SŁUPSK I REGION. słupska czarownica. 2. Podaj pięć tytułów baśni Jolanty Nitkowskiej-Węglarz związanych z regionem słupskim

Transkrypt

1 SŁUPSK I REGION 1. Przeczytaj uważnie fragment legendy M. Zaborowskiej pt. O Wieży Czarownic nad rzeką Słupią i sądzie odbytym przed 257 laty i narysuj słupską czarownicę : Trina Papisten, rodem z Westfalii, była wysoką, silnie zbudowaną kobietą, o rudoblond włosach i piegach na twarzy. ( ) Nie znoszono jej dlatego, że żyła w odosobnieniu i nie zajmowała się plotkami, jak inne mieszczki. ( ) Niektóre kobiety orzekły, że Trina potrafi czarować. ( ) Została oskarżona przez miejscowego aptekarza o czary. ( ) Sędziowie po odbyciu długiej narady wydali wyrok. Trina Papisten będzie spalona żywcem na stosie, jest bowiem bezbożną czarownicą.( ) słupska czarownica 2. Podaj pięć tytułów baśni Jolanty Nitkowskiej-Węglarz związanych z regionem słupskim ZESZYT UCZNIA 21

2 Nazwa Słupsk pochodzi od nazwy rzeki Słupi. Związana jest z polskim słowem słup, co mogło oznaczać słup jako element konstrukcyjny budowli wodnej lub obronnej nad rzeką, a także wieżę lub basztę. Pierwotna słowiańska nazwa brzmiała Stolpsk i służyła jako pierwowzór nazwy niemieckiej Stolp. 3. Wymyśl i napisz legendę o powstaniu nazwy miasta Słupska. 22 SP 9 Słupsk

3 Kościół Mariacki gotycki, trójnawowy, wybudowany w 2 połowie XIV w., rozbudowany w 1500 r. Posiada bazylikowe trzynawowe wnętrze, gwiaździste sklepienie nawy głównej i chóru, ciekawe ceramiczne wsporniki z wyobrażeniem ludzkich twarzy. Zachowały się również: gotycka grupa Ukrzyżowanie, ambona z 1609 r. i ołtarz z roku W roku 2003 odbudowano zwieńczenie wieży kościelnej. Kościół zamkowy pw. św. Jacka gotycki, halowy, jednonawowy, zbudowany na przełomie XIII i XIV w. Do cenniejszych zachowanych eksponatów należą: wieżyczka przykryta hełmem z latarnią, późnorenesansowy ołtarz i ambona z 1602 r., barokowe organy, późnobarokowy nagrobek księcia Ernesta Bogusława de Croy. Odbywają się w nim Międzynarodowe Koncerty Muzyki Organowej i Kameralnej. Zamek Książąt Pomorskich wybudowany w roku 1507 za panowania księcia Bogusława X. W latach zamek odbudowano po zniszczeniach wojennych, nadając mu dawną formę architektoniczną. Obecnie mieści się w nim Muzeum Pomorza Środkowego. Młyn Zamkowy wybudowany został na posesji książęcej, jako mały młyn wodny, jeszcze przed wzniesieniem zamku. Spełniał on również funkcję spichrza, o czym świadczą jego duże rozmiary oraz małe i wąskie okienka. Przebudowano go na początku XVI w., a następnie w roku 1863, 1880 i na początku XX w. Mieszczą się w nim sale wystawiennicze muzeum. Spichlerz Richtera zbudowany w 2 poł. XIX w. u zbiegu dzisiejszych ulic Kopernika i Wolności, w latach zrekonstruowany na Targu Rybnym. Znajduje się w nim herbaciarnia i galeria oraz magazyny muzealne. Brama Młyńska - wybudowana ok. roku 1400, przebudowana i restaurowana w poł. XIX w., poważnie zniszczona w czasie II wojny światowej. Po ostatniej przebudowie mieści pracownie konserwatorskie. Nowa Brama wybudowana została w 2 poł. XIV w. Około 1650 r. wieżę wzbogacono o barokowy hełm metalowy, a w roku 1836 poszerzono przejazd oraz odnowiono zachodnią stronę bramy. W latach w bramie zlokalizowane były: więzienie karne i przędzalnia, a w XIX w. warsztaty wojskowe. Baszta Czarownic zbudowana w XV w., przebudowana następnie w wieku XVIII na więzienie, przeznaczone głównie dla kobiet posądzonych o czary. Odbudowana w 1974 r. stanowi obecnie salon wystawowy Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej. Ratusz wybudowany w stylu neogotyckim w pierwszych latach XX w. We wnętrzu znajdują się witraże i obrazy związane z historią miasta. Obecnie siedziba Urzędu Miejskiego. Starostwo powiatowe budynek zbudowany około 1903 r., był siedzibą Urzędu Wojewódzkiego, obecnie starosty słupskiego. Dominującym akcentem gmachu jest wieża zegarowa zwieńczona hełmem z latarnią. Wnętrze zdobią m.in. piękne boazerie, drewniane stropy, dekoracyjna stolarka drzwiowa, herb z gryfem w nadprożu drzwi. Kaplica św. Jerzego wybudowana w stylu gotyckim na pocz. XV w. Po pożarze w 1681 r. odbudowano ją w r i założono barokową kopułę, która zachowała się do dziś. ZESZYT UCZNIA 23

4 4. Podpisz ilustracje znanych słupskich zabytków. 24 SP 9 Słupsk

5 5. Rozwiąż krzyżówkę Siedziba władz miejskich 2. Mieści się w nim muzeum 3. Nowa albo Młyńska 4. Broniły miasta 5. Czarownic 6. Miejska Publiczna, dawniej kościół św. Mikołaja 7. Richtera 6. Napisz odpowiedzi na pytania. Odpowiadaj pełnym zdaniem. Jak nazywała się najbardziej znana słupska czarownica? Jaka budowla w Słupsku związana jest z czarownicami? Przy jakiej ulicy znajduje się ta budowla? Co obecnie się w niej mieści? Jarmarki wielkie targi organizowane w stałym miejscu, zazwyczaj w związku z jakimś świętem kościelnym. W średniowieczu odbywały się raz lub kilka razy w roku. W czasie jarmarków przestawały obowiązywać ograniczenia wolnego handlu, a kupcy ściągali z różnych stron, niekiedy z obcych krajów, zwłaszcza ze Wschodu. Jak nazywa się jarmark organizowany w naszym mieście? Ułóż hasło reklamowe zachęcające turystów do odwiedzenia naszego jarmarku. ZESZYT UCZNIA 25

6 7. Zaraz się przekonamy czy znasz zabytki swojego miasta. Opiszemy jeden z nich w trzech odsłonach. Przekonaj się na ile punktów możesz ocenić swoją wiedzę: Odsłona pierwsza: Do jej południowej elewacji przylega krótki odcinek muru obronnego (5 pkt.); Odsłona druga: W przyległym budynku tzw. dworku mieści się administracja muzeum oraz zbiory biblioteczne (4 pkt.); Odsłona trzecia: Obok niej stoi zrekonstruowany spichlerz Richtera oraz młyn zamkowy (3 pkt). Jest to: 8. Opisz w trzech odsłonach inny zabytek, będzie to zagadka dla rodziców. Ciekawe jak sobie poradzą? Odsłona pierwsza Odsłona druga Odsłona trzecia 26 SP 9 Słupsk

7 Słupsk jest starym miastem o bogatej historii obfitującej w wiele ciekawych i znaczących wydarzeń. 9. Dopasuj podane daty do opisanych wydarzeń: 1265 r., 1310 r., 1329 r., 1373 r., 1904 r. Wydarzenie z historii Słupska Prawdopodobnie w tym roku Książę Świętopełk nadał Słupskowi miejskie prawa lubeckie. Ukończenie budowy ratusza miejskiego. Rządy w Księstwie Słupskim objął wnuk Kazimierza Wielkiego Kaźko Słupski. Margrabiowie Brandenburscy Jan i Waldemar dokonali relokacji Słupska położonego na lewym brzegu Słupi. Książęta szczecińscy Otton I i Barnim III oddali ziemię słupską Krzyżakom. data 10. Do poszczególnych nazw zabytków dopisz lata ich powstania. kościół Najświętszej Marii Panny Zamek Książąt Pomorskich Baszta Czarownic Spichlerz Richtera Brama Nowa Apteka Dworska kaplica św. Jerzego ratusz Otocz linią nazwy tych budynków, które zostały przeniesione w nowe miejsce. 11. Wybierz jeden z zabytków Słupska i napisz, jaką spełniał rolę w przeszłości, a jaką pełni dzisiaj. ZESZYT UCZNIA 27

8 12. Jakie zabytki kryją się na planie centrum Słupska pod numerami: 1, 6, 7, 10, 11, 12, 13? SP 9 Słupsk

9 13. W oparciu o plan centrum Słupska napisz, jakimi ulicami dotrzesz z Urzędu Miejskiego do Starostwa Powiatowego. 14. Wyobraź sobie, że w czasie wakacji odwiedzi Cię koleżanka z Krakowa i wybierzesz się z nią do Muzeum Pomorza Środkowego. Zbierz i zapisz informacje o tym: - co prezentowane jest w muzeum, - skąd pochodzą eksponaty, - co jest szczególnie warte zobaczenia. 15. Korzystając z dostępnych źródeł, wypisz trzy najciekawsze (Twoim zdaniem) eksponaty znajdujące się w Muzeum Pomorza Środkowego. ZESZYT UCZNIA 29

10 16. Ratusz słupski obchodził w 2001 roku okrągłą rocznicę skończył 100 lat. Napisz, w którym roku nastąpiło oficjalne otwarcie ratusza przy dzisiejszym placu Zwycięstwa. 17. Z rozsypanki ułóż i zapisz zdanie: ROKU WOJEWÓDZTWA BYŁ ROKU OD SŁUPSK STOLICĄ SŁUPSKIEGO DO 18. W Słupsku odbywają się Jarmarki Gryfitów. Ułóż i zapisz dialog pomiędzy sprzedającym a kupującym. 30 SP 9 Słupsk

11 19. Rozwiąż krzyżówkę Przepływa przez Słupsk 2. Znany port rybacki na Wybrzeżu Słowińskim 3. Znajduje się 18 km od Słupska 4. Niemiecki odpowiednik nazwy Słupsk 5. Jedna z ulic prowadzących do Zamku Książąt Pomorskich 6. Milenium to 7. Jedno z miast w regionie słupskim 8.. Bałtyckie 9. Nazwa ośrodka hipoterapii w Słupsku 10..Książąt Pomorskich 11. Młyńska 12. Znajduje się w Spichlerzu Richtera 13. Dzielnica Słupska 14. Kryty Ulica Juliana Twórca esperanto ZESZYT UCZNIA 31

12 20. Podaj nazwy pięciu słupskich pomników. 1. _ 2. _ 3. _ 4. _ 5. _ 21. Wpisz imiona i nazwiska trzech pisarzy mieszkających i tworzących w regionie słupskim. 1. _ 2. _ 3. _ 22. Słupsk słynie z (Podkreśl prawidłowe odpowiedzi). Jarmarku Dominikańskiego Kolekcji obrazów S.I. Witkiewicza Sukiennic Festiwalu Piosenki Łajba Festiwalu Pianistyki Polskiej Święta Ryby Jarmarku Gryfitów Zamku Książąt Mazowieckich 23. Przetłumacz na język angielski hasła promujące Słupsk. Bursztynowe serce Europy Niedźwiadek szczęścia Moda na Słupsk 32 SP 9 Słupsk

13 24. Rozwiąż krzyżówkę wpisując hasła w języku niemieckim. die die die der das der der die die der das die 1 Ruchome wydmy 2. Np. św. Jacka 3. Miejscowość letniskowa położona tuż przy ujściu Łupawy 4. Np. w Czołpinie 5. Port 6. Góra 7. Wojska-Polskiego- 8. Kluki 9. Skansen 10. Siedziba dyrekcji Słowińskiego Parku Narodowego 11. Miasto nad Słupią 12. Rzeka, nad którą leży Słupsk 13. W Zamku Książąt Pomorskich 14. Budynek przed Zamkiem Książąt Pomorskich 15. Morze Bałtyckie 16. Leżysz na niej, gdy jesteś nad morzem 17. Słowiński Park Narodowy die Ostsee, die Strasse, die Stolpe, der Hafen, Stolp, der Strand, die Muehle, Schmolsin, die Kirche, der Berg, das Freilichtmuseum, Rowe, der Leuchtturm, Slowinski-Nationalpark, die Wanderduenen, Klucken, das Museum ZESZYT UCZNIA 33

14 25. Na fragmencie mapy konturowej Europy zaznaczono liczbami od 1 do 8 wybrane miasta hanzeatyckie. Do podanych niżej liczb dopasuj miasta z ramki. Zwolle, Ryga, Hamburg, Gdańsk, Visby, Toruń, Lubeka, Słupsk Wymień przynajmniej 8 miast (obecnie polskich), które należały do Hanzy. 27. Uzupełnij tekst słowami z ramki. nieskrępowanego, nadbałtyckich, niemieckie, Słupsk, miasta, nadreńską, flotę wojenną, prusko-inflandzką, Hanzy, Gdańsk, Lubeki, krzyżackie, Nowej Hanzy, miast, Hanzą Hanza był to związek kupców lub dążący do uzyskania przywilejów w handlu. Na terenach Europy Północnej oraz w krajach powstała tzw. Hanza niemiecka, w skrócie nazywana, która istniała od XIII 34 SP 9 Słupsk

15 do XVII w. Zapoczątkowały ją dwa miasta Lubeka i Hamburg, które w 1241r. podpisały dokument o wzajemnej współpracy. Początkowo należały do niej tylko niemieckie położone nad Morzem Północnym. Później do Hanzy przyłączyły się również miasta niemieckie położone nad Renem oraz miasta, szwedzkie i polskie. Hanza została podzielona ze względów administracyjnych na cztery grupy:, saską, wendyjską oraz -. Hanza posiadała własne wojska lądowe i, które występowały w obronie interesów oraz niezależności miast hanzeatyckich. Hanza umożliwiała prowadzenie handlu z ludnością danego kraju oraz prowadzenie sprawnej wymiany handlowej między miastami członkowskimi. Do Hanzy należały m.in. takie obecnie polskie miasta, jak:, Toruń, Elbląg, Sławno, Darłowo, Koszalin i. W 1980 roku zrodziła się idea reaktywacji współpracy między miastami, które niegdyś należały do Hanzy. W 1981 roku, mając na względzie podłoże historyczne, nadburmistrz został przewodniczącym nowo powstałej organizacji. Zaproszono do niej wszystkie miasta należące dawniej do Hanzy. 28. Ułóż rebus do hasła Bursztynowe serce Europy. ZESZYT UCZNIA 35

16 Kaszubi to ludność zamieszkująca wschodnią i południową część Pomorza, posiadająca własny język kaszubski. Ludność ściśle związana z wodą, bowiem głównym zajęciem Kaszubów było rybołówstwo. Kaszubi posiadają bardzo bogatą kulturę. Słynne są kaszubskie hafty. Charakterystyczne dla haftu kaszubskiego kolory to: niebieski, żółty, zielony. 29. Pokoloruj wzór haftu kaszubskiego. Hafty kaszubskie są oparte na małych elementach, z których tworzone są całe projekty. Oto niektóre z elementów: niezapominajka pawie oczko pąk serce tulipan wisienka 36 SP 9 Słupsk

17 30. Korzystając z elementów haftu kaszubskiego, wykonaj własną kompozycję. Najsłynniejszą wsią słowińską w okolicach Słupska są Kluki, gdzie znajduje się skansen słowiński. W Klukach odbywają się pokazy, podczas których można zobaczyć XIX-wieczne krosna, kołowrotek, ręczną maglownicę, dzwon do prania. Można zapoznać się też z dawną techniką szycia sieci rybackich, robienia powrozów, wypełniania strychulca, poznać tajniki rzemiosła szewskiego i zobaczyć sposób dłubania klumpów, czyli końskich butów. Inną ważną imprezą jest tzw. czarne wesele, gdzie można oglądać ręczne kopanie torfu, wypiek chleba, pokazy rzemiosł i zajęć domowych, występy kapel i zespołów folklorystycznych oraz udać się na kiermasz sztuki amatorskiej i rękodzieła. 31. Wyjaśnij pojęcia: skansen klumpy ZESZYT UCZNIA 37

18 32. Rozwiąż krzyżówkę. Rozwiązanie wskaże pochodzenie nazwy parku narodowego położonego na północ od Słupska. 1. Największe jezioro przybrzeżne w Polsce 2. Najwyższe wzgórze na obszarze S. P. N. 3. Bałtyckie 4. Wieś w woj. pomorskim przy ujściu Łupawy 5. Długi, wąski pas piaszczysty oddzielający jeziora przybrzeżne od morza 6. Ryba słodkowodna 7. Tam znajduje się latarnia morska oddana do morskiej służby 15 stycznia 1875 r. o zasięgu światła 21 Mm 8. Piaszczyste pagórki usypane przez wiatr osiągające wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku Napisz pełną nazwę tego parku. Park ten położony jest na środkowym wybrzeżu pomiędzy Łebą a Rowami, obejmuje Mierzeję Łebską, jez. Łebsko, Gardno, Dołgie Wielkie, Dołgie Małe oraz pas wybrzeża po ujście do Morza Bałtyckiego rzeki Łupawy. Osobliwością parku są największe w środkowej Europie ruchome wydmy z cmentarzyskami drzew. Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km brzeg Bałtyku. Prace nad utworzeniem parku podjęto w 1946 r. na konferencji w Łebie, której uczestnikami byli naukowcy z Poznania i Gdańska. Utworzony został w 1967 roku na obszarze ha. Aktualna powierzchnia w zarządzie wynosi ha, z czego ha - to wody, a 4599 ha - lasy. Ochronie ścisłej podlega 5619 ha, w tym 2529 ha lasów. W roku 1977 UNESCO uznało park za Światowy Rezerwat Biosfery. 38 SP 9 Słupsk

19 33. Rozwiązując krzyżówkę, dowiesz się, jakie jest logo Słowińskiego Parku Narodowego Zawód związany z morzem 2. Urządzenie na statku pomagające utrzymać jego właściwy kurs 3. Piaszczyste, ruchome wzniesienia 4. Piaszczyste tereny ciągnące się wzdłuż morza 34. Korzystając z literatury dostępnej w bibliotece szkolnej uzupełnij zdania. Park Krajobrazowy Dolina Słupi to jeden z najstarszych i największych parków krajobrazowych w Polsce. Zajmuje powierzchnię ha, tj. km 2. Oś parku stanowi rzeka. Ma ona długość km. Do najważniejszych jej dopływów zaliczamy,,,, (podkreśl na niebiesko dopływy prawobrzeżne, a na zielono lewobrzeżne). 35. Podaj nazwy pięciu jezior znajdujących się na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi Rozpoznaj i podpisz zwierzęta objęte ochroną żyjące w naszym regionie. ZESZYT UCZNIA 39

20 37. Uzupełnij zdania: W Parku Krajobrazowym Dolina Słupi lasy stanowią % powierzchni. Większość to, czyli lasy iglaste, gdzie dominuje. Pozostała część to lasy i, gdzie jednym z najważniejszych gatunków drzew jest. Pomniki przyrody - wyjątkowe okazy drzew, grupy drzew oraz duże głazy narzutowe objęte zostały ochroną prawną, co potwierdza umieszczona na nich tabliczka. Na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi znajduje się 58 pomników przyrody. 38. Napisz, dlaczego Twoim zdaniem należy chronić pomniki przyrody. 40 SP 9 Słupsk