Polskie minikomputery K-202 MERA r r. Jerzy Dżoga

Transkrypt

1 Polskie minikomputery K-202 MERA r r. Jerzy Dżoga

2 K-202 było przedsięwzięciem szczególnym jak na warunki polskie w tamtych czasach. Dzisiaj powiedzielibyśmy joint-venture, a wtedy była to umowa o współpracę zawarta pomiędzy Zjednoczeniem Przemysłu Maszynowego MERA, a dokładniej jego Biurem Handlu Zagranicznego METRONEX oraz dwoma firmami angielskimi: firmą handlową Data Loop i firmą elektroniczną MBMetals. Inicjatorem był inż. Jacek Karpiński, któremu udało się namówić na to ówczesnego Ministra Przemysłu Maszynowego. Mówił, że chce zbudować minikomputer o nazwie K-202. Rozwinięcie koncepcji było dziełem zbiorowym, dokonanym pod jego kierunkiem, a projekt poszczególnych modułów wykonywały poszczególne podzespoły. Do tego Jacek już w zasadzie nie mieszał się i zostawiał wolną rękę projektantom. Miał zaufanie do zespołu. W marcu 1973 r. Jacek został odwołany i nałożono na niego mokry koc. Część zespołu odchodzi, pozostaje Ela Jezierska-Ziemkiewicz i kluczowi konstruktorzy, to pozwala kontynuować prace nad MERA-400. Jacek Karpiński w tle Jerzy Zawisza

3 Ela Jezierska-Ziemkiewicz i Andrzej Ziemkiewicz to szczególne osoby w zespole. Bez nich sukces Jacka Karpińskiego, K-202 i MERY-400 byłby niemożliwy. Pracowało się zespołowo, nie było wyścigu szczurów - taki to był zespół. Schemat blokowy procesora K-202

4 Jacek Karpiński miał dar dobierania pracowników na pozycje i rolę którą mieli pełnić w firmie. Iza Brzezińska Kultowa ulotka reklamowa robiła wrażenie w 1971 r.

5 Stanowisko do ręcznego sprawdzania pakietów K 202. Wykonano kilka zestawów do automatycznego sprawdzania pakietów wg pomysłu kolegi Piotra Ruszkarskiego. To były pierwsze kroki do przygotowania zaplecza dla seryjnej produkcji K-202. Wyprodukowano około 30 zestawów K-202. Piotr Ruszkarski Jerzy Pierzchalski Oscyloskop TEKTRONIX, lutownica WELLER, to był luksus! Nie jest prawdą, że zezłomowano 200 zestawów K-202.

6 POWSTAJE MERA-400 ZAKOPANE SZELIGÓWKA maj 1973 STAN USTALEŃ MAJ 2012 Opracowanie slajdu, Jerzy Nowak HIGH-TECH ZA ŻELAZNĄ KURTYNĄ

7 MERA 400 PROTOTYP Wybrane założenia na minikomputer MERA 400 przenośność oprogramowania z systemu K-202 efektywna wielodostępność wieloprogramowość wysoka niezawodność systemu odporność na zaniki zasilania ERA nie zgodziła się na uruchomienie produkcji w wersji opracowanej w ZD IMM. Ze zgrabnej konstrukcji trzeba było przenieść się do szafy. Wyprodukowano 15 zestawów prototypów z japońską ferrytową pamięcią operacyjną i jeden z pamięcią drutową z IMM. szeroki zakres temperatur pracy obsługujący dostępne w kraju urządzenia peryferyjne i pamięci operacyjne uwzględniający niektóre standardy systemu SM.

8 Wszystkie schematy trzeba było rysować w standardzie zakładu. Do dzisiaj nie rozumiemy tej decyzji. Była to dla nas bezsensowna zmiana czytelnych symboli na mdłe kwadraciki nie obrazujące funkcji elementu.

9 Pakiet MERA-400 Moduł pamięci ferrytowej FJP 16 KB Udało się zachować standard złączy krawędziowych pakietów procesora, zmiennego przecinka i kanału pamięciowego. Wszystkie pakiety kanału znakowego i sterowniki urządzeń peryferyjnych trzeba było przeprojektować na złącza szpilkowe.

10 MERA-400,moduł jednostki centralnej ŚRODEK. Zmienny przecinek i procesor. Kanał znakowy.. Szybkość? Standard pakietów kanału znakowego. Pamięć operacyjna. Opcje. Pakiet pulpitu.

11 Takich standardowych konfiguracji z zainstalowanym systemem SOM-3 wyprodukowaliśmy w zakładach MERA ponad 600. WYJAZDY -Berlin Wschodni -Praga -Sztokholm -Moskwa x 3 -Leningrad x 3 ( Hania Grobelna ) -Krajowe x N ( Jadzia Stecura ) Pekin / Władywostok

12 OPROGRAMOWANIE K-202, MERA Systemy Operacyjne: SOK 1 (tyko na K-202) Teresa Pajkowska, Karol Doktor, Lech Janczewski SOM 1: ZDM IMM: Główny Programista Teresa Pajkowska Leszek Grzyb, Andrzej Mozgawa SOM 3: ZDM IMM: Wojciech Szanser, Michał Skolimowski (instalowany w produkowanych zestawach MERA-400) SOM 5: PIAP: Stanisław Chrobot CROOK: PG (Koordynację prac i dystrybucję systemu z ramienia IMM prowadził Andrzej Ziemkiewicz): Zbigniew Czerniak, Marek Nikodemski, Włodzimierz J. Martin SOM 7: II UW: Piotr Findeisen, Paweł Gburzyński System graficzny przewidziany do CAD z użyciem monitora wektorowego: ZDO IMM: Andrzej Ziemkiewicz i Andrzej Karczmarewicz System pomiarowy z użyciem interface'u IEEE: ZDM IMM: Andrzej Ziemkiewicz, Tadeusz Wilczek i Bożena Padzik, Języki programowania C: i BASIC Politechnika Gdańska Fortran, CSL, LISP, ALGOL, MODULA-2: Politechnika Poznańska: Janusz Gocałek LOGLAN Uniwersytet Warszawski: Andrzej Salwicki Tomasz Mildner Cross-kompilator i symulator procesora Intel 8080/8085: ZDO IMM: Andrzej Ziemkiewicz i Andrzej Karczmarewicz SIMBOL język do zastosowań bazodanowych, MERA ZSM: Jerzy Majewski, Krzysztof Wagner MAKS podsystem pracy wielodostępnej dla SOM3, MERCOMP: Jerzy Majewski, Krzysztof Wagner Translatory tylko na K-202? CEMMA - mgr inż. Andrzej Mozgawa MOST - mgr inż. Ewa Pytel FORTRAN IV - mgr inż. Aleksander Grzyb, mgr inż., Andrzej Mozgawa

13 K-202 ULOTKA REKLAMOWA

14 Z inicjatywy Politechniki Gdańskiej PTC organizowało konferencje użytkowników MERA-400. Dzięki działaniom i aktywności Andrzeja Branieckiego organizacja i tematyka zapewniała corocznie udział około 180 uczestników. Następowała wymiana doświadczeń eksploatacyjnych i w zakresie oprogramowania użytkowego. Główną bolączką był serwis, zdobywanie urządzeń peryferyjnych i problemy z transmisją danych. Uczestniczenie w tych konferencjach przekonywało, że robimy coś pożytecznego, a to dawało satysfakcję i motywowało do dalszych działań. Wszystkich użytkowników nie mogliśmy wesprzeć, wspieraliśmy więc użytkowników z zakładów mięsnych i papierni.

15 Zestaw Instytutu Okrętowego Politechniki Gdańskiej. Tu powstał system CROOK, zbudowany na zasadach. na których opierał się również UNIX. CROOK jest systemem operacyjnym opracowanym w Instytucie Okrętowym Politechniki Gdańskiej. Rodzina systemów obejmuje wersje od 1 do 5. Trzy pierwsze napisane były dla K-202. Kolejne wersje powstawały już tylko dla MERY-400. Inicjatorem projektu był Włodzimierz J. Martin. Autorem dwóch pierwszych wydań systemu był Zbigniew Czerniak, a więc zarządzanie procesami, pamięcią, podstawowe wejście/wyjście czy wywołania systemowe (ekstrakody) są jego dziełem. Wydanie trzecie i dalsze zawierały już kod również innych autorów. Roman Lutowski odpowiedzialny był za sterownik dysków, Marek Nikodemski za system plików. W miarę rozbudowy zestawu narzędzi systemowych zespół rozwijający CROOK-a poszerzał się o kolejne osoby.

16 UNIWERSYTET WARSZAWSKI Konfiguracja dwuprocesorowa minikomputerów MERA-400. Chyba jedyna taka instalacja eksploatowana użytkowo. Tu opracowano: -SOM 7 z oprogramowaniem narzędziowym (Piotr Findeisen, Paweł Gburzyński) -LOGLAN język obiektowo zorientowany typu ADA. Powstał wcześniej od ADY i był wdrożony. ( profesorowie Andrzej Salwicki i Antoni Kreczmar z zespołem)

17 SYMULATOR DO SZKOLENIA KONTROLERÓW RUCHU LOTNICZEGO W Akademickim Ośrodku Szkolenia Lotniczego przy Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie znajduje się jeden z ostatnich egzemplarzy minikomputera MERA-400. Wyjątkowy, bo do dziś działający i spełniający swoje zadanie. Zestaw eksploatowany od 1984 r. Realizacja według założeń i koncepcji ITWL Komentarz serwisanta gdybym stosował zasady z DTR to system by już dawno nie działał. W tym zastosowaniu MERA-400 nie używa żadnego uniwersalnego systemu operacyjnego, jak SOM-3 czy CROOK-5. Jedynym działającym na niej oprogramowaniem jest IKS-80.

18 Radar meteorologiczny obejmował swoim zasięgiem obszar koła o promieniu 100km. Blok przekształcania współrzędnych tłumaczył współrzędne kątowe do układu kartezjańskiego używając tablicy sinusów zapisanej w pamięci EPROM i zapisywał je w bloku pamięci danych. W bloku uśredniania wartości te uśredniane były w czasie dla komórek o rozmiarze 1km x 1km x 100m, a następnie przy użyciu bloku transmisji danych przesyłane do MERY-400, gdzie następowała Specjalizowany Procesor Meteorologiczny Specjalizowany Procesor Meteorologiczny (SPM-1), opracowany w latach na zlecenie Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych przy współpracy z IMGW, był elementem systemu przetwarzania sygnału radaru meteorologicznego MRŁ-2. SPM-1 opracowany został w zespole pracowników działu Głównego Konstruktora Systemów Sterowania Numerycznego zakładów ERA, w którego skład wchodzili: -Janusz Popko (blok przekształcania współrzędnych, blok uśredniania), -Krzysztof Wasiek (blok sterowania), -Tomasz Kościelny, Jerzy Słomczyński (blok pamięci danych), -Krzysztof Szaniawski (blok transmisji). SPM-1 miał za zadanie przekształcać sygnał wizyjny radaru na postać cyfrową, gromadzić dane, a po wstępnej obróbce przekazywać minikomputerowi MERA-400 do dalszej obróbki, analizy i prezentacji w postaci wydruku. Wykonany był w technologii TTL z pamięcią półprzewodnikową, w postaci wąskich pakietów montowanych w szufladach MERY-400.

19 SOLID (grudzień grudzień 1981) W grudniu 1980 roku Naczelny Dyrektor Zjednoczenia MERA dr inż Zdzisław Łapiński powołał zespól do opracowania komputera będącego następcą MERA 400 (Aneks). W skład zespołu powołano osoby z: IMM OBRTKiP PSK MERA-SYSTEM. Współpracowali pracownicy z: UW, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Poznańskiej, oraz specjaliści od układów scalonych z CEMA. Ramowa koncepcja komputera zwanego SOLID została przedstawiona na konferencji, która odbyła się w IMM 7 grudnia 1981 roku. Po 13 grudnia 1981 roku wszelki ślad tych prac zaginał. Elżbieta Jezierska-Ziemkiewicz też zaginęła na miesiąc. Po miesiącu została w milicyjnej więźniarce przewieziona do Gołdapi na kolejne dwa miesiące. Władza ludowa wolała, aby siedziała, a nie projektowała.

20 Charakterystyka systemu MX16 - AMEPOL ( ) W 1984 roku ERA zakończyła produkcję MERY-400. Wówczas w firmie polonijnej AMEPOL utworzył się zespół na bazie "starej ekipy" MERA-400 i nowych ambitnych osób. W nowej ulepszonej konstrukcji mechanicznej umieszczony został procesor MERA-400 oraz nowo opracowane moduły systemu: moduł półprzewodnikowej pamięci operacyjnej i procesory peryferyjne. Moduł pamięci operacyjnej był pamięcią półprzewodnikową zbudowaną na elementach DRAM. Nowe procesory peryferyjne mogły zastąpić stare kanały wejścia/wyjścia.. Ich konstrukcja bazowała na mikroprocesorach INTEL Jako sterowniki urządzeń peryferyjnych wykorzystywano dostępne wówczas scalone kontrolery INTEL lub ich klony. Były to: MULTIX procesor multiplexeserowy z możliwością dołączania do 256 urządzeń zewnętrznych i prowadzący równoczesna transmisję z wielu urządzeń do niego dołączonych PLIX - procesor selektorowy z jedną transmisją aktywną w danym momencie, poprzez który pracowały dyski typu Winchester, pamięci taśmowe itp.. IEC - procesor pomiarowy. Procesor ten wyposażony był w dwu-wejściową pamięć, która była częścią kanału i równocześnie była dołączona do szyny głównej systemu, jak normalny moduł pamięci operacyjnej. W zamierzeniu było wykorzystanie go do sterowania urządzeniami pomiarowymi z interface'em IEC, a w szczególności aparatury medycznej. W dalszej perspektywie było dołączanie aparatury graficznej i innych urządzeń wymagających przesyłanie dużych zbiorów informacji. Mieliśmy duże wsparcie dyrektora AMEPOLU inż. Tadeusza Rafałko, dołączył do nas z ERY.

21 MX-16 następca MERY-400. Po zaprzestaniu produkcji Mery-400 przez zakłady ERA zespól nadal kontynuował rozwój maszyny pod nazwą MX-16 w firmie polonijnej AMEPOL. Rozwój ten dotyczył głównie dwóch aspektów: Większą inteligencję uzyskały kontrolery i jednostki sterujące urządzeń, dzięki zbudowaniu ich jako mikrokomputery oparte na procesorze Intel 8085; Dzięki pojawieniu się na rynku scalonych układów pamięciowych o dużej pojemności, zbudowano moduły pamięci operacyjnej o pojemności 1M, a następnie 2M słów w jednym module fizycznym. MX-16, nie ma pulpitu, gotowość do działania zgłaszał szybciej niż PC z Windows. Wykonaliśmy około 100 modernizacji MER-400 o moduły opracowane w AMEPOLU.

22 MERA-400f jest współczesną reimplementacją jednostki centralnej komputera MERA- 400 w technologii FPGA. MERA -400 dzisiaj wczoraj Realizacja - mgr inż. Jakub Filipowicz.

23 ZATRUDNIENIOWY MARSZ ZESPOŁU K-202 / MERA r r. Pion Rozwojowo-Produkcyjny Maszyn Matematycznych przy ZWPP ERA r r. Zakład Doświadczalny przy Instytucie Maszyn Matematycznych r r. OBR / FM i K - ERA Dołączyłem do zespołu J. Karpińskiego w dniu r. Odszedłem do AMEPOLU r. Przekonał mnie Marek Lewandowski, wspierał Andrzej Pohorecki. CHICHOT HISTORII SERIA MINIKOMPUTERÓW K-202 I MERA-400 JEST NAJLEPIEJ UDOKUMENTOWANA W POLSKIM INTERNECIE: WSOSP Dęblin MERA-400 PRACUJE NADAL! EMULATOR MERA-400 JAKUB FILIPOWICZ

24 Dziękuję za uwagę W prezentacji umieściłem wybrane teksty z opracowań i artykułów: Mgr inż. Elżbiety Jezierskiej - Ziemkiewicz Mgr inż. Andrzeja Ziemkiewicza Mgr inż. Zbyszka Czerniaka. Specjalne uznanie i podziękowanie dla pana mgr inż. Jakuba Filipowicza za stworzenie strony i zebranie materiałów dotyczących konstrukcji: K-202/MERA-400/MX-16 i tym samym udostępnienie dorobku MERA ZSM. Bez dostępu do tych zasobów takiej prezentacji by nie było.