tym m.in.: - Ogłoszenia nr ( ) Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 28 września 2009r. w sprawie opłat lotniskowych na lotnisku ( ); - Ogłoszenia nr ( ) Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 17 kwietnia 2008r. w sprawie taryfy opłat lotniskowych w ( ); - Ogłoszenia Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 18 sierpnia 2005r. w sprawie taryfy opłat lotniskowych w ( ); - Raportu ( ) o oddziaływaniu na środowisko ( ) w W. dla prognozowanego rozwoju ruchu lotniczego w celu ustalenia potrzeb dla ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania; brak ze strony Sądu I instancji wniosku skierowanego do stron nakłaniającego do ugodowego zakończenie postępowania (art. 10 k.p.c.); przedwczesne zamknięcie rozprawy przez Przewodniczącego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego (art. 224 k.p.c.); niezasadne oddalenie wniosku strony powodowej o zawieszenie postępowania

9 9 III. sądowego (art pkt. 3 k.p.c.); Sąd I instancji nie wziął pod uwagę faktów powszechnie znanych (art. 213 l k.p.c. i 228 k.p.c.); niezachowanie wymagań dotyczących swobodnej oceny dowodów, która to zasada została zastąpiona dowolnością ( art. 233 k.p.c. ); niezasadne oddalenie wniosku o przypozwanie Skarbu Państwa Marszałka Województwa ( ) (art. 84 k.p.c. w zw. z art. 198 k.p.c.), pominięcie przez Sąd I instancji wniosków dowodowych zgłoszonych przez Powoda powodujące naruszenie przez Sąd I Instancji zasady dowodowej określonej w art. 327 Prawo Ochrony Środowiska zwalniającej Powoda z obowiązku udowodnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności sprawcy szkód i dającym jej prawo do wystąpienia do sądu, by pozwany udzielił informacji niezbędnych do ustalenia zakresu odpowiedzialności, które to środki dowodowe miały udowodnić roszczenia Powoda (art. 227 k.p.c. 322 k.p.c. i 327 ustawy Prawo ochrony środowiska; naruszenie art. 278 k.p.c. w zakresie odmowy lub pominięcia wniosku dowodowego stronie powodowej o dopuszczenie dowodu opinii biegłych sądowych z zakresu badania natężenia hałasu przez Instytut ( ) w W. w zakresie kosztów rewitalizacji budynku oraz zakresu wyceny spadku wartości nieruchomości; naruszenie art. 299 k.p.c. w zakresie oddalenia wniosku dowodowego z zeznań strony powodowej, który to dowód nie został przeprowadzony pomimo złożonego wniosku powodów w tym zakresie; naruszenie art. 102 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji błędne uznanie, iż nie istnieją przesłanki do nie obciążanie Powoda kosztami zastępstwa procesowego ze względu na zaistnienie szczególnie uzasadnionych okoliczności, w oparciu o zasadę słuszności, Nie rozpoznanie istoty sprawy i nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy polegającej na konieczności ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego i nie zbadania zaistnienia przesłanek tej odpowiedzialności wynikającej z :

10 10 IV. - art. 129 Prawo Ochrony Środowiska w zw. z art. 135 i 136 ustawy Prawo ochrony środowiska przepisów rozporządzenia Wojewody ( ) nr ( ) z dnia 7 sierpnia 2009 roku w zakresie braku ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości strony powodowej oraz kosztów koniecznej rewitalizacji akustycznej; - art. 435 kodeksu cywilnego poprzez nieustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej wobec strony powodowej pozwanego jako przedsiębiorstwa wprawianego za pomocą sił przyrody; - art. 324 Prawo ochrony środowiska poprzez nieuznanie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego wobec strony powodowej na podstawie art. 435 kodeksu cywilnego jako przedsiębiorstwa o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku do którego stosuje się przepis art. 435 k.c. bez względu na to czy jest wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody; - art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. art. 415 kodeks cywilnego i art. 144 kodeksu cywilnego oraz art. 361 kodeks cywilnego w zw. z art. 4 i 7 Ustawy Prawo ochrony Środowiska poprzez nie uznanie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego wobec strony powodowej poprzez powodowanie przez pozwanego emisji hałasu ponad standardowe normy (Polskie Normy) powodowanej bez ustawowego upoważnienia ograniczenia strony powodowej w korzystaniu z własności -nieruchomości Powoda; - art. 415 w zw. z 144 i art. 5 k.c kodeksu cywilnego oraz ww. przepisów ustawy Prawo ochrony Środowiska powodujących ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości Powoda; Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału w sprawie oraz błędną ocenę przez Sąd zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez bezzasadne przyjęcie wbrew zgromadzonym dowodom: - że szkoda wyrządzona na skutek ograniczenia powoda w używaniu i korzystaniu z nieruchomości na skutek emisji hałasu nie wynika z działalności pozwanego jako lotniska tylko z działalności przewoźników; - że brak jest ograniczeń w korzystaniu przez powoda z nieruchomości, pomimo dalszego stosowania ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości wynikających z

11 11 rozporządzenia nr ( ) Wojewody ( ) przez organy samorządowe i Wojewodę ( ). - że brak jest ograniczenia powoda w korzystaniu z nieruchomości wobec faktu, iż nieruchomość powoda znajduje się w bliskiej odległości od lotniska, powodującego szkodę w postaci emisji hałasu ponad polskie normy. Rozpoznając sprawę w granicach zaskarżenia sąd apelacyjny zważył, co następuje. Apelacja strony powodowej jest zasadna w tym zakresie, w jakim zmierza do osiągnięcia skutku procesowego w postaci uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania. Błędnie sąd okręgowy przyjął w tej sprawie, że rozporządzenie Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. dotyczące utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) utraciło moc prawną. W efekcie błędnie przyjął na tej podstawie brak możliwości dochodzenia przez powoda roszczeń w oparciu o art. 129 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska i tym samym brak materialno-prawnej podstawy zgłoszonych w tej sprawie roszczeń odszkodowawczych. Wskazać należy, że powyższe zagadnienie było już przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego w Warszawie, między innymi w wyroku wydanym w dniu 30 listopada 2010 r. w sprawie VI ACa 1156/10. Sąd apelacyjny rozpoznając tę sprawę podziela zajęte w tym rozstrzygnięciu stanowisko. Podstawę ustawową do wydania rozporządzenia Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. dotyczącego utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) stanowił art. 135 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z ówczesnym brzmieniem tego przepisu, to jest brzmieniem obowiązującym w dacie wydania przedmiotowego rozporządzenia, obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 ustawy, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzył wojewoda, w drodze rozporządzenia. Przepis art. 135 ust. 2 ustawy został zmieniony z dniem 1 stycznia 2008 r. przez art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej. Dokonana zmiana art. 135 ust. 2

12 12 ustawy Prawo ochrony środowiska polegała po pierwsze na wskazaniu innego organu jako uprawnionego do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania sejmik województwa w miejsce wojewody oraz wskazania innej formy prawnej w miejsce rozporządzenia wojewody, uchwała sejmiku województwa. Zarazem, zgodnie z art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r., a więc ustawy nowelizującej, akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych niniejszą ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje. Do dnia dzisiejszego sejmik województwa nie podjął uchwały określającej nowy obszar ograniczonego użytkowania. Tym samym, wbrew stanowisku sądu okręgowego, rozporządzenie Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. dotyczące utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) zachowało nadal moc prawną. Zarazem bezzasadny z tych samych przyczyn jest zawarty w apelacji wniosek skarżącego o zawieszenie postępowania w tej sprawie do czasu wydania przez Sejmik Województwa ( ) uchwały w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ( ) w W. Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. nie nastąpiła również na skutek kolejnej nowelizacji przepisu art. 135 ust. 2 Prawo ochrony środowiska, co nastąpiło z dniem 15 listopada 2008 r. na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa ta w odmienny sposób określiła pojęcie przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Zgodnie z art. 135 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 3 października 2008 r., pojęcie przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko określone było poprzez odwołanie do normy zawartej w art. 51 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ten ostatni przepis uchylony został przez art. 144 pkt 9 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zarazem zgodnie z nowym, obowiązującym obecnie brzmieniem art. 135 ust. 2 Prawo ochrony środowiska, pojęcie przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko określane jest w

13 13 ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Jak trafnie wywiódł Sąd Apelacyjny w Warszawie w powołanym wyżej wyroku z dnia 30 listopada 2010 r., powyższa zmiana miała w istocie charakter redakcyjny i nie wpływa na obowiązywanie rozporządzenia Wojewody ( ) z dnia 7 sierpnia 2007 r. W szczególności pojęcie przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko określone jest obecnie w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. wydanego na podstawie art. 60 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia, do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się między innymi lotniska o podstawowej długości drogi startowej nie mniejszej niż m ( 2 ust. 1 pkt 30 rozporządzenia). W świetle powyższych wywodów błędne jest stanowisko sądu okręgowego, zgodnie z którym brak jest obecnie materialno prawnej podstawy dla roszczeń odszkodowawczych zgłoszonych w tej sprawie przez powoda. Wychodząc z tego założenia, sąd okręgowy zaniechał w tej sprawie merytorycznego zbadania zasadności wniesionego powództwa, czego wyrazem było oddalenie w całości zgłoszonych przez stronę powodową wniosków dowodowych. Tym samym nie została rozpoznana istota tej sprawy, co w świetle art k.p.c. uzasadnia uchylenie wydanego przez sąd pierwszej instancji wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Rozpoznając ponownie sprawę sąd okręgowy powinien rozpoznać zasadność roszczeń odszkodowawczych zgłoszonych przez powoda przede wszystkim w świetle art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodzić się bowiem należy ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, że przewidziana w art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także szkody, które wynikają z przekroczenia standardów środowiska w zakresie emitowanego hałasu. W ustawie Prawo ochrony środowiska (art ) uregulowane zostały samodzielne podstawy odpowiedzialności za szkody związane z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, oparte na

14 14 założeniu, że ryzyko uszczerbków związanych ze szkodliwą dla otoczenia działalnością ponosi podmiot, który podejmuje taką działalność dla własnej korzyści. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego ograniczającego sposób korzystania nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela, użytkownika wieczystego lub mającego ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy pomiędzy wprowadzonymi ograniczeniami a szkodą. Tak więc według art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym hałas. Jak bowiem słusznie zauważył Sąd Najwyższy, o ile właściciel nieruchomości przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Nie jest więc uprawniona tendencja do wąskiego ujmowania odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (postanowienie SN z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09. Zob. również: wyrok SN z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08,, postanowienie SN z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, wyrok SN z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 602/09). Rozpoznając ponownie wniesione w tej sprawie roszczenia odszkodowawcze powoda dotyczące zarówno kosztów rewitalizacji budynku, jak i odszkodowania z tytułu ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości poprzez immisje w postaci hałasu, a także szkód na osobie powstałych z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, pamiętać należy, że sąd apelacyjny, będąc związany zakresem zaskarżenia określonym przez wnoszącego apelację, rozpoznał sprawę w granicach zaskarżenia (art k.p.c.). Tym samym wyrok sądu okręgowego uchylony został jedynie w

15 15 zaskarżonej części, to jest w części oddalającej powództwo odszkodowawcze powoda, oparte na przywołanej przed sądem pierwszej instancji podstawie faktycznej, co do kwoty zł. W pozostałym zakresie, a więc w zakresie zgłoszonych roszczeń przenoszących tę kwotę, wyrok sądu okręgowego nie został w tej sprawie zaskarżony. Tak więc powództwo odszkodowawcze powoda oparte na wskazanej powyżej podstawie faktycznej, dookreślonej przez pełnomocnika powoda między innymi poprzez przytoczenie podstaw prawnych, w tym art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, art. 435 k.c., 415 k.c., art. 417 k.c. i art k.c., zostało prawomocnie oddalone powyżej kwoty zł.