Dorota Krystyna Rembiszewska, Janusz Siatkowski. Instytut Slawistyki PAN w Warszawie (Polska) pasierb i pasynek. pasierbica w gwarach wschod-

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dorota Krystyna Rembiszewska, Janusz Siatkowski. Instytut Slawistyki PAN w Warszawie (Polska) pasierb i pasynek. pasierbica w gwarach wschod-"

Jadwiga Kania
5 lat temu
Przeglądów:

1 Teka Kom. Pol.- OL PAN, 2012, NAZWY STOPNI W GWARACH H YZNY NA TLE SKIM (OLA) Dorota Krystyna Rembiszewska, Janusz Siatkowski Instytut Slawistyki PAN w Warszawie (Polska) Streszczenie. w o- pasierb i pasynek. pasierbica w gwarach wschod- Nazwy stopni pokre- rozmaitych innowacji wynika atycznego, c o- polsz Nazwy Polsce Nazwy stopni pokre- o a polskiego przynosi praca O. (1959). anie y- ego. a- zw zachodnio- aczamy jedynie nazwy nne derywaty.

136 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski Na tereni struk pas i * zapisany *, V 233 s.v. ).

i poch * (p asynak, p asynok, p asyna e k itp.).

p (110), p aserbnyk (106) i sporadycznie *pas : p a rbak (19), p aserbok (108) oraz *pas : p (40).

Ukrainie pod Lwowem p (419), na Kaszubach pas czych pod Choszcznem pas (276), *pas : p asyrnyk (363), p (374), na Ukr p asyrbnyk

2 136 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski Na tereni struk pas i * zapisany *, V 233 s.v. ). d- *pas (pa, pa, pa, pa serb, pa serp itp.) i poch * (p asynak, p asynok, p asyna e k itp.). Od nazwy *pas *pas p (35, 43), p (56), ec (30), e ec (18) i sporadycznie nad Bugiem pa (109), w trzech punktach *pas : p (104), p (110), p aserbnyk (106) i sporadycznie *pas : p a rbak (19), p aserbok (108) oraz *pas : p (40). Nazwa *pas, jak pokazuje materia w - Podobne zasi , a z zachodniej Ukrainy odnotowano j *pas odnotowano w OLA pas na Ukrainie pod Lwowem p (419), na Kaszubach pas czych pod Choszcznem pas (276), *pas : p asyrnyk (363), p (374), na Ukr p asyrbnyk (414, 415, 421) oraz *pas asyrbok (493), p asyrbyk (502). *pas na XVII wieku zapisano, i z 1607 r. (HSBM XXIV 22 zanotowano tylko w kilku punktach na zachodzie kraju pod Grodnem (18, 20, 51) i Brze- odnotowano sporadycznie znad granicy (i Nazwa *pas nie ma ustalonej etymologii. Najpewniej motywowana po i czasownika *s pasierbica w gwarach wscho c- p, p u

NAZWY STOPNI A... 137 isano rozszerzony derywat pasierbnica (p, p aser derywat *pas obocznie z ca pod Hrubieszowem (324). *pas ca *pas.

Inne derywaty noto *pas a Polesiu (382) oraz n *pas a ika akademickiego z 1847 roku (SRNG XXV 253).

3 NAZWY STOPNI A isano rozszerzony derywat pasierbnica (p, p aser derywat *pas obocznie z ca pod Hrubieszowem (324). *pas ca *pas. erech uskich: (337) oraz na Polesiu (361, 362, 372) oraz na znacznym terytorium Ukrainy, nie tylko na zachodzie, jak *pas, lecz *pas ca z XVII i XVIII (SUM VI 85) (SRNG XXV 253). Derywat *pas ca zanotowano w OLA na zachodzie B 373, 374) oraz w kilku rozproszonych punktach na zachodniej Ukrainie (414, (494). Inne derywaty noto *pas a Polesiu (382) oraz n *pas a ika akademickiego z 1847 roku (SRNG XXV 253). Nazwa * z- pasynek (240) stanowi nowy import powojenny. Z innych e- z prefiksem pa- o udniu : p w Chorwacji 52 i Serbii 55, * : w Serbii pusinuk przedrostka po- wypadku nazwy *pas, forma- derywat od czasownika posiniti terenie Gre, a mianowi *para- : para sin (106), para sin ( ) i par sin (110). jesz : prisin (94).

4 138 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski, *, *. pa- e-, *, * : (683), (610), (636), (568, 616), (591), : (563, 686, 745),, (565), (642), (820) i * : (564), (585, 587), (565), (534, 545, 554, 567), (586, 588), (546, 569), (571). Znaczenie tych o o- onej za pa- od rzeczownika deminutivum od *,,, pol., czes. dcerka ), mac., serb. (k). Kole * z- pa:stork, p :st k itp. chorw. pastorek, itp., serb., pastorak itp. mac. pastorok, pajs tork pastorek, pastorok * i * -=a udniu oraz w trzech punktach na tere 85) i Macedonii (95). z,, oraz o a, o i ). o- pastorek oraz pa, pastorek, III 39), Kott podobnie pastorek, pa- pastorka oraw dczone pastorek k- otowano powszechnie ( ) i (nevlast e-

5 NAZWY STOPNI A ra/ce:ra). w pastorek, pastorok w., arach (SSN II owacji nev syn ( ) i ( ). Wyraz * a- j- pa od p + *p tor z e ka, * pa- od, co od, Machek ES w * zanik - -, oskowej dt > st. i V 120 s.v. o-, *, * oraz z * r i * j Formacja * odzie,,, itp. nej na terenie AGWB VII 207), ukr.,,, itp., ros.,,, itp. Formacja * zczyzny, por. np. brus., p,, ukr.,, itp., ros.,,, itp. Poza tym poja- siedztwie z *. oby a- e do jednej lub drugiej formacji. Do formacji * isy: (90), (92), (97, 100), (99), rka (101), (102), natomiast do formacji * zapisy: pastorka (93), pajstorka (98) oraz do formacji * -=a zapis (95).

140 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski a- * *. Na mieszanie s i torak (42), pa torak (43) a- torka (42), pa torka * a- i formalnie deminutywna *, przy, Niewiasta z- ktach polskich, por.

6 140 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski a- * *. Na mieszanie s i torak (42), pa torak (43) a- torka (42), pa torka * a- i formalnie deminutywna *, przy, Niewiasta z- ktach polskich, por. Szymczak 1966: 164 a- synova. M synav, synov, synuv syn ova (15, 27, 72, 100). dczona sporadycznie na terenie Czech w p. 186 i 205). Jest to innowacja polska, wszy w 1432 r. (SStp VIII 522; Szymczak 1966: 167 l- ominuje nad archaicznymi * i *. W kilku punktach zapisano obocznie obie nazwy: *synova oraz * lub * notowano obocznie nazwy *synova oraz * lub * na terenie synova e- o-,,,, nocno- a adycznie pod Mohylewem i Homlem (LAB III w synova obok lokalizacji w- y u

7 NAZWY STOPNI A * * * pa- wprowadzaj cego ce do dziedzictwa pra w skupiskach daleko udniu *. synowa, niewiasta usi i Ukrainy. ji wynika- l i LITERATURA AGWB Atlas gwar wsc bskiej , t. V X pod red. I. Maryniakowej, Warszawa BER... i n. Bezlaj F., Etimolo ki slovar slovenskega jezika, I IV, Ljubljana Dal, I IV ESBM 978 i n. ESUM 982 i n. Horba HT i, I HSBM i n. HSSJ Historick slovn k slovensk ho jazyka, red. VII, Bratislava Jg J. Jungmann,, I V, Praha Kott,, I VII, Praha LAB..,.., Nazwy l (1914), s Machek ES-2 V. Machek,, Praha 1968.

8 142 Dorota Krystyna Rembiszewska i Janusz Siatkowski OLA 1 :,. i n. Ony kevy SBH i i, I IV, PS P ru n slovn k jazyka esk ho, I VIII, Praha RBE J. Rieger,. Warszawa ,..., SRNG ( 65 i n. SSJ Slovn k slovensk ho jazyka, red. S. Peciar, I VI, Bratislava S, I IV, red SSN, red. I. Ripka, Bratislava 1994 i n. SStp XI, Warszawa 1953 St sl Staro esk slovn k, red i n. SUM I XI, SWM -Mazurskie Szymczak M., ktach polskiego, Warszawa Truba ev ISTR Tym enko i ce XV XVIII i i I I II NAMES OF DEGREES OF RELATIONSHIP IN EAST SLAVONIC DIALECTS OF THE BIALYSTOK REGION AGAINST GENERAL-SLAVONIC BACKGROUND (OLA) Summary. daughter-in- materials for the General-Slavonic linguistic atlas. In the area of East Slavonic dialects of the Bialystok region there are two names pasierb and pasynek mean he feminine form pasierbica fixed in different phonetic variants in the East Slavonic dialects of the Bialystok region appears in almost whole area excluding a zone at the border with Belarus. Names of degrees of relationship make it possible to determine earlier common lexical areas and follow various innovations resulting from local language relations. They are a rich source for tracing mechanisms of motivation of words belonging to the same thematic field what has been only signalised in this text. Key words: General-Slavonic linguistic atlas (OLA), Slavonic lexis, East Slavonic dialects of the Bialystok region

Podobne dokumenty

TERMINOLOGIA INFORMATYCZNA W DYDAKTYCE UNIWERSYTECKIEJ

Teka Kom. Pol.- OL PAN, 2012, 73 82 TERMINOLOGIA INFORMATYCZNA W DYDAKTYCE UNIWERSYTECKIEJ Streszczenie. W artykule przedstawiono sposoby prezentacji terminologii informatycznej studen- u z nau ksowa i