Odpady. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2014 roku

Transkrypt

1 odpady

2 RPORT O STNIE ŚRODOWISK WOJEWÓDZTW LUBELSKIEGO W 2014 roku Odpady Ustawa o odpadach z dnia 4 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.) określa nową hierarchię sposobów postępowania z odpadami tj.: zapobieganie powstawaniu odpadów - rozumie się przez to środki zastosowane w odniesieniu do produktu, materiału lub substancji zanim staną się one odpadami, zmniejszające ilość odpadów, negatywne oddziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko i zdrowie ludzi, ograniczające zawartość substancji szkodliwych w produkcie i materiale, przygotowanie do ponownego użycia rozumie się przez to odzysk polegający na sprawdzeniu, czyszczeniu lub naprawie, w ramach którego produkty lub części produktów, które wcześniej stały się odpadami, są przygotowywane do tego, aby mogły być ponownie wykorzystywane bez jakichkolwiek innych czynności wstępnego przetwarzania, recykling rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), inne metody odzysku rozumie się przez to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, unieszkodliwianie rozumie się przez to proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii [tys.mg] 21,9 bialski 13,9 Biała Podlaska 29,9 biłgorajski 25,4 Chełm 17,6 chełmski 96,1 hrubieszowski 6,5 janowski 87,5 krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski Lublin Fot. rchiwum WIOŚ Stan gospodarki odpadami dla woj. lubelskiego w 2014 r. prezentowany jest w oparciu o informacje Głównego Urzędu Statystycznego i o własne dane WIOŚ w Lublinie zbierane w ramach działalności kontrolnej oraz bazy Karta składowiska. Odpady przemysłowe Wykres 1. Odpady przemysłowe wytworzone w województwie lubelskim w 2014 r. wg powiatów (źródło: GUS) 46,7 33,5 42,6 138,9 Na terenie woj. lubelskiego w 2014 r. powstało 6 652,5 tys. Mg odpadów przemysłowych, co stanowi 5% całości odpadów wytworzonych w Polsce. Jak co roku najwięcej odpadów przemysłowych wytworzono w powiecie łęczyńskim 5 656,5 tys. Mg (wykres 1); kumuluje on 85% ogólnej ilości odpadów powstałych w województwie lubelskim. Ich głównym wytwórcą jest Lubelski Węgiel BOGDNK, a ilość odpadów z grupy 01 powstających przy poszukiwaniu, wydobyciu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin stawia województwo lubelskie na piątym miejscu w kraju. 5656,5 łęczyński 22,5 łukowski 20,7 opolski 27 parczewski 227 puławski 8,7 radzyński 9,8 rycki 16,5 świdnicki 58,6 tomaszowski 12 włodawski 16,2 zamojski 16,5 Zamość 70

3 ODPDY W 2014 r. sposób zagospodarowania odpadów przemysłowych przedstawiał się według GUS następująco: 51,5% odpadów przekazano innym odbiorcom, 46,8% unieszkodliwiono przez składowanie, 1% poddano odzyskowi, 0,5% unieszkodliwiono w inny sposób i 0,2% czasowo magazynowano (wykres 2). Bazy zbestowej. Uzupełnianie danych dotyczących inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest, ich unieszkodliwiania w danej gminie i województwie jest zadaniem ciągłym, które należy prowadzić na bieżąco. W skali kraju z obowiązku tego wywiązało się 84% gmin, które wprowadziły dane do Bazy zbestowej. przekazane innym odbiorcom czasowo magazynowane unieszkodliwione w inny sposób unieszkodliwione przez składowanie odzyskane 0% 20% 40% 60% Wykres 2. Gospodarowanie odpadami przemysłowymi w województwie lubelskim w 2014 r. (źródło: GUS) Fot. T. Grzywaczewska System gospodarowania odpadami azbestowymi Ministerstwo Gospodarki w 2009 r. przyjęło do realizacji na poszczególnych szczeblach samorządowych Program Oczyszczania Kraju z zbestu na lata Działania realizowane są w pięciu blokach tematycznych, na które składają się zadania legislacyjne, edukacyjno-informacyjne, zadania w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest, monitoring realizacji POK oraz działania w zakresie ochrony zdrowia. Większość działań ukierunkowana była i jest na wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w formie bezpośredniego dofi nansowania, np. na opracowanie programów usuwania wyrobów zawierających azbest, lub też pośrednio - w formie materiałów informacyjno-edukacyjnych: ulotek, plakatów i poradników. Jednak obowiązek inwentaryzacji i usuwania wyrobów zawierających azbest ciąży na właścicielu nieruchomości. Z podsumowania realizacji Programu Oczyszczania Kraju z zbestu w latach wynika, że do końca 2013 r. łącznie udało się unieszkodliwić w sposób udokumentowany 1,57 mln Mg odpadów azbestowych z terenu całej Polski. W latach Ministerstwo Gospodarki udzieliło na działania dotyczące usuwania wyrobów zawierających azbest wsparcia fi nansowego 967 jednostkom samorządu terytorialnego. Jednym z podstawowych zadań jednostek samorządowych w zakresie prowadzenia ewidencji odpadów zawierających azbest jest obowiązkowe prowadzenie Z terenu województwa lubelskiego spośród 213 gmin z obowiązku ewidencjonowania odpadów azbestowych wywiązały się: osoby fi zyczne 180 gmin (85%), osoby prawne 198 gmin (93%). W 2013 r. opracowano Elektroniczny System Informacji Przestrzennej (ESIP) do monitorowania realizacji Programu Oczyszczania Kraju z zbestu. ESIP integruje informacje z Bazy zbestowej z danymi przestrzennymi. System umożliwia gromadzenie zbioru danych na wybranych poziomach szczegółowości, obiektywną i kompleksową weryfi kację inwentaryzacji wyrobów z azbestem, usprawnia proces podejmowania decyzji oraz zwiększa efektywność zarządzania procesem realizacji POK. Podejmowane działania w skali kraju przyniosły wymierne, pozytywne efekty. W gminach najbardziej zanieczyszczonych udało się całkowicie wycofać z użytkowania wyroby z azbestu. Wszystkie byłe zakłady produkujące wyroby zawierające azbest zostały oczyszczone i uporządkowane, a w większości z nich jest dziś prowadzona działalność gospodarcza. Udokumentowano również stopień zanieczyszczenia powietrza w Polsce włóknami azbestu jako umiarkowany. Działania podejmowane przez Polskę dostrzegła Unia Europejska, która w Rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2013 r. wezwała państwa członkowskie do przeprowadzenia za przykładem Polski oceny skutków oraz analizy kosztów w odniesieniu do planu działania na rzecz bezpiecznego usuwania azbestu do 2028 r. 71

4 RPORT O STNIE ŚRODOWISK WOJEWÓDZTW LUBELSKIEGO W 2014 roku Na terenie województwa lubelskiego od stycznia 2012 r. realizowany jest Pilotażowy system gospodarowania odpadami azbestowymi na terenie województwa lubelskiego wzmocniony sprawnym monitoringiem ilości oraz kontroli ich usuwania i unieszkodliwiania w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Stan realizacji projektu na koniec 2014 r.: do projektu przystąpiły łącznie 203 samorządy; środki pieniężne wydatkowane na realizację projektu w 2014 r. wyniosły ponad 8,6 mln PLN; zrealizowano ponad wniosków; ilość wyrobów azbestowych przekazanych w 2014 r. do utylizacji wyniosła ponad 16,6 tys. ton; od początku realizacji projektu zutylizowano ponad 28,6 tys. ton odpadów azbestowych z ponad 12 tys. gospodarstw, a wydatkowana na ten cel kwota przekroczyła 14,7 mln PLN. W ramach realizacji ww. projektu w 2014 r. przygotowany został regulamin dofinansowania nowych pokryć dachowych, który powstał na potrzeby zadania pt.,,nowe Dachy. Określa on warunki otrzymania przez osoby fizyczne dofinansowania w postaci nowego pokrycia dachowego. Zadanie to wpisuje się w realizację zarówno Programu Oczyszczania Kraju z zbestu na lata , jak i Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego na lata i może przynieść znaczący efekt pod warunkiem, że tego typu dofinansowania nie będą miały charakteru incydentalnego. Karty składowisk pozyskiwane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie od zarządzających są źródłem informacji m. in. na temat ilości odpadów kierowanych do składowania na poszczególne obiekty. Według informacji Urzędu Marszałkowskiego ilość odpadów azbestowych zinwentaryzowanych na terenie województwa lubelskiego wyniosła ,72 Mg. Na terenie województwa lubelskiego funkcjonują 3 składowiska przyjmujące odpady niebezpieczne, które w 2014 r. przyjęły następujące ilości odpadów zawierających azbest: PGO Sp. z o.o. w Chełmie składowisko w Srebrzyszczu - 699,540 ton, WOD-BUD Sp.zo.o. w Kraśniku składowisko Piaski Zarzecze II ,769 ton, PGK Sp. z o.o. w Poniatowej składowisko w Poniatowej Wsi - 49,895 ton. Ogółem w 2014 r. do składowania przekazano ,204 ton odpadów zawierających azbest (wykres 3), tj. o ,84 ton, czyli ponad 36% odpadów więcej, niż w roku poprzednim. [tys. ton] r r r r r r. Wykres 3. Ilość odpadów zawierających azbest unieszkodliwionych na składowiskach województwa lubelskiego w latach (źródło: WIOŚ) Największą ilość tego typu odpadów (ponad 98% w roku 2014) jest w stanie przyjmować składowisko odpadów niebezpiecznych w Kraśniku. Nagromadzenie na składowiskach przyjmujących odpady zawierające azbest od 2005 roku wyniosło 160,817 tys. ton, tj. ok. 20% ilości zinwentaryzowanej, natomiast od początku realizowania programu, tj. od 2009 r. do końca 2014 r. zgromadzono 128,659 tys. ton, co stanowi około 16% ilości zinwentaryzowanej. Wydział Inspekcji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie przeprowadził w 2014 r. 6 kontroli interwencyjnych w firmach prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami zawierającymi azbest. W planie kontroli na 2014 r. nie uwzględniono planowych kontroli azbestowych w związku ze zmianą przepisów, które nie nakładają obowiązku posiadania pozwolenia w zakresie wytwarzania odpadów na firmy zdejmujące eternit z dachów. W planie kontroli uwzględnione zostały tylko te firmy, które posiadają pozwolenia w zakresie gospodarowania odpadami. Usuwanie odpadów zawierających azbest nie jest zadaniem łatwym i wiąże się z zaangażowaniem ogromnych środków finansowych. Jednak od roku 2013 obserwowany jest duży postęp w zakresie unieszkodliwiania tego typu odpadów poprzez ich składowanie. Jeśli tempo składowania odpadów azbestowych osiągnięte w 2014 r. utrzyma się w kolejnych latach trwania programu, istnieje możliwość pozbycia się odpadów azbestowych z terenu województwa w zakładanym terminie, tj. do końca 2032 r. Odpady komunalne Według Głównego Urzędu Statystycznego na terenie woj. lubelskiego w 2013 r. zebrano ogółem w ciągu roku 348,42 tys. Mg odpadów pochodzenia komunalnego, czyli na poziomie porównywalnym do roku poprzedniego. 72

5 ODPDY Warto zaznaczyć, że od 2013 r. w województwie zbiórką odpadów komunalnych objęto 100% mieszkańców, gdy w 2012 r. wskaźnik ten wynosił jedynie 64,3%. Od wielu lat tylko nieznaczna część odpadów komunalnych w województwie zbierana była w sposób selektywny (wykres 4), aczkolwiek w ostatnich latach notowany jest powolny wzrost tej ilości. W 2013 r. selektywnie zebrano Mg odpadów pochodzenia komunalnego (2,6% więcej niż w ubiegłym roku), co stanowiło 13% ogólnej masy zebranych odpadów (wykres 5). Dla Polski wskaźnik ten wynosił 13,5%. 100% 98% 96% 94% 92% 90% 88% 86% 84% 82% 80% zebrane bez wyselekcjonowania zebrane selektywnie rok Wykres 4. Odpady zebrane selektywnie w ogólnej masie odpadów komunalnych w latach w województwie lubelskim (źródło: GUS) 22,6% 3,6% 4,7%. Fot. rchiwum WIOŚ 5,0% 0,1% 0,7% 2,3% 14,7% papier i tektura tworzywa sztuczne zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny tekstylia niebezpieczne szkło metale 14,3% biodegradowalne wielkogabarytowe 32,0% opakowania wielomateriałowe Wykres 5. Procentowy udział odpadów komunalnych zebranych selektywnie w województwie lubelskim w 2013 r. (źródło: GUS) Według informacji zebranych przez WIOŚ na terenie województwa lubelskiego w 2014 r. eksploatowano 37 składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne przyjmujące odpady komunalne (mapa 14). W 2014 r. wyłączono z eksploatacji 22 składowiska: w gminie Łukowa (m. Podsośnina Łukowska), w gminie Obsza (m. Wola Obszańska), w gminie Potok Górny, w gminie Ruda Huta (m. Kol. Rudka), w gminie Sawin (m. Malinówka), w gminie Dołhobyczów (m. Hulcze), w gminie Trzeszczany, w gminie Potok Wielki, w gminie Żółkiewka (m. Wola Żółkiewska), w gminie Bełżyce, w gminie Bychawa (m. Zdrapy), w gminie Jabłonna (m. Tuszów), w gminie Wysokie, w gminie Ludwin (m. Kol. Dratów), w gminie Opole Lubelskie (m. Ożarów), w gminie Baranów, w gminie Jarczów (m. Wereszczyca), w gminie Łaszczów (m. Zimno), w gminie Rachanie (m. Grodysławice), w gminie Susiec, w gminie Telatyn, w gminie Ulhówek (m. Dyniska). Ponadto 8 składowisk nie przyjmowało odpadów. Stosunkowo duża liczba zamkniętych w ostatnich dziesięciu latach składowisk wynika z realizacji Planu gospodarowania odpadami zmierzającego do ograniczenia ilości funkcjonujących składowisk do niezbędnego minimum oraz ochrony powierzchni ziemi. Efektem podejmowanych działań jest systematyczne zmniejszanie się wskaźnika odpadów składowanych na składowiskach. Zgodnie z Planem gospodarowania odpadami dla województwa lubelskiego obszar województwa został podzielony na 9 regionów, w których w 2014 r. funkcjonowało 14 regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), w tym 8 instalacji typu - instalacje do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, 2 instalacje typu B - instalacje do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i 4 instalacje typu C - instalacje do składowania odpadów. W tych regionach w roku 2014 unieszkodliwiono przez składowanie 180,66 tys. Mg odpadów komunalnych, [Mg] Biała Podlaska Centralno- Wschodni Centralny Chełm Południowo- Zachodni Południowy Północno- Zachodni Puławy Zamość Wykres 6. Odpady komunalne złożone na składowiskach w województwie lubelskim w 2014 r. wg regionów (źródło: WIOŚ) 73

6 RPORT O STNIE ŚRODOWISK WOJEWÓDZTW LUBELSKIEGO W 2014 roku Tabela 1. Wykaz czynnych składowisk odpadów komunalnych w 2014 r. w województwie lubelskim wg regionów (źródło: WIOŚ) Lp. Gmina Nazwa przedsiębiorstwa eksploatującego Miejscowość Powierzchnia składowiska [ha] Pojemność składowiska [m 3 ] Ilość odpadów złożona w 2014 r. [Mg] 1. Region Biała Podlaska 1. Biała Podlaska Bialskie Wodociągi i Kanalizacja WOD-KN Sp. z o.o. Biała Podlaska 2, ,50 2. Konstantynów P. W. KOMUNLNIK Komarno 1, ,5 3. Janów Podlaski w Białej Podlaskiej Janów Podlaski 2, ,82 4. Kodeń UG w Kodniu Kodeń I 0 5. Piszczac EKO NOW Sp. z o.o. w Piszczacu Kolonia Piszczac 2, ,6 6. Terespol EKO - BUG Sp. z o.o. w Kobylanach Lebiedziew 0 2. Region Centralno-Wschodni 7. Krasnystaw MSOK Kras Eko w Wincentowie Wincentów 3, ,8 8. Siennica Różana UG w Siennicy Różanej Zagroda 1, ,5 9. Łęczna PGK i M w Łęcznej Kolonia Stara Wieś 3, , Dębowa Kłoda Pomocn. Gosp. U. G. w Dębowej Kłodzie Lubiczyn Trawniki UG w Trawnikach Dorohucza 0, ,3 12. Włodawa MPGK we Włodawie Włodawa 8, ,25 3. Region Centralny 13. Lubartów MPW i K w Lublinie Rokitno 5, , Lubartów ZGK w Lubartowie Nowodwór 3, ,16 4. Region Chełm 15. Chełm PGO Sp. z o.o. w Chełmie Srebrzyszcze 2, , Dorohusk GZO w Dorohusku Świerże 1, ,92 5. Region Południowo-Zachodni 17. Janów Lubelski ZGK i M w Janowie Lubelskim Borownica 26, ,5 18. Kraśnik ZKG w Kraśniku Piaski Zarzecze II 3, , nnopol ZGK i M w nnopolu nnopol 2, ,9 20. Poniatowa PGK i M w Poniatowej Poniatowa Wieś 4, ,43 6. Region Południowy 21. Biłgoraj PGK Sp. z o.o. w Biłgoraju Korczów 9, ,5 22. Józefów ZW i K w Józefowie Józefów Hrubieszów PGK i M w Hrubieszowie Hrubieszów 2, ,5 24. Mircze GZK w Mirczu Łasków 4, ,4 25. Krasnobród ZGK w Krasnobrodzie Grabnik 1, ,7 7. Region Północno-Zachodni 26. damów ZGK w damowie damów 1, ,3 27. Krzywda ZK w Krzywdzie Krzywda Łuków PU i IK w Łukowie Łuków Stoczek Łukowski MZGK w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski Wola Mysłowska UG w Woli Mysłowskiej Wola Mysłowska 0, ,6 31. Stanin ZGK w Staninie Niedźwiadka Radzyń Podlaski ZZOK w damkach k. Radzynia Podlaskiego Sp. z o.o Biała damki (Biała) 1, ,03 8. Region Puławy 33. Puławy MPW i K WODOCIĄGI PUŁWSKIE w Puławach Puławy 3, , Kurów UG w Kurowie Szumów 2, , Ryki PGK i M w Rykach Ryki 0, , Stężyca UG. w Stężycy Brzeźce 3, ,19 9. Region Zamość 37. Skierbieszów PGK Sp. z o.o w Zamościu Dębowiec 11, ,9 Ogółem 119, ,1 0 - w 2014 r. nie składowano odpadów 74

7 odpady których nie udało się poddać procesowi odzysku lub unieszkodliwić w inny sposób tj. 12% mniej niż w roku ubiegłym (wykres 6, tabela 1). Czynne składowiska zajmowały łączną powierzchnię 119,5 hektarów, a ich pojemność wyniosła m 3. Najwięcej odpadów przyjęto na składowiska w regionie Centralnym ,3 Mg a najmniej w regionie Chełm 5 512,5 Mg odpadów. Ważną rolę w gospodarce odpadami odgrywa edukacja ekologiczna społeczeństwa. Toteż samorządy terytorialne wspierają i prowadzą corocznie działania edukacyjno informacyjne promujące przedsięwzięcia na rzecz ochrony środowiska organizując imprezy i konferencje, m. in.: Ekopiknik Rodzinny, Konferencja Ecoforum Po pierwsze środowisko. Konstantynów Janów Podl. Rokitno Leśna Podl. Terespol Stoczek Łukowski Wola Mysłowska Kłoczew Stanin 5x Łuków REGION PÓŁNOCNO-ZCHODNI Ulan-Majorat Radzyń Krzywda Podlaski damów Wojcieszków Serokomla Trzebieszów Borki Kąkolewnica Wschodnia Czemierniki Międzyrzec Podl. Biała Podlaska REGION BIŁ PODLSK Drelów Wohyń Komarówka Podlaska Milanów Jabłoń Łomazy Rossosz Wisznice B Podedwórze Zalesie Sosnówka Piszczac Tuczna Kodeń Sławatycze Hanna Stężyca Ryki 3x Dęblin Nowodwór Ułęż Baranów Jeziorzany Michów Kock Firlej Ostrówek Siemień Niedźwiada Parczew Dębowa Kłoda Sosnowica Wyryki Włodawa Legenda: Wilków Łaziska REGION PUŁWY Puławy Janowiec Józefów Kazimierz D. Żyrzyn Opole Lub. nnopol Karczmiska Poniatowa bramów Końskowola Kurów Markuszów Garbów Wąwolnica Nałęczów REGION CENTRLNY REGION POŁUDNIOWO-ZCHODNI Dzierzkowice Gościeradów Skladowisko eksploatowane Chodel Urzędów Wojciechów Bełżyce Trzydnik Duży Borzechów Kraśnik Potok Wielki Wilkołaz Kamionka Jastków Konopnica Niedrzwica Duża Szastarka Lubartów Lublin Strzyżewice Zakrzówek Modliborzyce Skladowisko nie przyjmowalo odpadów w 2014 r. Skladowisko odpadów azbestowych BC RI RIPOK Stacja demontażu pojazdów Janów Lub. Niemce Głusk Bychawa Serniki Wólka Jabłonna Spiczyn Świdnik Krzczonów Wysokie Ostrów Lub. Łęczna Mełgiew Piaski Biłgoraj C Uścimów Urszulin REGION CENTRLNO-WSCHODNI Ludwin Milejów Rybaczewice Żółkiewka C Puchaczów Trawniki Fajsławice Gorzków Batorz Zakrzew Rudnik Godziszów Dzwola Potok Górny Turobin Chrzanów Goraj Frampol Biszcza Radecznica Księżpol Terespol Sułów leksandrów Cyców Łopiennik Górny Siedliszcze Rejowiec F. Krasnystaw Nielisz 3x Szczebrzeszyn Zwierzyniec Łukowa Izbica Stary Brus Chełm REGION ZMOŚĆ Zamość Józefów Hańsk Wierzbica Rejowiec Siennica Różana Kraśniczyn Sawin Skierbieszów Stary ZamośćBC damów Krasnobród Sitno Łabunie Wola Uhruska Leśniowice Krynice Tarnawatka Wojsławice Ruda Huta Kamień REGION POŁUDNIOWY Susiec C Tomaszów Lub. Bełżec Dorohusk REGION CHEŁM Grabowiec Miączyn Komarów Osada Rachanie Jarczów Lubycza Królewska Żmudź Uchanie Białopole Trzeszczany Tyszowce Werbkowice Łaszczów Dubienka Hrubieszów Mircze Telatyn Ulhówek Horodło Dołhobyczów Tarnogród Obsza Mapa 14. Lokalizacja składowisk odpadów, regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) i innych instalacji na terenie województwa lubelskiego 75