DO REGULAMINU ROK PTTK

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ROK PTTK SZLAKIEM TABLIC KAROLA TCHORKA WYKAZ TABLIC I. Bielany: 1. Tablica na ścianie budynku, ul. Gdańska 12; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 14 września 1944 hitlerowcy rozstrzelali 10 osób cywilnych. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Po upadku Marymontu żołnierze niemieccy zamordowali w tym miejscu od 5 do 10 polskich cywilów (14 września 1944). 2. Tablica na ścianie budynku, ul. Bolesława Podczaszyńskiego 5; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. 27.V. i w dni następne 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 9 Polaków. Wbrew temu, co sugeruje napis na tablicy, w tym miejscu nie została przeprowadzona egzekucja polskich zakładników. W nocy z 26 na 27 maja 1944 r. plut. Jerzy Strzelczyk ps. Spad, dowódca plutonu w pułku AK Baszta, stoczył przy ul. Bolesława Podczaszyńskiego samotną walkę z niemiecką policją (usiłującą przejąć konspiracyjny magazyn broni). Po blisko pięciogodzinnym oblężeniu Spad popełnił samobójstwo. 3. Tablica na ścianie budynku, ul. Pułkowa 30; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 22 września 1939 żołnierze Wermachtu rozstrzelali sześciu bezbronnych mieszkańców (na tablicy zapisano błędnie Wermachtu, powinno być Wehrmachtu ). Tablica upamiętnia zbrodnię popełnioną przez żołnierzy Wehrmachtu w czasie oblężenia Warszawy we wrześniu września, po zaciekłych walkach, oddziały niemieckie zdobyły Młociny. Żołnierze podpalili wówczas murowany dom należący do rodziny Grzechocińskich i zastrzelili sześciu polskich mężczyzn wyciągniętych z jego piwnicy. Prawdopodobnie kilka ofiar zakopano żywcem w zbiorowym grobie. II. Mokotów: 1. Tablica na ścianie budynku, ul. Belgijska 11; napis Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 3 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 23 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 3 sierpnia 1944 oddział niemieckiej żandarmerii przysłany z koszar znajdujących się przy pobliskiej ul. Dworkowej zamordował co najmniej kilkudziesięciu Polaków zamieszkujących domy przy ul. Belgijskiej. W gronie ofiar znalazły się kobiety i dzieci. 2. Tablica wolnostojąca, ul. Bokserska 32; napis Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Na tym terenie w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku oddało swe życie 150 powstańców w walce z hitlerowcami. Tablica upamiętnia żołnierzy batalionu AK Karpaty (pułk Baszta ) poległych i zamordowanych w pierwszych dniach powstania warszawskiego podczas walk o tor wyścigów konnych na Służewcu (1-2 sierpnia 1944). Upamiętnia także mieszkańców wsi Służew zamordowanych przez Niemców w trakcie powstania. Ofiary walk upamiętnia także tablica innego typu, wolnostojąca na terenie toru wyścigów konnych (przy ogrodzeniu od strony ul. Bokserskiej). 3. Tablica na postumencie nieopodal bloku mieszkalnego, ul. Bukowińska 26A; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 5 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 10 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 5 sierpnia 1944 r. żołnierze niemieccy rozstrzelali w tym miejscu ok polskich cywilów, których wyciągnęli wcześniej ze schronu przy ul. Bukowińskiej 61 (ówczesna numeracja). 4. Tablica wolnostojąca, ul. Chełmska 19/21; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 25 i 26 sierpnia 1944 r. w wyniku bombardowania przez hitlerowców szpitala powstańczego zginęło ponad 300 rannych. Tablica upamiętnia miejsce, gdzie w czasie powstania warszawskiego funkcjonował Szpital Ujazdowski (wcześniej przeniesiony ze Śródmieścia). Mimo wyraźnych oznaczeń flagami Czerwonego Krzyża szpital został dwukrotnie zbombardowany przez niemieckie lotnictwo. Zginęło wówczas ok osób pacjentów, członków personelu oraz chroniących się w budynku cywilów. Podane na tablicy daty są błędne. W rzeczywistości naloty miały bowiem miejsce 30 sierpnia oraz ok września 1944 r. 5. Tablica na ścianie budynku, ul. gen. Jarosława Dąbrowskiego 3; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 3 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 15 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 3 sierpnia 1944 r. oddział niemieckiej żandarmerii przysłany z koszar znajdujących się przy pobliskiej ul. Dworkowej zamordował ok. 40 mieszkańców domów przy ul. Jarosława Dąbrowskiego nr 1 i Tablica wolnostojąca, ul. Ludwika Idzikowskiego róg ul. Czerniakowskiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 18 września 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 40 rannych i chorych powstańców. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Napis na tablicy niezbyt precyzyjnie informuje o upamiętnianym wydarzeniu. W rzeczywistości 18 września 1944 r. przy ul. Ludwika Idzikowskiego 4 żołnierze niemieccy rozstrzelali kilkudziesięciu polskich cywilów. 7. Tablica na ścianie budynku, ul. Kielecka 29A; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 22 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 7 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 22 sierpnia 1944 r. żołnierze niemieccy zamordowali dwóch mężczyzn i pięć kobiet zamieszkujących dom przy ul. Kieleckiej 29A. 8. Tablica wolnostojąca, ul. Klarysewska 55; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 30 września 1944 hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Po upadku Sadyby spieszeni żołnierze Luftwaffe zamordowali w tym miejscu ok Polaków (mężczyzn,

2 kobiety i dzieci). Podana na tablicy data jest błędna. W rzeczywistości egzekucja miała bowiem miejsce 2 września 1944 r. 9. Tablica na ścianie budynku, ul. Antoniego Madalińskiego 39/43; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W dniu 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali przy ul. Antoniego Madalińskiego pod nr. 19/21 20 osób pod nr osób i w dniu 21 sierpnia pod nr. 39/43 30 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionych przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 2 sierpnia 1944 r. żołnierze Waffen-SS przysłani z koszar Stauferkaserne przy ul. Rakowieckiej rozstrzelali kilkudziesięciu Polaków zamieszkujących domy przy ul. Antoniego Madalińskiego nr 18, 20, 19/21, 22, 23 i 25. W domu przy ul. Antoniego Madalińskiego 27 esesmani zamknęli 10 mężczyzn w małej stolarni, a następnie spalili ich żywcem. 21 sierpnia 1944 r. Niemcy zamordowali jeszcze ok. 30 mieszkańców domu przy ul. Antoniego Madalińskiego 39/ Tablica wolnostojąca, ul. Ludwika Nabielaka 18; napis: Cześć ich pamięci, a na leżącej poniżej płycie: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu 24 listopada 1943, 10 lipca 1944, 3 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 42 Polaków. W okresie rządów Franza Kutschery miała tu miejsce egzekucja uliczna, w której zginęło 10 więźniów Pawiaka (24 listopada 1943 r.). Z kolei w pierwszych dniach powstania warszawskiego na pobliskiej ul. Belwederskiej żołnierze niemieccy zastrzelili nieustaloną liczbę Polaków uciekających ze swoich domów (1-2 sierpnia 1944 r.). Na temat egzekucji z lipca 1944 r. brak bliższych informacji. 11. Tablica na ścianie budynku, al. Niepodległości 132/136; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 11 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali kilkanaście osób ludności cywilnej. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 11 sierpnia 1944 r., podczas wysiedlania mieszkańców tego domu, Niemcy rozstrzelali ok. 20 Polaków (w tym kilka kobiet). W gronie ofiar znalazły się m.in. dwie popularne w Warszawie nauczycielki: Jadwiga Jawurkówna i Jadwiga Kowalczykówna ( panny Jadwigi ). 12. Tablica na ścianie budynku, ul. Antoniego Edwarda Odyńca 55; napis: Miejsce walki Polaków o wolność ojczyzny. Tu powstańcy Warszawy w 1944 roku stawiali długotrwały opór okupantowi hitlerowskiemu. W walce zginęło wielu obrońców. Tablica upamiętnia zacięte walki toczone podczas powstania warszawskiego w obronie tzw. reduty Alkazar. Dwa niewykończone domy przy skrzyżowaniu ul. Antoniego Edwarda Odyńca i al. Niepodległości ( Alkazar I i Alkazar II ) były bronione przez żołnierzy kompanii O 1 pułku AK Baszta do 25 września 1944 r. 13. Tablica na ścianie budynku, ul. Olesińska 5; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu 4 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 70 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary jednej z największych zbrodni popełnionych przez Niemców na Mokotowie podczas powstania warszawskiego. 4 sierpnia 1944 r. niemieccy żandarmi przysłani z koszar znajdujących się przy pobliskiej ul. Dworkowej spędzili kilkuset Polaków do piwnic domów przy ul. Olesińskiej nr 5 i 7, a następnie wymordowali ich za pomocą granatów. Zginęło wówczas ok mężczyzn, kobiet i dzieci. 14. Tablica na ścianie budynku, ul. Orężna 23; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 83 osoby. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 2 sierpnia 1944 r. przy ul. Orężnej 25 żołnierze niemieccy zamordowali ok. 60 Polaków. Wśród ofiar znajdowały się kobiety, dzieci i starcy. 15. Tablica wolnostojąca, ul. Puławska 15 (pierwotnie tablica była wmurowana w ścianę nieistniejącej obecnie zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej; później w związku z przebiciem ul. Goworka i budową linii tramwajowej do Wilanowa budynek rozebrano, a pamiątkową tablicę przeniesiono na środek rozjazdu tramwajowego; na obecnym miejscu stoi od lat 70. XX w.); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 3 XII 1943 hitlerowcy rozstrzelali 100 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary jednej z największych egzekucji ulicznych dokonanych w okresie rządów Franza Kutschery. 3 grudnia 1943 r. na podwórzu spalonego domu przy ul. Puławskiej 21/23 oraz obok nieistniejącej już zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej 13 rozstrzelano 112 więźniów Pawiaka. W gronie ofiar znaleźli się m.in.: Stefan Bryła (profesor Politechniki Warszawskiej, poseł na Sejm RP), Stanisław Siezieniewski (aktor i reżyser teatrów wileńskich i łódzkich) i Henryk Trzonek (artysta muzyk, kierownik kwartetu smyczkowego Polskiego Radia). Zakładników rozstrzelano w odwecie za atak na niemieckie budy policyjne, przeprowadzony dzień wcześniej w tym miejscu przez żołnierzy Kedywu AK. Obok tablicy znajduje się m.in. krzyż oraz umieszczone za szybą niemieckie obwieszczenie. 16. Tablica na ścianie budynku, ul. Puławska 71; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu 3 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 108 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 3 sierpnia 1944 r. oddział niemieckiej żandarmerii przysłany z koszar znajdujących się przy pobliskiej ul. Dworkowej zamordował co najmniej 108 Polaków zamieszkujących kamienice przy ul. Puławskiej nr 69, 71 i 73/75 (mężczyzn, kobiety i dzieci). W gronie ofiar znalazło się m.in. troje członków rodziny Magierów, których upamiętnia wmurowana obok tablica. Ofiary tej masakry upamiętnia także trzecia tablica, znajdująca się na podwórzu domu. 17. Tablica wolnostojąca, ul. Puławska róg al. Wilanowskiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 27 osób ludności cywilnej. Tablica upamiętnia ofiary niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego. 2 sierpnia 1944 r. Niemcy przeprowadzili obławę na żołnierzy AK, którzy po rozbiciu swoich jednostek ukrywali się w rejonie Dworca Południowego. 13 schwytanych mężczyzn (w tym sześciu kolejarzy oraz dwóch powstańców) rozstrzelano w pobliżu skrzyżowania ul. Puławskiej z al. Wilanowską. 18. Tablica na ścianie budynku, ul. Rakowiecka 15/17; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. 3 sierpnia 1944 hitlerowcy

3 rozstrzelali przy ul. Rakowieckiej w domu pod nr osób, 4 sierpnia 1944 w domu pod nr osób i pod nr. 15/17 15 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. W dniach 3-4 sierpnia 1944 r. żołnierze Waffen-SS z koszar Stauferkaserne, wsparci przez spieszonych żołnierzy Luftwaffe z koszar przy ul. Puławskiej, przystąpili do pacyfikacji domów przy ul. Rakowieckiej i na sąsiednich ulicach. W domach przy ul. Rakowieckiej nr 5, 9 i 15 zamordowano wówczas co najmniej 30 Polaków. 19. Tablica na ścianie Collegium Bobolanum (od strony ul. św. Andrzeja Boboli), ul. Rakowiecka 61; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu 2 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali i spalili 40 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 2 sierpnia 1944 r. w podziemiach jezuickiego Domu Pisarzy żołnierze SS zamordowali blisko 40 osób, w tym 8 kapłanów i 8 braci Towarzystwa Jezusowego. Ofiary tej zbrodni upamiętnia także tablica innego typu, ustawiona przy ogrodzeniu od strony ul. Rakowieckiej. 20. Tablica wolnostojąca, ul. Rodzynkowa; napis: Miejsce walki Polaków o wolność ojczyzny. Tu we wrześniu 1944 roku stoczyli walkę żołnierze bohaterskiego desantu Pierwszej Armii WP spieszącego z pomocą powstańcom Warszawy. Tablica upamiętnia desant kompanii 2. pułku piechoty WP, przeprowadzony w tym miejscu 19 września 1944 r. Desant miał charakter dywersyjny, a jego celem było odwrócenie uwagi Niemców i tym samym odciążenie żołnierzy AK i 1. Armii WP walczących na przyczółku czerniakowskim. 21. Tablica na ścianie budynku, ul. Sandomierska 21; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 4 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 17 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 4 sierpnia 1944 r. żołnierze Waffen-SS z koszar Stauferkaserne, wsparci przez spieszonych żołnierzy Luftwaffe z koszar przy ul. Puławskiej, przystąpili do pacyfikacji domów stojących przy ul. Rakowieckiej i na sąsiednich ulicach. W kamienicy przy ul. Sandomierskiej 19/21 zastrzelono wówczas kilkunastu polskich cywilów. 22. Tablica na ścianie budynku, ul. Sandomierska 23; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 4 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 9 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 4 sierpnia 1944 r. żołnierze Waffen-SS z koszar Stauferkaserne, wsparci przez spieszonych żołnierzy Luftwaffe z koszar przy ul. Puławskiej, przystąpili do pacyfikacji domów przy ul. Rakowieckiej i na sąsiednich ulicach. W kamienicy przy ul. Sandomierskiej 23 zastrzelono wówczas ok. 9 polskich cywilów. W gronie ofiar znalazły się dwie ranne dziewczyny, które pozostawiono w podpalonym budynku, aby spłonęły żywcem. 23. Tablica na ścianie budynku, ul. Skolimowska 5; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu 5 sierpnia 1944 roku hitlerowcy rozstrzelali 100 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 5 sierpnia 1944 r. esesmani i policjanci przysłani z siedziby Gestapo w al. Szucha zamordowali ok. 100 Polaków zamieszkujących domy przy ul. Skolimowskiej nr 3 i 5 oraz około 80 mieszkańców pobliskiego domu przy ul. Puławskiej 11. W gronie ofiar znalazł się m.in. kapitan Leon Światopełk-Mirski ps. Leon dowódca III Rejonu w Obwodzie AK Mokotów. 24. Tablica na fragmencie muru (na tyłach ul. Dworkowej), ul. Bedřicha Smetany; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 hitlerowscy zbrodniarze rozstrzelali grupę małych dzieci w wieku od 5 do 10 lat. W 1965 r. mieszkanka Mokotowa poinformowała tygodnik Stolica, iż w czasie powstania warszawskiego była świadkiem jak niemieccy żandarmi rozstrzelali grupkę małych dzieci na tyłach ul. Dworkowej. Owa informacja nie znajduje jednak potwierdzenia w aktach GKBZH, ani w publikacjach poświęconych powstaniu na Mokotowie. Zdaniem niektórych badaczy tablicę należy więc traktować jako ogólny hołd dla dzieci Mokotowa, poległych i zamordowanych w czasie powstania warszawskiego. III. Ochota: 1. Tablica na murze, ul. Barska 4; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dnia 10 lutego 1944 hitlerowcy rozstrzelali 140 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej przez Niemców w odwecie za udany zamach na Franza Kutscherę. Nie wiadomo, ilu dokładnie Polaków zostało rozstrzelanych w tym miejscu, gdyż 10 lutego 1944 r. zbiorowe egzekucje miały także miejsce przy ul. Wolskiej 79/81 oraz w ruinach getta. Liczba ofiar podana na tablicy została zaczerpnięta z niemieckiego obwieszczenia i jest prawdopodobnie zaniżona. 2. Tablica na postumencie przy ścianie budynku, ul. Grójecka 22/24; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 5 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 40 Polaków. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez Niemców w trakcie rzezi Ochoty. 5 sierpnia 1944 r. oddział SS z koszar przy ul. Tarczyńskiej rozstrzelał w piwnicach tego domu ok. 40 Polaków. 3. Tablica na ścianie budynku (dziedziniec DS Bratniak ), ul. Grójecka 39; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w latach okupacji hitlerowcy dokonywali masowych egzekucji. W okresie okupacji Dom Akademicki przy pl. Narutowicza został przekształcony w koszary niemieckiej policji porządkowej. W jego podziemiach znajdował się tymczasowy areszt, w którym torturowano i mordowano mieszkańców stolicy (m.in. osoby zatrzymane w czasie masowych łapanek). Z kolei w pierwszych dniach powstania warszawskiego do piwnic gmachu spędzano mieszkańców okolicznych domów. Co najmniej 38 polskich mężczyzn zostało wówczas rozstrzelanych na dziedzińcu koszar. 4. Tablica na ścianie budynku, ul. Grójecka 47/51; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 9 listopada 1943 hitlerowcy rozstrzelali 40 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Liczba ofiar, o której informuje napis na tablicy, jest błędna, gdyż obejmuje wszystkich zakładników straconych tego dnia w różnych punktach miasta. W rzeczywistości u zbiegu ulic Wawelskiej i Grójeckiej rozstrzelano ok. 20 Polaków.

4 5. Tablica na fragmencie muru, ul. Grójecka 95; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu i wrześniu 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali kilkuset Polaków. Tablica znajduje się na terenie przedwojennego targowiska warzywnego Zieleniak (obecnie Targowisko Banacha). W czasie powstania warszawskiego funkcjonował tam punkt zborny dla wypędzanej ludności Ochoty, na terenie którego żołnierze brygady RONA dopuszczali się masowych mordów i gwałtów. W sierpniu i wrześniu 1944 r. przez targowisko przeszło ok mieszkańców Ochoty i pozostałych dzielnic Warszawy. Liczba śmiertelnych ofiar Zieleniaka oceniana jest na około 1000 (z czego co najmniej 300 osób zostało zamordowanych przez ronowców). 6. Tablica na ścianie budynku, ul. Józefa Mianowskiego 15; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 11 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali wielu Polaków. Tablica upamiętnia ofiary masowej egzekucji z okresu powstania warszawskiego. Po upadku ostatniego powstańczego bastionu na Ochocie (tzw. Reduta Wawelska ) żołnierze brygady RONA zamordowali w tym rejonie ponad 80 osób rannych powstańców oraz cywilów podejrzewanych o udział w powstaniu. Jedną z ofiar był ks. Jan Salamucha (kapelan Obwodu AK Ochota ). 7. Tablica na fasadzie kamienicy, al. Niepodległości 221; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym domu w dniu 7. VIII 1944 hitlerowcy zamordowali około 50 osób mieszkańców tego bloku. Wśród zamordowanych było wiele dzieci. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez żołnierzy brygady RONA w trakcie rzezi Ochoty. 7 sierpnia 1944 r. ronowcy zastrzelili ok. 53 mieszkańców domu przy al. Niepodległości 217/223. W gronie zamordowanych znalazło się wiele kobiet i dzieci. 8. Tablica na ścianie budynku, ul. Nowogrodzka 78; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 12 sierpnia 1944 zginęło z rąk oprawców hitlerowskich 67 osób. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez Niemców w trakcie rzezi Ochoty. 12 sierpnia 1944 r. oddział SS z koszar przy ul. Tarczyńskiej rozstrzelał w tym miejscu 67 Polaków mieszkańców okolicznych domów oraz pracowników Miejskiego Instytutu Higieny (w tym dyrektora Instytutu, Aleksandra Ławrynowicza). 9. Tablica na fragmencie muru, ul. Tarczyńska 17 róg ul. Dalekiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 3 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 17 Polaków. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez Niemców w trakcie rzezi Ochoty. 3 sierpnia 1944 r. oddział SS z koszar przy ul. Tarczyńskiej rozstrzelał w tym miejscu 17 Polaków. 10. Tablica na ścianie budynku, ul. Wawelska 15; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków walczących o wolność. Tu dn. 5.VIII. i 19.VIII.1944 hitlerowcy rozstrzelali kilkudziesięciu Polaków. Tablica upamiętnia ofiary jednej z największych zbrodni popełnionych w trakcie rzezi Ochoty. W dniach 5-6 sierpnia 1944 r. żołnierze brygady RONA spacyfikowali Instytut Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie, dokonując przy tym licznych mordów, grabieży i gwałtów. 19 sierpnia 1944 r. ocalałych pacjentów i personel wypędzono do obozu przejściowego na Zieleniaku, gdzie ok. 50 chorych zostało rozstrzelanych przez ronowców. Likwidacja Instytutu Radowego przyniosła łącznie co najmniej 80 ofiar. 11. Tablica na ścianie budynku, ul. Wawelska 66/74; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 5 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 20 Polaków. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez żołnierzy brygady RONA w trakcie rzezi Ochoty. 5 sierpnia 1944 r. ronowcy spędzili ok polskich cywilów do piwnicy willi przy ul. Józefa Korzeniowskiego 4, po czym zamordowali ich przy użyciu granatów i broni maszynowej. IV. Praga-Południe: 1. Tablica wolnostojąca (nieopodal mostu księcia Józefa Poniatowskiego), ul. Wał Miedzeszyński; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 23 X 1943 hitlerowcy rozstrzelali 20 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. 23 października 1943 r. Niemcy rozstrzelali w tym miejscu 20 polskich zakładników. V. Praga-Północ: 1. Tablica na murze przy bramie posesji, ul. Świętych Cyryla i Metodego 4; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 1 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 17 osób. Tablica upamiętnia 17 cywilów zamordowanych przez Niemców w pierwszym dniu powstania warszawskiego. W gronie ofiar znajdowali się Polacy, Białorusini, Rosjanie i Ukraińcy, których wyciągnięto z pobliskiego schronu, a następnie rozstrzelano na tyłach cerkwi św. Marii Magdaleny. 2. Tablica na fragmencie muru (od strony ul. Kępnej), ul. Jagiellońska 5A; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 12 listopada 1943 hitlerowcy dokonali egzekucji na 60 więźniach z Pawiaka. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Liczba ofiar, o której informuje napis na tablicy, jest błędna, gdyż obejmuje wszystkich zakładników straconych tego dnia w różnych punktach miasta. Przy ul. Kępnej rozstrzelano prawdopodobnie ok. 30 więźniów Pawiaka. 3. Tablica wolnostojąca, ul. Stanisława Ignacego Witkiewicza 10; napis: Miejsce uświęcone męczeńską krwią Polaków poległych za ojczyznę. W dniu 1.VIII.1944 r. na tym miejscu hitlerowcy zastrzelili 13 partyzantów przygotowanych do akcji. Tablica upamiętnia miejsce walki, a następnie egzekucji grupy powstańców warszawskich (1 sierpnia 1944 r.). VI. Rembertów: 1. Tablica wolnostojąca, ul. Markietanki róg ul. Cyrulików; napis: Cześć ich pamięci. Tu w 1943 roku hitlerowcy dokonali mordu na 200 Żydach. Tablica upamiętnia ofiary likwidacji tzw. getta szczątkowego w Rembertowie. Pierwszy etap likwidacji rembertowskiej dzielnicy żydowskiej miał miejsce 20 sierpnia 1942 r. Większość mieszkańców getta Niemcy pognali wówczas pieszo na stację kolejową w Falenicy, a następnie wywieźli do obozu zagłady w Treblince (kilkadziesiąt ofiar, które zastrzelono po drodze w czasie próby ucieczki

5 upamiętnia tablica na rogu ulic Kajki i VIII Poprzecznej w Wawrze). Kilkuset Żydów niezdolnych do marszu wywieziono natomiast do pobliskiego lasu i tam rozstrzelano (zostali upamiętnieni inną tablicą projektu Karola Tchorka, ustawioną nieopodal wiaduktu przy ul. Okuniewskiej w Wesołej). Niespełna trzy miesiące później w Rembertowie utworzono tzw. getto szczątkowe, gdzie uwięziono około 200 żydowskich mężczyzn. W czerwcu 1943 r. wszyscy oni zostali rozstrzelani przez Niemców na terenie działek za dzisiejszą ul. Markietanki. VII. Śródmieście: 1. Tablica wolnostojąca, ul. Agrykola róg al. Ujazdowskich; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 29 września 1944 hitlerowcy rozstrzelali 32 Polaków. W źródłach historycznych brak wzmianek na temat egzekucji dokonanej w tym miejscu 29 września 1944 r. Prawdopodobnie dwa dni wcześniej w tej okolicy zginęły jednak co najmniej 32 osoby, które utonęły w kanałach podczas próby ewakuacji z Mokotowa do Śródmieścia. 2. Tablica na frontonie kościoła pw. św. Jana Bożego, ul. Bonifraterska 12; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu dnia 30 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali chorych, lekarzy i pielęgniarki ze Szpitala Bonifratrów około 300 osób. Opisana na tablicy masakra nie znajduje potwierdzenia w źródłach historycznych. Faktem jest jednak, że między 1 a 26 sierpnia 1944 r. Szpital św. Jana Bożego był intensywnie ostrzeliwany i bombardowany przez niemiecką artylerię i lotnictwo (mimo widocznych znaków Czerwonego Krzyża). Na skutek nalotów i ostrzału artyleryjskiego zginęło ok. 300 osób (ranni, chorzy psychicznie, członkowie personelu). 3. Tablica na ścianie budynku (od strony al. Jerozolimskich), ul. Bracka 16; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 90 osób ludności cywilnej. Podczas walk prowadzonych w tym rejonie w pierwszych dniach powstania warszawskiego (3-4 sierpnia 1944 r.) oddziały niemieckie nagminnie wykorzystywały polskich cywilów w charakterze żywych tarcz oraz mordowały mieszkańców okolicznych domów. Mogło wówczas zginąć nawet do 200 Polaków. 4. Tablica na bocznej ścianie budynku, ul. Czerniakowska 141; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu dnia 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 13 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 2 sierpnia 1944 r. żołnierze niemieccy podpalili znajdujący się w tym miejscu dom mieszkalny oraz przyległą szopę, w której znajdowała się ziemianka służąca za prowizoryczny schron. W płomieniach lub od niemieckich kul zginęło 14 osób. Pierwotnie na tablicy wykuto liczbę 113, a później w celu zatarcia błędu zacementowano pierwszą jedynkę. 5. Tablica wolnostojąca, pl. Defilad (nieopodal skrzyżowania ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 2 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 40 osób. Tablica upamiętnia ofiary masakry dokonanej na podwórzu nieistniejącej obecnie kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 111. W pierwszych dniach powstania warszawskiego (2 lub 3 sierpnia 1944 r.) załoga niemieckiego samochodu pancernego rozstrzelała w pobliżu gospody Pod Światełkami ok mieszkańców kamienic przy ul. Marszałkowskiej nr 109, 111 i 113. Tablicę ustawiono w pewnym oddaleniu od rzeczywistego miejsca egzekucji (kamienica nr 111 znajdowała się na odcinku Marszałkowskiej pomiędzy ulicami Chmielną i Złotą). 6. Tablica na frontowej ścianie pałacu Raczyńskich, ul. Długa 7; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W dniu 1 września 1944 r. w szpitalu powstańczym hitlerowcy zamordowali około 430 osób. Tablica upamiętnia pacjentów i personel Centralnego Powstańczego Szpitala Chirurgicznego nr 1 (największego powstańczego szpitala na Starówce) wymordowanych przez Niemców po upadku dzielnicy. Ofiarą masakry padło ok. 430 osób (według innych źródeł liczba ofiar była mniejsza). Podana na tablicy data jest błędna, gdyż w rzeczywistości do masakry powstańczych szpitali na Starym Mieście doszło 2 września 1944 r. 7. Tablica na ścianie katedry polowej WP, ul. Długa 13/15; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 20 VIII 1944 zginęło 120 rannych i personel szpitala AK zburzonego przez hitlerowskie lotnictwo pomimo specjalnego znaku Czerwonego Krzyża, a poniżej: W tym miejscu w czasie powstania warszawskiego mieściła się kwatera dowództwa oraz szpital bat. «Gozdawa» (pierwotnie napis zawierał jedynie nieprawdziwą informację, że w szpitalu powstańczym Niemcy wymordowali i spalili 120 rannych. Błąd ten został skorygowany w 1991 r.; zdanie dotyczące batalionu Gozdawa dodano natomiast w 1998 r.). Tablica upamiętnia polski szpital polowy zorganizowany w czasie powstania warszawskiego w gmachu katedry polowej WP. 20 sierpnia 1944 r. szpital został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo (mimo iż był wyraźnie oznaczony flagami Czerwonego Krzyża). Zginęło wówczas ok rannych oraz ok. 60 członków personelu (w tym 11 sanitariuszek). 8. Tablica wolnostojąca, ul. Długa 46 róg ul. Bohaterów Getta; napis: Miejsce walki Polaków o wolność ojczyzny. W tym miejscu 31 sierpnia 1944 hitlerowskie lotnictwo rozbiło bohaterską redutę powstańczą. Tablica upamiętnia rozbicie przez lotnictwo niemieckie powstańczej reduty w Pasażu Simonsa, bronionej przez żołnierzy batalionu AK Chrobry I (31 sierpnia 1944 r.). Ofiary tego nalotu upamiętnia jeszcze jedna tablica projektu Karola Tchorka, wmurowana w ścianę pobliskiego bloku mieszkalnego przy al. Solidarności Tablica wolnostojąca, ul. Dobra 96 róg Mariensztatu; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 3 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali około 20 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 2 lub 3 sierpnia 1944 r. pod parkanem przy ul. Dobrej 96 rozstrzelano grupę polskich cywilów. Liczba ofiar egzekucji jest obliczana na ok Tablica na ścianie gmachu Zespołu Szkół nr 69 (od strony ul. Dobrej), ul. Drewniana 8; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 27 września 1944 w powstańczym szpitalu hitlerowcy zastrzelili 22

6 Polaków. Tablica upamiętnia pacjentów i personel powstańczego szpitala, wymordowanych przez Niemców po upadku Powiśla. 27 września 1944 r. kryminaliści z pułku Dirlewangera zastrzelili w tym budynku 22 rannych oraz trzy opiekujące się nimi kobiety (dwie sanitariuszki i matkę jednego z pacjentów). W gronie ofiar znaleźli się m.in. dwaj wyżsi oficerowie Zgrupowania Radosław mjr Wacław Janaszek ps. Bolek oraz kpt. Mieczysław Kurkowski ps. Sawa. 11. Tablica na ścianie gmachu XVII LO, ul. Elektoralna 5/7; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 hitlerowcy rozstrzelali około 130 Polaków. Tablica upamiętnia polskich cywilów zamordowanych przez Niemców w ostatniej fazie rzezi Woli. Rejon ul. Elektoralnej został opanowany przez oddziały niemieckie w dniu 7 sierpnia 1944 r. Doszło tam wówczas do szeregu mordów na ludności cywilnej. 12. Tablica na murze przed posesją, ul. Emilii Plater 15; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 1 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 9 Polaków. 1 sierpnia 1944 r., na ok. 45 minut przed Godziną W, Niemcy dokonali niespodziewanego najścia na Składnicę Meldunkową K-2 Obwodu AK Obroża, mieszczącą się w fabryce dźwigów Groniowskiego przy ul. Emilii Plater 10. Doszło do strzelaniny, w trakcie której w ręce Niemców wpadli ppor. Stanisław Chyczewski ps. Zbyszek (dowódca składnicy) oraz por. Bolesław Lessman ps. Lasota (oficer łączności). Obu oficerów wyprowadzono na ulicę, gdzie wraz z sześcioma przypadkowo schwytanymi polskimi mężczyznami zostali rozstrzelani. Następnego dnia ciała zamordowanych pogrzebano na podwórzu kamienicy przy ul. Emilii Plater Tablica na ścianie budynku, ul. Jasna 12; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu dnia 18 sierpnia 1944 r. hitlerowcy spalili 46 powstańców. Prawdopodobnie tablica znalazła się w tym miejscu na skutek pomyłki. Ulica Jasna pozostawała bowiem w polskich rękach do końca powstania warszawskiego, a w źródłach historycznych brak informacji na temat upamiętnionej tą tablicą masakry. Niektóre publikacje sugerują, iż tablica upamiętnia osoby zabite podczas niemieckiego nalotu lotniczego jednak ta informacja również nie znajduje potwierdzenia w źródłach historycznych. 14. Tablica na fragmencie muru przed hotelem Novotel, al. Jerozolimskie 37; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 28 stycznia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 102 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Liczba rozstrzelanych, o której informuje napis na tablicy, została zaczerpnięta z niemieckiego obwieszczenia. Prawdopodobnie w tym miejscu zamordowano jednak ok więźniów Pawiaka, a pozostałych zakładników stracono w ruinach getta. 15. Tablica na bocznej ścianie pałacu Raczyńskich, ul. Jana Kilińskiego róg ul. Długiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 24 stycznia 1944 w egzekucji ulicznej hitlerowcy rozstrzelali 50 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Być może jednym z rozstrzelanych w tym miejscu zakładników był Tytus Czaki. 16. Tablica wolnostojąca, ul. Kościelna róg Przyrynku; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 29 sierpnia 1944 hitlerowcy dokonali mordu na ludności cywilnej. Tablica upamiętnia staruszki z zakładu opiekuńczego ss. Szarytek przy ul. Przyrynek, zamordowane przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Osiemnaście najbardziej zniedołężniałych pensjonariuszek zamordowano na terenie przytułku, kilkanaście innych w gmachu pobliskiego kościoła Nawiedzenia NMP. 17. Tablica na ścianie pod Mostem Westchnień, ul. Kozia 3/5; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 10.VIII.1944 hitlerowcy rozstrzelali stu kilkunastu Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 10 sierpnia 1944 r. na terenie Hotelu de Saxe przy ul. Koziej żołnierze niemieccy zamordowali ok polskich mężczyzn (mieszkańców okolicznych domów). 18. Tablica na ścianie budynku Caritasu Archidiecezji Warszawskiej, ul. Krakowskie Przedmieście 62; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 20 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 15 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego. W okolicach 20 sierpnia 1944 r. Niemcy rozstrzelali w tym miejscu ok. 15 polskich cywilów, a także zamordowali nieznaną liczbę rannych leżących w kaplicy Towarzystwa Dobroczynności ss. Szarytek. 19. Tablica na ścianie budynku (przy wejściu do Centralnej Biblioteki Rolniczej), ul. Krakowskie Przedmieście 66; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu dnia 10 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 7 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 10 lub 11 sierpnia 1944 r., podczas wysiedlania ludności okolicznych domów, żołnierze niemieccy rozstrzelali w tym miejscu ośmiu zidentyfikowanych z imienia i nazwiska polskich mężczyzn. 20. Tablica na ścianie gmachu Państwowego Muzeum Etnograficznego, ul. Kredytowa 1; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 r. poległo w bohaterskiej walce z hitlerowcami 15 żołnierzy powstania warszawskiego. Tablica upamiętnia walki toczone przez żołnierzy AK w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. Podczas szturmów na gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, w którym mieściła się siedziba niemieckiego Arbeitsamtu, poległo kilku powstańców. 21. Tablica na ścianie budynku, ul. Marszałkowska 27/35; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali około 200 Polaków. W pierwszych dniach powstania warszawskiego Niemcy masowo mordowali mieszkańców domów przy ul. Marszałkowskiej na odcinku od pl. Unii Lubelskiej po pl. Zbawiciela. Największe egzekucje miały miejsce w rejonie apteki Anca przy ul. Marszałkowskiej 21 róg Oleandrów, gdzie w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. rozstrzelano i spalono co najmniej 100 Polaków. Po 5 sierpnia 1944 r. masowe egzekucje były również przeprowadzane w rejonie dzisiejszego gmachu przy ul. Marszałkowskiej 27/35. Rozstrzelano tam m.in. pewną liczbę harcerzy.

7 22. Tablica na ścianie budynku ul. Marszałkowska 136 róg ul. Świętokrzyskiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 1 sierpnia 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 40 osób ludności cywilnej. Według niektórych źródeł w pierwszym dniu powstania warszawskiego Niemcy mieli rozstrzelać na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej ok. 40 polskich cywilów. Opracowania poświęcone miejscom pamięci narodowej w Warszawie oraz zbrodniom popełnionym przez Niemców w okresie powstania nie potwierdzają jednak tej informacji. 23. Tablica na ścianie zachodniej Hali Mirowskiej, pl. Mirowski 1; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. 7 i 8 sierpnia 1944 w Halach Mirowskich hitlerowcy rozstrzelali 510 Polaków. Tablica upamiętnia mieszkańców Woli i Śródmieścia Północnego masowo rozstrzeliwanych w tym miejscu w ostatniej fazie rzezi Woli. W dniach 7-8 sierpnia 1944 r. Niemcy zamordowali na terenie Hal Mirowskich ok. 580 polskich cywilów. Kolejne 110 osób rozstrzelano w bezpośrednim sąsiedztwie hal. 24. Tablica na moście księcia Józefa Poniatowskiego, na filarze wiaduktu przy Wybrzeżu Kościuszkowskim; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w 1944 roku w okresie powstania hitlerowcy rozstrzeliwali patriotów polskich w tym 15 żołnierzy z plutonów kompanii 3 Zgrupowania III «Konrad» Armii Krajowej (do lat 70. XX. tablica znajdowała się przy Wybrzeżu Kościuszkowskim, z kolei w latach 70. i 80. XX w. była zawieszona na filarze wiaduktu od strony ul. Solec; ponadto w okresie PRL napis był sformułowany bardzo oględnie i nie wskazywał, że ofiarami egzekucji byli żołnierze Armii Krajowej). Tablica upamiętnia ofiary niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego. 3 sierpnia 1944 r. pod wiaduktem mostu księcia Józefa Poniatowskiego żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali 19 żołnierzy III Zgrupowania AK Konrad, wziętych do niewoli w domu przy al. 3 Maja nr Tablica na ścianie budynku, ul. Niecała 8; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 8 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 20 osób cywilnych. Tablica upamiętnia ofiary niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego. 8 sierpnia 1944 r., podczas wysiedlania mieszkańców okolicznych domów, żołnierze niemieccy zastrzelili w tym miejscu ok. 20 polskich cywilów. 26. Tablica wolnostojąca, al. Niepodległości 208 (przed gmachem GUS); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w lipcu i sierpniu 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali około 30 osób ludności cywilnej. W źródłach historycznych brak informacji na temat upamiętnionych tą tablicą wydarzeń. 27. Tablica na bocznej ścianie budynku, al. Niepodległości 210 (od strony al. Armii Ludowej); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 7 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 56 Polaków. W źródłach historycznych brak informacji na temat upamiętnionych tą tablicą wydarzeń. 28. Tablica na ścianie budynku, ul. Nowogrodzka 45; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 18 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 18 pracowników poczty. W okresie powstania warszawskiego Niemcy przeprowadzili w tym miejscu kilka egzekucji. Jedną z nich była upamiętniona tablicą egzekucja 18 pocztowców w dniu 18 sierpnia 1944 r. 29. Tablica na ścianie kamienicy Bentkowskiego, ul. Nowy Świat 49; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 12.XI.1943 hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. 12 listopada 1943 r. w pobliżu kamienicy przy ul. Nowy Świat 49 (naprzeciwko hotelu Savoy ) rozstrzelano ok. 20 więźniów Pawiaka. 30. Tablica na ścianie kamienicy Zrazowskiego, ul. Nowy Świat 64; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 2.XII.1943 hitlerowcy rozstrzelali 34 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Niemieckie obwieszczenie wymieniało nazwiska 34 rozstrzelanych, ale z informacji przekazanych przez konspiracyjną komórkę na Pawiaku wynikało, że 2 grudnia 1943 r. wywieziono na śmierć ok. 50 więźniów. W gronie ofiar znaleźli się m.in. dwaj artyści malarze Janusz Zoller i Stanisław Haykowski. 31. Tablica wolnostojąca, ul. Nowy Zjazd 1; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w sierpniu 1944 r. hitlerowcy rozstrzelali 15 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Między 3 a 5 sierpnia 1944 r. w pobliżu tzw. Domu Schichta żołnierze niemieccy rozstrzelali ok. 15 polskich mężczyzn przyprowadzonych z tzw. Domu Profesorów przy ul. Nowy Zjazd 5. W gronie ofiar znaleźli się m.in. profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego: Józef Rafacz, Wacław Roszkowski, Andrzej Tretiak i Eugeniusz Wajgiel. 32. Tablica wolnostojąca w Ogrodzie Saskim (w pobliżu pałacu Błękitnego); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Teren bohaterskich walk obrońców warszawy 1939 r. i masowych egzekucji w latach W czasie oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 r. rejon Ogrodu Saskiego był ostrzeliwany przez niemiecką artylerię i bombardowany przez lotnictwo (spłonął wówczas budynek Teatru Letniego). Na terenie ogrodu znajdowało się stanowisko polskiej artylerii. Z kolei w czasie powstania warszawskiego na terenie parku miały miejsce liczne egzekucje (rozstrzelano tam m.in. blisko 30 chłopców i wychowawców z Zakładu Poprawczego księży Michalitów w Strudze). Ponadto Niemcy formowali w Ogrodzie Saskim żywe tarcze złożone z polskiej ludności cywilnej, które pędzili następnie w kierunku powstańczych barykad. 33. Tablica wolnostojąca w Parku Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. (u podnóża skarpy wiślanej, w pobliżu budynków Sejmu RP); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w latach hitlerowcy dokonali szeregu tajnych egzekucji na patriotach polskich. W pierwszych latach okupacji tzw. ogrody sejmowe na stokach skarpy wiślanej były miejscem potajemnych egzekucji. Rozstrzeliwano tam m.in. przedstawicieli polskiej inteligencji oraz osoby podejrzewane o związki z ruchem oporu. Między październikiem 1939 r. a kwietniem 1940 r. niemieccy policjanci zamordowali w ogrodach sejmowych od kilkuset do tysiąca osób. Kilkadziesiąt osób zostało tam również rozstrzelanych w okresie powstania warszawskiego.

8 34. Tablica na ścianie budynku, ul. Podwale 25; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 2 września 1944 hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków. Tablica upamiętnia pacjentów powstańczego szpitala Pod Krzywą Latarnią, wymordowanych przez Niemców po upadku Starówki. 2 września 1944 r. w szpitalu zastrzelono lub spalono żywcem ponad 70 rannych. 35. Tablica wolnostojąca, ul. Przechodnia róg ul. Ptasiej; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 6 sierpnia 1944 r. hitlerowcy zamordowali ponad 100 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. 6 sierpnia 1944 r., w drugim dniu rzezi Woli, w rejonie ul. Przechodniej zostało rozstrzelanych około 100 polskich cywilów. 36. Tablica na ścianie kamienicy, ul. Senatorska 6; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 15.II.1944 hitlerowcy rozstrzelali kilkudziesięciu Polaków. Tablica upamiętnia ofiary ostatniej egzekucji ulicznej przeprowadzonej przez Niemców w stolicy przed wybuchem powstania warszawskiego. 15 lutego 1944 r. w pobliżu skrzyżowania ul. Senatorskiej z ul. Miodową rozstrzelano ok. 40 więźniów Pawiaka. 37. Tablica na ścianie budynku, ul. Senatorska 29/31; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 8 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 15 osób. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego (7 lub 8 sierpnia 1944 r.). W trakcie wysiedlania mieszkańców okolicznych domów żołnierze niemieccy zastrzelili pod Galerią Luxenburga co najmniej 10 Polaków. Prawdopodobnie jedną z ofiar był ks. Stanisław Trzeciak proboszcz parafii pw. św. Antoniego z Padwy. 38. Tablica na ścianie kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego, ul. Senatorska 33 (od strony Ogrodu Saskiego); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W tym miejscu hitlerowcy rozstrzelali dnia 3 sierpnia 1944 r. 80 osób dnia 15 sierpnia 1944 r. 70 osób. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji przeprowadzanych przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. W pierwszej dekadzie sierpnia 1944 r. na terenie kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego masowo rozstrzeliwano polskich cywilów. Między 8 a 10 sierpnia 1944 r. miały tam miejsce co najmniej trzy zbiorowe egzekucje, w których zginęło ponad 110 Polaków. Napis na tablicy zawiera liczne błędy (Niemcy wkroczyli na ten teren dopiero 7 sierpnia 1944 r.). 39. Tablica na bocznej ścianie budynku Domu Bankowego Wilhelma landara, ul. Senatorska 38; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 7 i 14 sierpnia 1944 hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców w czasie powstania warszawskiego. Na terenie Szpitala Maltańskiego kryminaliści z pułku Dirlewangera zamordowali w dwóch egzekucjach ok. 30 Polaków (7 i 14 sierpnia 1944 r.). 40. Tablica wolnostojąca (pod wiaduktem), ul. Zygmunta Słomińskiego róg ul. Alka Dawidowskiego; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 20-X-1943 r. hitlerowcy rozstrzelali 20 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. 20 października 1943r. przy wiadukcie w pobliżu Dworca Gdańskiego Niemcy rozstrzelali 20 polskich zakładników. 41. Tablica wolnostojąca (na skraju parku, nieopodal pomnika Chwała Saperom, ul. Solec 41; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 18 września 1944 r. w szpitalu powstańczym hitlerowcy rozstrzelali 60 rannych Polaków. Tablica upamiętnia ofiary zbrodni popełnionej przez Niemców podczas walk na Powiślu Czerniakowskim. 18 września 1944 r. Niemcy podpalili powstańczy szpital urządzony w domu przy ul. Solec 41. W płomieniach lub od niemieckich kul zginęło ok. 60 rannych oraz kilka sanitariuszek. 42. Tablica na fragmencie muru, ul. Solec 63; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu 30 września 1943 hitlerowcy rozstrzelali 34 więźniów Pawiaka. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. Podana na tablicy data egzekucji jest błędna. W rzeczywistości kilkudziesięciu więźniów Pawiaka rozstrzelano tam 30 listopada 1943 r. 43. Tablica na ścianie bloku mieszkalnego (od strony ul. Długiej), al. Solidarności 66; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 31 sierpnia 1944 bomba lotnicza zabiła 200 uczestników powstania. Tablica upamiętnia ofiary nalotu przeprowadzonego przez lotnictwo niemieckie na powstańczą redutę w ówczesnym Pasażu Simonsa (31 sierpnia 1944 r.). Pod gruzami zburzonego gmachu zginęło ok. 300 osób w większości żołnierze batalionu AK Chrobry I (w tym ranni z batalionowego punktu opatrunkowego). Ofiary tego nalotu upamiętnia jeszcze jedna tablica projektu Karola Tchorka, wolnostojąca na pobliskim zbiegu ul. Długiej z ul. Bohaterów Getta. 44. Tablica na fragmencie muru, al. Solidarności 83/89; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 26.X.1943 r. hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. 26 października 1943 r. przy zbiegu ówczesnej ul. Leszno (dziś al. Solidarności ) z nieistniejącą obecnie ul. Rymarską rozstrzelano ok. 30 polskich zakładników. 45. Tablica na fragmencie muru, al. Solidarności 83/89; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu dn. 11.XII 1943 r. hitlerowcy rozstrzelali 40 Polaków. Tablica upamiętnia ofiary egzekucji ulicznej dokonanej w okresie rządów Franza Kutschery. 11 grudnia 1943 r. pod domem nr 5 przy ówczesnej ul. Leszno rozstrzelano 27 więźniów Pawiaka. 46. Tablica na staromiejskich murach obronnych (na murze wewnętrznym, nieopodal ul. Wąski Dunaj); napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. Tu w dniu 2 września 1944 hitlerowcy rozstrzelali 30 osób. Tablica upamiętnia pacjentów powstańczych szpitali, wziętych do niewoli i rozstrzelanych przez Niemców po upadku Starego Miasta (2 września 1944 r.). W rejonie Międzymurze ul. Wąski Dunaj zamordowano wówczas co najmniej 70 osób. 47. Tablica na ścianie gmachu Ministerstwa Edukacji Narodowej, al. Jana Chrystiana Szucha 25; napis: Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność ojczyzny. W podziemiach tego gmachu zamienionego w latach 1939