Skauting

Transkrypt

1 Skauting Skauting (ang. scouting) ruch społeczny i pedagogiczny, sformalizowany później w szeregu organizacji młodzieżowych w wielu krajach, który został zapoczątkowany na przełomie XIX i XX w. w Anglii przez Roberta Baden-Powella i Ernesta Thompson Setona w USA. W Polsce jego prekursorem był Andrzej Małkowski, uważany za twórcę harcerstwa polskiej odmiany skautingu. Ruch skautowy został zdefiniowany jako dobrowolny apolityczny ruch wychowawczy dla młodzieży, otwarty dla wszystkich, bez względu na pochodzenie, rasę czy wyznanie, zgodny z celem, zasadami i metodą, które ustalił założyciel Robert Baden-Powell. Robert Baden-Powell Olave Baden-Powell

2 Cel ruchu skautowego Celem ruchu skautowego jest przyczynianie się do rozwoju młodych ludzi w taki sposób, by w pełni mogli wykorzystać swoje możliwości fizyczne, umysłowe, społeczne i duchowe jako jednostki, jako odpowiedzialni obywatele i jako członkowie wspólnot lokalnych, narodowych i międzynarodowych. Zasady ruchu skautowego Zasadami ruchu skautowego są podstawowe wierzenia i prawa, których należy przestrzegać dążąc do celu. Stanowią one kodeks postępowania, który wyróżnia wszystkich uczestników ruchu. Skauting oparty jest na trzech ogólnych zasadach, które reprezentują jego podstawowe prawa i wierzenia. Są to: "obowiązek wobec Boga", "obowiązek wobec bliźnich" i "obowiązek wobec samego siebie". Jak wskazują ich nazwy, pierwsza zasada dotyczy stosunku człowieka do wartości duchowych, druga odnosi się do stosunku człowieka do społeczności w najszerszym znaczeniu tego słowa, a trzecia do obowiązków człowieka wobec samego siebie. Obowiązek wobec Boga Obowiązek wobec Boga, jest zdefiniowany jako "wierność zasadom duchowym, lojalność wobec religii, która je wyraża i akceptacja obowiązków, które z niej wynikają". Trzeba zauważyć, że w odróżnieniu od nazwy, sam tekst zasady nie posługuje się słowem "Bóg", po to by stało się jasne, że to sformułowanie obejmuje również te religie, które nie są monoteistyczne, jak np. hinduizm, lub takie, które nie uznają osobowego Boga, jak np. buddyzm. Robert Baden-Powell zapytany, kiedy religia weszła do skautingu, odpowiedział: Religia nie weszła. Ona już jest w nim. Jest to podstawowy czynnik, stanowiący podstawę skautingu i guidingu. Pojęcie siły wyższej jest czymś podstawowym dla skautingu. Jego wychowawcze znaczenie polega na udzieleniu pomocy młodym ludziom w zrozumieniu świata materialnego i badaniu duchowych wartości życia. Obowiązek wobec bliźnich Należy pomagać bliźnim, czyli wszystkim osobom żyjącym niezależnie od tego czy są wrogami, przyjaciółmi czy nie znamy ich. Obowiązek wobec samego siebie Tę zasadę określa się jako odpowiedzialność za własny rozwój. W ten sposób skauting opiera się nie tylko na powyższych zasadach, lecz również o zasadę, że człowiek powinien wziąć odpowiedzialność za rozwój swojej osobowości. Pozostaje to w pełnej zgodności z założeniami wychowawczymi skautingu, którego celem jest pomaganie młodemu człowiekowi w pełnym rozwoju jego możliwości - proces ten nazywamy "odkrywaniem" jego osobowości. W tym procesie podstawową rolę odgrywa Przyrzeczenie i Prawo Skautowe. Wierność Prawu i Przyrzeczeniu skautowemu[ Prawo i Przyrzeczenie stanowią ideał, do którego należy dążyć. 2

3 Prawo i Przyrzeczenie skautowe Tekst przetłumaczonego prawa skautowego z 1907 roku: 1. Godność skauta polega na tym, że można mu zaufać. 2. Skaut jest lojalny względem Króla, swego kraju, przełożonych, rodziców, pracodawców i podwładnych. 3. Obowiązkiem skauta jest bycie pożytecznym i niesienie pomocy bliźnim. 4. Skaut jest przyjacielem wszystkich, a bratem każdego innego skauta, bez względu na to do jakiej należy on klasy społecznej. 5. Skaut jest rycerski. 6. Skaut jest przyjacielem zwierząt. 7. Skaut jest posłuszny bez zastrzeżeń rodzicom, zastępowemu i skautmistrzowi. 8. Skaut śmieje się i gwiżdże w każdej ciężkiej przygodzie. 9. Skaut jest oszczędny. 10. Skaut jest czysty w myśli, mowie i czynie. Przysięga Skautowa wg Sir Roberta Baden-Powella of Gilwell. "Przysięgam na swój honor uczynić wszystko, co leży w mojej mocy, by spełnić obowiązek względem Boga i Króla. Nieść pomoc bliźnim w każdej potrzebie. Być posłusznym prawu skautowemu." Metoda Skautowa Wychowanie przez działanie Przynależność do małych grup (system zastępowy). Stale doskonalone, stymulujące programy[edytuj] Współcześnie skautingiem określa się wszystkie organizacje skautowe zrzeszające chłopców i dziewczęta, pracujące metodą skautową. Pierwotnie skauting odnosił się tylko do chłopców (ang. Boy Scouts - młodzi zwiadowcy), skautów, którzy od 11 do 15 roku życia organizowali się w zastępy, patrole i drużyny skautowe, w celu wyrobienia cnót obywatelskich, rycerskiego zachowania się i sprawności w różnych zajęciach pod gołym niebem (zwłaszcza obozowania, wycieczek krajoznawczych, pływania i żeglarstwa). Jako organizacja skautowa założona została w Wielkiej Brytanii w 1908 przez gen. Roberta Baden-Powella i szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje. W 1910 powstała również pierwsza organizacja skautowa dziewcząt (ang. Girl Guides), a w dla młodszych chłopców, tzw. wilcząt, szczeniąt (Wolf Cubs, Cub Scouts) i młodszych dziewcząt tzw. krasnali (Brownies). W 1922 objęła swoim zasięgiem również młodzież od lat 16 (Rover Scouts, Scout Rangers). Dwie największe współczesne organizacje skautowe to Światowa Organizacja Ruchu Skautowego WOSM (The World Organization of the Scout Movement) i Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek WAGGGS (World Association of Girl Guides and Girl Scouts). 3

4 4

5 Początki ruchu skautowego na świeci Przełom XIX i XX w. to czas, kiedy w światowej pedagogice przestawał pomału obowiązywać pogląd, że najważniejszym zadaniem w toku wychowania jest tylko rozwój umysłowy człowieka. Opierając się na tym poglądzie zakładano, że im wyższe wykształcenie będzie posiadać jednostka, tym wyższy będzie jej społeczny, moralny i etyczny poziom. Powstanie i rozwój nowych prądów filozoficznych, na bazie których zaczęto stosować nowatorskie koncepcje pedagogiczne sprawił, iż obok rozwoju umysłowego trzeba również troszczyć się o emocjonalny rozwój dzieci i młodzieży poprzez rozwój ich wyobraźni, wrażliwości oraz życzliwości w stosunku do otaczającego ich świata. W wyniku tego, pod koniec XIX i na początku XX wieku zaczęły się tworzyć w krajach Europy Zachodniej ruchy młodzieżowe wcielające w większym lub mniejszym stopniu te nowatorskie koncepcje pedagogiczne. Jednym z takich ruchów powstałym w Wielkiej Brytanii był skauting, którego twórca, generał Robert Baden-Powell, zastosował zasady pedagogiczne, jak na owe czasy, wręcz rewolucyjne. The Boys Brigade Skauting nie był jednak ruchem, który powstał z niczego. W Wielkiej Brytanii w tamtych czasach tworzyły się różnego rodzaju "skautopodobne" organizacje mające dłuższy lub krótszy żywot i usiłujące w jak największym stopniu oddziaływać na młodzież. Jedną z takich organizacji były ang. "The Boys Brigade", czyli "Brygada Chłopięca" utworzone 4 października 1882 w Glasgow pod patronatem kleru anglikańskiego przez Williama Aleksandra Smitha. Potem terenem działalności "Brygady" było środowisko robotnicze, najpierw wspomnianego już szkockiego miasta Glasgow, później, po sukcesach wychowawczych, innych miast Wielkiej Brytanii i kolonii. W toku działalności działacze starali się swoim wychowankom wpoić zasady etycznomoralne oparte na wychowaniu religijnym. Drogą wiodącą do tego celu miały być budzące zainteresowania chłopców gry, zabawy, wycieczki i musztra na wzór wojska. Nie była to jednak praca lekka i łatwa, wymagała od instruktorów "Brygady" dużej dozy samozaparcia i poświęcenia, zważywszy na środowisko, które wg słów Andrzeja Małkowskiego obfitowało w ubogi i często zdziczały proletariat robotniczy, niezdolny dać dobre wychowanie swoim dzieciom, które z kolei pozbawione wpływu moralnego domu i przebywające najczęściej na ulicy, były najwięcej narażone na nabycie instynktów zbrodniczych, wyrośnięcie na niekulturalną masę niezadowolonych, nie posiadających ani uczucia społecznego ładu, ani zmysłu patriotycznego próżniaków [potrzebne źródło]. Praca ta spotkała się z uznaniem oficjalnych czynników państwowych i kościelnych ówczesnej Wielkiej Brytanii. Patronem "Brygady" był brytyjski następca tronu Książę Walii, stanowiska honorowe dzierżyli arcybiskupi, biskupi, lordowie, posłowie do Parlamentu, wyżsi oficerowie wojskowi itd. Mając tak możnych protektorów, "Brygada" nie mogła uskarżać się na brak środków materialnych, które w 1908 w samym Glasgow wynosiły kilkanaście funtów [potrzebne źródło]. O bardzo dużym wpływie Kościoła anglikańskiego na "Brygady" świadczył ich statut, który mówił m.in., że zadaniem "Brygady" będzie szerzyć między chłopcami Królestwo Boże oraz wprowadzać zwyczaje posłuszeństwa, szacunku, karności, godności własnej i tego wszystkiego, co wytwarza prawdziwie chrześcijańską męskość. 5

6 Statut ten określał także górną granicę wieku zaciągających się chłopców. Członkami mogły zostać osoby między 12 a 17 rokiem życia. Każdy nowo wstępujący musiał złożyć ślubowanie, w którym zobowiązywał się do przestrzegania przepisów dobrego prowadzenia się. Jednostkami podstawowymi "Brygady" były kompanie składające się z 40 chłopców, z których 4 miało na wzór wojskowy stopnie sierżanta. Kompaniami dowodzili 4 oficerowie, którymi z reguły byli księża lub oficerowie wojskowi. Sześć kompanii stanowiło batalion, na którego czele stała "Rada Batalionu". Dużej pomocy "Brygadzie" udzielała armia brytyjska, która "wypożyczała" podoficerów zawodowych do prowadzenia musztry i nauki strzelania oraz sprzęt obozowy. Zważywszy na wybitnie paramilitarny charakter "Brygady", była to organizacja w przytłaczającej większości męska. Nieliczne istniejące "Brygady dziewcząt" nie miały takich osiągnięć jak chłopcy, ze względu na ograniczony charakter działania. Skauting Kierunek wychowawczy "Brygad chłopców" został rozwinięty z chwilą pojawienia się w 1907 r. skautingu, który obok haseł religijnych wprowadził narodowe. Baden-Powell nie porzucił społeczno-religijnych zasad "Brygad", do których dodał nowy motyw - patriotyzm. Na pomysł stworzenia organizacji skautingowej Baden-Powell wpadł w czasie wojny burskiej w latach , w czasie oblężenia twierdzy Mafeking. Ze względu na szczupłe siły obrońców, Baden-Powell zorganizował z małych chłopców korpus kadetów, który spełniał funkcje ordynansów, łączników i zwiadowców. Młodzi chłopcy w ciężkich warunkach oblężenia doskonale wywiązywali się ze swojego zadania. Robert Baden-Powell Robert Baden-Powell, człowiek o niezwykle barwnym życiorysie, wojskowym został właściwie przez przypadek. Po dwóch nieudanych próbach dostania się najpierw na studia do Oxfordu, a później do równie słynnego Christ College, przypadkowo trafił na anons o poszukiwaniu kandydatów do szkoły oficerskiej, do której, ku swojemu zdziwieniu, zdał. Brak ewidentnych zdolności w tzw. naukach ścisłych rekompensował z powodzeniem uzdolnieniami artystycznymi, ze szczególnym uwzględnieniem malowania. Malował, rysował i pisał zarówno prawą jak i lewą ręką. Kiedy miał 9 lat, zilustrował opowiadanie w stylu komiksowym. Grał także na pianinie i zdradzał zdolności aktorskie. Miał duże poczucie humoru - w czasie oblężenia Mafekingu przesłał meldunek: "Wszystko w porządku, bombardowanie trwa 4 godziny, jeden pies nie żyje". Godne uwagi są cechy charakteru Baden-Powella ukształtowane w czasie służby wojskowej, a wykorzystywane w życiu cywilnym dla dobra ruchu skautowego. Mówiono o nim, że zawsze miał głowę na karku, pełną pomysłów i nieoczekiwanych koncepcji. Był ciekawy świata, bystry, wesoły, oszczędny. Cenił wolność. Bardzo kochał naturę, a szczególnie zwierzęta. Obrona Mafekingu W czasie swej służby wojskowej Baden-Powell służył w Indiach, Afganistanie, Afryce Południowej. Pobyt w Afryce był szczególnie ważny w karierze wojskowej Baden-Powella i dla skautingu, który nie mógłby się tak rozszerzyć, gdyby nie ogromna renoma i popularność Baden- Powella w Wielkiej Brytanii. Zdobył je dzięki obronie twierdzy Mafeking, która trwała 217 dni, w okresie między 11 października 1899 roku a 17 maja 1900 roku. 6

7 Do tego czasu Mafeking nie był w ogóle znany. Zakończona sukcesem obrona wywołała w Anglii histeryczną reakcję i przyniosła Baden-Powellowi sławę bohatera narodowego. W pół godziny po dotarciu z Pretorii do Londynu wiadomości o rozejmie, ogromne rzesze mieszkańców miasta wyszły na ulice i świętowały zwycięstwo. W teatrach oraz operze publiczność odśpiewała wraz z artystami spontanicznie hymn narodowy. Królowa Wiktoria osobiście wysłała serdeczne słowa uznania obrońcom. Specjalne wydania gazet opisywały brawurę żołnierzy i ich dowódcy Baden-Powella, który natychmiast został mianowany najmłodszym generałem majorem armii brytyjskiej. Obrońca Mafekingu został okrzyknięty największym od czasów Wellingtona i Nelsona angielskim bohaterem narodowym. Aby odpowiedzieć na przyczyny owej histerii, należałoby wczuć się w atmosferę tamtych czasów, charakterystyczną dla końca epoki wiktoriańskiej. Imperium brytyjskie było wówczas u szczytu swej potęgi i było nie do pomyślenia, aby pozycja ta została przez kogokolwiek zachwiana. Tymczasem wojna burska odsłoniła pierwsze rysy na pięknym monolicie brytyjskiego imperium. Dwie "absurdalnie małe republiki", jak nazwała prasa brytyjska Transwal i Oranię, zamieszkane przez pobożnych, ubogich rolników, zaryzykowały by "połaskotać ogon niepokonanych brytyjskich lwów", ku ogromnej uciesze ówczesnego świata. Mimo przewagi ilościowej i technicznej, armia brytyjska doznała bardzo dotkliwych porażek i klęsk. Stąd też "ta zapadła dziura", Mafeking, stała się w owym czasie symbolem przeżycia największego imperium świata. Szczególnie po upokarzającej klęsce w Magersontein, gdzie Brytyjczycy doznali miażdżącej porażki, ich nadzieje skrystalizowały się właśnie w Mafekingu. Można zaryzykować stwierdzenie, że przepędzenie Burów spod tego miasteczka było sprawą honoru brytyjskiego. W takiej sytuacji Wielka Brytania potrzebowała bohaterów, którzy uratowaliby jej nadszarpnięty prestiż, stąd tak entuzjastyczne przyjęcie Baden-Powella oraz jego żołnierzy. Korpus pokoju Jako generał i zarazem bohater, został mianowany dowódcą specjalnego korpusu składającego się z 10 tysięcy mężczyzn, którego głównym zadaniem było zaprowadzenie spokoju na terenie niedawnych walk. Baden-Powell podjął się tego zadania z dużym entuzjazmem. Z ochotników z Kanady, Nowej Zelandii, Australii, Indii i Cejlonu stworzył konną policję, w pracy z którą opracował oryginalny system kształcenia, mający na celu rozwijanie u podopiecznych, zamiast uległości, zmysł inicjatywy i samodzielności. Zaprojektowany przez niego wykorzystywany później w skautingu mundur wyróżniał się na tle innych ugrupowań operujących wówczas w Afryce Południowej. Była to koszula koloru khaki z rozchylonym kołnierzykiem, odznaką i dużym kapeluszem o szerokim rondzie, podpatrzonym u amerykańskich kowbojów. Kapelusz ten posiadał inicjały BP od nazwiska twórcy ruchu lub jako skrót słów BE PREPARED, czyli "bądź gotów". Korpus ten, określany w języku angielskim jako the South African Constabulary, używany był nie tylko do akcji militarnych, ale także w działalności czysto cywilnej, jak odbudowa zniszczonych domów, mostów, szczepienia dzieci i zwierząt itd. Służbę w tym korpusie Baden-Powell traktował jako najpiękniejsze urzeczywistnienie własnej drogi życiowej. Właściwy moment w jego życiu nadszedł w 1907 roku, kiedy to został przeniesiony z połową żołdu do rezerwy. 7

8 Powrót do kraju Zanim jednak to nastąpiło, w 1903 roku otrzymał nominację na generalnego inspektora kawalerii, która pozwoliła mu poznać szkoły i jednostki wojskowe w USA, Kanadzie, Francji, Niemczech, Austrii, Holandii, Włoszech, Belgii, Egipcie, Sudanie i in. Stopniowo Generał stawał się człowiekiem nie spodziewającym się już zbyt wiele po wojskowej karierze, która w coraz mniejszym stopniu go pociągała. Przejście do cywila zmieniło także jego punkt widzenia na ówczesną rzeczywistość brytyjską. Jako żołnierz praktycznie mało czasu spędzał w Wielkiej Brytanii, przez większą część dotychczasowego życia "włócząc się po całej Europie". Nie zauważał więc dystansu, jaki dzielił go od własnej ojczyzny od chwili rozpoczęcia służby wojskowej, gdyż praktycznie nigdy nie miał takiej możliwości, by w wystarczającym zakresie poznać rzeczywistość polityczną, gospodarczą i społeczną własnego kraju. Kiedy opuszczał Wielką Brytanię jako młody mężczyzna, był to okres szczytowy epoki wiktoriańskiej, czas imperium "w którym słońce nigdy nie zachodziło". Po swoim powrocie został kraj jeszcze bogaty, ale zarazem wchodzący w długi okres gospodarczego kryzysu. Szczególnie zaskoczył go widok żebraków w dużych miastach. Początkowo nie chciał wierzyć, że prawie 30% mieszkańców Londynu było niedożywionych, że alkoholizm, przestępczość i wandalizm rozprzestrzeniały się najbardziej wśród bezrobotnych. Zaczęła więc coraz bardziej nurtować go myśl, iż powinien uczynić coś konkretnego, do czego mógłby wykorzystać w pozytywnym sensie swój wysoki prestiż i popularność. Był wówczas niepowtarzalną osobowością, człowiekiem o pełnej gamie talentów i uzdolnień: aktorem, artystą, plastykiem, pisarzem, wynalazcą, obserwatorem, osobą pełną inwencji twórczej i głębokiej intuicji. "Skauting dla chłopców" Powrót do życia w cywilizacji dla bohatera wojennego nie był jednak sprawą łatwą, kiedy uświadomimy sobie, że Generał nie wybrał kariery wojskowej z konieczności czy z obowiązku. Po definitywnym rozstaniu z armią postanowił wcielić w życie ideę, która zaprzątała jego myśli od dawna, a którą tak bardzo chciał wprowadzić w czyn, a mianowicie myśl napisania książki dla młodzieży. Minęło zaledwie 5 dni od jego przejścia do rezerwy, gdy Generał ostro wziął się do napisania dzieła - zamierzał pomóc milionom młodych ludzi w kierowaniu własnym losem i życiem. Książka, pod tytułem "Skauting dla chłopców" ("Scouting for Boys") która ukazała się w 1908, nawiązywała swoją zawartością głównie do jego własnych doświadczeń. Propagował wychowanie młodzieży w czasie wolnym poprzez gry, samodyscyplinę i obserwację oraz służbę bliźniemu. W tym czasie wielu wybitnych pedagogów przeciwstawiało zalety samowychowania wychowaniu autorytarnemu. Jednak Generał był pierwszym, który swoje własne życie i doświadczenia przetransportował na model pedagogiczny, jako pedagogikę przystępną dla każdego, a szczególnie dla młodzieży. Pracą wyjściową były dla niego jego wcześniejsze książki, "Obserwacje i tropienie" i "Wskazówki dla skautowania" ("Aids to scouting"), które w swoim czasie spełniały istotną rolę w kształceniu militarnym mężczyzn. Obecna książka ujmowała jego doświadczenia w całkiem nowy sposób, zachowując nie zmienione takie elementy jak terenoznawstwo, ćwiczenia w zakresie obserwacji, zwiadu i tropienia. Postanowił akcenty militarne zredukować do minimum, a na plan pierwszy wysunąć hasła służące wychowaniu młodzieży w pokoju. Dla tworzonej nowej książki miały istotne znaczenie dwa spotkania personalne. Pierwszym z nich było spotkanie Baden-Powella z Williamem A. Smithem, który był przywódcą angielskich "Brygad chłopców", zaś drugim - spotkanie z Ernestem Thompson Setonem, autorem m.in. wydanego w USA dzieła pt.: The Birchbark Roll of the Woodcraft Indians. Seaton był prekursorem ekologii na świecie, badaczem przyrody, wielkim znawcą fauny i flory 8

9 amerykańskich lasów. To on stworzył dla młodzieży program działania inspirowany praktyką leśnych Indian. Kiedy Baden-Powell opowiedział mu o koncepcji swojej książki, ten się nią tak zachwycił, że sam zaproponował by włączyć do zadań dla młodzieży gry "Indian Seatona". Także duże znaczenie miało spotkanie Baden-Powella ze Smithem. Pierwsza rozmowa pomiędzy nimi odbyła się w 1903 w czasie zbiórki "Brygady chłopców". Ówczesne spotkanie było o tyle decydujące, że Generał zaakceptował ofertę tej organizacji, by spędzić swój urlop w 1904 w Szkocji. Baden-Powell był pod głębokim wrażeniem tłumu zorganizowanej młodzieży oraz jej dorosłych przywódców, gdy obserwował ich paradę w czasie tego urlopu. Uświadomił sobie, że ten ruch mógłby mieć dziesięciokrotnie więcej członków, gdyby wprowadzono większą różnorodność form kształcenia. Najbardziej oryginalnym wnioskiem Generała było przeświadczenie, że najlepszą metodą wychowania dobrego obywatela jest oddanie tego procesu w ręce samej młodzieży, która podzielona jest na sześcioosobowe zastępy pod okiem wybranego spośród siebie zastępowego. Powinna ona samodzielnie pokierować własnym wychowaniem. Baden-Powell był coraz bardziej przekonany, że jego pomysł musi być urzeczywistniony albo w organizacji młodzieżowej, albo w ruchu młodzieżowym przez samych członków. Generał jako człowiek czynu nie mógłby pisać tylko dla samego pisania. Kiedy więc szukał kogoś, kto podjąłby się wydania jego książki, której nadał tytuł Scauting for boys, spotkał trzecią osobę, która pomogła mu rozpropagować ideę skautingu na całym świecie, Chodzi o Arthura Pearsona: wydawcę, polityka, filantropa i przedsiębiorcę wielkiego formatu. Spotkanie z nim i rozmowy zostały zakończone sukcesem. Arthur Pearson dzięki swojej obrotności pozyskał duże ilości pieniędzy dla emerytowanego generała, by promować jego ideę ruchu skautowego we wszystkich publikacjach. W swoim wydawnictwie udostępnił mu specjalny pokój do pracy, a także zaproponował sfinansowanie objazdowych wykładów poświęconych skautingowi, wygłaszanych na terenie Zjednoczonego Królestwa. Firma Pearsona oddelegowała zespół specjalistów pod kierownictwem członka "Brygad chłopców" McLarena, który miał zająć się opracowaniem i redakcją tekstów Baden-Powella dla szerokiej publiczności. Obóz na wyspie Brownsea Robert Baden-Powell i pierwsi skauci na obozie skautowym, Wyspa Brownsea, sierpień Praktyczne przetestowanie książki "Scouting for Boys" nastąpiło na wyspie Brownsea, gdzie Baden-Powell zabrał w pośpiechu chłopców, wśród których byli członkowie "Brygad chłopców", synowie jego przyjaciół, uczniowie ekskluzywnych szkół Harrow i Eton oraz w przeważającej większości uczniowie ze szkół podmiejskich, dzieci robotników i chłopów. Baden-Powell chciał wiedzieć, jak jego idea zafunkcjonuje, czy małe zespoły tworzone przez młodzież będą funkcjonować czy też nie. Nie był pewny, czy młodzież w tym wieku uzna kierownictwo kogoś spośród siebie. Nie było to wówczas takie oczywiste czy zastępowy, któremu powierzy się zadanie koordynowania realizacji wspólnych ustaleń, nie nadużyje swojej władzy i odpowiedzialności, i że rola przywódcy zostanie zaakceptowana. Pewne wątpliwości budziło to, jak młodzi skauci będą przyjmować różne propozycje zadań. Życie pod gołym niebem dzień i noc, w czasie ulewy i pięknej pogody, było dla większości uczestników tym, czego do tej pory jeszcze nie doświadczyli. Przy ognisku nie spuszczali oczu z Generała, kiedy opowiadał im swoje dotychczasowe przygody i przeżycia. Nie zaskoczyło go to, że te radosne grupki chłopców tak szybko się zżyły i zgrały, że swe decyzje i postanowienia ze względów ambicjonalnych realizowały bez rozkazów, bez oglądania się na nagrody czy kary. Świadczyło to w całej rozciągłości o wspaniałym sukcesie idei skautingu. W dniu 9 sierpnia 9

10 1907 zakończył się obóz na wyspie Brownsea, zapoczątkowując zarazem dzieje ruchu skautowego. Rozwój idei skautowej W celu lepszego spopularyzowania swej idei wśród młodzieży, Baden-Powell udawał się wielokrotnie w podróże po Wielkiej Brytanii. W ciągu siedmiu tygodni wygłosił 40 wykładów, gdzie słuchaczami była głównie młodzież, która chciała wiedzieć, co bohater spod Mafekingu ma jej do powiedzenia. O sukcesie idei skautingu wśród młodzieży zdecydowały zawarte w niej propozycje zadań, praktyczne i niepospolite formy zajęć. Wyjaśniała ona w sposób prosty tajemnice przyrody, uczyła rozpoznawać ptaki i zwierzęta, jak chronić się przed niebezpieczeństwami natury, jak opatrzyć rany, jak przeżyć czy żyć skromnie w niezagospodarowanym środowisku. Idea Baden-Powella została z pewnymi oporami i powściągliwością zaakceptowana przez trzy najważniejsze środowiska wychowawcze: rodziców, szkołę i kościół. Stało się tak dlatego, że wszystkie instytucje były przekonane o tym, że nie zostaną przecież zdetronizowane czy zastąpione, lecz jedynie uzupełnione. Pedagodzy milczeli lub się śmiali, a księża byli powściągliwi. Założyciel ruchu skautowego był pierwszą osobą, którą zaskoczył rozwój idei. Już w 1908, kiedy ukazała się jego książka, powstały pierwsze zastępy skautów w Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, w 1909 w Indiach i Chile, skąd idea rozpowszechniła się w takich krajach jak Argentyna i Brazylia. W 1910 skauting trafił przez przypadek do USA, akurat w tym roku, w którym powstały pierwsze grupy skautów na kontynencie europejskim, a w szczególności w Belgii, Holandii, Francji, Danii, Norwegii, Szwecji, Austro-Węgrach i innych w USA powstaje organizacja młodzieżowa "Woodcraft Indians" "Indian Puszczańskich" założona przez "Czarnego Wilka" - Ernesta Thompsona Setona. Dziewczęta Olave Baden-Powell Ruch skautek - dziewcząt został założony w 1909 roku. Robert Baden-Powell uważał, że ruch skautek powinien być prowadzony przez kobiety i dlatego w 1910 poprosił o pomoc swoją siostrę Agnes, później dołączyła się żona Bi-Pi, Lady Olave Baden Powell. Symbolem skautingu żeńskiego stała się złota koniczynka na niebieskim tle. Kolory te symbolizują słońce świecące ponad wszystkimi dziećmi na całym świecie, a trzy płatki koniczyny oznaczają trzy części Przyrzeczenia Skautowego, a więc: służbę Bogu, pomoc bliźnim i posłuszeństwo Prawu. Igła busoli wewnątrz listka wskazuje prostą i niezmienną drogę do celu, a duże gwiazdki na bocznych płatkach - Prawo i Przyrzeczenie. Podstawa łodyżki to płomień miłości rozpalony pomiędzy ludźmi na całej ziemi. 10

11 HISTORIA Skautingu Zaczęło się jeszcze w XIX wieku... Twórcą skautingu jest gen. Robert Baden - Powell. To on stworzył nową metodę pracy z młodzieżą opartą na systemie pracy w małych grupach (system zastępowy), rozwijaniu własnych umiejętności i kształtowaniu charakteru. W 1899 dowodził obroną miasta Mafeking (kłania się poprzedni obóz:). W 1906 roku utworzył pierwszą drużynę skautową a w 1907 roku na wyspie Brownsea odbył się pierwszy skautowy obóz... Jego książkę "Skauting dla chłopców" czytano na całym świecie - wszędzie tam powstawały organizacje skautowe. Wkrótce powstały również skautki (zajęła się nimi żona Baden-Powella). SIR ROBERT BADEN POWELL ZAŁOŻYCIEL SCAUTINGU NA ŚWIECIE Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, Lord Baden-Powell (urodzony 22 lutego 1857 w Wielkiej Brytanii, zmarł 8 stycznia 1941 w Kenii) - żołnierz, pisarz, twórca i założyciel oraz wybitna postać światowego skautingu. Znany również jako Bi-Pi. Urodził się w Wielkiej Brytanii jako syn duchownego anglikańskiego i wnuczki admirała Horacego Nelsona. 11

12 W latach najpierw jako zwykły żołnierz, a później generał armii brytyjskiej działał w czynnej służbie wojskowej w Anglii, Indiach, Afganistanie i Afryce Południowej. Odnosił także sukcesy dziennikarskie, literackie i plastyczne. W czasie służby w Indiach od 1884 roku, stosował nowe, własne metody szkolenia żołnierzy, w których znaczną uwagę przywiązywał do indywidualnego wyszkolenia, wyrabiania samodzielności i zaradności. Pracował również w brytyjskim wywiadzie w wielu krajach Europy. W wojnie przeciwko Burom wsławił się obroną miasta Mafeking ( ), obleganego przez ponad 7 miesięcy przez Burów, gdzie utworzono oddział chłopców do służby pomocniczej (łącznikowej, wartowniczej). Próba ta uświadomiła Bi-Pi możliwość powierzenia młodszym chłopcom odpowiedzialnych zadań pod warunkiem poważnego ich traktowania. Po powrocie do Wielkiej Brytanii w 1902 roku Bi-Pi stwierdził, że jego książka, "Aids to scouting" (Wskazówki do wywiadów) przeznaczona dla żołnierzy zainteresowała organizacje młodzieżowe. Od 1903 roku był generalnym inspektorem kawalerii brytyjskiej. W celu lepszego dostosowania myśli zawartych w tej pracy do poziomu dzieci i młodzieży Bi-Pi zorganizował w 1907 roku obóz doświadczalny dla chłopców na wyspie Browns'a, gdzie wypróbował swe metody, m.in. wprowadzenie systemu zastępowego, wynikłego z obserwacji rodzin wielodzietnych, gdzie starszy brat opiekował się skutecznie grupą młodszego rodzeństwa. Wtedy poświęcił się wychowaniu młodzieży, mającemu na celu wyrwanie młodych chłopców z zadymionych, uprzemysłowionych miast, bezpośrednie zetknięcie z przyrodą, a przez to ich uzdrowienie psychiczne i moralne, wychowanie dobrych, patriotycznie nastawionych obywateli za pomocą przemyślanych gier z ukierunkowaną treścią. W 1908 roku wydał klasyczny podręcznik skautingu "Scouting for Boys"("Skauting dla chłopców"). Zainteresowanie, z jakim spotkała się książka, spowodowało, iż Bi-Pi w 1910 roku zrezygnował ze służby wojskowej i całkowicie poświęcił skautingowi, w tymże roku organizacja skautowa w Wielkiej Brytanii liczyła 100 tys. członków. Według Bi-Pi skauting powinien być szkołą wychowania obywatelskiego w kontakcie z przyrodą, powinien uzupełniać naturalne luki wychowania szkolnego przez rozwijanie charakteru, zdrowia i sprawności jednostki oraz jej wartości społecznej w codziennej służbie. Wskazując na źródła idei skautowej Bi-Pi przyznawał, że zawarł w niej nie tylko własne pomysły, ale wzorował się także na zwyczajach różnych narodów i ludów jak Japończycy, Indianie. Wykorzystał koncepcje filozofów i uczonych, a nawet reguły średniowiecznych zakonów. Ruch skautek - dziewcząt został założony w 1909 roku. Robert Baden-Powell uważał, że ruch skautek powinien być prowadzony przez kobiety i dlatego w 1910 poprosił o pomoc swoją siostrę Agnes, później dołączyła się żona Bi-Pi, Lady Olave Baden Powell. W 1920 roku na pierwszym zlocie Jamboree Bi-Pi został wybrany na Naczelnego Skauta Świata. W 1912 roku ożenił się z Olave St. Clair Soames, również działaczką skautową, wybraną w 1930 roku na Naczelną Skautkę Świata. Po osiągnięciu wieku emerytalnego zajmował się organizowaniem i szkoleniem armii terytorialnej w Wielkiej Brytanii. Za pracę skautową otrzymał tytuł lorda - barona of Gilwell, a w posiadłości Gilwell Park został zorganizowany międzynarodowy ośrodek skautowy. Bi-Pi był odznaczony wieloma najwyższymi odznaczeniami brytyjskimi i innych krajów, w tym Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu "Polonia Restituta". W 1939 roku wyjechał na leczenie do Kenii, gdzie zmarł 8 stycznia 1941 roku. 12

13 LordRobert Baden-Powell 13

14 OLAVE BADEN POWELL NACZELNA SKAUTKA ŚWIATA Urodziła się 22 lutego 1889 r. w Stubbing Court koło Chesterfield, w rodzinie angielskiego browarnika. W roku 1905 wraz z rodziną przeniosła się do Londynu, a w 3 lata później na Wyspę Brownsea, w hrabstwie Dorset. Od dziecka Olave uprawiała różne sporty, bardzo lubiła jazdę konną, uwielbiała chłopięce zabawy. Miała także duży talent malarski i zdolności organizacyjne, które wykorzystała, pomagając ojcu w administrowaniu browarem. Mając 18 lat zapragnęła zostać pielęgniarką i pomagać ludziom. Pielęgniarką jednak nie została. Ze skautingiem zetknęła się po raz pierwszy wówczas, gdy jej starszy brat, korespondent jednej z angielskich gazet, pisał recenzję na temat nowo wydanej książki R. Baden-Powella pt. "Scouting for Boys". Bardzo ją ta książka zainteresowała. W styczniu 1912 r. ojciec zabrał Olave na wakacje na Jamajkę. Wyruszyli w podróż statkiem "Arcadian", którym - ot przypadek - płynął w podróż zdrowotną emerytowany generał Robert Baden-Powell. Autor niedawno przeczytanej przez Olave książki i twórca angielskiego skautingu. Spotykali się na korcie tenisowym, znajdującym się na statku. Rozmawiali i dyskutowali. On miał wówczas 55 lat, a ona 23. Ich ślub odbył się w Londynie 30 października 1912 r. Angielscy skauci ofiarowali im w prezencie ślubnym automobil ze srebrną lilijką na masce wozu. 30 października 1912 r. urodził się Powellom syn Piotr, 1 czerwca 1915 r. przyszła na świat córka Heater, a 16 kwietnia 1917 r. - córka Betty. Dzieci Powellów rosły - także zostały skautami. Olave prowadziła dom przy Princes Gate w Londynie według starych, angielskich tradycji, wypracowanych w tym domu jeszcze przez matkę Roberta. Wychowywała dzieci, dbała o męża. Ruch skautek - dziewcząt został założony w 1909 roku. Robert Baden-Powell uważał, że ruch skautek powinien być prowadzony przez kobiety i dlatego w 1910 poprosił o pomoc swoją siostrę Agnes, później dołączyła się żona Bi-Pi, Lady Olave Baden Powell. Symbolem skautingu żeńskiego stała się złota koniczynka na niebieskim tle. Kolory te symbolizują słońce świecące ponad wszystkimi dziećmi na całym świecie, a trzy płatki koniczyny oznaczają trzy części Przyrzeczenia Skautowego, a więc: służbę Bogu, pomoc bliźnim i posłuszeństwo Prawu. Igła busoli wewnątrz listka wskazuje prostą i niezmienną drogę do celu, a duże gwiazdki na bocznych płatkach - Prawo i Przyrzeczenie. Podstawa łodyżki to płomień miłości rozpalony pomiędzy ludźmi na całej ziemi. 14

15 Bi-Pi, Lady Olave Baden Powell 15

16 16

17 Dzień Myśli Braterskiej święto przyjaźni obchodzone w dniu 22 lutego każdego roku przez harcerzy i skautów na całym świecie. 22 lutego to dzień urodzin założyciela skautingu, sir Roberta Baden Powella (22 lutego 1857) i jego żony Olave Baden-Powell (22 lutego 1889). Dlatego w ten dzień harcerze myślą o sobie, składają sobie życzenia, przesyłają kartki, organizują różne gry terenowe lub spotykają się przy ognisku. Dla niektórych środowisk harcerskich ten dzień jest okazją do zbiórki pieniędzy, na jakiś charytatywny cel, np. szpital, dom dziecka w swojej miejscowości. Idea ustanowienia tego dnia zrodziła się na 4. Międzynarodowej Konferencji Skautek i Przewodniczek w 1926 roku w Stanach Zjednoczonych. Wybór daty padł na dzień 22 lutego - rocznicę urodzin założycieli skautingu Roberta Baden-Powella, Naczelnego Skauta Świata i jego żony Olave Baden-Powell Naczelnej Skautki Świata. Początkowo było to święto dziewcząt, jednak z czasem również skauci dołączyli do jego obchodów. Dzień Myśli Braterskiej uświadamia skautom na całym świecie, jak jest ich wielu i że wszyscy są dla siebie braćmi niezależnie od koloru skóry, narodowości, czy wieku. 17

18 Historia Skautingu Kalendarium Robert Baden-Powell i pierwsi skauci na obozie skautowym, Wyspa Brownsea, sierpień lutego urodził się Robert Baden-Powell. Dzień 22 lutego obchodzony jest na całym świecie jako Dzień Myśli Braterskiej Frederick Russell Burnham, amerykański zwiadowca, obieżyświat, łowca przygód, znany ze swej służby dla British Army w czasach Wyścigu o Afrykę oraz z przekazania idei woodcraft Robert Baden-Powell, która stała się główną inspiracją do założenia międzynarodowego Skauting oblężenie Mafekingu podczas wojny Anglików z Burami. Robert Baden-Powell szkoli młodych chłopców na "skautów". Zajmują się wywiadem, łącznością, podchodzeniem, tropieniem, pierwszą pomocą w USA powstaje organizacja młodzieżowa Woodcraft Indians (Indianie Puszczańscy) założona przez "Czarnego Wilka" - Ernesta Thompsona Setona. o W Anglii Baden-Powell wydaje książkę "Wskazówki dla zwiadowców" (Aids to scouting) początki skautingu w Anglii. 29 lipca - obóz doświadczalny na wyspie Brownsea w hrabstwie Dorset. Jest to oficjalny rok powstania skautingu w Anglii ukazuje się książka Baden-Powella "Skauting dla chłopców" (Scouting for Boys) - pierwszy typowo skautowy podręcznik Baden-Powell ożenił się z Olave St. Clair Soames. lipiec Wszechbrytyjski Zlot Skautów w Birmingham założenie Międzynarodowej Organizacji Ruchu Skautowego WOSM (World Organization of the Scout Movement). Związek Harcerstwa Polskiego jest jednym z członków-założycieli. I Jamboree w Londynie - Baden-Powell otrzymuje tytuł Naczelnego Skauta Świata założenie Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek WAGGGS (World Association of Girl Guides and Girl Scouts). Związek Harcerstwa Polskiego jest jednym z członków założycieli. Postacie św. Jerzy patron skautingu i harcerstwa Robert Baden-Powell Olave Baden-Powell Frederick Russell Burnham Ernest Thompson Seton Charles Alexander Eastman-Ohiyesa Roland E. Philipps o. Jakub Sevin Bibliografia "Skauting dla chłopców", "Scouting for Boys" (wyd.1 London 1908) Robert Baden-Powell "Wskazówki dla skautmistrzów", "Aids to Scoutmastership" (wyd.1 London 1919) Robert Baden-Powell "System zastępowy", "The Patrol System" Roland E. Philipps 18

19 19

20 Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek WAGGGS - Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek (World Association of Girl Guides and Girl Scouts) - stowarzyszenie założone w 1928 roku, skupiające żeńskie organizacje skautowe z całego świata. Obecnie liczy ponad 8 milionów członkiń w ponad 144 krajach. W Polsce członkiem WAGGGS jest Związek Harcerstwa Polskiego (członek-założyciel WAGGGS w latach i ponownie od 1996). Misja Misją WAGGGS jest stwarzanie dziewczętom i młodym kobietom warunków do pełnego rozwijania swoich możliwości i umiejętności jako odpowiedzialnych obywatelek świata. Władze Najwyższą władzą WAGGGS jest Konferencja Światowa, która odbywa się co 3 lata. Ostatnia, 32 Światowa Konferencja WAGGGS odbyła się w czerwcu 2005 roku w Jordanii. W 1932 roku Polska była gospodarzem 7 Światowej Konferencji Skautek (WAGGGS), która odbyła się na Buczu pod przewodnictwem Olgi Drahonowskiej-Małkowskiej, w obecności Naczelnej Skautki Świata Olave Baden-Powell, z udziałem 63 delegatek z 23 krajów. Dotychczasowe konferencje: Oxford w Wielkiej Brytanii Cambridge w Wielkiej Brytanii Foxlease w Wielkiej Brytanii Edith Macy Conference Center w Nowym Jorku w USA Parad na Węgrzech Foxlease w Wielkiej Brytanii Bucze w Polsce Adelboden w Szwajcarii Sztokholm w Szwecji Adelboden w Szwajcarii Evian we Francji Cooperstown w USA Oxford w Wielkiej Brytanii Dombås w Norwegii Zeist w Holandii Petropolis w Brazylii Ateny w Grecji Nyborg w Danii Tokio w Japonii Otaniemi w Finlandii 20

21 Toronto w Kanadzie Sussex w Wielkiej Brytanii Tehran w Iranie Orlean we Francji Tarrytown w USA Njoro w Kenii Singapur Nyborg w Danii Wolfville w Nowej Szkocji w Kanadzie Dublin w Irlandii Manila na Filipinach Amman w Jordanii Johannesburg w RPA 34. Konferencja planowana jest w Edynburgu w dniach lipca 2011 roku Margaret Treloar Komitet Światowy Pomiędzy Konferencjami władzę sprawuje Komitet Światowy. Aktualnie złożony jest z 17 członkiń. Pięć z nich to przewodniczące regionów, które są wybierana przez Konferencje Regionalne, pozostałe są wybierane demokratycznie przez Konferencję Światową. Kadencja trwa trzy lata. Przewodniczącą w kadencji była Kirsty E. Gray; Elspeth Henderson; od 2008 jest Margaret Treloar. Biuro Światowe Biuro Światowe to sekretariat WAGGGS, mieści się w Londynie, w Wielkiej Brytanii. Składa się z około 50 specjalistów. Zajmuje się między innymi kontaktami z organizacjami członkowskimi i kandydującymi, organizowaniem Konferencji Światowej i spotkań Komitetu Światowego, wprowadza w życie decyzje podjęte przez Konferencję i Komitet. Struktura WAGGGS dzieli się na 5 regionów: afrykański, arabski, Azji-Pacyfiku, europejski, półkuli zachodniej. Symbol Symbolem WAGGGS jest koniczyna: trzy liście reprezentują trzy części przyrzeczenia: służba Bogu i ojczyźnie, pomoc bliźnim, przestrzeganie prawa skautowego. Dwie pięcioramienne gwiazdki na bocznych liściach oznaczają prawo i przyrzeczenie. Nerw koniczynki w centrum reprezentuje igłę kompasu, który pokazuje skautkom i przewodniczkom dobrą drogę. Podłoże koniczyny symbolizuje płomień miłości międzyludzkiej. Kolor złoty i niebieski oznaczają słońce świecące nad dziećmi na całym świecie. 21

22 Agnes Baden Powell (siostra Lorda Robert) 22