Tkanka łączna. Komórki i bogata macierz. Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom ochrania wraŝliwe części organizmu

Transkrypt

1 Komórki i bogata macierz Substancja międzykomórkowa przenosi siły mechaniczne Tkanka łączna Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom ochrania wraŝliwe części organizmu Tkanka łączna zróŝnicowana 1

2 RóŜny skład i róŝna ilość ECM RóŜne komórki adipocyt fibroblast komórka chondrocyt osteoblast tuczna właściwa oporowa chrzęstna kostna krwiotwórcza krew i chłonka Tkanka łączna 2

3 Tkanka łączna właściwa luźna (wiotka, siateczkowata) jest najczęściej występującą tkanką ustroju ssaka komórki i ECM w blaszkach, pomiędzy nimi płyn tkankowy tworzy większość błon śluzowych np. opłucną, otrzewną, osierdzie zbita (włóknista) - mocna i elastyczna o utkaniu regularnym np. w ścięgnach o utkaniu nieregularnym np. w warstwie siateczkowatej skóry właściwej Tkanka łączna właściwa zbita (włóknista) charakteryzuje się: ściśle upakowanymi włóknami (kolagen, elastyna) niewielką ilością amorficznej substancji międzykomórkowej (istoty podstawowej) obecnością komórek- fibroblastów Mikrografia elektronowa przekroju poprzecznego skóry kijanki (włókna kolagenowe ułoŝone warstwowo) 3

4 Fibroblasty: wydzielanie i organizacja kolagenu i in. (prokolagen) migracja komórek Formowanie kolagenu przez komórki: fragmenty tkanki embrionalnej serca kurczęcia na podłoŝu kolagenowym Tkanka łączna tłuszczowa charakteryzuje się: małą ilością istoty międzykomórkowej obecnością komórek tłuszczowych - adipocytów zlokalizowana jest głównie w warstwie podskórnej (10-25% ) Funkcje: magazynowanie, wytwarzanie (lipogeneza) i rozkładanie tłuszczów (lipoliza). 4

5 Tkanka łączna oporowa (podporowa) Chrzęstna naleŝy do najgęstszych tkanek łącznych ECM (róŝna ilość włókien, mało GAG, siarczany chondroityny) chondrocyty i chondroblasty Kostna substancja międzykomórkowa przesycona solami wapnia (fosforany, węglany) komórki: osteoblasty, osteocyty, osteoklasty Tkanka kostna osteoblasty bogata ECM kolageny sole Ca, Mg (hydroksyapatyt) Przekrój przez kość 5

6 Tkanka krwiotwórcza Krew i chłonka Krew osocze woda, związki organiczne, nieorganiczne, białka, tłuszcze, witaminy elementy morfotyczne: krwinki białe (leukocyty) krwinki czerwone (erytrocyty) płytki krwi (trombocyty) krew Komórki krwi ssaka - skaningowa mikrografia elektronowa 6

7 Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe, krwi, śródbłonka; okresowo -makrofagi, leukocyty Narządy (organy) Przekrój przez ścianę jelita ssaka Narządy - organizacja komórek róŝnych tkanek w zespoły, pełniące określoną funkcję fizjologiczną 7

8 Czynniki zapewniające organizację i strukturalną stabilność tkanek KOMUNIKACJA KOMÓRKOWA WYBIÓRCZE PRZYLEGANIE KOMÓREK PAMIĘĆ KOMÓRKOWA 1. odbieranie synalów ze środowiska i dostosowanie swego zachowania 2. zapobieganie chaotycznemu mieszaniu się komórek 3. róŝnicowanie komórek w rozwoju embrionalnym (ekspresja specyficznych genów) - trwale zachowane Odnawianie tkanek róŝna częstotliwość nabłonek jelita (kilka dni) naskórek (2 miesiące) erytrocyty (4 miesiące) kość (10lat) neurony (bez wymiany) macierzystych róŝny sposób wymiany komórek w tkance podział komórek tkanki (nie - komórki ostatecznie zróŝnicowane) powstawanie z zapasu proliferujących komórek prekursorowych a te z komórek macierzystych odpowiednich tkanek 8

9 Odnawianie tkanek z komórek macierzystych Komórka macierzysta: niezróŝnicowana wolno dzieląca się w małych ilościach podziały asymetryczne (komórka macierzysta i prekursorowa) RóŜne sposoby wymiany komórek z komórek macierzystych Wymiana komórek w naskórku (absorpcyjne i kubkowe) 9

10 Komórki macierzyste mogą wytwarzać róŝne komórki potomne Hemopoeza odtwarzanie z komórek macierzystych zwykle szpiku kostnego róŝnych typów komórek krwi Komórki macierzyste mogą być wykorzystywane do naprawy uszkodzonych tkanek poszukiwania i badania: somatycznych stem cells hemopoetycznych stem cells embrionalne komórki macierzyste (komórki ES) in vitro oraz in vivo mogą dać wszystkie typy tkanek 10

11 Sygnalizacja międzykomórkowa wymiana sygnałów między komórkami transdukcja (przekształcanie) sygnałów Przekształcanie sygnału polega na zamianie postaci sygnału Sposoby komunikacji między komórkami setki rodzajów cząsteczek sygnałowych kilka typów komunikowania (róŝna odległość i zasięg) Komórki trzustki insulina Wszystkie komórki Cytokiny w infekcji, gojeniu ran Szybkość i swoistość przekazu W rozwoju embrionalnym 11

12 Sposoby komunikacji między komórkami odpowiedź na sygnał Odpowiedź komórki: ograniczona / selektywna (odpowiednie receptory) moŝe wywołać wiele efektów moŝe zaleŝeć od typu komórki (róŝnorodna dla tego samego sygnału) 12

13 RóŜnorodność receptorów, sygnałów i odpowiedzi komórki (obecność jednego sygnału moŝe modyfikować odpowiedź na inny sygnał) Receptory przekazują sygnały za pośrednictwem wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych 13

14 Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne przekształcają sygnał przenoszą wzmacniają rozdzielają przenoszenie sygnału mogą być modulowane Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych - przełączniki molekularne camp, cgmp, Ca+2, białka sygnalizacyjne 14

15 Wewnątrzkomórkowe kaskady cząsteczek sygnałowych - przykład 15