Zestaw wymagań z chemii.

Transkrypt

1 Zestaw wymagań z chemii. Dział: Przypomnienie wiadomości z gimnazjum. poda definicje: substancja; pierwiastek; związek chemiczny; alotropia; mieszanina; zjawisko fizyczne; przemiana chemiczna; reakcja syntezy, analizy, wymiany (pojedyncza, podwójna); utlenianie; spalanie; redukcja; elektroliza; roztwarzanie; strącanie; zobojętnianie potrafi rozróżnić pierwiastki od związków chemicznych, metale od niemetali potrafi rozróżnić mieszaninę od związku chemicznego potrafi określić właściwości fizyczne popularnych substancji np. cukier, olej, woda, sól, itd. potrafi odróżnić mieszaninę jednorodną od niejednorodnej potrafi odróżnić atom od cząsteczki potrafi wymienić symbole pierwiastków (załącznik 1), oraz podać wartościowość potrafi podać prawo okresowości potrafi rozróżnić substraty i produkty w równaniach reakcji potrafi podać ilościowy i jakościowy skład związku chemicznego potrafi opisać mikro - i makroskopowo równanie reakcji potrafi scharakteryzować wł. metali i niemetali zna podział materiałów, substancji i przemian materii pisze wzory sumaryczne i strukturalne: tlenków, wodorków, siarczków, chlorków dobiera współczynniki w równaniach chemicznych potrafi zakwalifikować proces do zjawiska fizycznego lub przemiany chemicznej potrafi określić rodzaj i typ reakcji potrafi obliczyć masy cząsteczkowe potrafi opisać układ okresowy pierwiastków potrafi określić położenie pierwiastków w układzie okresowym: grupa, okres, liczba atomowa, liczba masowa, metal, niemetal potrafi podać różnice między mieszaniną a związkiem chemicznym samodzielnie pisze równania reakcji potrafi wyjaśnić jak zmieniają się właściwości fizyczne i chemiczne pierwiastków w układzie okresowym formułuje obserwacje i wnioski z przeprowadzonych doświadczeń potrafi projektować doświadczenia pisze i opisuje trudniejsze równania reakcji bierze czynny udział w lekcji potrafi zaproponować sposób identyfikacji wybranych substancji umie przedstawić przebieg nowych reakcji, przewiduje produkty reakcji Dział: Związki nieorganiczne. potrafi zdefiniować pojęcia: tlenek; wodorotlenek; kwas; wodorek; bezwodnik; sól oraz podać ich wzory ogólne potrafi pisać wzory strukturalne na podstawie wzoru sumarycznego umie zakwalifikować związki do tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów i soli

2 zna wzory kwasów (załącznik 2) potrafi pisać reakcje otrzymywania tlenków potrafi określić zachowanie wskaźników (fenoloftaleina, oranż, papierki) w roztworach kwasów i zasad potrafi pisać wzory bezwodników kwasowych potrafi pisać wzory sumaryczne i strukturalne tlenków, kwasów, wodorotlenków i soli potrafi nazywać związki nieorganiczne potrafi obliczać masy cząsteczkowe umie określać skład ilościowy i jakościowy zna podział tlenków i właściwości potrafi pisać reakcje otrzymywania: a) wodorotlenków: metal + woda, tlenek metalu + woda b) kwasów: bezwodnik + woda, wodór + niemetal c) soli: metal + kwas, tlenek metalu + kwas, wodorotlenek + kwas, bezwodnik + tlenek metalu, bezwodnik + wodorotlenek, metal + niemetal potrafi pisać reakcje otrzymywania wodorotlenków w reakcji strącania potrafi pisać równania reakcji do schematów potrafi podać właściwości tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli potrafi pisać reakcje otrzymywania soli (inne): kwas + sól I wodorotlenek I + sól I sól I + sól II potrafi podać zastosowania związków nieorganicznych zapisuje wzory nie poznanych na lekcji kwasów i ich soli zna budowę, właściwości, metody otrzymywania wodoro- i hydroksysoli, potrafi je nazywać Dział: Budowa materii. potrafi zdefiniować pojęcia: proton, elektron. neutron, elektrony walencyjne, rdzeń atomowy, elektroujemność, liczba atomowa, liczba masowa potrafi opisać budowę układu okresowego pierwiastków potrafi podać treść prawa okresowości potrafi wymienić typy wiązań chemicznych na podstawie liczby atomowej i masowej potrafi określić elementarne cząstki w atomie potrafi scharakteryzować elementarne cząstki materii potrafi podać definicje izotopu oraz zna regułę oktetu potrafi wymienić i scharakteryzować izotopy wodoru na podstawie różnicy elektroujemności potrafi podać typ wiązania potrafi napisać konfigurację elektronową (powłoki) pierwiastków grup głównych i pobocznych potrafi określić ilość powłok i elektronów walencyjnych w grupach głównych umie podać skład rdzenia atomowego potrafi określić cząstki elementarne dla jonów potrafi pisać konfiguracje elektronowe - podpowłoki oraz skrócona względem gazu szlachetnego potrafi określić ilość elektronów walencyjnych pierwiastków grup głównych

3 potrafi rozpisać kropkowo i kreskowo wiązanie chemiczne (jonowe, kowalencyjne i kowalencyjne spolaryzowane) zna właściwości substancji o wiązaniu jonowym, kowalencyjnym i kowalencyjnym spolaryzowanym rozwiązuje zadania na obliczanie średniej masy cząsteczkowej pierwiastków z podanej z zawartości procentowej izotopów lub ich liczb masowych potrafi obliczyć zawartość procentową izotopów potrafi zakwalifikować pierwiastki do bloków energetycznych oraz podać elektrony walencyjne potrafi podać całkowitą konfiguracje elektronową oraz umie scharakteryzować właściwości pierwiastków na podstawie położenia w układzie okresowym zna mechanizm tworzenia jonów potrafi wyjaśnić mechanizm tworzenia wiązań wodorowych, koordynacyjnych i Van der Waals a potrafi podać zastosowanie izotopów w różnych dziedzinach potrafi wymienić i omówić liczby kwantowe potrafi określić i omówić orbitale atomowe i cząsteczkowe potrafi określić hybrydyzację związków organicznych i nieorganicznych Dział: Przemiany jądrowe. potrafi podać definicje: przemiana, reakcja jądrowa, rozszczepienie, fuzja jądrowa, szereg promieniotwórczy potrafi zdefiniować okres półtrwania potrafi podać podział przemian jądrowych potrafi scharakteryzować rozpady: α, β + i β - potrafi podać schemat: reakcji, rozszczepienia i fuzji jądrowej potrafi omówić działanie promieniowania jądrowego na organizmy potrafi obliczyć zadania z zastosowaniem rozpadów promieniotwórczych potrafi obliczyć zadania na czas połowicznego rozpadu potrafi opisać działanie elektrowni konwencjonalnej i jądrowej potrafi wyjaśnić blaski i cienie promieniotwórczości podając odpowiednie przykłady potrafi omówić odkrycia związane z promieniotwórczością Dział: Stechiometria. potrafi podać definicje: masa atomowa, masa cząsteczkowa, rzeczywista masa, masa molowa - oraz potrafi obliczać te masy potrafi wyjaśnić pojęcia: mol, objętość molowa zna treść prawa Avogadra, prawa zachowania masy, prawa stałości składu potrafi określić parametry warunków normalnych potrafi obliczyć zadania na prawo zachowania masy zna autorów tych praw

4 potrafi molowo, wagowo i objętościowo zinterpretować równanie reakcji potrafi obliczać zadania na prawo zachowania masy z zastosowaniem wzoru: potrafi obliczać zadania na prawo stałości składu potrafi obliczać podstawowe zadania z zastosowaniem mola, masy i objętości molowej potrafi obliczać zadania stechiometryczne potrafi obliczać trudniejsze zadania z zastosowaniem mola, masy i objętości molowej potrafi obliczać trudne zadania z zastosowaniem poznanych praw i pojęć d = m V potrafi rozwiązywać zadania z zastosowaniem objętości w różnych warunkach ciśnienia i temperatury Dział: Mieszaniny. zna definicje: układ, faza, roztwór, substancja rozpuszczona, mieszanina rozpuszczalnik, koloid, piana, emulsja, dym, mgła zna podział mieszanin oraz potrafi podać odpowiednie przykłady potrafi podać definicje rozpuszczalności potrafi wymienić czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania potrafi podać wzór stężenia procentowego oraz definicje potrafi obliczyć stężenie procentowe bez przekształcenia wzoru potrafi podać wzór i definicje stężenia molowego potrafi obliczać stężenie molowe bez przekształcenia wzoru zna podział układów i potrafi podać odpowiednie przykłady zna podział roztworów potrafi wyjaśnić w jaki sposób stężenie, ciśnienie i temperatura mają wpływ na rozpuszczanie w różnych stanach skupienia potrafi obliczyć stężenia procentowe i molowe korzystając z przekształcenia wzorów (m s, m r, m a ) oblicza rozpuszczalność substancji z wykresu potrafi obliczyć stosunek wagowy i objętościowy dwóch zmieszanych roztworów - reguła krzyżowa potrafi zamieniać jednostki potrafi wyjaśnić zjawiska: kontrakcja objętości, mieszania oziębiająca, solwatacja, hydratacja, efekt krioskopowy, ebulioskopowy, Tyndalla zna właściwości roztworów koloidalnych potrafi przeliczać stężenie procentowe na molowe i odwrotnie oblicza zadania z wykorzystaniem reguły krzyżowej m oblicza stężenia roztworów korzystając ze wzoru d = V potrafi wyjaśnić metody rozdzielania mieszania (chromatografia, destylacja, filtracja, dekantacja, sedymentacja, krystalizacja, desaturacja)

5 potrafi obliczać stężenia roztworów powstałych przez rozcieńczenie danej ilości roztworu o określonym stężeniu potrafi rozwiązywać zadania wiążące rozpuszczalność, stężenie procentowe i molowe rozwiązuje zadania rachunkowe o dużym stopniu trudności Dział: Reakcje chemiczne. potrafi wyjaśnić pojęcia: dysocjacja jonowa, elektrolit, nieelektrolit, hydroliza, stała i stopień dysocjacji, odczyn roztworu potrafi wskazać elektrolity potrafi podać definicje ph i odczynu na podstawie tablicy rozpuszczalności potrafi wskazać substancje, które strącają się w postaci osadu potrafi podać definicje kwasu, wodorotlenku i soli w ujęciu jonowym potrafi podać definicje reakcji endo- i egzoenergetycznej, energii wiązania, energii aktywacji potrafi podać definicje szybkości reakcji i wymienić czynniki na nią wpływające potrafi zdefiniować katalizator, ogniwo, akumulator zna podział katalizatorów potrafi podać definicje: utleniacz, reduktor, reakcja utlenienia, reakcja redukcji potrafi podać reguły obowiązujące przy nadawaniu stopni utlenienia potrafi pisać równania dysocjacji kwasów, wodorotlenków i soli potrafi podać wzory stałej i stopnia dysocjacji potrafi określić odczyn, stężenie jonów H +, OH - oraz poh na podstawie ph potrafi rozróżnić i nazwać reakcje jonowe zobojętniania metali z kwasami strącania wypierania metalu przez inny metal zna słabe i mocne elektrolity potrafi podać wzory związków, które dysocjowały na podstawie obecności jonów w roztworze potrafi podać definicje entalpii potrafi rozpoznać reakcję endo- i egzo- po ΔH potrafi określić w jaki sposób temperatura, ciśnienie, katalizator wpływają na szybkość reakcji potrafi napisać wzór na stałą równowagi na podstawie stopni utlenienia potrafi rozróżnić równanie redoks potrafi określić stopnie utlenienia w związkach nieorganicznych potrafi napisać równania dysocjacji etapowej kwasów i wodorotlenków potrafi pisać cząsteczkowo i jonowo równania reakcji jonowych oraz hydrolizy poda treść reguły Le Chateliera i Brauna potrafi określić przesunięcie stanu równowagi reakcji w zależności od stężenia (substratu, produktu), zmiany ciśnienia lub temperatury potrafi obliczyć stałą równowagi reakcji potrafi omówić proces elektrolizy i działanie ogniwa potrafi wskazać reakcję utlenienia, redukcji, utleniacza i reduktora na podstawie równań połówkowych potrafi bilansować proste równania redoks na podstawie równań połówkowych

6 potrafi podać czynniki wpływające na stałą i stopień dysocjacji potrafi obliczać zadania z wykorzystaniem stopnia i stałej dysocjacji potrafi obliczać entalpie reakcji na podstawie energii wiązań omówi działanie katalizatora potrafi napisać elektrolizę stopionych soli potrafi dobrać współczynniki na podstawie równań połówkowych potrafi wskazać najpopularniejsze utleniacze i reduktory potrafi obliczać zadania wiążące stałą, stopień dysocjacji, ph, stężenie procentowe i molowe o dużym stopniu trudności potrafi pisać równania dysocjacji wodoro- i hydroksosoli zna działanie roztworów buforowych oraz potrafi obliczać zmianę ph potrafi obliczać stężenie początkowe i równowagowe potrafi napisać równania elektrolizy wodnych roztworów kwasów, wodorotlenków i soli potrafi bilansować równania redoks związków organicznych oraz jonowych potrafi przewidywać produkty reakcji redoks Dział: Najważniejsze pierwiastki chemiczne. potrafi podać symbole: wodoru, tlenowców, fluorowców, azotowców, węglowców, metali lekkich, ciężkich i szlachetnych potrafi zakwalifikować pierwiastki do podanych wyżej grup potrafi podać właściwości fizyczne: wodoru, chloru, tlenu, azotu fosforu, węgla potrafi podać występowanie: wodoru, tlenowców, fluorowców, azotowców, węglowców, metali lekkich, ciężkich i szlachetnych w przyrodzie potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne: kwasu azotowego, nadtlenku wodoru, amoniaku, tlenku węgla, dwutlenku węgla, wodorotlenków sodu i wapnia potrafi podać zastosowanie poznanych grup pierwiastków potrafi podać właściwości metali lekkich i ciężkich potrafi podać zastosowanie glinu, żelaza i miedzi jako metali użytkowych potrafi podać wzory najważniejszych związków: wodoru, tlenowców, fluorowców, azotowców węglowców oraz podać ich nazwy potrafi napisać reakcje otrzymywania wodoru i tlenu potrafi napisać najważniejsze reakcje wodoru, fluorowców, tlenowców, azotowców i węglowców potrafi podać wzory i nazwy nawozów sztucznych potrafi omówić właściwości metali I i II grupy głównej potrafi omówić działanie kwasów na metale szlachetne potrafi pisać równania redoks metali szlachetnych z kwasami potrafi pisać reakcje elektrolizy z wydzieleniem metali szlachetnych potrafi rozwiązywać zadania rachunkowe z wykorzystaniem równań opisujących właściwości pierwiastków chemicznych Dział: Węglowodory.

7 potrafi podać nazwy i napisać wzory (sumaryczne i półstrukturalne) węglowodorów z szeregu homologicznego alkanów, alkenów i alkinów (C 1 -C 10 ), potrafi podać nazwy i napisać wzory (sumaryczne i półstrukturalne) przedstawicieli związków aromatycznych (benzen, toluen, ksyleny, styren, naftalen, antracen) potrafi podać wzory szeregów homologicznych węglowodorów oraz ich charakterystyczne końcówki nazw potrafi zdefiniować pojęcia: izomeria, izomer, homolog. szereg homologiczny potrafi wymienić produkty przerobu ropy naftowej i węgla potrafi opisać właściwości węglowodorów nasyconych i nienasyconych potrafi nazwać typy reakcji charakterystycznych: substytucja, addycja, eliminacja, spalanie, nitrowanie, polimeryzacja potrafi wskazać pary izomerów i homologów potrafi obliczać skład procentowy węglowodorów potrafi podać właściwości fizyczne: metanu, etenu, etynu i benzenu potrafi pisać wzory i tworzyć nazwy rozgałęzionych pochodnych węglowodorów potrafi napisać reakcje otrzymywania przemysłowe i laboratoryjne metanu, etenu, etynu i benzenu potrafi tworzyć nazwy rozgałęzionych pochodnych węglowodorów potrafi tworzyć wzory i pisać nazwy izomerów łańcuchowych, podstawienia i geometrycznych potrafi pisać reakcje charakterystyczne i podaje nazwy produktów tych reakcji potrafi podać zastosowanie produktów przeróbki ropy naftowej i węgla potrafi wskazać praktyczne zastosowanie węglowodorów oraz ich pochodnych potrafi pisać reakcje otrzymywania poszczególnych węglowodorów potrafi rozwiązywać zadania stechiometryczne korzystając z reakcji otrzymywania i reakcji charakterystycznych potrafi podać szkodliwość związków aromatycznych i węglowodorów potrafi rozwiązywać zadania stechiometryczne na podstawie reakcji otrzymywania i charakterystycznych potrafi rozróżnić podstawniki I i II-ego rodzaju i stosować je w równaniach Dział: Jednofunkcyjne związki organiczne. Potrafi napisać nazwy i podać wzory jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów: etanol, metanol, glikol, glicerol, fenol, metanal, etanal, kwasy: mrówkowy, octowy, propionowy, masłowy, walerianowy, oleinowy, stearynowy, palmitynowy, margarynowy, potrafi pisać wzory szeregów homologicznych oraz zna definicje: alkoholi, aldehydów, ketonów, kwasów, estrów oraz poda ich charakterystyczne końcówki nazw potrafi wymienić wzory i nazwy grup funkcyjnych potrafi podać reguły nazewnictwa potrafi obliczać skład i zawartości procentowe poszczególnych pierwiastków potrafi podać właściwości fizyczne przedstawicieli jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów: etanol, fenol, glikol, glicerol, metanal, kwas octowy, kwas stearynowy, kwas oleinowy potrafi nazwać typy reakcji charakterystycznych: estryfikacja, hydroliza, zmydlanie, polimeryzacja,

8 potrafi określić rzędowość alkoholi oraz metody otrzymywania potrafi podać nazwy i pisać wzory półstrukturalne jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów potrafi podać nazwy oraz pisać wzory trudniejszych jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów potrafi podać zastosowanie przedstawicieli jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów potrafi pisać reakcje charakterystyczne oraz reakcje otrzymywania: alkoholi, aldehydów, ketonów, kwasów, estrów, tłuszczów potrafi podać ich zastosowanie potrafi tworzyć wzory izomerów oraz podawać ich nazwy potrafi pisać równania reakcji do schematów potrafi rozwiązywać zadania stechiometryczne na podstawie reakcji otrzymywania i reakcji charakterystycznych potrafi wyjaśnić zasadowy charakter amin na podstawie reakcji charakterystycznych i reakcji otrzymywania potrafi rozwiązywać trudne zadania stechiometryczne potrafi obliczać liczbę zmydlania i liczbę jodową tłuszczów potrafi pisać próbę jodoformową Dział: Związki organiczne w przyrodzie i w gospodarce. potrafi podać wzory wielofunkcyjnych pochodnych węglowodorów: kwas mlekowy, hydroksyoctowy, salicylowy, glicyna, alanina, cysteina, seryna potrafi podać definicje: asymetryczny atom węgla, izomeria optyczna, jon obojnaczy, polimer potrafi podać wzory sumaryczne cukrów potrafi podać podział cukrów oraz wymienić przedstawicieli potrafi podać wzory łańcuchowe i pierścieniowe cukrów glukozy i fruktozy potrafi podać budowę skrobi, celulozy, sacharozy potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne kwasu mlekowego, salicylowego, glicyny, glukozy, sacharozy, skrobi, celulozy potrafi wymienić reakcje charakterystyczne białek potrafi obliczać skład procentowy oraz zawartości poszczególnych pierwiastków potrafi podać budowę białek potrafi omówić reakcje charakterystyczne białek: wysalanie, denaturacja, reakcja biuretowa, reakcja ksantoproteinowa potrafi wyjaśnić powstawanie wiązania gilikozydowego potrafi pisać reakcje otrzymywania oraz reakcje charakterystyczne hydroksykwasów, aminokwasów i cukrów potrafi pisać wzory izomerów D i L oraz α i β glukozy potrafi pisać wzory sacharozy potrafi wyjaśnić różnice pomiędzy polimeryzacją i polikondensacją potrafi rozwiązywać zadania stechiometryczne na podstawie reakcji otrzymywania i charakterystycznych potrafi wyjaśnić zjawisko mutarotacji

9 potrafi podać biologiczne zastosowanie białek i cukrów potrafi wyjaśnić budowę kwasów nukleinowych potrafi podać technologię produkcji cukru i papieru potrafi pisać równania polimeryzacji i polikondensacji potrafi rozwiązywać zadania stechiometryczne o dużym stopniu trudności Dział: Kompendium z chemii. potrafi podać rozpowszechnienie pierwiastków w przyrodzie. potrafi wymienić pierwiastki budujące rośliny oraz organizm człowieka. potrafi podać skład skorupy ziemskiej potrafi omówić obieg węgla, azotu, tlenu w przyrodzie potrafi omówić działanie mydła i substancji powierzchniowo czynnych. potrafi omówić zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby. potrafi omówić chemiczne podstawy życia potrafi podać nazwy witamin oraz omówić ich znaczenie potrafi scharakteryzować mikro i makroelementy potrafi wymienić źródła energii potrafi wymienić chemiczne dodatki do żywności potrafi podać rozpowszechnienie pierwiastków w skorupie ziemskiej potrafi wyjaśnić działanie potrafi napisać wzory witamin oraz poda ich znaczenie potrafi napisać wzory związków powierzchniowo czynnych oraz omów oddziaływanie na środowisko rozwiązuje zadania