EGZAMIN MATURALNY 2013 BIOLOGIA

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN MATURALNY 2013 BIOLOGIA POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania Warszawa 2013

2 2 Zadanie 1. (0 3) pobrano z Obszar standardów Opis wymaga Opisanie funkcji mitochondriów w komórce (I.1.c.1) Przyk ady poprawnej : W mitochondriach wytwarzana jest energia w postaci ATP / energia biologicznie u yteczna / energia / (niezb dna do funkcjonowania komórki). zachodzi synteza ATP z energii uwalnianej podczas utleniania zwi zków organicznych. 1 p. za poprawne wyja nienie podanego okre lenia mitochondriów, uwzgl dniaj ce funkcj mitochondriów, czyli wytwarzanie energii 0 p. za odpowied nieodnosz c si do wytwarzania energii w tych organellach lub odpowied merytorycznie niepoprawn, np. odnosz c si do magazynowania energii, lub brak b) (0 1) Okre lenie zwi zku mi dzy liczb mitochondriów a zapotrzebowaniem energetycznym komórki (I.2.a.1) Przyk ady poprawnej : Liczba mitochondriów zale y od zapotrzebowania komórki / tkanki na energi (im wi ksze zapotrzebowanie komórki na energi, tym mitochondria s liczniejsze). od funkcji komórki, np. praca komórek miniowych. od aktywno ci metabolicznej / intensywno ci metabolizmu komórki. 1 p. za poprawne okre lenie zwi zku pomi dzy liczb mitochondriów a zapotrzebowaniem komórki na energi lub funkcj zwi zan z zapotrzebowaniem na energi, np. intensywne podzia y komórkowe, praca mini 0 p. za odpowied nieodnosz c si do zapotrzebowania komórki na energi, np. liczba mitochondriów zale y od rodzaju tkanki, z której komórki pochodz / od rodzaju komórki lub odpowied ca kowicie niepoprawn, lub brak c) (0 1) Wykazanie zwi zku braku mitochondriów w erytrocytach z przystosowaniem ich budowy do pe nionej funkcji (III.2.a, I.2.a.1) Przyk ady poprawnej : Funkcj erytrocytów jest przenoszenie tlenu i dlatego brak mitochondriów sprawia, e nie zachodzi w nich oddychanie tlenowe, które powodowa oby zu ycie tlenu. oddychaj one beztlenowo i nie zu ywaj tlenu, który przenosz. 1 p. za poprawne uzasadnienie braku mitochondriów jako przystosowania erytrocytów do transportu tlenu, odnosz ce si do niezu ywania transportowanego tlenu

3 0 p. za odpowied, która nie wskazuje, e w erytrocytach zachodzi oddychanie beztlenowe, lub, e brak mitochondriów zwi zany jest z uniemo liwieniem zu ywania transportowanego przez erytrocyty tlenu, lub odpowied niepoprawn, np. dotycz c zapewnienia miejsca na hemoglobin / tlen, lub brak Zadanie 2. (0 1) Rozpoznanie na rysunku nab onka wyst puj cego w p cherzykach p ucnych i wykazanie zwi zku budowy tego nab onka z jego funkcj (I.2.a.1) Nab onek A cienka warstwa komórek umo liwia wymian gazow (pomi dzy powietrzem w p cherzykach p ucnych a krwi w naczyniu krwiono nym oplataj cym p cherzyk). 1 p. za zaznaczenie nab onka A (nab onka p askiego) i poprawne wykazanie zwi zku budowy tego nab onka z funkcj w p cherzykach p ucnych, uwzgl dniaj ce znaczenie cienkiej warstwy komórek nab onka dla wymiany gazowej w p cherzykach p ucnych 0 p. za wskazanie nab onka innego ni A, niezale nie od wyja nienia, lub za odpowied niepe n, np. poprawne zaznaczenie rodzaju nab onka, ale niepoprawne wykazanie zwi zku jego budowy z funkcj w p cherzykach p ucnych, lub odniesienie si tylko do tego, e nab onek jest jednowarstwowy, lub brak Zadanie 3. (0 1) Wskazanie narz dów cz owieka zbudowanych g ównie z tkanki miniowej g adkiej (I.1.a.4) macica, mi sie trójg owy, p cherz moczowy, przepona, serce, odek 1 p. za podkre lenie w a ciwych nazw wszystkich trzech narz dów zbudowanych g ównie z tkanki miniowej g adkiej 0 p. za odpowied niepe n, np. podkre lenie nazw tylko dwóch narz dów lub jednego narz du zbudowanego z tkanki miniowej g adkiej, lub podkre lenie wi cej ni trzech nazw narz dów, lub brak Zadanie 4. (0 3) Korzystanie z informacji Uporz dkowanie odcinków kr gos upa cz owieka wed ug wskazanego kryterium (II.2.a., I.1.a.4) Nazwa odcinka Numer piersiowy 2 guziczny 5 szyjny 1 krzy owy 4 l d wiowy 3 1 p. za poprawne uporz dkowanie wszystkich odcinków kr gos upa zgodnie z kolejno ci ich wyst powania w organizmie cz owieka 0 p. za odpowied niepoprawn, np. z inn kolejno ci, lub niepe n, lub brak 3

4 4 b) (0 2) Opisanie funkcji kr gos upa cz owieka (I.1.c.4) Przyk ady poprawnych : podpora dla czaszki / obr czy barkowej / obr czy miednicznej / eber miejsce przyczepu dla mini (utrzymuj cych postaw cia a) ochrona rdzenia kr gowego amortyzowanie wstrz sów utrzymywane wyprostowanej postawy cia a magazynowanie wapnia / soli mineralnych rola krwiotwórcza pobrano z 2 p. za podanie dwóch poprawnych funkcji, które pe ni kr gos up w organizmie cz owieka 1 p. za podanie jednej poprawnej funkcji kr gos upa w organizmie cz owieka 0 p. za odpowied merytorycznie niepoprawn, np. odpowiada za utrzymanie równowagi lub odpowied odnosz c si do ogólnych funkcji szkieletu, np. ochrania narz dy wewn trzne, lub brak Zadanie 5. (0 2) C. Okre lenie wskazanego na rysunku rodzaju poczenia ko ci miednicy cz owieka (I.1.a.1) 1 p. za poprawne podkre lenie wskazanego na rysunku rodzaju poczenia ko ci miednicy cz owieka 0 p. za podkre lenie bdnej lub podkre lenie wi cej ni jednej, lub brak b) (0 1) ko ci onowe Rozpoznanie i podanie nazwy wskazanych na rysunku ko ci miednicy cz owieka (I.1.a.1) 1 p. za poprawne podanie nazwy ko ci tworz cych wskazane na rysunku poczenie ko ci miednicy 0 p. za odpowied niepoprawn lub brak Zadanie 6. (0 1) Korzystanie z informacji Uporz dkowanie elementów morfotycznych krwi cz owieka wed ug wskazanego kryterium (II.2.a, I.1.a.6) 1. erytrocyty, 2. trombocyty, 3. leukocyty 1 p. za poprawne uporz dkowanie wszystkich rodzajów elementów morfotycznych krwi (krwinek) zgodnie ze wskazanym kryterium 0 p. za odpowied niepoprawn, np. z inn kolejno ci lub niepe n, lub brak

5 Zadanie 7. (0 3) Korzystanie z informacji Przedsionki serca R / rozkurcz Komory serca S / skurcz Opisanie dzia ania przedsionków i komór podczas fazy pracy serca przedstawionej na rysunku (II.1.b, I.1.c.4) 1 p. za poprawne okre lenie, które z dwóch wskazanych struktur serca s w skurczu, a które w rozkurczu, podczas fazy pracy serca przedstawionej na rysunku 0 p. za odpowied niepe n, np. poprawne okre lenie stanu tylko jednej ze wskazanych struktur serca lub odpowied w obu przypadkach bdn, lub brak b) (0 1) Korzystanie z informacji Zastawki przedsionkowo-komorowe Z / zamkni te Zastawki pó ksiycowate O / otwarte Opisanie dzia ania zastawek serca podczas fazy jego pracy przedstawionej na rysunku (II.1.b, I.1.c.4) 1 p. za poprawne okre lenie, które z dwóch wskazanych zastawek serca s otwarte, a które zamkni te, podczas fazy pracy serca przedstawionej na rysunku 0 p. za odpowied niepe n, np. poprawne okre lenie stanu tylko jednej ze wskazanych zastawek serca lub odpowied w obu przypadkach bdn, lub brak c) (0 1) D. Rozpoznanie na rysunku wskazanego elementu budowy serca (I.1.a.1) 1 p. za zaznaczenie poprawnej nazwy naczynia krwiono nego wskazanego na rysunku 0 p. za odpowied niepoprawn lub zaznaczenie wi cej ni jednej nazwy naczynia, lub brak Zadanie 8. (0 1) Przyk ad poprawnej : Wyja nienie zwi zku mi dzy zabiegiem wprowadzenia stentu do t tnicy wie cowej a zmniejszaniem si ryzyka martwicy minia sercowego (III.2.a, I.3.c.11) Takie dzia anie umo liwia przywrócenie dro no ci naczynia krwiono nego i zapewnia prawid owy przep yw krwi, co zapobiega niedotlenieniu i niedo ywieniu minia sercowego i w konsekwencji martwicy minia sercowego. 1 p. za poprawne wyja nienie znaczenia wprowadzenia stentu do t tnicy wie cowej w zmniejszaniu ryzyka martwicy minia sercowego, uwzgl dniaj ce wp yw swobodnego przep ywu krwi w naczyniu wie cowym na dotlenienie / od ywienie minia sercowego 5

6 6 0 p. za odpowied niepe n, która nie uwzgl dnia znaczenia swobodnego przep ywu krwi dla dotlenienia / lub od ywiania minia sercowego, np. wprowadzenie stentu do t tnicy zmniejsza ryzyko obumierania komórek minia sercowego lub odpowied merytorycznie niepoprawn, np. odnosz c si do innych naczy ni wie cowe, lub brak pobrano z Zadanie 9. (0 2) Korzystanie z informacji Przetwarzanie informacji wed ug podanych zasad skonstruowanie diagramu s upkowego na podstawie danych z tabeli (II.3.a, I.4.a.11) Przyk ad wykresu 2 p. za poprawne w ca o ci narysowanie wykresu, czyli prawid owy opis osi Y [utrata ciep a w %] i podpisanie ka dego s upka lub podanie legendy, je eli s upki nie zosta y podpisane prawid owe wyskalowanie osi Y i narysowanie s upów wykresu 1 p. za poprawne opisanie osi Y [utrata ciep a w %] i podpisanie ka dego s upka przy bdnym wyskalowaniu osi Y lub za poprawne opisanie osi Y [utrata ciep a w %] i poprawne jej wyskalowanie przy braku podpisów lub niedok adnym podpisie nawet jednego s upka lub za poprawne narysowanie s upków diagramu i wyskalowanie osi przy niepe nym jej opisie, np. brak jednostek lub podanie samych jednostek 0 p. za diagram z bdnie opisan i bdnie wyskalowan osi Y lub bdnie opisanymi s upkami, lub brak Zadanie 10. (0 1) Przyk ady poprawnej : wilgotno powietrza / wilgotno si a wiatru / wiatr /ruch powietrza temperatura powietrza / temperatura natenie promieniowania s onecznego Okre lenie czynników rodowiska wp ywaj cych na ilo wydzielanego potu przez organizm cz owieka (I.3.c, 4.a.11)

7 1 p. za poprawne podanie dwóch czynników rodowiska, bez okre lenia ich stanu, wp ywaj cych na ilo potu wydzielanego przez organizm cz owieka 0 p. za odpowied niepe n, np. podanie tylko jednego poprawnego czynnika rodowiska lub dwóch czynników, w tym jednego poprawnego i jednego bdnego, lub odpowied niepoprawn odwo uj c si do innych przyk adów, które nie s czynnikami wp ywaj cymi na ilo wydzielanego potu, np. ilo tlenu, lub podanie czynnika z okre leniem jego stanu, np. wysoka wilgotno powietrza, silny wiatr, lub brak Zadanie 11. (0 1) Przyk ady poprawnej : Wyja nienie zwi zku mi dzy zwi kszonym przep ywem krwi przez naczynia krwiono ne skóry podczas wysi ku fizycznego a utrzymywaniem temperatury cia a w a ciwej dla organizmu (III.2.a, I.4.b.11) Wzrost ilo ci krwi przep ywaj cej przez rozszerzone naczynia krwiono ne w skórze u atwia oddawanie nadmiaru ciep a wytworzonego podczas wysi ku fizycznego przez minie. Wzrost przep ywu krwi przez skór zwi ksza wydzielanie potu przez gruczo y potowe, co z kolei zwi ksza oddawanie ciep a wytworzonego podczas pracy mini i umo liwia obni enie temperatury cia a. 1 p. za poprawne przedstawienie zwi zku mi dzy zwi kszonym przep ywem krwi przez naczynia krwiono ne skóry a utrzymywaniem w a ciwej dla organizmu temperatury cia a, uwzgl dniaj ce oddawanie nadmiaru ciep a wytworzonego podczas wysi ku fizycznego 0 p. za odpowied zbyt ogóln, która nie uwzgl dnia zwi zku zwi kszonego przep ywu krwi z oddawaniem nadmiaru ciep a lub odpowied bdn merytorycznie, lub brak 7 Zadanie 12. (0 1) Opisanie mechanizmu zapewniaj cego homeostaz organizmu na przyk adzie regulacji stenia CO 2 we krwi cz owieka (I.4.b.11) Wzrost stenia dwutlenku w gla we krwi prowadzi do obni enia ph krwi, co powoduje pobudzenie o rodka oddechowego zlokalizowanego w rdzeniu przed u onym. W efekcie zwi ksza si cz stotliwo i gboko oddechów. 1 p. za poprawne wpisanie do tekstu wszystkich trzech w a ciwych okre le 0 p. za wpisanie jednego bdnego okre lenia lub dwóch okre le bdnych, lub odpowied ca kowicie niepoprawn, lub niepe n, lub brak

8 8 Zadanie 13. (0 2) pobrano z Rozpoznanie naczy krwiono nych w troby przedstawionych na schemacie (I.1.a.1) t tnica w trobowa B, y a wrotna C, y a w trobowa A 1 p za poprawne przyporz dkowanie do wszystkich trzech naczy krwiono nych ich oznacze literowych 0 p. za bdne przyporz dkowanie oznacze literowych do jednego lub dwóch, lub wszystkich naczy krwiono nych, lub niepe ne przyporz dkowanie, lub brak b) (0 1) Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie okre lenie naczynia krwiono nego w troby, w którym stenie tlenu jest wy sze ni w pozosta ych naczyniach (III.2.a, I.1.c.4) B poniewa tym naczyniem dostarczana jest utlenowana krew z du ego krwiobiegu do w troby. 1 p. za poprawne podanie litery oznaczaj cej opisane naczynie krwiono ne i poprawne uzasadnienie wyboru tego naczynia, odwo uj ce si do roli t tnic w du ym obiegu krwi 0 p. za podanie tylko oznaczenia literowego naczynia krwiono nego i niepoprawne uzasadnienie lub brak uzasadnienia, lub podanie poprawnego uzasadnienia przy bdnie podanym oznaczeniu literowym naczynia, lub odpowied w obu czciach niepoprawn, lub brak Zadanie 14. (0 2) Okre lenie funkcji, jakie pe ni rodowisko silnie kwasowe w odku (I.4.b 2) Poprawne : 1. Niszczy drobnoustroje / dzia a bakteriobójczo. 2. Umo liwia dzia anie enzymów trawi cych bia ka / aktywuje pepsynogen. 2 p. za poprawne podanie dwóch funkcji, jakie pe ni rodowisko silnie kwasowe w odku 1 p. za podanie jednej poprawnej funkcji rodowiska silnie kwasowego w odku przy braku drugiej lub przy podaniu drugiej funkcji z bdem merytorycznym, np. trawi bia ko 0 p. za obie merytorycznie niepoprawne lub brak

9 Zadanie 15. (0 2) Okre lenie bezpo redniej i po redniej przyczyny choroby refluksowej na podstawie analizy informacji zawartych w tek cie (III.2.a, I.3.c.9) 9 Poprawne : bezpo rednia przyczyna cofanie si / zarzucanie kwa nej tre ci odka do prze yku, co powoduje podra nienie (i uszkodzenie) luzówki prze yku po rednia przyczyna (nadmierne) spo ywanie napojów gazowanych, które, rozci gaj c nadmiernie odek, powoduj zarzucanie kwa nej zawarto ci do prze yku 2 p. za poprawne podanie dwóch przyczyn choroby refluksowej wynikaj cych z tekstu 1 p. za poprawne podanie jednej przyczyny choroby refluksowej 0 p. za podanie niew a ciwej przyczyny choroby lub odpowied niepoprawn, która nie wynika z tekstu, lub brak Zadanie 16. (0 2) Przyk ady poprawnych : Sformu owanie argumentów uzasadniaj cych korzystny wp yw diety bogatej w warzywa i owoce na zdrowie cz owieka (III.3.a, I.3.c.8) Warzywa i owoce s ród em niezb dnych witamin i minera ów zapewniaj cych prawid owe funkcjonowanie organizmu cz owieka. Warzywa i owoce s ród em b onnika, który pobudza perystaltyk jelit, zapobiegaj c zaleganiu niestrawionego pokarmu w przewodzie pokarmowym cz owieka. 2 p. za poprawne podanie dwóch argumentów uzasadniaj cych korzystny wp yw na organizm cz owieka stosowania podanej regu y, odnosz ce si do tre ci tej regu y, czyli warzyw i owoców 1 p. za poprawne podanie jednego argumentu uzasadniaj cego korzystny wp yw na organizm cz owieka stosowania podanej regu y 0 p. za podanie argumentu innego ni wynika to z tre ci regu y, lub odpowied ogóln, np. s ród em b onnika / zawieraj ma o kalorii, lub odpowied merytorycznie niepoprawn, lub brak Zadanie 17. (0 2) Okre lenie funkcji witaminy C w organizmie cz owieka (I.3.c.8) Poprawne : A., D. 2 p. za poprawne zaznaczenie dwóch funkcji, jakie pe ni witamina C w organizmie cz owieka 1 p. za poprawne zaznaczenie jednej funkcji witaminy C 0 p. za zaznaczenie niepoprawnej lub zaznaczenie wi cej ni dwóch funkcji, lub brak

10 10 Zadanie 18. (0 2) pobrano z Korzystanie z informacji Odczytanie z wykresu wyniku przeprowadzonego badania (II.1.b, I.4.b.11) insulina w drugiej godzinie pomiaru nast pi wzrost stenia insuliny / stenie wzrasta o glukagon w drugiej godzinie pomiaru stenie glukagonu spad o do najni szego poziomu / nast powa spadek stenia 1 p. za poprawne okre lenie zmiany stenia insuliny i glukagonu podczas drugiej godziny pomiaru 0 p. za odpowied niepe n, np. odnosz c si tylko do jednego z hormonów lub odpowied niepoprawn dla jednego z hormonów, lub odpowied w obu czciach niepoprawn, lub brak b) (0 1) Rozpoznanie gruczo u dokrewnego na podstawie opisu jego funkcji (I.1.c.1) trzustka 1 p. za poprawne podanie nazwy gruczo u wydzielaj cego insulin i glukagon 0 p. za odpowied niepoprawn lub brak Zadanie 19. (0 1) Podanie argumentu uzasadniaj cego korzy ci dla organizmu ze stosowania w transplantologii nowej metody opisanej w tek cie (III.3.a, I.4.b.8) Przyk ady poprawnej : Nowa metoda powoduje, e organizm biorcy nie ma obni onej odporno ci na choroby wirusowe i bakteryjne, co wyst puje przy stosowaniu leków immunosupresyjnych. organizm biorcy prawid owo reaguje na antygeny z otoczenia, ale nie zwalcza antygenów przeszczepionej tkanki, w przeciwie stwie do metody tradycyjnej, po zastosowaniu której biorca ma obni on odporno. 1 p. za poprawne uzasadnienie, wskazuj ce na brak skutku ubocznego przy zastosowaniu nowej metody lub, e metoda ta nie powoduje obni enia odporno ci organizmu na infekcje w porównaniu z metod opart na podawaniu leków immunosupresyjnych 0 p. za odpowied niepe n, która nie uwzgl dnia mniejszych skutków ubocznych dla organizmu lub odpowied niepoprawn, lub brak

11 Zadanie 20. (0 1) D. Okre lenie rodzaju odporno ci swoistej, opisanej w tek cie (I.4.b.8) 11 1 p. za poprawne zaznaczenie rodzaju odporno ci swoistej, opisanej w tek cie 0 p. za zaznaczenie niepoprawnej lub wi cej ni jednej, lub brak Zadanie 21. (0 1) Okre lenie wyniku podzia u mejotycznego wskazanej komórki cz owieka (I.4.c.9) B. 1 p. za poprawne zaznaczenie doko czenia zdania dotycz cego liczby chromosomów w komórkach po mejozie 0 p. za zaznaczenie niepoprawnej lub wi cej ni jednej, lub brak Zadanie 22. (0 2) Zapisanie sekwencji nukleotydów w mrna komplementarnym do przedstawionego fragmentu DNA (I.4.c.15) GUU ACU CUC 1 p. za poprawny zapis sekwencji wszystkich nukleotydów we wskazanym fragmencie mrna 0 p. za bdny zapis nawet jednego nukleotydu lub odpowied niepe n, lub brak b) (0 1) trzy aminokwasy Okre lenie liczby aminokwasów kodowanych przez wskazany fragment mrna (I.4.c.14) 1 p. za podanie poprawnej liczby aminokwasów kodowanych przez wskazany fragment mrna 0 p. za odpowied bdn lub brak Zadanie 23. (0 1) Okre lenie w a ciwo ci kodu genetycznego (I.4.c.14) A. P, B. F, C. F 1 p. za prawid ow ocen prawdziwo ci wszystkich trzech informacji 0 p. za bdn ocen nawet jednej informacji lub odpowied niepe n, lub brak

12 12 Zadanie 24. (0 2) pobrano z Korzystanie z informacji Uporz dkowanie czynno ci dotycz cych klonowania zwierz t wed ug wskazanego kryterium (II.2.a, I.4.c.19) Opis czynno ci Przeniesienie zarodka do macicy kolejnej owcy rasy szkockiej 5 Pobudzanie podzia ów komórkowych oocytu impulsem elektrycznym 3 Hodowanie zarodka we wczesnym stadium rozwojowym w warunkach laboratoryjnych Pobieranie oocytu od owcy rasy szkockiej, usuni cie z niego j dra komórkowego 1 Pobranie komórki somatycznej od owcy rasy fi skiej i przeniesienie jej j dra komórkowego do oocytu owcy rasy szkockiej Otrzymanie klonu 6 Numer etapu p. za poprawne uporz dkowanie wszystkich pi ciu czynno ci zgodnie z etapami klonowania 0 p. za bdn kolejno czynno ci klonowania lub odpowied niepe n, lub brak b) (0 1) Podanie argumentu uzasadniaj cego genetyczne pochodzenie owcy Dolly (III.3.a, I.4.c.19) A. / owca rasy fi skiej poniewa to od niej pobrano j dro komórkowe / materia genetyczny. 1 p. za zaznaczenie owcy fi skiej i poprawne uzasadnienie wyboru odnosz ce si do j dra komórkowego / jej materia u genetycznego 0 p. za poprawny wybór owcy i niepoprawne uzasadnienie, lub uzasadnienie ogólne bez odniesienia si do materia u genetycznego, lub poprawne uzasadnienie przy bdnym wyborze owcy, lub odpowied w obu czciach niepoprawn, lub brak Zadanie 25. (0 1) Wyja nienie przyczyny wyst powania u bli ni t ró nojajowych takiej samej lub ró nej p ci (III.2.a, I.4.b.16) Przyk ad poprawnej : P e bli ni t ró nojajowych zale y od rodzaju chromosomów p ci znajduj cych si w plemnikach, z których powsta y zygoty / które zap odni y komórki jajowe. 1 p. za poprawne wyja nienie, uwzgl dniaj ce powstanie ró nej p ci bli ni t ró nojajowych w zale no ci od rodzaju chromosomów p ci w plemnikach, które bra y udzia w zap odnieniu ró nych komórek jajowych 0 p. za odpowied niepe n, która nie uwzgl dnia, e p e dziecka jest zale na od rodzaju chromosomów p ci w plemnikach, lub odpowied niepoprawn, lub brak

13 Zadanie 26. (0 3) Rozwi zanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u cz owieka okre lenie genotypów rodziców (III.2.c, I.4.c.16) Genotyp matki: dd Genotyp ojca: Dd 1 p. za poprawne ustalenie i zapis genotypów obojga rodziców 0 p. za bdny zapis nawet jednego genotypu, tak e w przypadku niew a ciwego oznaczenia alleli (sprzone z p ci, allele wielokrotne), lub odpowied niepe n, lub brak b) (0 2) Rozwi zanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u cz owieka zapisanie krzy ówki genetycznej i okre lenie prawdopodobie stwa wyst pienia u dziecka grupy krwi Rh+ (III.2.c, I.4.c.16) Przyk ad poprawnej : Prawdopodobie stwo: 50% d d d D Dd Dd D Dd d dd dd d dd 2 p. za poprawne w ca o ci zapisanie krzy ówki genetycznej i poprawne okre lenie prawdopodobie stwa dziecka tej pary z grup krwi Rh + 1 p. za poprawne zapisanie krzy ówki genetycznej i bdne okre lenie prawdopodobie stwa lub za zapisanie krzy ówki z u yciem nieprawid owych symboli alleli wielokrotnych (I D, I d ) i poprawne okre lenie prawdopodobie stwa wynikaj cego z krzy ówki, lub za krzy ówk z odwrotnym dla p ci zapisaniem alleli gamet i poprawnie okre lonym prawdopodobie stwem wynikaj cym z krzy ówki 0 p. za poprawne podanie prawdopodobie stwa przy bdnie wykonanej krzy ówce genetycznej lub niepoprawn odpowied w obu jej czciach, lub za bdne merytorycznie oznaczenie alleli jako sprzonych z p ci, lub brak 13 Zadanie 27. (0 2) Okre lenie zale no ci mi dzygatunkowych pomi dzy opisanymi w tek cie gatunkami zwierz t (I.3.b.2) Poprawne : Zale no pomi dzy larwami muchówek a nosoro cem paso ytnictwo nosoro cem a b kojadem protokooperacja / symbioza / mutualizm 2 p. za poprawne podanie nazw dwóch zale no ci mi dzygatunkowych 1 p. za poprawne podanie jednej nazwy zale no ci mi dzygatunkowej 0 p. za podanie bdnej nazwy zale no ci mi dzygatunkowej lub brak

14 14 Zadanie 28. (0 2) pobrano z Korzystanie z informacji Uporz dkowanie przedstawicieli rodzaju Homo wed ug wskazanego kryterium (II.2.a, I.4.b.13) III, I, II / cz owiek zr czny, cz owiek wyprostowany, cz owiek rozumny 1 p. za podanie w a ciwej kolejno ci pojawiania si na Ziemi przedstawicieli rodzaju Homo 0 p. za podanie kolejno ci nieprawid owej lub odpowied niepe n, lub brak b) (0 1) Scharakteryzowanie przedstawicieli rodzaju Homo (I.4.b.13) Poprawna odpowied Cz owiek wyprostowany (Homo erectus) Cz owiek rozumny (Homo sapiens) Cz owiek zr czny (Homo habilis) C D A 1 p. za przyporz dkowanie w a ciwego zespo u cech do wszystkich trzech przedstawicieli cz owiekowatych 0 p. za odpowied niepoprawn nawet w jednym przypadku lub niepe n, lub brak Zadanie 29. (0 2) Przyk ady poprawnych : Przedstawienie argumentu przemawiaj cego za rozwojem energetyki j drowej i argumentu przeciw temu rozwojowi (III.3.a, I.3.a.4) Argumenty za, np. Elektrownie j drowe / atomowe nie emituj do atmosfery szkodliwych zanieczyszcze, np. dwutlenku w gla, siarki, py ów (w porównaniu z elektrowniami na w giel czy gaz). Ograniczenie wydobycia tradycyjnych kopalin i zwi zanej z tym dewastacji rodowiska (ha dy, odkrywki). Elektrownie j drowe produkuj mniejsze ilo ci odpadów sta ych ni elektrownie tradycyjne, a wi c wykorzystane s mniejsze powierzchnie do ich sk adowania. Argumenty przeciw, np. Awarie w elektrowniach j drowych stwarzaj niebezpiecze stwo ska enia rodowiska na bardzo du ym obszarze. Skutki powa nych awarii w elektrowniach j drowych mog by odczuwalne przez bardzo d ugi czas dla ludzi i wszystkich pozosta ych organizmów znajduj cych si w zasi gu ska enia spowodowanego katastrof. Problemem s gro ne dla rodowiska odpady radioaktywne z takiej elektrowni / bezpiecze stwo transportu i bezpieczne sk adowanie odpadów radioaktywnych.

15 2 p. za podanie dwóch poprawnych argumentów (jednego za i jednego przeciw ), uwzgl dniaj cych skutki dla rodowiska 1 p. za podanie jednego poprawnego argumentu za lub przeciw, uwzgl dniaj cego skutki dla rodowiska 0 p. za odpowied ogóln, która nie uwzgl dnia skutków dla rodowiska, ale odnosi si do skutków wycznie dla cz owieka, np. mog dostarcza ta szej energii lub odpowied merytorycznie niepoprawn, lub brak 15