Doradztwo zawodowe w szkole

Transkrypt

1 Doradztwo zawodowe w szkole Praktyczny program dla dyrektorów i nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych wersja 1.0

2 Doradztwo zawodowe w szkole Praktyczny program dla dyrektorów i nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych s-dzscd@dashofer.pl Redaktor prowadzący: Kinga Kaszuba Autorzy: Marta Binder, Kinga Kaszuba, Anna Kordzińska-Grabowska, Jarosław Kordziński, Dorota Pilecka Opracowanie edytorskie: Kamila Małyszko Twórca programu: Tomasz Traczyk Instalacja: 1. Włóż płytę CD-ROM do napędu 2. Zatwierdź wszystkie etapy instalacji 3. Uruchom program z menu Start lub skrótem programowym z pulpitu 4. Aby uzyskać więcej informacji, skorzystaj z opcji Pomoc Minimalne wymagania sprzętowe: Komputer PC Pentium III 500MHz, 128 MB RAM, 40MB miejsca na twardym dysku, grafika kolor SVGA (800x600), tryb True Color (24 bity), small fonts (małe czcionki), napęd CD-ROM, Windows 98*/Me*/2000*/XP/2003/Vista Dodatkowe aplikacje wymagane do poprawnego działania programu 1. Adobe Reader przeglądarka plików PDF (dołączona wersja dla systemów Windows 2000/XP/2003/Vista i wersja dla systemów Windows 98/Me). 2. Internet Explorer w wersji co najmniej 6.0 *Wymagany Internet Explorer w wersji co najmniej 6.0 Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. ul. Senatorska 12, Warszawa tel.: (022) , (022) fax: (022) , NIP: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy KRS numer Wysokość kapitału zakładowego zł ISBN Copyright 2009 Dashöfer Hol ding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

3 Ja, czyli kim jestem, co mogę i jak mogę liczyć na swoje predyspozycje i możliwości? Wprowadzenie: praca ma przygotować ucznia do dokonania optymalnych wyborów dotyczących jego ścieżek rozwoju. Uświadomić, że wszyscy jesteśmy inni i w związku z tym reprezentujemy różne możliwości oraz potrzeby. W oparciu o to może budować plan własnego rozwoju, kreować oczekiwany obraz swojej przyszłości. W pierwszej części zajęć uczeń ma zapoznać się z osobistymi możliwościami w kontekście: cech indywidualnych, czynników wpływających na nasze relacje z innymi, sposobów uczenia się. Jestem ja 1. Cel: umożliwienie uczniom poznania osobistych cech wyróżniających ich spośród innych oraz wskazanie ich szczególnych możliwości działania oraz funkcjonowania. 2. Efekty: uczeń zna swoje cechy i potrafi się nimi cieszyć, uczeń rozumie, że różni się od innych i że może w sposób wartościowy korzystać z tych różnic, uczeń akceptuje, że inni mogą się różnić od niego w postawach oraz poglądach, uczeń potrafi dostrzegać korzyści wynikające z różnorodności. 3. Czas: 45 min. 4. Środki dydaktyczne: duże arkusze papieru, białe i kolorowe kartki A4, mazaki, markery, kredki, klej, taśma klejąca, nożyczki, kartki samoprzylepne. 5. Metody pracy: indywidualna, praca w grupach. 6. Przebieg zajęć: Mapa pogody Ćwiczenie wprowadzające, mające na celu z jednej strony zasygnalizowanie uczniom nieco odmiennego sposobu pracy od tego,

4 z jakim spotykają się na co dzień. Jest to pierwszy krok do otwarcia się uczniów na rozmowę. Herb Kolejne ćwiczenie ma na celu bliższe zapoznanie się z wybranymi postawami, przekonaniami, różnymi obszarami wrażliwości uczestników zajęć. Uczniowie mają okazję zorientować się, że choć są różni, to przecież w wielu obszarach są do siebie podobni i że zarówno różnice, jak i podobieństwa mogą być dla nich interesujące. Pokaż mi, jak to wygląda Kolejne ćwiczenie ma spowodować jeszcze większe otwarcie uczestników spotkania, jednocześnie wprowadzić w pozawerbalne sposoby wyrażania swoich myśli. Efektem dodatkowym tego ćwiczenia ma być uzyskanie przez ucznia świadomości, że o skuteczności osiągania celów decyduje między innymi to, w jaki sposób kontaktujemy się ze światem zewnętrznym, z innymi. Kwiatek Ćwiczenie, którego celem jest zwrócenie uwagi uczniów, że uzyskanie informacji o sobie samych (co ich wyróżnia spośród pozostałych uczestników) wymaga obserwacji i rozmowy z innymi. Dodatkowo ważnym efektem tego ćwiczenia jest potwierdzenie, że różnice wcale nie muszą różnić. Świadomość tego, że nie jesteśmy tacy sami, może pomóc w planowaniu rozmaitych działań na przyszłość. Różni, czyli posiadający różne możliwości rozwoju Ta część zajęć polega na wspólnym i głośnym zastanowieniu się na ile nasze indywidualne cechy mogą pomóc w podejmowaniu i realizowaniu decyzji. Należy również rozważyć, w jaki sposób nasze zainteresowania mogą zdecydować o tym, co będziemy robić w przyszłości. Na ile nasze doświadczenia, także te związane z podejmowaniem i realizacją wspólnych projektów, mogą wpłynąć na skuteczność osiągnięcia przez nas wybranych celów w przyszłości.

5 Jestem ja metody pracy Mapa pogody Rozdajemy uczniom połówki białej kartki A4 i prosimy, aby korzystając ze znanych sobie symboli z mapy pogody, przedstawili swój stan w chwili obecnej jak się teraz czują, co chcieliby poprzez wybrany symbol powiedzieć. Wszystkie kartki przyklejamy na duży arkuszu papieru, który uprzednio wieszamy na ścianie. Chętne osoby prosimy, aby opisały swój znak. Zwróćmy uwagę na szczególnie wyróżniające się znaki. Zapytajmy autorów, dlaczego je użyli. Podsumowując, mówmy o tym, że to co widać na ścianie, to swoista mapa pogody, która aktualnie panuje w klasie różnorodna, bo wszyscy jesteśmy inni. Herb Uczniowie na białych kartkach A4 rysują swoje herby według podanego przez nas wzoru (możemy też rozdać gotowe skserowane kartki z herbami). Istotne, by zaproponowana przez nas tarcza herbowa była podzielona na cztery części. Osobno wpisujemy odniesienia, którymi mają się zająć uczniowie: 1. Mój znak. 2. Co lubię najbardziej? 3. Czego najbardziej nie lubię? 4. Co chciałbym robić w przyszłości? Po wykonaniu zadania, prosimy uczniów, by przemieszczając się po klasie, obejrzeli herby innych uczniów i porozmawiali na temat tego, co zostało na nich zapisane. Następnie możemy zasugerować, aby przykleili swoje herby na duży arkusz papieru. Na zakończenie pytamy o wrażenia, o to czy w klasie znalazły się osoby mające podobne odczucia, plany życiowe, czy nasze deklaracje wywołały czyjeś zdziwienie. Podsumowując podkreślamy, że każdy z nas jest inny. Pokaż mi, jak to wygląda Dzielimy klasę na 4 6 grup, w której nie powinno być więcej niż 5 6 osób. zbędna zasada, jaką powinien kierować się prowadzący, to atrakcyjny dobór

6 grup. Powinniśmy pamiętać, że celem jest nie tylko stworzenie odpowiedniej liczby małych zespołów, ale również to, by uczniowie mogli pracować w różnych konfiguracjach. Przedstawiciel każdej grupy losuje zadanie, które wspólnie mają przygotować w formie scenki pantomimicznej lub skeczu. Będzie to prezentacja dotycząca różnych sposobów okazywania nastrojów bądź uczuć (entuzjazm, lęk, nuda, zainteresowanie, obojętność). Pozostali starają się odgadnąć, co przedstawiają scenki. W podsumowaniu zastanawiamy się, dlaczego właśnie tak uczniowie przedstawiali poszczególne sytuacje, co czuli, jak byli odbierani. Ta rozmowa powinna być pretekstem do wypowiedzi na temat uczuć i emocji oraz sposobów ich wyrażania. Warto też podkreślić, że od sposobu wyrażania swoich emocji lub stanów ducha zależeć może nasza skuteczność w zmierzaniu do celu. Kwiatek Dzielimy klasę na 4 5 grup (inne niż do tej pory). Możemy kierować się zasadą, że w grupie musi być uczennica i uczeń, którzy do tej pory nie spotkali się w małej grupie. W zespole muszą się znaleźć osoby, których imiona mają w sobie określone litery na przykład: M, B, D lub E nie mogą się spotkać. Prosimy, aby grupy, które już się stworzyły wypełniły kwiatek. W płatku piszę to, co mnie wyróżnia JA MY Tu Tu Tu wpisujemy to, co nas łączy Po wypełnieniu indywidualnych płatków oraz części wspólnej przedstawiciel grupy prezentuje plakat. Rozmawiamy o naszych

7 spostrzeżeniach, co nas zaskoczyło, kto nas zadziwił, czyja praca była szczególnie interesujące. Zwracamy uwagę na środek kwiatka: na to, co nas łączy i w jaki sposób można z tego skorzystać, planując wspólne działania.

8 Ja wobec innych 1. Cel: przybliżenie uczniom wiedzy na temat charakterystycznych i pełnionych przez nich ról życiowych oraz uświadomienie im, w jakim stopniu mogą one wpływać na ich życiowe oraz zawodowe plany. 2. Efekty: uczeń zna swoje role w grupie, uczeń rozumie, że dla wspólnego działania istotne jest właściwe porozumienie się, uczeń rozumie, że współpraca przynosi większe efekty, uczeń dostrzega korzyści i ograniczenia wynikające z reprezentowanych przez niego ról społecznych. 3. Czas: 45 min. 4. Środki dydaktyczne: duże arkusze papieru, białe i kolorowe kartki A4, mazaki, markery, kredki, klej. 5. Metody pracy: indywidualna, praca w grupach. 6. Przebieg zajęć: Co wpływa na relacje międzyludzkie? Burza mózgów mająca na celu zgromadzenie możliwe jak najwięcej skojarzeń związanych z czynnikami wpływającymi na budowanie optymalnych relacji z innymi. Wywiad Ćwiczenie wykonywane w parach, łączonych losowo. Prowadzący trzyma wszystkie nitki wełny złożone w połowie. Każdy uczeń chwyta jeden koniec w ten sposób dobierają się w pary, w których rozmawiając zbierają informacje na swój temat. Zadają różnorodne pytania o zainteresowania, preferowaną muzykę, ulubione dania. Zwracamy uwagę, że pytania muszą być grzeczne i nie mogą w żaden sposób urazić rozmówcy. Odpowiedzi można notować na kartkach. Wywiad powinien trwać około minut, czyli po 5 8 minut dla jednej osoby w parze. Po tym czasie uczniowie przekazują klasie

9 informacje, które zdobyli podczas przeprowadzania wywiadu. Przedstawianą osobę pytamy czy wszystkie informacje są zgodne z prawdą. Komentując podkreślamy, że prawidłowe przeprowadzenie tego ćwiczenia wymagało od nas uważnego słuchania i nastawienia na rozmówcę. Tratwa Uczniowie będą mogli lepiej poznać indywidualne cechy charakteru, które sprzyjają wpływaniu na zachowanie innych. Ćwiczenie to ma też na celu uświadomienie uczniom, że każdy z nich pełni w życiu różne role, które zależą zarówno od nas samych jak i od sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Uświadamiamy, że każda z tych ról może być potrzebna, a czasami niezbędna do skutecznej realizacji zadań w przyszłości. Moje role życiowe Ćwiczenie polegające na bliższym poznaniu własnych cech charakteru. Przedstawienie indywidualnych cech uczniów ułatwia odkrycie ich predyspozycji zawodowych, dalszej drogi życiowej. Podsumowanie Zamknięciem zajęć powinna być wspólna rozmowa porządkująca wiedzę uczniów na temat tego, w jakim stopniu ich indywidualne cechy mogą wpływać na sytuację w grupie i na skuteczność podejmowanych działań dziś oraz w przyszłości.

10 Ja wobec innych metody pracy Co wpływa na relacje między nami? Ćwiczenie przeprowadzone przy pomocy standardowej burzy mózgów. Najprostszy sposób polega na napisaniu na tablicy zagadnienia, którym zamierzamy się zająć (np. wpływ na relacje między nami), a następnie spisaniu wszystkich skojarzeń, które nasuwają się uczniom. Podsumowanie ćwiczenia polega na omówieniu i pogrupowaniu zaproponowanych przez uczniów skojarzeń. Wywiad Ćwiczenie wykonywane w parach. Zadaniem uczniów jest porozmawianie o sobie, w celu zebrania jak największej ilości informacji na swój temat. Mogą zadawać różnorodne pytania o zainteresowania, ulubione jedzenie. Odpowiedzi można notować na kartkach. Wywiad powinien trwać około minut, czyli po 5 8 minut dla jednej osoby w parze. Po tym czasie uczniowie przekazują klasie informacje, które zdobyli podczas przeprowadzania wywiadu. Przedstawianą osobę pytamy o trafność wszystkich informacji. Komentujemy poprzez podkreślenie, że prawidłowe przeprowadzenie tego ćwiczenia wymagało od nas uważnego słuchania i nastawienia na rozmówcę, co w znacznym stopniu ułatwia budowanie dobrych relacji z innymi. Tratwa Bezpośrednio na ziemi albo przy pomocy szerokiej taśmy klejącej na podłodze zaznaczamy niewielki prostokąt, który ma symbolizować tratwę. Prosimy uczniów by weszli do środka prostokąta, a następnie zaczynamy opowieść: Wyobraźmy sobie, że zapraszam Was na tę niewielką tratwę, na której wszyscy muszą się zmieścić, aby wyruszyć na bardzo ciekawą wycieczkę. Tratwa odpływa od brzegu. Bawimy się świetnie, świeci słońce, jest ciepło. Ze zdumieniem stwierdzamy, że nie popłynął z nami ani sternik, ani kapitan. Bawimy się dobrze i nie zwracamy uwagi na to, że oddalamy się coraz bardziej od brzegu. Nagle zrywa się wiatr i niebo zaczyna robić się czarne. Ciemność

11 przerywa jasny błysk, któremu towarzyszy przerażający grzmot. Zaczyna padać i tratwa wykonuje niebezpieczne ruchy. Musicie się ratować! Pokażcie, jak to zrobicie, ale pamiętajcie, że nie możecie tak po prostu wskoczyć do wody i dopłynąć do brzegu. Obserwujemy, co się dzieje z uczniami. Skupiamy uwagę na rolach, jakie zaczynają pełnić poszczególni członkowie zespołu. Wyłaniamy zdecydowanych liderów, osoby bierne, tych którzy mają najwięcej pomysłów i tych których pomysły są najciekawsze. Obserwujemy zachowanie wszystkich uczniów i ich reakcje w trudnej sytuacji. Następnie zapraszamy uczniów do kręgu. Rozmawiamy o sytuacji na tratwie. Wyjaśniamy cel gry, zwracając uwagę na zachowania ludzi w różnych sytuacjach. Pytamy o samopoczucie poszczególnych uczestników zadając pytania typu: Jak się czuliście w tej sytuacji?, Kto pomógł wam wydobyć się z opresji?, Do kogo mieliście największe zaufanie?, Kto był pomocny?. Musimy zadbać o to, aby każdy mógł się swobodnie wypowiedzieć. Zwracamy uwagę, że żadnych uczuć ani refleksji nie wolno lekceważyć, ani tym bardziej nikogo obrażać. Moje role życiowe Ćwiczenie polega na indywidualnym rozwiązaniu przez uczniów testu. Następnie wspólnie omawiamy konsekwencje, jakie niosą w sobie indywidualne uwarunkowania, które każdy w nas w sobie niesie.

12 Jak pobudzić własną motywację do działania? Rozwijając swoje umiejętności, zdolność myślenia lub wiedzę na dany temat, możemy zdecydowanie podnieść swoją wartość nie tylko we własnych oczach, ale także w oczach naszego otoczenia zawodowego i osobistego. Uzyskamy tym samym korzyść, z której możemy czerpać zyski przez całe życie. Kiedy dążymy do osiągnięcia celu, mamy poczucie, że rozwijamy się. Każdy człowiek widząc własny rozwój, bez względu jaką formę on przyjmuje, odczuwa znacznie silniejszą chęć do działania. Dotyczy to każdej sfery życia: pracy, ulubionych zajęć czy zainteresowań. Rozwój osobowości wymaga jednak dyscypliny wewnętrznej, wyznaczania celów i przede wszystkim odpowiedzialności. można postanowić sobie i oczekiwać, że coś, czego pragniemy, samo nastąpi. Trzeba przede wszystkim ustalić dla siebie odpowiednie zasady i podjąć konkretne kroki. Kroki, które pomogą pobudzić naszą motywację do działania: dopasować w miarę możliwości zadania do zainteresowań: (np. jeżeli wybieramy określony kierunek studiów lub zawód, to powinien on być związany z naszą pasją, tak aby zdobywana przez nas wiedza, doświadczenia lub wykonywane czynności w pracy dawały nam zawsze satysfakcję); uczynić zadania jak najbardziej zrozumiałymi poprzez zdobycie jak najwięcej informacji na dany temat (np. im większą wiedzę mamy, tym pewniej się czujemy, jesteśmy gotowi i chętni dzielić się nią z innymi i wykorzystywać w praktyce); zapewnić sobie wsparcie otoczenia (np. jeśli mamy wątpliwości, nie wiemy jaką podjąć decyzję, nie obawiajmy się pytać bardziej doświadczonych i prosić ich o pomoc). Stwórzmy sobie siatkę kontaktów osób, które mogą nas wspierać w różnych życiowych sytuacjach. Przy wyborze studiów i zawodu warto zasięgnąć wcześniej informacji u szkolnego doradcy zawodowego, studenta, absolwenta; {PAGE }

13 nałożyć własny system kar i nagród za ocenę poziomu wykonania jeżeli założymy sobie, że poprawimy ocenę z matematyki w tym tygodniu, a nie zrobimy nic w tym kierunku, powinniśmy odmówić sobie również przyjemności pójścia w weekend do kina lub na dyskotekę. Jeśli jednak zrealizowaliśmy swój plan, szczególnie gdy wymagał on od nas pewnego wysiłku i poświęcenia, to zasłużyliśmy na nagrodę; pozwolić sobie na odpoczynek i inne formy aktywności w trakcie realizacji celu należy zawsze zachowywać równowagę między nauką, pracą i odpoczynkiem. Każdemu z nas należy się czas relaksu, kiedy możemy naładować akumulatory na kolejny wysiłek intelektualny i fizyczny; stawiane sobie zadania powinny być nieco powyżej naszych możliwości nic nie sprawia tak dużej satysfakcji, jak zrealizowane cele. Im większe musieliśmy wnieść w ich osiągnięcie nakłady naszej pracy, tym większą mamy satysfakcję. Starajmy się stawiać sobie takie cele, aby były dla nas wyzwaniem, czymś nowym, nieznanym, w czym możemy się sprawdzić; włożone nakłady pracy (wysiłku, zaangażowania i wiedzy) nie powinny przewyższać korzyści płynących z realizacji celu jeżeli pracodawca zaproponuje nam stawkę wynagrodzenia, która jest niższa niż koszty poniesione przez nas na dojazdy do pracy, to wiadomo, że nie będzie nam się to opłacać. Chyba, że nie chodzi nam o wysokość pensji, to wtedy można zrezygnować z aspiracji finansowych na korzyść zdobycia doświadczeń zawodowych. {PAGE }

14 Kwestionariusz osobowości (typów osobowościowych) Istnieje wiele różnych definicji osobowości. Jedna z nich mówi, że osobowość to zespół psychologicznych mechanizmów powodujących, że człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem. Jest to zespół utrwalonych cech określających zachowanie, myśli i emocje, który wyznacza indywidualny sposób zachowania się każdego z nas. Cechy osobowościowe z jednej strony dziedziczone są po przodkach (np. temperament), z drugiej zaś nabywane są w wyniku uczenia się (np. sposoby radzenia sobie ze stresem). Każdy z nas posiada specyficzne dla siebie sposoby funkcjonowania. Test wstępnie określi Twój sposób życia. Pamiętaj, że ten test jest tylko elementem określania jaki jestem?. W celu pełnej diagnozy możesz udać się do najbliższej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Kwestionariusz składa się z 55 stwierdzeń. Jeśli zgadzasz się z którymś stwierdzeniem, zaznacz to w kratce obok. Pamiętaj, że nie ma tu złych ani dobrych odpowiedzi. To, co zaznaczysz ma być zgodne z Twoim sposobem myślenia lub zachowania. Powodzenia! 1. Lubię marzyć. 2. Żeby osiągnąć sukces, trzeba mierzyć wysoko. 3. Wolę rozwiązywać swoje trudności z pomocą innych. 4. Lubię planować, układać projekty. 5. Lubię rywalizację. 6. Łatwo się zaprzyjaźniam. 7. Często tak się dzieje, że inni przychodzą mi się wyżalić. 8. Jestem bardzo energiczny/a. 9. Chciałbym/chciałabym żyć dobrze ze wszystkimi ludźmi. 10. Muzyka, kolory i wiersze wpływają na moje usposobienie. 11. Potrafię wyobrażać sobie różne rzeczy. 12. Potrafię bardzo długo pracować nad rozwiązaniem jakiś problemów. 13. Lubię organizować ludziom pracę. 14. Wolę spokojne, niewymagające aktywności działania. 15. Lubię sytuacje wymagające ode mnie podejmowania decyzji.

15 16. Lubię przebywać z ludźmi. 17. Trudno mi wyobrazić sobie życie bez pięknych rzeczy dookoła. 18. Jestem raczej nieśmiały/a. 19. Ludzie wzbogacają moje życie i nadają mu sens. 20. Doceniam możliwość dzielenia się swoimi przeżyciami z innymi. 21. Czasem ze względu na ważną sprawę można nie brać pod uwagę potrzeb innych. 22. Mam wielu znajomych i często się z nimi spotykam. 23. Staram się dogłębnie zrozumieć rzeczy. 24. Piękno natury porusza coś ukrytego we mnie. 25. Jestem przyjacielski/a wobec obcych. 26. zmiernie ciekawą rzeczą jest wpływanie na innych. 27. Mogę godzinami nad czymś rozmyślać. 28. Wierzę w to, że mam wpływ na to, co się dzieje. 29. Wytrącony z równowagi silnie reaguję. 30. Lubię znajdować sposoby pomagania innym. 31. Lubię rozłożyć zadanie na czynniki pierwsze. 32. Kocham towarzystwo ludzi. 33. Czasem jestem tak niespokojny/a, że nie mogę usiedzieć na miejscu. 34. Często jestem smutny/a bez powodu. 35. Cieszę się, gdy ktoś przejmuje ode mnie kierownictwo. 36. Lubię eksperymentować i wypróbowywać nowe pomysły. 37. namyślam się długo, zanim coś zrobię. 38. Kiedy jest mi przykro znajduję przyjaciela, by z nim porozmawiać. 39. Ludzie motywują mnie do pracy. 40. Branie udziału w podejmowaniu decyzji jest bardzo ciekawe. 41. Zanim zacznę działać, dokładnie analizuję dane. 42. Często wyczuwam, gdy ktoś potrzebuje rozmowy. 43. Ludzie potrzebują kogoś, kto narzuci im swoją wolę. 44. Potrafię znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. 45. Jestem raczej uczuciowy/a. 46. Mam silny temperament.

16 47. Badanie nowych idei daje mi zadowolenie. 48. poddaję się. Gdy coś mi się nie uda, próbuję jeszcze raz. 49. Mając wolny czas, lubię się czymś czynnie zająć. 50. Łatwo przychodzi mi pocieszanie innych. 51. Jestem samotnikiem. 52. Łatwo wytrącić mnie z równowagi. 53. Wiele rozmyślam. 54. Dla ludzi niemiłych też trzeba być uprzejmym. 55. Uważam, że ludzie są bardzo interesujący. Klucz Uczuciowiec: 1, 7, 10, 17, 20, 24, 30, 34, 38, 42, 45, 50, 54. Osoba, która uzyskała najwięcej odpowiedzi w tym zakresie jest delikatna w stosunku do innych, umie otoczyć ich opieką, zadbać o ich potrzeby. W dużej mierze jest to indywidualista, ale nie stroni od innych. Kocha przyrodę, sztukę, w której szuka schronienia w sytuacji trudnej. Zapatrzony w swoje życie wewnętrzne, lubi przemyśleć swoje doznania psychiczne. Jednocześnie jest otwarty na potrzeby i kłopoty innych. W swoim postępowaniu kieruje się przede wszystkim emocjami. Duża wrażliwość emocjonalna powoduje, że często osoba ta jest mało odporna na działanie stresu, przejawia silną tendencję do reagowania niepokojem lub niezadowoleniem w sytuacjach trudnych. Typ artysty, który patrzy na świat przez pryzmat emocji, a następnie tę zaobserwowaną rzeczywistość stara się ukazać innym na swój sposób. Osoby reprezentujące tę osobowość najlepiej odnajdą się w pracach wymagających twórczego myślenia, kontaktu z innymi ludźmi opartego na emocjach, w działaniach prospołecznych.

17 Choleryk-przywódca: 2, 5, 8, 13, 15, 21, 26, 29, 33, 37, 40, 43, 46, 49, 52. Osoba uzyskująca najwięcej wyników w tej sferze bywa gwałtowna i drażliwa. Chce wzbudzić podziw i zwracać na siebie uwagę, często działa gorączkowo i z wytężeniem. Bardzo często daje się pochwycić wszystkim okazjom do działania. Odznacza się ambicją i potrafi konsekwentnie urzeczywistniać swoje plany. Zawdzięcza to swojemu władczemu charakterowi. Potrafi zapanować zarówno nad sobą, jak nad innymi. Jednocześnie lubi pochwały. Zwykle postępuje uczciwie, ale zdarza się, że wyznaje zasadę cel uświęca środki. Urodzony przywódca, dynamiczny i aktywny. Pracuje z ludźmi, ale nie odczuwa potrzeby przyjaźni. Bardziej przejmuje się zadaniami niż uczuciami ludzi. Typ pracoholika nie jest w stanie oderwać się od pracy, aby odpocząć. Cechuje go potrzeba posiadania kontroli i decydowania. Jest dobrym organizatorem, człowiekiem szybkim w działaniu. Osoby reprezentujące tę osobowość najlepiej odnajdą się w pracach wymagających szybkich decyzji, w sprawach, gdzie jest potrzebne natychmiastowe działanie, w dziedzinach wymagających silnej kontroli i autorytetu. Analityk-melancholik: 4, 12, 14, 18, 23, 27, 31, 35, 41, 47, 51, 53. Osoba, która zaznaczyła najwięcej stwierdzeń w tym zakresie cechuje duża ambicja przy jednoczesnym braku umiejętności urzeczywistniania swoich planów. Często poprzestaje tylko na marzeniach. śmiały, często nieufny i podejrzliwy, z trudem nawiązuje stosunki z ludźmi, lękając się niezrozumienia i ośmieszenia. Cechuje go zrównoważenie, obiektywność, punktualność i poszanowanie zasad. Pracuje systematycznie, bez pośpiechu, z dużą wydajnością, solidnie i dokładnie. Charakteryzuje go metodyczność pracy oraz potrzeba dokładnej analizy. Na czas wykonuje zlecone prace. pragnie życia towarzyskiego, ale umie znaleźć się wśród ludzi. Człowiek skłonny do rozmyślań. Posiada analityczny umysł. Jest to typ filozofujący, który ostrożnie dobiera przyjaciół, unika zwracania na siebie uwagi i chętnie pozostaje w cieniu. Bardzo dużo czasu spędza na planowaniu, bywa perfekcyjny aż do bólu. Najlepiej pracuje samodzielnie, gdy nikt mu nie przeszkadza.

18 Osoby reprezentujące tę osobowość są najlepsze w pracy wymagającej zajmowania się szczegółami, skrupulatności i dokładności. Doskonale radzą sobie z robieniem notatek, wykresów oraz z analizowaniem problemów zbyt trudnych dla innych. Towarzyski optymista: 3, 6, 9, 11, 16, 19, 22, 25, 28, 32, 39, 44, 48, 55. Osoba uzyskująca najwyższy wynik w tej skali charakteryzuje usposobienie pogodne i optymistyczne. To realista, który potrafi wyjść nawet z trudnej sytuacji. Z łatwością nawiązuje kontakty towarzyskie i przyjacielskie, ponieważ żywi prawdziwą życzliwość dla ludzi i świata. Osoba pełne ciepła i ostentacyjnej serdeczności, potrafiąca przyciągnąć do siebie innych. W towarzystwie rozkwita, zna tajemnice kierowania ludźmi, ale nie wykorzystuje ich przeciw nim. Wszystkich darzy zaufaniem i sama są nim obdarzani. Lubi życie towarzyskie. Jest grzeczna, dowcipna i uprzejma. W przeciwieństwie do uczuciowca nie przeżywa głęboko konfliktów wewnętrznych, łatwo się przystosowuje i z każdej sytuacji potrafi wyciągnąć dla siebie maksimum korzyści. Cechuje ją otwartość na ludzi i nowe pomysły. Kreatywna w działaniu, rozmowna, aktywna, zorientowana na ludzi. Osoby reprezentujące tę osobowość są najlepsze w pracy wymagającej kontaktu z ludźmi, twórczego rozwiązywania problemów, wspólnego działania w określonym celu.

19 Typy zawodowe kwestionariusz Każdy z nas charakteryzuje się innym podejściem do pracy. Inne mamy zainteresowania i potrzeby. Cechują nas różne charaktery oraz potrzeby. Aby właściwie pokierować swoją drogą zawodową warto wiedzieć, jaki typ charakteru się posiada. Możesz posłużyć się poniższym kwestionariuszem, który pozwoli wstępnie określić Twoje predyspozycje zawodowe. Przeczytaj poniższe sformułowania, które określają różne zachowanie podczas pracy i współżycia w grupie. Postaraj się przeczytać je dokładnie i zaznacz te, które są Tobie bliskie. Pamiętaj, że nie ma tu złych ani dobrych odpowiedzi. Każdy z nas jest inny i co innego lubi. Postaraj się kierować własnym zachowaniem, a nie tym, co powinno się robić. Powodzenia! 1. Czy chciałbyś/chciałabyś mieć taką pracę, w której kierujesz, kontrolujesz i planujesz działanie innych pracowników? 2. Czy lubisz pracować nad jednym zadaniem, dopóki go nie skończysz? 3. Czy lubisz zajmować się wieloma sprawami jednocześnie? 4. Czy potrafisz projektować, wymyślać lub tworzyć różne przedmioty? 5. Czy jesteś w stanie pomagać ludziom, którzy są czymś zdenerwowani lub zmartwieni? 6. Czy projekty lub inne prace, wykonujesz dokładnie, krok po kroku? 7. Czy lubisz zagłębiać się w problemy, nad którymi pracujesz? 8. Czy jest dla Ciebie ważne żeby być najlepszym? 9. Czy rozwiązując problemy chciałbyś/chciałabyś opierać się na faktach? 10. Czy lubisz grę w szachy i inne gry, wymagające logicznego myślenia? 11. Czy lubisz pracować nad jednym zadaniem przez dłuższy czas? 12. Czy podobałaby Ci się praca, w której co chwilę miałbyś nowe i różnorodne zadania? 13. Czy podoba Ci się praca, wymagająca używania narzędzi? 14. Czy chciałbyś/chciałabyś pracować z materiałem takim jak drewno, kamień, glina, tkanina lub metal?

20 15. Czy chciałbyś/chciałabyś mieć stanowisko, które wymaga kontaktu z ludźmi? 16. Czy podejmujesz się nowego zadania dopiero wtedy, gdy skończysz poprzednie? 17. Czy lubisz prace ręczne, takie jak instalacje hydrauliczne, naprawa samochodów, szycie lub tapetowanie? 18. Czy współpraca z ludźmi przychodzi Ci łatwo? 19. Czy umiesz wydawać polecenia? 20. Czy interesujesz się problemami innych ludzi? 21. Czy Twoim zdaniem praca naukowca jest satysfakcjonująca? 22. Czy interesujesz się problemami społecznymi naszego kraju? 23. Czy lubisz czytać magazyny i oglądać programy motoryzacyjne? 24. Chętnie uczestniczysz w imprezach kulturalno artystycznych? 25. Czy dobrze wywiązujesz się z zadań wymagających systematyczności i uporządkowania? 26. Czy zawsze z uwagą słuchasz innych ludzi? 27. Czy technika i zajęcia praktyczne należą do Twoich ulubionych? 28. Czy uważasz, że konstruowanie to ciekawe zajęcie? 29. Czy lubisz rysować? 30. Czy lubisz kierować grupą osób? 31. Czy lubisz zajmować się majsterkowaniem? 32. Czy pomaganie innym ludziom sprawia Ci przyjemność? 33. Czy możesz powiedzieć, że muzyka, słowo pisane, rysunki nadają wartość Twojemu życiu? 34. Czy chętnie sięgasz po poradniki psychologiczne? 35. Czy interesują Cię nowinki techniczne? 36. Czy chętnie reprezentujesz swoją grupę? 37. Czy lubisz rozmawiać z innymi o ich kłopotach? 38. Czy interesują Cię projekty i eksperymenty badawcze? 39. Czy lubisz zajmować się naprawą różnych urządzeń? 40. Czy chętnie podejmujesz się nowych zadań? 41. Czy dobrze sobie radzisz w trudnych sytuacjach? 42. Czy zdarza Ci się pisać wiersze, opowiadania?

21 Klucz Zlicz otrzymane wyniki w każdej ze skal. zdziw się, jeśli uzyskałeś/uzyskałaś podobną ilość wyników w poszczególnych zakresach. Każdego z nas cechują różnorodne zachowania i najczęściej jesteśmy typami mieszanymi. Największą uwagę zwróć na te sfery, w których osiągnąłeś/osiągnęłaś najwyższe wyniki to jest typ preferowany przez Ciebie. Najniższy wynik oznacza, że jest to typ zawodowy, który przejawiasz w najmniejszym stopniu. Typ artysty 4, 14, 24, 29, 33, 42 Typ ten charakteryzuje skupienie na przeżywaniu, najlepiej wyraża się poprzez sztukę i działania artystyczne. Interesuje się kulturą i sztuką, związanymi z twórczym wyrażaniem uczuć. Jest to charakter gotowy podejmować nowe wyzwania, chętnie korzysta z wyobraźni, często odkrywa nowe formy wyrazu. Typ kierownika 1, 8, 19, 30, 36, 41 Osoby uzyskujące najwięcej wyników w tym zakresie lubią podejmować się funkcji kierowniczych, lubią kontrolować innych, biorą odpowiedzialność za zadania wymagające planowania, podejmowania decyzji i koordynowania. Są to osoby, które potrafią wydawać polecenia, lubią organizować działalność swoją i innych. Cechuje ich duża potrzeba osiągania sukcesu, umiejętności przekonywania i samodzielności. Typ społecznika 5, 15, 18, 20, 22, 26, 32, 34, 37 Typ ten charakteryzuje się potrzebą bycia z ludźmi. Są to osoby, które chętnie opiekują się innymi, pomagają w rozwiązywaniu problemów, są otwarte na potrzeby innych. Cechuje ich duża potrzeba działań wymagających kontaktów interpersonalnych. Przejawiają zainteresowania problematyką społeczną. Cechuje je umiejętność komunikowania się i empatii. Typ naukowy 3, 10, 12, 21, 38, 40 Osoby, które najchętniej zaznaczały odpowiedzi w tym zakresie cechuje potrzeba zgłębiania problemów i eksperymentowania. Są to osoby twórcze, gotowe do podejmowania nowych wyzwań. Cechuje je potrzeba inicjowanie i wymyślanie