SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA...

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA Nazwa LGD 1.2 Status prawny LGD 1.3 Sposób rozszerzenia LGD o kolejnych partnerów 1.4 Potencjał administracyjny LGD Kwalifikacje i doświadczenie członków Zarządu LGD Doświadczenie LGD w realizacji projektów 2. DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO ZSROW Charakterystyka obszaru Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne Uwarunkowania przyrodnicze i środowiskowe Budowa geologiczna Klimat Gleby Lesistość Flora Fauna Zasoby wodne Zasoby surowców mineralnych Zanieczyszczenie środowiska Ochrona przyrody Uwarunkowania kulturowe Uwarunkowania historyczne 2.2 Potencjał demograficzny i gospodarczy Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW Liczba ludności Struktura wieku ludności Zatrudnienie i bezrobocie Gospodarstwa rolne Działalność gospodarcza Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej Infrastruktura społeczna Infrastruktura techniczna 2.3 Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW 3. AKTUALNIE WDRAŻANE PROJEKTY NA OBSZARZE ZSROW ANALIZA SWOT OBSZARU OBJĘTEGO ZSROW CELE I PLANOWANY BUDŻET ZSROW Tematy wiodące i cele strategiczne ZSROW 5.2 Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego i celów strategicznych 5.3 Partnerstwo 5.4 Sposób finansowania ZSROW 6. WPŁYW REALIZACJI ZSROW NA ROZWÓJ REGIONU POWIĄZANIA ZSROW ZE STRATEGIĄ NPR NA LATA PROMOCJA I INFORMOWANIE O PROJEKCIE I ZSROW BIBLIOGRAFIA INFORMACJA O ZAŁĄCZNIKACH

2 1. CHARAKTERYSTYKA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA 1.1 Nazwa LGD STOWARZYSZENIE: WSPIERANIE INICJATYW LOKALNYCH RAZEM ŁATWIEJ Lokalną Grupą Działania odpowiedzialną za wdrażanie niniejszej Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich (ZSROW) jest Stowarzyszenie: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ. W dalszej części opracowania Stowarzyszenie nazywane jest również Lokalna Grupą Działania RAZEM ŁATWIEJ (LGD RAZEM ŁATWIEJ). 1.2 Status prawny LGD Stowarzyszenie: Wspierania Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ, jest dobrowolnym, samorządnym trwałym zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych, o celach niezarobkowych, działającym jako Lokalna Grupa Działania (LGD) w rozumieniu przepisów w sprawie Sektorowego Programu Operacyjnego: Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich (SPO ROL). Stowarzyszenie działa na podstawie przepisów Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o Stowarzyszeniach (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) oraz Statutu Stowarzyszenia: Wspierania Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ. Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Busko Zdrój w województwie świętokrzyskim. Zgodnie z zapisami Statutu, głównym celem Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, w tym w szczególności: opracowywanie Zintegrowanych Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich w rozumieniu przepisów SPO ROL; wspieranie działań na rzecz realizacji ZSROW; promocja obszarów wiejskich, a w szczególności obszarów położonych w sołectwach, które zostaną objęte działaniami przewidzianymi w ZSROW; mobilizowanie ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej; upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności na obszarach wiejskich; promocja zatrudnienia i aktywizacja zawodowa osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy na obszarach wiejskich; działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich; działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; wspieranie działań na rzecz ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego; działanie na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; wspieranie i promocja wolontariatu; wspieranie rozwoju kultury i sztuki, ochrona dziedzictwa kulturowego oraz rozwój sportu i turystyki, w tym agroturystyki; wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży; wspieranie środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osób chorych i niepełnosprawnych; podejmowanie spraw społecznie i gospodarczo ważnych dla gmin, których obszary zostaną objęte działaniami przewidzianymi w ZSROW, celów związanych z ich rozwojem gospodarczym, społecznym i kulturowym; działanie na rzecz rehabilitacji osób niepełnosprawnych; przeciwdziałanie patologiom społecznym, w szczególności narkomani i alkoholizmowi; organizacja i promowanie inicjatyw edukacyjnych i kulturalnych; podejmowanie innych spraw społecznie i gospodarczo ważnych dla gminy objętej działaniami przewidzianymi w ZSROW, celów związanych z jej rozwojem gospodarczym, społecznym i kulturowym. Zebranie założycielskie Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ odbyło się 18 marca 2006 r. w Busku Zdroju. W zebraniu wzięło udział 40 osób. Stowarzyszenie: Wspierania Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ zostało zarejestrowane w Sądzie Rejonowym, X Wydział KRS w Kielcach, w dniu... Nr KRS Stowarzyszenia:

3 1.3 Sposób rozszerzenia LGD o kolejnych partnerów Zgodnie z zapisami Statutu Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ, członkiem zwy czajnym może zostać pełnoletnia osoba fizyczna nie posiadająca celów zarobkowych, jeżeli złoży deklaracje członkowską. Nabycie członkowstwa w Stowarzyszeniu następuje na podstawie uchwały Zarządu Stowarzyszenia. Członek zwyczajny Stowarzyszenia ma prawo wybierać członków władz Stowarzyszenia i wskazywać swoich członków jako kandydatów do tych władz oraz składać Zarządowi Stowarzyszenia wnioski dotyczące działalności Stowarzyszenia. Osoby prawne mogą zostać członkami wspierającymi Stowarzyszenie po złożeniu wniosku do Zarządu Stowarzyszenia i pisemnym ustaleniu z Zarządem zasad wspierania Stowarzyszenia. Członkowie wspierający mają prawo brać udział poprzez wyznaczone osoby fizyczne w posiedzeniach władz Związku z głosem doradczym, na zaproszenie tych władz. 1.4 Potencjał administracyjny LGD Władzami Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ są: Walne Zebranie Członków; Zarząd Stowarzyszenia; Komisja Rewizyjna Kwalifikacje i doświadczenie członków Zarządu LGD Najwyższą władzą Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ jest Walne Zgromadzenie Członków. Za bieżące kierowanie pracą LGD oraz sprawy mieszczące się w zwykłym zarządzie odpowiedzialny jest Zarząd Stowarzyszenia. Zgodnie z zapisami Statutu składa się on z 7 członków, w tym prezesa, wiceprezesa, skarbnika, sekretarza i pozostałych 3 członków Zarządu. Do kompetencji Zarządu Stowarzyszenia należą: przyjmowanie nowych członków Stowarzyszenia, reprezentowanie Stowarzyszenia na zewnątrz i działanie w jego imieniu, kierowanie bieżącą pracą Stowarzyszenia, zwoływanie Walnego Zebrania Członków, ustalenie wysokości składek członkowskich, opracowywanie ZSROW, przygotowywanie projektów do realizacji, które zostaną objęte wnioskiem o dofinansowanie składanym na podstawie przepisów SPO ROL, powoływanie i odwoływanie kierownika Biura Stowarzyszenia oraz zatrudnianie innych pracowników tego biura, ustalenie wielkości zatrudnienia i zasad wynagrodzenia pracowników Biura Stowarzyszenia, ustalenie Regulaminu Biura Stowarzyszenia oraz Regulaminu Zarządu Stowarzyszenia. Tabela 1 przedstawia kwalifikacje i doświadczenie członków Zarządu Stowarzyszenia: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ w realizacji projektów na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Osoby te będą odpowiedzialne za zarządzanie projektem stanowiącym przedmiot wniosku o dofinansowanie realizacji projektów w ramach Schematu II Pilotażowego Programu LEADER+. -3-

4 Tab. 1: Kwalifikacje i doświadczenie Zarządu LGD Lp. Imię i nazwisko osoby wskazanej Nazwa podmiotu delegującego Adres zamieszkania, telefon, Zakres odpowiedzialności Kwalifikacje Doświadczenie 1. Maciej Gawin 2. Zbigniew Janicki Stowarzyszenie GOSPODARNA GMINA Busko Zdrój Ochotnicza Straż Pożarna Kołaczkowice Janina Busko Zdrój tel.: Kołaczkowice Busko Zdrój tel.: Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach; Wydział: Zarządza nie i Administracja; kierunek: politologia w zakresie społeczno samorządowym (mgr) Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Kielcach; Wydział: Nauk Politycznych; kierunek: politologia w zakre sie międzynarodowej integra cji politycznej i gospodarczej (lic.) Kurs komputerowej obsługi biurowej SZiM Kielce Kurs pracownika obsługi stacji paliw ENIGMA BZ Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju rozwoju lokalnego Posiada wykształcenie: średnie zawodowe; specjalność: pracownik administracyjno biurowy Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach kierunek: marke ting i zarządzanie (III rok); temat pracy licencjackiej: innowacyjność na rynku rolnym jako warunek jego konkurencyjności Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju lokalnego 11 lat mieszkał i pracował w Grecji Brał udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ Brał udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ -4-

5 3. Alicja Grzegorczyk 4. Beata Borek Kontenery i Konstrukcje Stalowe ZAG sp. z o.o. Kotki Urząd Miasta i Gminy Busko Zdrój Kotki Busko Zdrój tel.: Skotniki Duże Busko Zdrój tel.: beataborek@op.pl -5- Skarbnik Sekretarz Posiada wykształcenie policealne; specjalność: technik farmaceutyczny Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju lokalnego Wyższa Szkoła Pedagogicz na im. Jana Kochanowskiego w Kielcach; Wydział: Matematyczno Przyrodniczy; kierunek: fizyka; specjalność: nauczycielska (mgr) Studia Podyplomowe w zak resie plastyki WSP Kielce Studia Podyplomowe w zakresie wych. fizycznego i sportu AŚ Kielce Kurs dla kadry kierowniczej oświaty w zakresie organiza cji i zarządzania WOM Kielce Kurs w zakresie edukacji europejskiej MEN Warsza wa Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju lokalnego Posiada 20 letnie doświad czenie w prowadzeniu działalności gospodarczej. (administracja, księgowość firmy ZAGTRANS) Zarządzanie, nadzór nad realizacją, rozliczenie finansowe projektu SAPARD dot. tworzenia nowych miejsc pracy na terenach wiejskich Brała udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ Członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Twórczego WIKLINA Członek Polskiego Stowarzy szenia Edukacji Plastycznej Nadzór nad realizacją projektu dot. pozyskiwanie komputerów i prowadzenie szkoleń informatycznych dla rolników ARiMR Warszawa Udział w realizacji Programu DZIAŁAJ LOKALNIE IV, finansowanego przez Polsko Amerykańską Fundację Wolności, którego celem jest promowanie aktywności obywatelskiej realizacja projektu WIKLINOWE PONIDZIE warsztaty dla społeczności lokalnej Brała udział w wielu wysta

6 5. Grzegorz Woźniak 6. Zofia Żyła Rada Sołecka Żerniki Górne Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział Busko Zdrój Żerniki Górne Busko Zdrój tel.: Błoniec Busko Zdrój tel.: Członek Zarządu Członek Zarządu Policealne Studium Rolnicze w Chrobrzu (w trakcie) Zespół Szkół Mechanicznych (mechanik pojazdów samochodowych) Kurs w zakresie podstawowej obsługi programów użytkowych WORD i EXCEL oraz obsługi INTERNETU Szkolenie dot. stosowania środków ochrony roślin Szkolenie polskie przedsiębiorstwo przemysłu spożywczego na unijnym rynku po integracji z UE system HACCP Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju lokalnego Wykształcenie: średnie; specjalność: mechanik budowy i działania maszyn Wykwalifikowany rolnik Szkolenie dot. HACCAP Kurs chemizacyjny dot. oprysków i środków ochrony roślin wach zbiorowych i indywi dualnych, m.in. Świętokrzys kie Krajobrazy; Feniksowi Ogród; O Wiklinie Brała udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ Zrealizował projekt SAPARD dot. pozyskania dla gospodarstwa rolnego ciągnika i siewnika precyzyjnego Brał udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ Przez 8 lat pełni funkcje sołtysa we wsi Błoniec od 4 lat jest delegatką Izb Rolniczych w Busku Zdroju Była organizatorem Koła Gospodyń Wiejskich we wsi Błoniec, nad którym sprawuje nadzór -6-

7 7. Leszek Siołek Rada Sołecka Wełecz Wełecz Busko Zdrój tel.: Członek Zarządu Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju lokalnego Policealne Studium Rolnicze (rolnik uprawa roślin i hodowla zwierząt) Zespół Szkół Rolniczych w Podzamczu Chęcińskim Kurs AgroEnergetyka szansą dla świętokrzyskich rolników ŚCITT Kielce Kurs upowszechnienie zasad dobrej praktyki rolniczej oraz wdrażanie nowych technologii w zakresie ekologii i ochrony środowiska Kurs działania na rzecz pozyskiwania alternatywnych lub dochodowych źródeł dochodu w zakresie rozwoju agroturystyki i turystyki Warsztaty dla LGD Kreator rozwoju rozwoju lokalnego Odznaczona: za zasługi dla Kielecczyzny oraz srebrnym krzyżem zasługi W 2004r. z okazji Powiatowych Dożynek została nagrodzona dyplomem za szczególne osiągnięcia w prowadzeniu gospodarstwa rolnego Brała udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ Od 4 lat pełni funkcje sołtysa we wsi Wełecz Brał udział w opracowywaniu dokumentów rozwoju strategicznego gminy Busko Zdrój na lata Brał udział w realizacji pro jektu WIEŚ AKTYWNA Kształtowanie i upow szechnianie idei rozwoju wśród mieszkańców obsza rów wiejskich gminy Busko Zdrój (Nr L/01/134/04) realizowany przez gminę Busko Zdrój w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ -7-

8 1.4.2 Doświadczenie LGD w realizacji projektów Stowarzyszenie: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ nie posiada doświadczenia w realizacji projektów współfinansowanych przez Unie Europejską z funduszy przedakcesyjnych, strukturalnych czy z innych środków pomocowych. Natomiast Tabela 2 zawiera opis doświadczeń podmiotów delegujących członków Zarządu Lokalnej Grupy Działania RAZEM ŁATWIEJ. Lp Nazwa podmiotu delegującego Stowarzyszenie GOSPODARNA GMINA Busko Zdrój Ochotnicza Straż Pożarna Kołaczkowice Kontenery i Konstrukcje Stalowe ZAG sp. z o.o. Urząd Miasta i Gminy Busko Zdrój Siedziba, telefon, ul. T. Kosciuszki Busko Zdrój tel.: ul. Partyzantów 4 Kołaczkowice Busko Zdrój Kotki Busko Zdrój tel./fax: kom.: biuro@zag.com.pl ul. A. Mickiewicza Busko Zdrój tel.: , fax: , e mail: rolnictwo@umig.busko.pl -8- Doświadczenie Tab. 2: Doświadczenie LGD Nie ma doświadczeń w zakresie realizacji projektów finansowanych bądź współfinansowane przez Unię Europejską Nie ma doświadczeń w zakresie realizacji projektów finansowanych bądź współfinansowane przez Unię Europejską w 2004 zrealizowała według procedur SAPARD projekt finansowany ze środków przedakcesyjnych Unii Europejskiej dot. tworzenia nowych miejsc pracy poza rolnictwem na terenach wiejskich, w tym rozliczenia finansowe i sprawozdawczość merytoryczna kontrakt wojewódzki; umowa nr 2.2.6/51/25 na dofinan sowanie budowy kanalizacji sanitarnej ulic Wojska Polskiego i Sądowej w Busku-Zdroju; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN kontrakt wojewódzki; umowa nr 2.2.6/26/6 na dofinan sowanie budowy kanalizacji sanitarnej w Zbludowicach; koszt zadania: PLN, kwota dofinansowania: PLN PHARE 2001; umowa nr PL , projekt: Rozwój turystyki w Busku Zdroju; koszt zadania: ,14 EUR, kwota dofinansowania: ,98 EUR PHARE INRED; umowa nr PL 9706/02/02/L064/64G, projekt: Wodociąg wiejski we wsiach Janina i Kołaczko wice, gmina Busko Zdrój; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN PHARE INRED; umowa nr 9706/02/02/L115/S4, projekt: Wodociąg wiejski we wsi Mikułowice; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN SAPARD; umowa nr 717/ /02; projekt: Budowa wodociągu z przyłączami do budynków dla wsi Podgaje Elżbiecin Słabkowice; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN SAPARD; umowa nr 1729/ /02; projekt: Przebudowa drogi gminnej Budzyń Bilczów I etap; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN SAPARD; umowa nr 24572/ /03 ; projekt: Przebudowa drogi gminnej Ruczynów Kołaczkowice w miejscowościach Ruczynów i Kołaczkowice; koszt za dania: ,00 PLN; kwota dofinansowania ,80 PLN SAPARD; umowa nr 24571/ /03; projekt: Przebudowa drogi gminnej Ruczynów Kołaczkowice w miejscowości Kołaczkowice i Ociesławka; koszt zada nia: ,75 PLN; kwota dofinansowania: ,63

9 Rada Sołecka Żerniki Górne Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział Busko Zdrój Rada Sołecka Wełecz Żerniki Górne Busko Zdrój tel.: ul. Partyzantów Busko Zdrój tel , Wełecz Busko Zdrój tel.: PLN SAPARD; umowa nr 21493/ /03; projekt: Budowa sieci wodociągowej z przyłączami dla wsi Kaw czyce; koszt zadania: ,58 PLN, kwota dofinan sowania ,29 PLN SAPARD; umowa nr 21496/ /03; projekt: Budowa sieci wodociągowej z przyłączami dla wsi Mły ny, Koszt zadania: ,00 PLN; kwota dofinanso wania: ,00 PLN SAPARD; umowa nr 17778/ /04; projekt: Budowa Wiejskiego Ośrodka Kultury pełniącego funkcje Centrum Turystyczno Kulturalnego w Błońcu; koszt zadania: ,39 PLN; kwota dofinansowania: ,21 PLN SAPARD; umowa nr 17779/ /03; projekt: Budowa boisk rekreacyjno sportowych w Szczaworyżu gmina Busko Zdrój; koszt zadania: ,03 PLN; kwota dofinansowania: ,08 PLN Bank Światowy, umowa nr PAOW/13/1, w ramach której zrealizowano projekty: nr C ; Wodociąg we wsi Biniątki; koszt zadania: PLN, kwota dofinansowania: PLN nr C ; Wodociąg we wsiach Oleszki, Kostki Duże, Kostki Małe; koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN nr B ; Wyposażenie świetlicy szkolnej w Sie sławicach; koszt zadania: PLN; kwota dofinanso wania: PLN Bank Światowy; umowa nr PAOW/13/B2 II/45; zadania szkoleniowo dydaktyczne, koszt zadania: PLN; kwota dofinansowania: PLN Bank Światowy; umowa nr PAOW/13/149, w ramach której zrealizowano projekty: remont Szkoły Podstawowej w Szańcu; koszt zadania ,63 PLN; kwota dofinansowania: PLN remont Szkoły Podstawowej w Zbludowicach; koszt zadania: ,42 PLN; dofinansowanie: PLN Nie ma doświadczeń w zakresie realizacji projektów finansowanych bądź współfinansowane przez Unię Europejską Zrealizowali i obecnie realizują kolejną edycje projektów świadczenia usług doradczych dla rolnictwa finansowanego przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej Sekcja Orientacji w ramach SPO: Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich; priorytet: wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno żywnościowym Nie ma doświadczeń w zakresie realizacji projektów finansowanych bądź współfinansowane przez Unię Europejską 2. DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO ZSROW 2.1 Charakterystyka obszaru Obszarem objętym niniejszą Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz działaniem Lokalnej Grupy Działania RAZEM ŁATWIEJ (Stowarzyszenie: Wspieranie Inicjatyw Lokalnych RAZEM ŁATWIEJ) jest wiejski obszar gminy Busko Zdrój. Obszar ten spełnia wszystkie wymogi dotyczące obszarów, które mogą zostać objęte -9-

10 wsparciem w ramach Pilotażowego Programu LEADER+ oraz w przyszłości Inicjatywy Wspólnotowej LEADER na lata Szczegółową charakterystykę obszaru objętego ZSROW przedstawiono w poniższych podrozdziałach Zasięg terytorialny i położenie geograficzne Gmina Busko Zdrój położona jest w południowej części województwa świętokrzyskiego w regionie zwanym Ponidziem, na terenie Niecki Nidziańskiej, na południowych zboczach Garbu Wójczańsko Pińczowskiego i leżącej u jego podnóży Niecki Soleckiej. Gmina Busko Zdrój jest gminą miejsko wiejską (identyfikator jednostki podziału terytorialnego kraju: ). Miasto Busko Zdrój leży w odległości 50 km od Kielc, 70 km od Tarnowa, 90 km od Krakowa, 150 km od Katowic i 220 km od Warszawy, przy drodze krajowej Warszawa Kielce Tarnów Rzeszów Przemyśl. Gmina Busko Zdrój graniczy z siedmioma gminami województwa świętokrzyskiego: od zachodu z gminami Wiślica i Pińczów, od północy z gminami Chmielnik i Gnojno, od wschodu z gminami Stopnica i Solec Zdrój, od południa z gminą Nowy Korczyn. Obszar wiejski gminy Busko Zdrój zajmuje powierzchnię 223,60 km 2, co stanowi 1,90% całkowitej powierzchni województwa świętokrzyskiego. W skład obszaru wiejskiego gminy Busko Zdrój wchodzi 47 sołectw: Błoniec, Baranów, Biniątki, Bilczów, Bronina, Budzyń, Chotelek, Dobrowoda, Elżbiecin, Galów, Gadawa, Janina, Kameduły, Kawczyce, Kołaczkowice, Kostki Duże, Kostki Małe, Kotki, Las Winiarski, Łagiewniki, Mikułowice, Młyny, Nowy Folwark, Nowa Wieś, Oleszki, Olganów, Owczary, Palonki, Pęczelice, Podgaje, Radzanów, Ruczynów, Siesławice, Skorzów, Słabkowice, Służów, Skotniki Duże, Skotniki Małe, Szaniec, Szczaworyż, Wełecz, Widuchowa, Wolica, Zbludowice, Zbrodzice, Zwierzyniec, Żerniki Górne. Niektóre sołectwa gmina Busko Zdrój zostały zakwalifikowane zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 29 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 73 i Nr 158 z późn. zm.) jako obszar o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Są to: Kameduły, Kołaczkowice strefa nizinna I; Młyny, Służów, Zwierzyniec strefa nizinna II. Obszar gminy Busko Zdrój, który położony jest w środkowej części Niecki Niedziańskiej oddziela dwa makroregiony geograficzne Polski Wyżynę Kielecko Sandomierską od Wyżyny Krakowsko Częstochowskiej i charakteryzuje się zróżnicowana rzeźbą terenu. Niecka Niedziańska to obszerne zapadlisko tektoniczne, w którym wysokości bezwzględne sięgają od 150 do 415 m n.p.m., co sprawia, że ma ono charakter wyżynny. Rozległa dolina Nidy ograniczona jest z obu stron pasmem garbów i płaskowyżów. Pomiędzy rzeką a Garbem Pińczowskim rozciąga się malowniczy obszar Niecki Soleckiej. Dolinę środkowej Nidy ograniczają: stromy próg Płaskowyżu Szanieckiego oraz wydłużone, łagodne wzgórze Płaskowyżu Jędrzejowskiego. Ukształtowanie powierzchni nie stanowi poważniejszych ograniczeń dla budownictwa na terenie gminy. Rys 1: Mapka gminy Busko Zdrój -10-

11 2.1.2 Uwarunkowania przyrodnicze i środowiskowe Gmina Busko Zdrój posiada świetne warunki przyrodnicze i środowiskowe pod względem ekologicznym ponieważ w promieniu 50 km od miasta Busko Zdrój nie ma uciążliwego przemysłu. Tutejsze bogactwo przyrodnicze zachwyca swą róznorodnością i unikatowością. Największym bogactwem gminy Busko Zdrój są wody mineralne (woda siarczkowa i jodkowo bromkowa) oraz borowina, które są naturalnymi czynnikami leczniczymi Budowa geologiczna Teren gminy Busko Zdrój zawiera się w trzech jednostkach geologicznych: zachodniego krańca zapadliska połanieckiego, tektonicznego zrębu o niejednolitej strukturze tworzącego Garb Pińczowski oraz niecki soleckiej. Głębsze warstwy stanowią skały mezozoiczne. Utwory te przykryte są młodszymi: trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi. Najstarsze skały, wapienie jurajskie, w formie wychodni ukazują się w okolicach Skotnik Małych i Dużych. Na niewielkich obszarach widoczne są utwory kredy, np. między Broniną a Szczaworyżem, między miastem Busko Zdrój a Wełczem, na południe od Szańca i Galowa. Trzeciorzędowe skały wykazują duże zróżnicowanie i tworzą je osady mioceńskie (badenu i sarmatu). Osady badenu (iłowce litotamniowe, mułowce, wapienie, gipsy) obserwować można w okolicach Łagiewnik i Skotnik. Osady sarmatu (organodetrytyczne wapienie, piaski, piaskowce, zlepieńce, iły krakowieckie) obserwować można na Garbie Pińczowskim, m.in. w Łagiewnikach i Szczaworyżu. Szczególnie interesująco przedstawiają się gipsy (osady badenu), które odsłaniają się m.in. w Szańcu, Łagiewnikach, Broninie i Siesławicach. Miąższość pokładów waha się od 30 m do 35 m. Osady czwartorzędowe na terenie gminy Busko Zdrój związane są głównie z działalnością lądolodu. Obszar ten objęty był tylko zlodowaceniem południowopolskim. Osadami z tego okresu są gliny morenowe, piaski, żwiry i głazy lodowcowe oraz ich rezydua zachowane w rejonie Kotek Bud Małych i Służowa Małego. Z późniejszego okresu plejstocenu pochodzą piaski tarasów nadzalewowych Sanicy i Maskalisa. W południowo wschodniej części gminy Busko Zdrój w rejonie Szczaworyża i Żernik występuje pokrywa utworów lessowych. Najmłodsze utwory czwartorzędowe, wieku holoceńskiego, związane są z dolinami rzek i stanowią je aluwia tarasów zalewowych (piaski, żwiry, mułki), a w podmokłych dolinach, gdzie ma miejsce sedymentacja organiczna, także namuły i torfy Klimat Klimat gminy Busko Zdrój jest typowym klimatem nizinnym o cechach kontynentalnych. Amplituda temperatur skrajnych wynosi tutaj 60 C. Średnia roczna temperatura wynosi ok. 7,8 C i należy do grupy najwyższych w Polsce. Gmina Busko Zdrój należy do średnio suchych średnia roczna wilgotność względna powietrza mieści się w granicach od 71% do 80%. Wiatry są przeważnie zachodnie i północno zachodnie, umiarkowane i słabe. Średnia roczna ich prędkość nieznacznie przekracza 3 m/s. Średnie roczne wartości opadu wynoszą w granicach 550 mm 600 mm i są one o ok. 250 mm 300 mm mniejsze niż w Górach Świętokrzyskich. Liczba dni z opadem efektywnym (tj. powyżej 1 mm) waha się od 100 mm do 110 mm. Pokrywa śnieżna zalega przeciętnie przez 66 dni w roku. Występują tutaj korzystne warunki insolacyjne godzin, tj. 40% ze słońcem w ciągu roku Gleby Struktura bonitacyjna użytków rolnych w gminie Busko Zdrój jest następująca: klasa I nie występuje, klasa II 1%, klasa III 20 %, klasa IV 47 %, klasa V 21%, klasa VI nie występuje, klasa II 1%, klasa III 20 %, klasa IV 47 %, klasa V 21%, klasa VI 11%. Wskaźnik bonitacji dla gleb buskich wynosi 0,62 i należy do przeciętnych, jak również przeciętna jest urodzajność gleb, co ma zasadniczy wpływ na strukturę upraw i hodowlę na terenie gminy Busko Zdrój. Spośród wszystkich gruntów użytkowanych kiedykolwiek rolniczo w gminie Busko Zdrój, ok. 25% stanowią dziś odłogi i ugory. Lokalnym zagrożeniem gleb w gminie Busko Zdrój jest erozja wodna i wietrzna. Obejmuje ona tereny lessowe i w mniej szym stopniu rędzinowe oraz położone na stokach o spadkach powyżej 5 6%. Powstawaniu takiego zagrożenia sprzyjają intensywne uprawy polowe połączone z orką wzdłuż stoku, uproszczenie agrocenoz oraz niedobór zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, spełniających rolę ochronną. Z punktu widzenia ochrony gleb najgroźniejsze jest zanieczyszczenie ich metalami ciężkimi: kadmem, cynkiem i ołowiem. Badania wykonywane w ramach monitoringu krajowego wskazują, że grunty użytkowane rolniczo na obszarze gminy Busko Zdrój nie zawierają nadmiernych ilości tych metali. Nie stwierdzono takiego poziomu ich obecności, który wykluczałby np. produkcję naziemnych części roślin na cele spożywcze Lesistość Zbiorowiska leśne jakie zachowały się na terenie gminy Busko Zdrój nie odgrywają dominującej roli w krajobrazie. Tereny leśne zajmują ok.10% 11% powierzchni gminy (ok. 27,40 km 2 ). Do najważniejszych gatunków lasotwórczych należy sosna, która jako gatunek panujący występuje na ok. 50% powierzchni leśnej a w pozostałych drzewostanach występuje jako gatunek domieszkowy. Duży procent powierzchni leśnej zajmują też drzewostany z panującym dębem ok. 25%. Pozostałe gatunki to: brzoza, modrzew, grab, olsza. W podszycie natomiast występuje m.in.: leszczyna, trzmielina, kruszyna, jarzębina, głóg, dereń. Z omawianego obszaru znane są lasy: typu grądu oraz bory mieszane i bory świeże -11-

12 sosnowe. Najcenniejszym zbiorowiskiem leśnym jest grąd, którego najlepiej wykształcone płaty występują między Widuchową a miastem Busko Zdrój. W runie tego lasu rosną rzadkie i chronione gatunki roślin, m.in. pluskawica europejska, lilia złotogłów i okrzyn szerokolistny. Zbiorowiska borowe to młode monokultury sosnowe, mniej interesujące pod względem florystycznym Flora Oprócz zbiorowisk leśnych na terenie gminy Busko Zdrój występują. zbiorowiska zaroślowe, związane głównie z ciepłymi i zasobnymi w CaCO 3 siedliskami. Towarzyszą one murawom kserotermicznym, śródpolnym miedzom, oraz występują jako okrajki lasów. Najbardziej rozpowszechnione są ciepłolubne zarośla tarninowe i leszczynowe. Są to bujne i wysokie, o różnym zwarciu zbiorowiska z udziałem wielu gatunków krzewów, gdzie obok wyżej wymienionych występują m.in. gatunki róż, dereń, głogi, kalina koralowa. Zbiorowiska te pełnią bardzo ważne funkcje biocenotyczne, zwłaszcza w otwar tych terenach, a także mają znaczenie glebochronne. Na terenach rolniczych gminy Busko Zdrój leżących odłogiem przez dłuższy okres czasu, rozwijają się zbiorowiska chwastów. Na uwagę zasługują tu m.in. takie gatunki jak: miłek letni, jaskier polny, czosnek kulisty, rezeda mała, przewiercień okrągłolistny. Naturalne uwarunkowania geologiczne, orograficzne i mikroklimatyczne stwarzają korzystne warunki do rozwoju zbiorowisk kserotermicznych o charakterze murawowym. Przywiązane są one do zasobnych w CaCO 3, stromych, o południowej lub zbliżonej do niej ekspozycji zboczy. Murawy kserotermiczne należą do bardzo charaktery stycznych zbiorowisk roślinnych i wykazują duże zróżnicowanie florystyczne. Charakterystycznymi roślinami są tu m.in.: ostnica włosowata, kostrzewa bruzdowana, oman wąskolistny, miłek wiosenny, kłosownik pierzasty, szałwia łąkowa, wężymord stepowy, turzyca sina. W bezodpływowych dolinkach między kserotermicznymi pagórkami oraz na podmokłych łąkach rozwijają się żyzne, węglanowe torfowiska niskie z udziałem wielu rzadkich roślin m.in.: turzycą Davalla i Hosta, seslerią błotną. Wśród roślinności bagiennej na uwagę zasługują rośliny i zbiorowiska słonolubne. Ich obecność związana jest głównie z pokładami gipsów i siarczanowych źródeł Fauna Obszar gminy Busko Zdrój cechuje bogactwo fauny wynikające z różnorodnych warunków siedliskowych. Z owadów bogata jest grupa motyli z prawnie chronionym paziem królowej, a także modraszki, kraśniki, bielinek rukiewnik i in. Ryby nie znajdują tu wielu dogodnych siedlisk, stąd też stwierdzono ich jedynie ok. 20 gatunków. Spośród bardziej znanych wymienić tu można takich przedstawicieli ichtiofauny jak: karp, brzana, szczupak, leszcz, kleń, ukleja. Występuje tu po kilka gatunków płazów i gadów są to: traszka zwyczajna, traszka grzebieniasta, ropucha paskówka, rzekotka, kumak nizinny, grzebiuszka, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty. Awifaunę reprezentuje przeszło 70 gatunków ptaków, wśród których występują tak rzadkie jak: bocian czarny, jastrząb, myszołów zwyczajny, kobuz, dudek, dzięcioł duży, krogulec, pustułka, kruk, lelek. Biotopy leśne zamieszkują m.in.: rudzik, świstunka leśna, pierwiosnek, świergotek drzewny, sikora bogatka, szpak, drozd śpiewak, grubodziób. W ekosystemach pól uprawnych, ugorów i łąk gnieżdżą się m.in.: skowronek, potrzeszcz, trznadel, kuropatwa, pliszka żółta, świergotek polny i łąkowy. Z fauny ssaków spotkać można ok. 30 gatunków, w tym wiele chronionych. Są to: kret, ryjówka aksamitna i malutka, rzęsorek rzeczek, mroczek późny, borowiec wielki, nocek duży, gacek wielkouch, gacek szary, gronostaj, borsuk. Do gatunków bardziej pospolitych na tym terenie należą: nornica ruda, zając, dzik, lis i sarna Zasoby wodne Wody powierzchniowe. Obszar gminy Busko-Zdrój leży w strefie wododziałowej między zlewniami II rzędu Nidy, Czarnej Staszowskiej oraz Kanału Strumienia i cechuje się średnio rozwiniętą siecią rzeczną. Rzeki i mniejsze cieki, które mają zazwyczaj niewielkie długości i przepływy, zajmują ok. 0,16 km 2, a łączna ich długość wynosi ok. 46,70 km. Z większych rzek wymienić należy: Sanicę, Bród, Czarną Rzekę w północnej części gminy oraz Maskalis w części południowej. Dopełnieniem niezbyt bogatej sieci rzecznej są wody stojące i zbiorniki wodne, które zajmują ok. 3,38 km 2. Na terenie gminy znajduje się 67 większych zbiorników o łącznej pojemności ok. 2 mln m 3. Większe nagromadzenia stawów znajdują się w rejonie: Widuchowej, Radzanowa, Gadawy i Skorzowa. Zbiorniki wodne są niezbędne do utrzymania poziomu wód gruntowych, stanowią również źródło zasilania wód podziemnych. Łagodzą skutki ekstremalnych zjawisk takich jak susza czy powódź, są również wykorzystywane do celów rekreacyjnych, podnoszą atrakcyjność turystyczną i inwestycyjną wielu miejscowości. Mogą służyć także do celów energetycznych. Ciekawymi miejscami pod względem przyrodniczym są także: rozlewisko z wodami siarczanowo słonymi w Owczarach oraz jeziorko w dolince krasowej w Broninie. Na terenie gminy Busko Zdrój znajdują się także źródła, w tym z wypływem wód mineralnych. Znajdują się one w rejonie: Buska Zdroju, Łagiewnik, Owczar, Skotnik Małych i Baranowa. Wydajność tych źródeł wynosi do kilku litrów wody na sekundę. Wykorzystaniu wód powierzchniowych na cele zaopatrzenia w wodę nie sprzyja niestety stan ich czystości. -12-

13 Wody podziemne Obszar gminy Busko Zdrój z uwagi na zróżnicowanie budowy geologicznej, ma również zróżnicowane warunki gromadzenia się i wielkość zasobów wód podziemnych. Obok obszarów zasobnych w wodę pitną występują także obszary bez użytkowego piętra wodonośnego Na obszarze gminy Busko Zdrój użytkowego pietra wodonośnego nie mają tereny położone na północ i północny wschód od: Elżbiecina Widuchowej Ruczynowa, na wschód od: Słabkowic Skorzowa oraz na południe od: Skotnik Małych Owczar Busk Zdroju Zbludowic Siesławic Biniątek. Centralny i północno zachodni obszar gminy zajmuje w przewadze górnokredowy poziom użytkowy wód podziemnych, a w mniejszym stopniu poziom jurajski i trzeciorzędowy. Górnokredowy poziom użytkowy stanowią margle i opoki z wkładkami wapieni. Występują w nim wody szczelinowe i porowo szczelinowe. Sieć spękań i szczelin w tych utworach sięga na ok m. Regionalny odpływ wód pod ziemnych odbywa się w kierunku południowym i południowo wschodnim oraz północno wschodnim. Wyraźnie zaznacza się drenujący charakter rzeki Nidy oraz Czarnej Rzeki i Brodu. Zasilanie poziomu odbywa się w wyniku bezpośredniej infiltracji wód opadowych lub pośrednio poprzez osady czwartorzędowe. Wydajności potencjalne otworów studziennych wynoszą najczęściej m 3 /h. Lokalnie są one wyższe: m 3 /h. Zwierciadło wód podziemnych stabilizuje się na rzędnych od 250 m n.p.m. na obszarze wododziałowym do 220 m n.p.m. w kierunku doliny Nidy i 210 m n.p.m. w kierunku doliny Czarnej Rzeki. Wody mineralne Poza użytkowymi poziomami wodonośnymi szczególne znaczenie na obszarze gminy Busko Zdrój mają wody mineralne, z których część została uznana za lecznicze i jest podstawą działalności uzdrowiska. Wody siarczkowe i jodkowo bromkowa występują w marglach senonu, turonu i piaskowcach cenomanu (kreda) oraz stropowych seriach wapieni kimerydu (jura). Zbiorniki tych wód są na ogół przykryte gipsami i iłami trzeciorzędowymi Zasoby surowców mineralnych Na terenie miasta i gminy Busko Zdrój położonych jest 10 (w całości lub w części) udokumentowanych złóż kopalin stałych Są to: 1. Złoże GALÓW kruszywo naturalne (piaski) dla potrzeb drogownictwa, obecnie nieeksploatowane, o zasobach 69 tys. ton. Złoże położone jest w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego oraz w obrębie granic Głównych Zbiorników Wód Podziemnych 409 stąd przyszła ewentualna eksploatacja może być prowadzona z ograniczeniami wynikającymi z warunków ochrony przyrody. 2. Część złoża UNIKÓW GALÓW SZANIEC gipsy dla potrzeb przemysłu gipsowego, obecnie nieeksploatowane, o zasobach tys. ton. Złoże położone jest w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego oraz częściowo w obrębie Szanieckiego Parku Krajobrazowego. Na jego obszarze projektowany jest pomnik przyrody nieożywionej. Ewentualna eksploatacja z ograniczeniami wynikającymi z warunków ochrony przyrody, a w szczególności z zało żeniami ochrony Szanieckiego Parku Krajobrazowego. 3. Złoże SŁUŻÓW PODGAJE kruszywo naturalne (piaski) dla potrzeb drogownictwa, do zapraw budowlanych i do betonu nieeksploatowane. Zasoby złoża wynoszą tys. ton. Położone jest ono w otulinie Szanieckiego Parku Krajobrazowego, a północny fragment częściowo w granicy Chmielnicko Szydłowskiego Obszar Chronionego Krajobrazu. 4. Złoże SIWICE torfy (torfy lecznicze muły borowinowe) dla potrzeb lecznictwa sanatoryjnego, o zasobach 83 tys. ton. Eksploatacja surowca zaniechana z uwagi na trudności z wykupem działek od prywatnych właścicieli. Złoże położone w otulinie Szanieckiego Parku Krajobrazowego oraz w strefie ochrony uzdrowiskowej. 5. Złoże JANINA kruszywo naturalne (piaski) dla potrzeb drogownictwa. Zasoby 455 tys. ton. Eksploatacja surowca na złożu jest zaniechana. Złoże położone jest na terenie leśnym oraz w granicach otuliny Szanieckiego Parku Krajobrazowego. Eksploatacja z ograniczeniami wynikającymi z ochrony przyrody. 6. Złoże LESZCZE gipsy do produkcji gipsu budowlanego i cementu. Zasoby złoża wynoszą tys. ton. Złoże jest eksploatowane. Położone jest ono w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego i w obrębie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych 409. Dalsza eksploatacja powinna być zgodna z wymogami ochrony przyrody i warun kami zawartym w koncesji na wydobycie kopaliny. 7. Złoże SIESŁAWICE kamień gipsowy do produkcji kwasu siarkowego, o zasobach tys. ton, eksploatacja surowca została zaniechana. Fragment złoża położony jest w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego i w gra nicach Solecko Pacanowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Brak jest możliwości dalszej eksploatacji ze względu na ochronę przyrody, wód leczniczych i pobliską zabudowę. Złoże to jest wnioskowane do wykreślenia z ewi dencji zasobów złóż kopalin. 8. Złoże GÓRKA iły do produkcji ceramiki budowlanej, o zasobach tys. m 3, eksploatowane. Złoże położone jest częściowo w otulinie Szanieckiego Parku Krajobrazowego. Dalsza eksploatacja winna być zgodna z wymogami ochrony przyrody i warunkami zawartym w koncesji na wydobycie kopaliny. -13-

14 9. Część złoża SKOROCICE CHOTELEK gipsy do produkcji gipsu prażonego, cementów hydraulicznych, o zasobach tys. ton nieeskploatowane. Złoże położone jest częściowo na obszarze Nadnidziańskiego Parku Kraj obrazowego, blisko rezerwatu SKOROCICE. Niewielki fragment złoża położony jest w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Złoże położone jest w obrębie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych 409. Brak jest możliwości eksploatacji ze względu na ochronę przyrody, rzeźby i krajobrazu oraz na sposób zagospodarowania terenu. Złoże to jest wnioskowane do wykreślenia z ewidencji zasobów złóż kopalin. 10. Część złoża SKOTNIKI wapienie i wapienie margliste do produkcji drogowych kruszyw łamanych, zwykłych oraz dla potrzeb budowlanych, o zasobach tys. ton, zaniechane. Złoże położone na terenie Szanieckiego Parku Kraj obrazowego. W wyrobisku wgłębnym (kamieniołomie) urządzono strzelnicę myśliwską. Brak jest dalszej możliwości eksploatacji, co wynika z warunków ochrony przyrody i zagospodarowania terenu. Na omawianym terenie znajdują się także ujęcia wód leczniczych i mineralnych. Są to wody typu Cl Na+J+Br+H2S (siarczkowe) i wody typu Cl Na+J+Br (solanki). Aktualne zasoby tych wód wynoszą 16,75 m 3 /h. Dalsza eksploatacja otworami studziennymi jest możliwa w ilości nie przekraczającej ustalonych zasobów eksploatacyjnych. Na terenie gminy Busko Zdrój zlokalizowanych jest ponadto szereg miejsc mogących stanowić w przyszłości miejsca eksploatacji surowców mineralnych dla potrzeb lokalnych. Są to: punkt ukopu piasku w sołectwie Bilczów; punkt ukopu piasku w sołectwie Kołaczkowice; punkt ukopu wapieni w sołectwie Skorzów; punkt ukopu piasku w sołectwie Słabkowice; 2 punkty ukopu wapieni w sołectwie Szaniec; punkt ukopu wapieni w sołectwie Widuchowa; punkt ukopu żwiru w sołectwie Zwierzyniec; punkt ukopu piasku w sołectwie Kostki Duże i Kostki Małe; punkt występowania piasków w rejonie Palonek. Ponad lokalne znaczenie może mieć: punkt występowania surowców ilastych (bentonitów) w sołectwie Młyny. Obszar ten może mieć pewne znaczenie ze względu na rzadkość kopaliny. Dopuszczalność i uwarunkowania eksploatacji mogą być określone jednak dopiero po lepszym rozpoznaniu obszaru. Istnieją też punkty występowania kopalin, które są do potencjalnego wykorzystania. Są to punkty występowania piasków w rejonie: Wygody Kozińskiej, Zwierzyńca, Mikułowic Koloni Zachodniej, Wełcza. Analiza dostępnych materiałów geologicznych wskazuje także kilka potencjalnych miejsc mogących stanowić obszary perspektywiczne występowania surowców mineralnych. Są to: obszar występowania piasków w rejonie: Elżbiecina, Wełcza, Janiny; obszar występowania gipsów w rejonie Buska Zdroju Owczar; obszar występowania iłów w rejonie: Kołaczkowic, Wolicy Siesławskiej, Olganowa, Dobrowody i Gadawy; obszar występowania wapieni w rejonie Nowego Szczaworyża Zanieczyszczenia środowiska Powietrze atmosferyczne Za zanieczyszczenie powietrza uważa się obecność w atmosferze substancji stałych, ciekłych i gazowych, obcych jej naturalnemu składowi, lub substancji naturalnych występujących w ilościach nadmiernych, zagrażających zdrowiu człowieka, szkodliwych dla roślin i zwierząt oraz niekorzystnie oddziaływujących na klimat. Najczęściej występującymi charakterystycznymi zanieczyszczeniami powietrza są: pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek i dwutlenek węgla. Największym antropogenicznym źródłem emisji różnych substancji jest proces spalania paliw. W strukturze emitowanych zanieczyszczeń przeważają zanieczyszczenia gazowe, a wśród nich: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu i tlenek węgla. Emisja dwutlenku węgla stanowi ponad 99 % emitowanych gazów w województwie świętokrzyskim. Podobnych proporcji należy więc spodziewać się także na terenie gminy Busko Zdrój. W przypadku ulic o zwiększonym natężeniu ruchu należy liczyć się z okresowo podwyższonymi, ale prawdopodobnie nie przekraczającymi norm, stężeniami węglowodorów, tlenku węgla, tlenków azotu, ozonu, aldehydów, pyłów i metali, w tym zwłaszcza ołowiu. Istotne znaczenie ma również zapylenie powstające na skutek ścierania się opon i nawierzchni dróg. Emisja komunikacyjna stwarza zagrożenie w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu kołowego, oddziaływując niekorzystnie na uprawy polowe. -14-

15 Duży wpływ na stan czystości powietrza ma także emisja niska pochodząca z palenisk domowych. Piece domowe i lokalne systemy grzewcze praktycznie nie posiadają jakichkolwiek urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania, choć może być nawet 2 krotnie większa niż emisja z wszystkich kotłowni znajdujących się na terenie miasta i wykazuje zmienność sezonową związaną z okresem grzewczym. Na terenie miasta i gminy Busko Zdrój nie są wykorzystywane alternatywne źródła energii. Wprowadzenie tych źródeł energii do szerszego zastosowania przyczy niłoby się do obniżenia emisji gazów i pyłów do atmosfery. Zasoby wodne Na terenie gminy Busko Zdrój priorytetowymi problemami związanymi z zasobami wodnymi są: ochrona wód przed zanieczyszczeniem; zapewnienie zdrowej wody do picia w należytej ilości; przywrócenie jakości ekologicznej wodom powierzchniowym; prowadzenie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. Na terenie gminy Busko Zdrój na 100 km wodociągu przypada zaledwie około 10,00 km sieci kanalizacyjnej. Szczególnie niekorzystnie kształtuje się ta relacja na obszarach wiejskich ok. 6 km sieci kanalizacyjnej na 100 km sieci wodociągowej. Największe zagrożenie powodują ścieki komunalne odprowadzane bez oczyszczenia bezpośrednio do wód lub gruntu, szczególnie w miejscowościach posiadających wodociąg, jak też wylewane z opróżnianych szamb. Zagrożenie (w tej chwili mniejsze od przedstawionego powyżej) stanowi również brak uporządkowanej gospodarki wodami opadowymi spływającymi z utwardzonych powierzchni dróg, składów, itp. (odprowadzanie, podczyszczanie) Ochrona przyrody Na terenie miasta i gminy Busko Zdrój zlokalizowane są następujące formy ochrony przyrody wynikające z Ustawy o ochronie przyrody: 1. Rezerwaty przyrody: Owczary (florystyczny, ścisły); Nr 018 (numer zgodny z numeracją Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody); 2. Fragmenty parków krajobrazowych wraz z ich otulinami: Szaniecki Park Krajobrazowy (SzPK) ok. 66,00 km 2 park, ok. 69,60 km 2 otulina Nadnidziański Park Krajobrazowy (NPK) ok. 35,00 km 2 otulina 3. Fragmenty obszarów chronionego krajobrazu: Chmielnicko Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu (C SOChK) Solecko Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu (S P OChK) 4. Pomniki przyrody żywej: 3 dęby szypułkowe w Kamedułach; Nr 675 sosna w miejscowości Wełecz; Nr Pomniki przyrody nieożywionej: odsłonięcie skalne w Siesławicach; Nr osłonięcia geologiczne, w tym jedno źródło, położone na północ od Buska Zdroju; Nr 142 i Użytki ekologiczne: Ostra Górka; Nr Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej: Zajęcza Góra k/skotnik Małych fragment wyrobiska z odsłonięciem skał górnej jury; Nr 001 Młyny ściana łomu, w obrębie piaskowców z wkładką wapienia mikrytowego znajduje się rynna o głębokości 4 m wypełniona żwirami, które przechodzą w blokowisko; Nr 002. Program CORINE BIOTOPES Na obszarze gminy Busko-Zdrój wytypowano dotychczas kilka ostoi przyrody w programie CORINE BIOTOPES. Należą do nich: torfowisko koło wsi Zwierzyniec (Nr 491) o pow. ok. 0, 10 km 2 obiekt o zróżnicowanym typie: teren podmokły torfowisko, łąka i unikatowa forma geomorfologiczna (dolina i jej krawędź); Owczary (Nr 504) o pow. ok. 0,01 km 2, obiekt o zróżnicowanym typie: teren podmokły torfowisko i łąka; gipsy Niecki Nidziańskiej (Nr 501), fragment (pow. całkowita ostoi ok. 86,28 km 2 ); obiekt o bardzo zróżnicowanym typie, obejmujący: murawy, tereny rolnicze, unikatowe formy geomorfologiczne, lasy. Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET Polska. Przyjmuje się, iż w strukturze krajobrazu ekologicznego głównym wyróżnikiem są ekosystemy, charakteryzujące się największą bioróżnorodnością, zagęszczeniem gatunków i naturalnością. Są to węzły ekologiczne powiązane między sobą korytarzami ekologicznymi, umożliwiającymi ich zasilanie poprzez przepływ materii, energii oraz informacji genetycznej. -15-

16 Funkcje takich korytarzy i ciągów pełnią mało przekształcone przez człowieka doliny rzek i cieków, strefy zadrzewień i zakrzewień śródpolnych lub wydłużone kompleksy leśne. Na teren gminy Busko Zdrój wchodzi fragment węzła ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym, jest to obszar buski (Nr 32). Obejmuje on najwartościowsze fragmenty Niecki Nidziańskiej, tj. część Garbu Pińczowskiego, Niecki Soleckiej i Doliny Nidy. W skład tego węzła wchodzi biocentrum obejmujące garb oraz strefa buforowa obejmująca resztę obszaru. Zewnętrzny pas obszaru buskiego tworzy węzły ekologiczne o znaczeniu krajowym obszar nadnidziański (dolina Nidy) (Nr 19). Program NATURA 2000 W koncepcji europejskiej sieci ekologicznej, znanej pod nazwą NATURA 2000, projektuje się powstanie w bliskim sąsiedztwie terenu gminy Busko Zdrój jednego Specjalnego Obszaru Ochrony (SOO) i jednego Obszaru Specjalnej Ochrony (OSO). Obszary te powołane będą zgodnie z wytycznymi tzw. Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej. Zasięgiem swoim obejmą one teren Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego i pas obszarów do niego przyległych. Obszar ten będzie nosił nazwę Ostoja Nidziańska (Dolina Nidy). Jednym z głównych walorów ostoi jest kras gipsowy, tworzący podłoże dla rzadko spotykanych, kserotermicznych, nagipsowych muraw. Dobrze wykształcone i zachowane są także zbiorowiska łąkowe i torfowiskowe, oraz lasy łęgowe. W ostoi występuje bogata fauna bezkręgowców, zwłaszcza gatunków kserotermicznych. Ostoja stanowi miejsce lęgowe wielu gatunków ptaków, zwłaszcza wodno błotnych i ważny punkt na ich szlaku wędrówkowym. Dolina Nidy jest ostoją ptaków o randze europejskiej E62. Jest to jeden z największych w tej części kraju system rozlewisk. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt Walory przyrodnicze omawianego obszaru podkreślają liczne gatunki roślin i zwierząt prawnie chronionych całkowicie lub częściowo, a także rzadkich i zagrożonych. Spośród roślin są to m.in.: dziewięćsił bezłodygowy, miłek wiosenny, lilia złotogłów, ostnica Jana, sasanka łąkowa, storczyki, wężymord stepowy, widłak goździsty, zawilec wielkokwiatowy, kocanki piaskowe, konwalia majowa, kruszyna pospolita, czosnek wężowy, len włochaty, rezeda mała, sesleria błotna, wisienka stepowa. Spośród zwierząt są to m.in.: bocian czarny, błotniak łąkowy, jastrząb, pustułka, gronostaj, nocek duży, gacek wielkouch, gacek szary, borsuk, traszka zwyczajna, ropucha paskówka, chrząszcz pogonus persicus, paź królowej Uwarunkowania kulturowe Do najcenniejszych zabytków na terenie gminy Busko Zdrój należą: Kościół p.w. Św. Bartłomieja, ufundowany w latach przez Jana Długosza; najwspanialszym elementem pierwotnego wyposażenia świątyni jest piękny, gotycki krucyfiks wykonany ok r. oraz kościół p.w. Św. Stanisława we wsi Chotelek. Kościół p.w. Św. Marii Magdaleny w centrum wsi Dobrowoda; zbudowany w drugiej połowie XIV w.; przebu dowany w latach , dzięki czemu świątynia nabrała cech późnogotyckich. Gotycki kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny we wsi Szaniec, wzniesiony ok r. z zacho wanym witrażykiem późnogotyckim wykonanym ok r. z wizerunkiem Św. Stanisława. Renesansowy kasztel we wsi Szaniec, zbudowany w latach z Fundacji Padniewskich, z wykorzystaniem fragmentów pierwotnego, gotyckiego budynku oraz kościół p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny. Kościół p.w. Św. Jakuba Starszego we wsi Szczaworyż; świątynia została wzniesiona. Późnorenesansowy dwór zbudowany w 1620 r. otoczony pozostałościami ogrodu krajobrazowego oraz niewielki kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny zbudowany w 1791 r. we wsi Widuchowa. Kościół p.w. Św. Wojciecha zbudowany w 1822 r. we wsi Janina. Zachowany zespół młynów wodnych zbudowanych w latach we wsi Młyny. Zabór ariański we wsi Pęczelice. Zachowany dworek szlachecki, zbudowany pod koniec XVIII w. we wsi Radzanów. CENTRUM WIKLINY gdzie można nauczyć się wyplatać kosze oraz inne przedmioty z wikliny we wsi Skotniki Duże. Wśród najważniejszych imprez kulturalnych odbywających się w Busku Zdroju można wymienić Międzynarodowy Festiwal Muzyczny im. Krystyny Jamroz, Buskie Spotkania z Folklorem (przegląd kapel, instrumentalistów i śpiewaków ludowych, obrzędów oraz zespołów śpiewaczych), Jarmark Floriański. Bogatą działalność wystawienniczą prowadzi także Biuro Wystaw Artystycznych Galeria Sztuki ZIELONA w Busku Zdroju. -16-

17 2.1.4 Uwarunkowania historyczne Początki Buska sięgają XII w., kiedy wokół kościoła Św. Leonarda pojawiła się osada pasterska. W 1185 r. właściciel Buska i okolic rycerz Dersław sprowadził do osady zakonnice norbertanki. Zapisał im później w testamencie cały swój majątek. Od 1241 r. przez kilkanaście lat, Busko było własnością klasztoru. W 1252 r. otrzymało od Bolesława Wstydliwego immunitet skarbowy, w którym król zezwolił klasztorowi m.in. na eksploatację solanki. W 1278 r. Busko otrzymało z rąk księcia Leszka Czarnego prawa miejskie. Korzystne położenie miasta na skrzyżowaniu szlaków handlowych sprawiło, że w 1412 r. król Władysław Jagiełło nadał mieszczaństwu przywilej cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie. Odtąd przez cały wiek XV i XVI miasto przezywało swój rozkwit. Słynęło wówczas z handlu i produkcji sukna. Od połowy XVII w. wojny i antymieszczańska polityka szlachty spowodowały zubożenie Buska. Okres ponownego ożywienia wiąże się z odkryciem w 1776 r. źródeł solankowych. Dzięki inicjatywie Stanisława Staszica, wykorzystując miejscowe złoża solanki, rozpoczęto na znaczną skalę warzenie soli. Ze względu jednak na dużą zawartość siarki wydobywana sól była niesmaczna. Krótki solny epizod definitywnie zakończył się po III rozbiorze Polski, kiedy to Busko znalazło się w granicach Austrii, która posiadając złoża wielickie i bocheńskie nie widziała potrzeby produkowania tu słabej jakościowo soli. W 1809 r. miasto weszło w skład Księstwa warszawskiego, zaś na mocy traktatu wiedeńskiego (1815 r.) zostało włączone do królestwa Warszawskiego pozostając pod zaborem rosyjskim. Krótki okres ożywienia gospodarczego został definitywnie zakończony wielkim pożarem (1820 r.), który strawił całe miasto. Rok wcześniej (1819 r.) nastąpiła kasata klasztoru Norbertanek. Jego dobra w tym Busko przeszły w ręce rządu Królestwa Polskiego, który na zasadzie dzierżawy przekazał je Feliksowi Rzewuskiemu. Były to czasy przełomowe dla miasta. Nowy właściciel ukierunkował jego rozwój na zupełnie inne tory tworząc zalążek uzdrowiska. Ta brzemienna w skutkach decyzja zapoczątkowała nowa erę w historii Buska, które, pomimo iż w wyniku popowstaniowych represji utraciło w 1869 r. prawa miejskie (odzyskane w 1916 r.) to jednak w długoletniej perspektywie dzięki Zdrojowi osiągnęły znaczy stopień zamożności i wyrosło na znaczący ośrodek administracyjno kulturalny. Oficjalne otwarcie uzdrowiska nastąpiło w 1828 r. Lata 30. XIX w. przynoszą szereg inwestycji. Po wygaśnięciu praw dzierżawnych spółki prowadzonej przez Rzewuskich (1865 r.) uzdrowisko przez niemal 10 lat było spółką skarbu państwa. W okresie buski zakład uzdrowiskowy prowadzony był przez prywatnych dzierżawców. W 1894 r. powstał Zarząd Skarbowy Wodami Mineralnymi w Busku, który administrował buskim Zdrojem do 1914 r. W historycznej perspektywie Busko po wiekach zależności od klasztoru, cały rozwój i obecna pozycję zawdzięcza Zdrojowi, z którym tworzy dziś jedną, nierozerwalna strukturę. A gmina Busko Zdrój jest gmina uzdrowiskową. 2.2 Potencjał demograficzny i gospodarczy Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW Liczba ludności Gmina Busko Zdrój jest największą gminą powiatu buskiego. Według stanu na 31 grudnia 2004 r. zamieszkiwało w niej osób, w tym mężczyzn i kobiet. Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach przedstawia się następująco: Lp. Nazwa sołectwa Liczba mieszkańców -17- Lp. Tab. 3: Mieszkańcy sołectw gminy Busko Zdrój Nazwa sołectwa Liczba mieszkańców 1 Błoniec 67 2 Baranów Biniątki Bilczów Bronina Budzyń Chotelek Dobrowoda Elżbiecin Galów Gadawa Janina Kameduły Kawczyce Kołaczkowice Kostki Duże Kostki Małe Kotki Las Winiarski Łagiewniki Mikułowice Młyny Nowy Folwark Nowa Wieś Oleszki Olganów 312

18 27 Owczary Palonki Pęczelice Podgaje Radzanów Ruczynów Siesławice Skorzów Słabkowice Służów Skotniki Duże Skotniki Małe Szaniec Szczaworyż Wełecz Widuchowa Wolica Zbludowice Zbrodzice Zwierzyniec Żerniki Górne 282 W pięciu największych miejscowościach gminy Busko Zdrój Zbludowicach, Mikułowicach, Siesławicach, Szańcu i Widu chowej zamieszkiwało 27,13% ogólnej liczby mieszkańców. Analizując ogólną liczbę ludności w latach stwierdzamy, że systematycznie ona spada. Według stanu na 31 grudnia 2000 r. wynosiła ona osoby. Natomiast średnia gęstość zaludnienia na koniec 2004 r. wynosiła 138 os/km², a na koniec 2000 r. 130 os/km² Struktura wieku ludności Korzystną cechą struktury demograficznej ludności gminy jest stosunkowo duży udział ludzi młodych w ogólnej liczbie lud ności. Wiek Liczba ludności (w latach) ogółem mężczyźni kobiety i więcej Razem Tab. 4: Ludność gminy Busko Zdrój wg grup wieku i płci Analizując strukturę demograficzną można stwierdzić, że Busko Zdrój jest gminą stosunkowo młodą udział ludności w wieku produkcyjnym wynosi 60,33% ogółu ludności, 20,84% stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym. Należy jednak stwierdzić, że struktura ludności gminy Busko Zdrój ulega zmianie w skutek zjawiska starzenia się społeczeństwa, obserwowanego w całej Polsce. Jeszcze w 1995 r. ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła ponad 32% ogółu ludności. Przy zachowaniu obecnego poziomu przyrostu naturalnego należy spodziewać się, że grupą zwiększającą swój udział w społeczności lokalnej będą osoby w wieku poprodukcyjnym. Tab. 5: Ludność gminy Busko Zdrój w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Wyszczególnienie Liczba ludności ogółem mężczyźni kobiety w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku

19 poprodukcyjnym Razem Wskaźnik przyrostu naturalnego w gminie Busko Zdrój maleje i w 2004 r. wynosił -1,9. Przyrost naturalny był wyższy w porównaniu do terenów powiatu buskiego (-3,6 ), ale niższy w stosunku do przyrostu naturalnego województwa świętokrzyskiego (-1,6 ). Na spadek liczby ludności gminy Busko Zdrój, oprócz ujemnego charakterystycznego dla większości gmin województwa świętokrzyskiego wpływa w coraz większym stopniu ujemne saldo migracji. Taki stan wynika z faktu opuszczania przez ludność terenów wiejskich i osiedlanie się w miastach, w których zdecydowanie łatwiej znaleźć im zatrudnienie Zatrudnienie i bezrobocie Według danych statystycznych na dzień 31 grudnia 2004 r. w Gminie Busko Zdrój było zatrudnionych 998 osób (549 mężczyzn i 449 kobiet), co stanowi jedynie 6,55% ogółu mieszkańców. 57,41% ogółu pracujących zatrudnionych było w sektorze prywatnym. 41,66% pracowało w przemyśle i budownictwie, a 58,34% w usługach. Gmina Busko Zdrój jak i pozostałe gminy powiatu kieleckiego, nie należy do grupy gmin zagrożonych bezrobociem strukturalnym, według treści Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia powiatów / gmin zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym (Dz.U. Nr ). Nie oznacza to jednak, że bezrobocie nie stanowi poważnego problemu i wyzwania dla gminy. Według danych statystycznych na dzień 31 grudnia 2004 r. na terenie gminie wiejskiej Busko Zdrój (47 sołectw) było zarejestrowanych bezrobotnych, co oznaczało stopę bezrobocia wynoszącą 11,5% (liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym). W 2004 r. stopa bezrobocia na obszarze objętym ZSROW była zatem wyższa niż stopa bezrobocia w Mieście i Gminie Busko Zdrój (10,7%), w powiecie buskim (10,0%), ale zdecydowanie niższa niż w całym województwie świętokrzyskim (15,8%). Dodatkowo dużym problemem występującym na obszarze objętym ZSROW jest występowanie na wsiach dość wysokiego poziom bezrobocia ukrytego Gospodarstwa rolne Gmina Busko-Zdrój (poza obszarem miasta) ma charakter zdecydowanie rolniczy. Według powszechnego spisu rolnego z 1996 roku działały tu gospodarstwa rolne, z kolei według danych ewidencji Wydziału Finansowo Budżetowego Urzędu Miasta i Gminy Busko Zdrój na dzień 13 czerwca 2000 r. zarejestrowanych było gospodarstw rolnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa według spisu z 1996 roku wyniosła 4,70 ha, a według danych ewidencji wykorzystywanych przy ściąganiu należności z tytułu podatku rolnego średnia ta wyniosła 3,47 ha. Strukturę powie rzchniową gospodarstw rolnych na terenie gminy przedstawia poniższe zestawienie: Tab. 6:Struktura powierzchniowa gospodarstw rolnych w gminie Busko Zdrój Wielkość gospodarstwa Liczba gospodarstw wg spisu z 1996 r. Liczba gospodarstw wg spisu z 2002 r. od 1 ha do 5 ha od 5 ha do 10 ha od 10 ha do 15 ha powyżej 15 ha O ile sama struktura gospodarstw rolnych zasadniczo pozostaje taka sama, ze znaczącą przewagą gospodarstw od 1 ha do 5 ha, zauważalny jest znaczny spadek liczby gospodarstw. I tak liczba gospodarstw o powierzchni od 1 ha do 5 ha spadła o 30,08%. Natomiast liczba gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha wzrosła o 53,85%. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego z 1996 r. i 2002 r. struktura zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie Busko Zdrój przedstawia się następująco. -19-

20 Tab. 7:Struktura zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie Busko Zdrój Rodzaj ziemiopłodu Powszechny Spis Rolny z 1996 r. Powszechny Spis Rolny z 2002 r. ha % ha % powierzchnia zasiewów , ,00 zboża , ,19 kukurydza 18 0,17 kukurydza na ziarno wliczona w zboża strączkowe jadalne (na ziarno) 212 1, ,55 ziemniaki , ,02 przemysłowe 52 0,48 3 0,04 pastewne , ,59 pozostałe 936 8, ,61 Z powyższego zestawienia wynika, że w okresie powierzchnia zasiewów zmniejszyła się o ha, tj. o 29,58%. Zasadniczo można zaobserwować zmniejszenie powierzchni zasiewów w odniesieniu do większości ziemiopłodów, z wyjątkiem strączkowych jadalnych (na ziarno), gdzie odnotowano wzrost o 2,78%. Na terenie gminy Busko Zdrój coraz bardziej zgodnie z tendencją w całej Polsce wzrasta rola ekologicznej uprawy zdrowej żywności, która znajduje nabywców na rynku krajowym i zagranicznym. W gospodarstwach ekologicznych przy uprawie owoców i warzyw nie stosuje się pestycydów, nawozów sztucznych i modyfikacji genetycznych. Unikanie tych czynników jest szczególnie ważne przy uprawie warzyw przyswajających dużo szkodliwych dla zdrowia azotanów występujących w nawozach sztucznych (szczypiorek, sałata, rzodkiewka czy pietruszka). Obecnie na terenie gminy Busko Zdrój prowadzonych jest kilka gospodarstw ekologicznych, w tym przez następujące osoby: Juszczyk Grażyna Kostki Małe Korepta Grażyna Siesławice Lipiec Andrzej Żerniki Górne Obserwuje się dalsze zainteresowanie uzyskaniem statusu gospodarstwa ekologicznego. Jeśli chodzi o liczbę zwierząt gospodarskich na terenie gminy Busko Zdrój przedstawia się ona następująco: Tab. 8:Liczba zwierząt gospodarskich na terenie gminy Busko Zdrój Zwierzęta gospodarskie Powszechny Spis Rolny z 1996 r. Powszechny Spis Rolny z 2002 r. bydło trzoda chlewna owce konie kozy króliki drób Dokonując zestawienia danych ze Spisów Rolnych w latach 1996 i 2002 można zauważyć, że ogólna liczebność bydła spadła o 46,46%, a koni o 48,55%.Liczba trzody chlewnej pozostała zasadniczo na tym samym poziomie, natomiast znacznie wzrosła liczba królików i drobiu, tj. odpowiednio o 141,12% i 101,52% Podmioty gospodarcze Na terenie miasta i gminy Busko Zdrój według staniu na 31 grudnia 2004 r. działa łącznie podmiotów gospodarczych (z czego na terenie miasta, a pozostałe 592 na terenie gminy). Dominującą działalnością są handel oraz usługi, które w związku z uzdrowiskowym charakterem gminy dzielone są na sanatoryjne, około sanatoryjne i inne, a wśród których przeważa działalność w zakresie transportu i budownictwa. -20-