VOL. 26, NO 8 (296) AUGUST/SIERPIEŃ 2018

Transkrypt

1 P POLISH a n o r a m a Niezalezny magazyn kulturalny Independent Cultural Magazine POLSKA VOL. 26, NO 8 (296) AUGUST/SIERPIEŃ 2018 Front yard in bloom - nominated for enriching our vibrant community in Edmonton Fot. Witek Stepczynski

2 2 August / Sierpień 2018 KAWIARENKA PRZY KOMINKU KOMUNIKAT Biblioteka Parafialna im. świętego Jana Pawła II mieści się w dolnej sali kościoła Różańca Św. ( Str. Edmonton) Czynna w każdą środę od 18:00 do 20:00 oraz w każdą niedziele od 10:00 do 14:00 Posiadamu najnowsze wydania książkowe, CD, DVD, MP3 w następujących działach: religijnym, poświęcony JPII, dział dla dzieci, rozrywkowy oraz historyczny. Mamy też sekcje anglo- jezyczną. Towarzystwo Polsko Kanadyjskie ponownie organizuje popularne spotkania przy kawie w sali kominkowej (Kingsway Room) w Domu Polskim w Edmonton ( Street) w czwartki wieczorem (od godziny 18:00) 13 i 27 września. Poczęstunek z kawą oraz ładna muzyka umili te towarzyskie spotkania w gronie znajomych i przyjaciół. Podczas tych spotkań będzie okazja do nabycia biletów, aby móc podziwiać niezwykle utalentowanego piosenkarza Jacka Silskiego. Występy Śląskiego Słowika, który specjalnie przyleci z Polski do Edmonton odbędą się w Domu Polskim w sobotę 17 listopada - Romantyczny Wieczór natomiast w niedzielę 18 listopada - piękny wielogodzinny koncert piosenek. Do wspólnego spędzenia czasu w przyjemnej atmosferze serdecznie zaprasza Zarząd TPK GIMNASTYKA DLA SENIORÓW WZNAWIA POWAKACYJNĄ DZIAŁALNOŚĆ. ZAJĘCIA ROZPOCZNĄ SIĘ DNIA 10 WRZEŚNIA O GODZINIE 10:00 W DOMU WETERANA W EDMONTON ( AVE.) BĘDĄ SIĘ ODBYWAĆ W KAŻDY PONIEDZIAŁEK O GODZINIE 10 (nie ma tylko zajęć w long weekend). ZAPRASZAMY KLUB SENIORA 2004 W EDMONTON

3 August / Sierpień Kasia Rudolf Realtor Century 21 Urban Realty Cell: , Office: Fax: St. Edmonton, AB T5G 2X3 ROMANTYCZNY WIECZÓR Towarzystwo Polsko Kanadyjskie zaprasza wszystkich do Domu Polskiego w Edmonton na romantyczny wieczór z JACKIEM SILSKIM ŚLĄSKIM SŁOWIKIEM, który odbędzie się w sobotę 17 listopada br. godzina 5 p.m. koktail godz. 6 pm kolacja godz. 8 pm Jacek Silski - występ znakomitego artysty po występie piosenkarza zabawa taneczna do późnej nocy DJ Bogdan Konikowski BILETY DO NABYCIA ZA $50 W PLACÓWKACH POLONIJNYCH Dodatkowych informacji udziela Maryla tel , mhasek@shaw.ca Towarzystwo Polsko Kanadyjskie zaprasza miłośników piosenek na wyjątkowo piękny KONCERT Jacka Silskiego Śląskiego Słowika który odbędzie się w Domu Polskim w Edmonton w niedzielę 18 listopda br. o godzinie 3 po południu. Bilety w cenie $30 do nabycia w placówkach polonijnych. Dodatkowych informacji udziela Maryla tel mhasek@shaw.ca

4 4 August / Sierpień 2018 EDMONTON HERITAGE FESTIVAL FESTIWAL DZIEDZICTWA KULTUROWEGO W tym roku od 4 do 6 sierpnia w Edmonton w parku im. Hawrelaka odbyły się liczne imprezy tego festiwalu, bardzo popularnego nie tylko w stolicy Alberty. W polskich pawilonach (obszernych namiotach) można było nabyć smaczne potrawy, ale również obejrzeć ciekawą wystawę o Polsce, a na ustawionej przed namiotami scenie podziwiać występy polonijnych zespołów folklorystycznych Łowicz i Polonez, Dzięki uprzejmości kierownictwa Kongresu Polonii Kanadyjskiej Okręg Alberta, które było odpowiedzialne za zorganizowanie polskiej ekspozycji, miała tam swoje stoisko także Panorama Polska. Były na nim dostępne egzemplarze najnowszego wydania tego polonijnego miesięcznika, oraz kolorowa plansza z licznymi ilustracjami i opisami najciekawszych regionów Polski, oraz mapami tematycznymi przedstawiającymi historię naszego kraju rodzinnego. Dziewczęta z zespołu Łowicz, które w polskim pawilonie serwowały smaczne potrawy, w tym również znakomite placki ziemniaczane Fot. Witek Stepczynski Polskie namioty w parku im. Hawrelaka Fot. Witek Stepczynski Redakcja Panoramy Polskiej zaproponowała ponadto udział w ciekawym konkursie, sponsorowanym przez firmę RR GALLERY & ART PRINTING. Poniżej są szczegóły dotyczące tego konkursu, na który nadal można nadsyłać eksponaty. Będzie można je niebawem oglądać na specjalnej wystawie urządzonej w bardzo obszernej nowej siedzibie galerii. Make new things out of old ones! Finding new uses for items can be satisfying. When you begin to look at everyday items in new ways endless possibilities come to light. Things that you used to think of as garbage suddenly become interesting and valuable items. Created by you items deliver or send to: RR GALLERY & ART PRINTING Str. Edmonton Tel: PODZIĘKOWANIE W imieniu Kongresu Polonii Kanadyjskiej w Albercie pragnę podziękować bardzo za pomoc wszystkim organizacjom polonijnym, koordynatorom i woluntariuszom, którzy brali udział w przygotowaniu oraz pracach podczas festiwalu. Państwa zaangażowanie i pomoc przyczyniły się do odniesionego w tym roku sukcesu. Polski pawilon zdobył nagrodę za estetykę i wygląd! Serdecznie dziękuję, Janusz J. Tomczak Prezes Kongresu Polonii Kanadyjskiej w Albercie

5 August / Sierpień Pielgrzymka do Skaro Pielgrzymi przed Grotą w Skaro Fot. Andy Rutkowski 14 sierpnia w wigilie Święta Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny odbyła się Jubileuszowa 100 pielgrzymka do Groty Matki Bożej z Lourdes w Skaro, które jest oddalone 80 kilometrów od Edmonton. Grota zbudowana przez Polskich osadników i kapłanów w 1918 roku znajduje się na terenie parafii Matki Bożej Dobrej Rady. Tysiące wiernych w tym znaczna ilość Polaków zgromadziła się w godzinach wieczornych przed Grotą. Prawie wszyscy księża z Archidiecezji Edmonton byli zajęci wysłuchując spowiedzi. Kolejki do zaimprowizowanych konfesjonałów były imponujące. Wokół odczuwalna była podniosła atmosfera pobożności na tym uświęconym skrawku ziemi wokół Groty. Uroczystej Mszy świętej przewodniczył Arcybiskup Richard Smith, który pod koniec odczytał akt ustanowienia Groty Matki Bożej z Lourdes w Skaro jako oficjalne Sanktuarium Maryjne w Archidiecezji Edmonton. Po zakończonej Mszy świętej Arcybiskup Smith wraz z księżmi, siostrami zakonnymi i nieprzebranym tłumem wiernych szedł w procesji ze Świętym Sakramentem. Droga procesji prowadziła wokół Groty a następnie na szczyt Groty, do stóp Krzyża, gdzie pielgrzymi zostawiali zapalone świece. Tysiące jaśniejących świec ustawionych na Grocie tworzyło jedną wielką łunę, która niewątpliwie widzialna była z Nieba. Nieustający śpiew i modlitwy pielgrzymów tworzyły atmosferę wielkiej radości w łączności ludu Bożego z Matką Bożą, która z ciałem i duchem została zabrana do Nieba, aby się za nami wstawiać do Ojca Przenajświętszego, Jego i Jej Syna Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego. RD Grota Matki Bożej w Skaro WARSZAWO MOJA Warszawo moja, tyś cała cmentarzem Chodzę po twych zgliszczach I jak chłopiec marzę Patrzę na ruiny, po bombach doły Z uczuć mnie obdarli Jestem prawie goły A Chrystus na krzyżu, zrzucony z ołtarza Mój ból mą mękę stukrotnie pomnaża A Chrystus na krzyżu w swej okrutej męce Tak ciebie Warszawo ukrzyżowali Niemcy Kiedy zmartrwychwstaniesz moja ulubienico Kiedy błyśniesz światłem w oknach Ożyjesz ulicą, Warszawo moja. Marian Janiszewski

6 6 August / Sierpień 2018 ZOFIA ZE SKÓRZEWSKICH PASZKOWSKA Nie wszyscy rodacy mieszkający w Edmonton wiedzą o tym, że wśród nich żyje pani Zofia Paszkowska z domu Skórzewska, która wraz ze swoim mężem inż. Maciejem Paszkowskim brała udział latem 1944 roku w Powstaniu Warszawskim wymierzonym przeciwko hitlerowcom, okupującym od 1939 roku Stolicę Polski. Po upadku powstania zostali wywiezieni do obozów jenieckich: Maciej do Niemiec, a Zofia do obozu jenieckiego w Oberlangen blisko granicy Holenderskiej. Będąc już na wolności oboje z mężem przyłączyli się do II Korpusu Polskiego Gen. Władysława Andersa stacjonującego we Włoszech. Pani Zofia która przyszła na świat w Warszawie kilka miesięcy po cudzie nad Wisłą (w 1920 roku), Od lewej: Karolina Maćkowiak, Zygmunt Zadora-Paszkowski, Zofia Paszkowska Fot. John Szumlas miała zaledwie 19 lat gdy hitlerowcy napadli na Polskę. W swoich wspomnieniach pisze - W Warszawie mieszkałam tuż przy wiadukcie mostu Poniatowskiego który zbudował znany profesor Politechniki Warszawskiej Wacław Paszkowski wielki specjalista od żelbetonu, który w 1918 roku objął tekę pierwszego Ministra Komunikacji. Nie wiedziałam że wiele lat potem zostanie moim teściem. Również nadmienia: Jako dziecko siedziałam koło Marszałka Józefa Piłsudskiego gdy złożył nam wizytę gdy byłam w szkole powszechnej. Jako młoda dziewczyna pod pseudonimem Ela wstąpiła do Armii Krajowej. Mąż Maciej też był w AK (nosił pseudonim Lwowiak ) i jako inżynier chemik pracował przy wytwarzaniu szczepionek przeciw tyfusowi, oraz granatów zapalających. Sporządzał również truciznę, którą zabijano wysokich rangą oficerów SS. Gdy wybuchło powstanie, Zofia brała udział w walkach na ulicy Szopena (ugrupowanie AK Radwan, baon Ruczaj ) w punkcie opatrunkowym Czerwonego Krzyża, a mąż (inwalida bez nogi) jako kapitan rezerwy tępił w gruzach Ukraińców walczących w mundurach hitlerowskich formacji SS. Po powstaniu Zofia i Maciej zostali wywiezieni do obozu w Ożarowie, a potem do Sandbostel, gdzie Zofia dostała jeniecki numer Następnie została przetransportowana do obozu żeńskiego Oberlangen blisko Holandii, z którego 18 kwietnia 1945 roku została uwolniona przez zwiadowców z Polskiej Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka. Będąc już na wolności rozpoczęła poszukiwania męża w jenieckich obozach. Odnalazła go w bardzo złym stanie zdrowia w Lubece. Po czym, przyłączyli się do Drugiego Korpusu gen. Władysława Andersa we Włoszech. Tam w szpitalu wojskowym w Trani- Bari urodził się ich syn Zygmunt. Wkrótce znaleźli się w Anglii, gdzie doszły do nich tragiczne wieści o tym, że wolnej Polski nie będzie. Zdecydowali się więc wyjechać do Argentyny wraz z tysiącami polskich żołnierzy i oficerów. Po 32 latach pobytu w Argentynie przeprowadzili się do syna do Edmonton. Mąż pani Zofii porucznik inżynier Maciej Paszkowski zmarł w 1993 roku i został pochowany na cmentarzu Northern Lights w stolicy Alberty. Pani Zofii udało się trzy razy odwiedzić Polskę, niestety mąż tam nigdy nie pojechał, bo uważał że jeśli nie ma Lwowa to nie ma po co tam wracać. Mieszkając przez 74 lata poza Polską pani Zofia marzyła, aby chociaż jeszcze raz w życiu mogła zobaczyć żołnierza w polskim mundurze. Gdy o tym usłyszała pani kapitan Karolina Maćkowiak, będąc w Edmonton w Klubie Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Zofia i Maciej Paszkowski (rok 1946) Legitymacja Armii Krajowej

7 August / Sierpień 2018 niezwłocznie się do niej udała. Marzenie p. Zofii zostało spełnione 21 marca br. gdy zawitała do niej pani kapitan Wojska Polskiego z 10 Brygady Kawalerii Pancernej im. gen. Stanisława Maczka stacjonującej w Polsce w Świętoszowie. 98 letnia pani Zofia, długoletnia członkini Federacji Polek w Kanadzie mieszka w Edmonton w domu seniora McQuen s Place od wielu lat i nadal cieszy się dobrym zdrowiem. Oby tak dalej! Zygmunt Zadora-Paszkowski Krzyż Armii Krajowej Legitymacja Armii Krajowej Czy to już? 16 lipca br. doszło do spotkania prezydenta Stanów Zjednoczonych Donalda Trumpa z prezydentem Rosji Władymirem Putinem. Wydawać by się mogło, że to normalna sprawa, że prezydenci wielkich krajów, spotykają się regularnie i omawiają sprawy ważne dla świata. Cudzysłów nie jest przypadkowy, jako że tego typu zwroty nadają się dla dzieci. Grube ryby nie pochylają się z troską nad bolączkami maluczkich tylko układają się co, kto i za ile. Stety, albo niestety, to spotkanie nie było normalne z kilku powodów. Po pierwsze trzeba sięgnąć daleko wstecz by dokopać się do ostatniego spotkania na takim szczeblu. Oczywiście zwolennicy jednej wizji świata zakrzykną, że dobrze, dokopać ruskim, sankcjami ich zdławić, nie gadać z nimi wcale. Tak mniej więcej było do tej pory. Tylko czy to dobrze? Czy niedźwiedź zapędzony do rogu i szturchany kijem długo tam wysiedzi? Nawet gdy to słaby, jak niektórzy twierdzą, niedźwiedź? Nie lepiej rozmawiać? Od rozmawiania wojny nie wybuchają. Wojny wybuchają od braku rozmów i wymachiwania szabelkami, więc summa summarum można uznać, sam fakt spotkania za coś dobrego. No chyba, że stoi się na stanowisku, że każdy kraj ma rządzić się tak jak mu tzw. zachód nakazuje, a jak nie to patrz punkt pierwszy. Wtedy wszelkie rozmowy są niewskazane. Ja nie z tej parafii. Rosji nie lubię z oczywistych względów, ale dla porządku wymienię dwa i nie wiem który gorszy rozbiory czy 45 lat komuny. Moja antypatia nie oznacza jednakowoż wyłączenia myślenia. Zarówno rozbiory jak i komuna były w jak najlepiej pojętym interesie Rosji i trudno winić mocarstwo, że działa w swoim własnym interesie. To Polska dała sobie zrobić rozbiory i zainstalować komunę ponieważ nie miała dość tęgiej lagi by wybić przeciwnikowi te pomysły z głowy. Drugim powodem dla którego to spotkanie nie było normalne jest brak notatek z rozmów w cztery oczy. Na sali byli tylko prezydenci i tłumacze. Nie ma zapisków z tego co się tam wydarzyło. Nie trzeba być tuzem analiz by uzmysłowić sobie, że w takich okolicznościach rozmawia się o sprawach trudnych kładąc na stół poważne propozycje, które mogą, ale nie muszą należeć do nie najbardziej wyrafinowanych, by nie powiedzieć niemoralnych. Zresztą w dużej polityce nie ma moralności. Są tylko interesy. W zaciszu małej salki i bez kamer dwóch osiłków może dogadać się w sprawie podziału wpływów na podwórku. Nam w Polsce pozostaje czekać na podwórku i przyjąć to co tam uradzili. Wydaje się, że domknęli Syrię, która wypadnie ostatecznie ze spraw do załatwienia przez USA i pozostanie tam status quo, czyli Rosja ma port na Morzu Śródziemnym i Assada u władzy. Jeśli tak się stało to zwróćmy uwagę, że byłby to kolejny mały kocioł po Korei Północnej, który zamknął Trump. Wygląda jakby czyścił przedpole by nie potkać się o sprawy mało ważne. Czy rozmawiano o Krymie i Ukrainie? Jeśli tak to co zdecydowano? Może najpierw wypadałoby zapytać co handlowano. Zarówno Syria jak i Krym/Ukraina to sprawy bliskie Rosji i zabezpieczeniu jej interesów zatem można uznać, że jeśli były na stole to Putin musiałby położyć coś w zamian. Wydaje się, że dla USA w zamian na stole mogą leżeć tylko Chiny. Jeśli tak jest to rodzi się pytanie pomocnicze. Ile Putin wytarguje za pomoc w sprawie Chin? Mały chłopiec do bicia jakim jest Polska na tym podwórku, winien bacznie się przyglądać temu co dzieje się ponieważ może się okazać, że niebawem w mediach znów usłyszymy, że Rosja nie jest taka zła i trzeba z nią rozmawiać. Za naszego życia Rosja była dobra, nijaka, zła, potem znowu nadawała się do rozmów (pamięta ktoś molo?), a teraz znowu jest zła i straszna. Jednym ze sposobów analizy spotkań na takim szczeblu jest przyglądanie się narracji w pralni umysłów czyli w mediach. Sygnały płynące stamtąd mogą dać wiele odpowiedzi, ale nie muszą. Drugim podwórkiem, które warto obserwować są zakupy. I tutaj mamy ciekawy pierwiosnek. Otóż 20 lipca Polska zdecydowała się na wybór systemu HIMARS w ramach programu Homar, mającego dostarczyć nam nowoczesne systemy rakietowe dla naszych wojsk lądowych. Czyli opcja Amerykańska wygrała, gdyż producentem tego typu uzbrojenia jest Lockheed Martin. Pytanie jakie sobie warto zadać to, czy niespodziewana decyzja ministra Błaszczaka jest po prostu wynikiem analizy ofert, czy może wynikiem spotkania Trump-Putin. Jeśli tego drugiego to czy decyzja wyszła tak naprawdę od nas, czy nie od nas. Czy my coś tym zakupem chcemy kupić, czy może nakazano nam szybko kupować? Wszak do tej pory Homar miał biec nieco innym trybem, a zdecydowano się na procedurę FMS i szybkie negocjacje. Przyszło nam żyć w ciekawych czasach, a że tylko prawda jest ciekawa, musimy się głowić co też tam osiłki radzą za zamkniętymi drzwiami. Krzysztof Kuska TRAVEL TOURS INC. camelot@incentre.net Ave Edmonton, AB T5G 0P6 Tel (780) księgarnia Tel. (780) Toll Free Fax (780) Spiller Rd. SE Calgary, AB T2G 4G5 Tel. (403) Fax (403) Cell (403) SOLIDNIE - FACHOWO PO PRZYSTĘPNYCH CENACH ZRÓB REZERWACJĘ NA NASZEJ STRONIE 7

8 8 Duński pisarz Harring wspierał polską walkę o niepodległość Wypada pamiętać i przypominać te postacie z historii, które deklarowały poparcie dla sprawy polskiej. Jedną z nich był Harro Harring, Duńczyk, niemieckojęzyczny pisarz, Polak z wyboru, poeta, bojownik o wolność narodów, prześladowany przez carską policje. Biografie Harro Harringa polskim czytelnikom przybliżyła Krystyna Szayna-Dec w 248 stronicowej, wydanej przez wydawnictwo Biały Kruk, książce Najgroźniejszy agitator sprawy polskiej. Awanturniczy żywot Harro Harringa Kazimirowicza, poety, bojownika o wolność, Polaka z wyboru. Harro Harring żyjący w latach był zarówno niebywale popularnym w swej epoce poetą, jak i niepospolicie odważnym bojownikiem o wolność narodów, prześladowanym do końca swoich dni przez carską policję. Mając niespełna 30 lat został ułanem, oficerem gwardii przybocznej wielkiego księcia Konstantego w Warszawie. W zamian za świetną służbę zaproponowano mu tam stanowisko międzynarodowego szpiega carskiego na dworach europejskich. Kiedy oburzony odmówił, przedstawiono mu alternatywę: kazamaty na Syberii. Niewiele czekając czmychnął z Warszawy; ścigano go do granicy, a potem niemal do końca życia. W każdym kraju, gdzie zjawiał się Harro Harring, ambasadorzy carscy żądali wydalenia go. Ich żądaniom czyniono (już wtedy ) zawsze zadość! Jak przypomina wydawca pracy Harro Harring podróżował po Europie, do Ameryki Północnej i Południowej. Często pod przybranymi nazwiskami. I zawsze walczył. Najpierw podwójnym orężem, czyli bronią i piórem; wielokroć raniony i kontuzjowany, przez 34 lata z kulą pistoletową w piersi, która ugrzęzła tam w wyniku pojedynku. Potem posługiwał się tylko piórem. Jego porywające wiersze uwielbiano na wszystkich kontynentach; wiele z nich poświęcił bohaterom Powstania Listopadowego i uciemiężonej Polsce. Zakochany w pięknej polskiej arystokratce, związał się na zawsze z jej ojczyzną i przybrał polskie nazwisko Kazimirowicz. Harro Harring najbardziej zasłynął oskarżycielskimi tekstami wobec rosyjskiego despotyzmu pt. Pamiętnik o Polsce pod rosyjskim panowaniem. Obnażył brutalność oraz cynizm carskiej władzy i ostrzegał przed nią, otwierając oczy wielu osobom w Europie i Ameryce. Kiedy na dodatek zdemaskował ważnego moskiewskiego szpiega na Zachodzie, barona von Schweizera, nie mógł już zaznać spokoju ze strony tajnych służb. Czując stałe niebezpieczeństwo, nigdy nie wychodził z domu bez pistoletu i sztyletu. August / Sierpień 2018 Jak przypominają wydawcy pracy przepędzany, aresztowany, uwalniany w wyniku interwencji porządnych ludzi, trwał niezłomnie przy swoich ideałach. Bardzo płodny pisarz i publicysta, władający dziewięcioma językami. Opublikował ok. stu tomów swoich utworów, a mimo to żył nieraz w skrajnej nędzy, ratowany od śmierci głodowej przez przyjaciół. Uznawany za rewolucjonistę stał się jednak obiektem ostrej publicystycznej napaści Karola Marxa, ponieważ zwalczał rodzący się właśnie komunizm, który uważał za bałamutny filozoficzny materializm i ateizm. Ostatni tekst publicystyczny z 1869 roku poświęcił (po angielsku) swej przybranej ojczyźnie i zatytułował znamiennie Do wrogów Polski. Harro Harring urodził się w 1798 duńskim wówczas Szlezwiku-Holsztynie. Wspierał walkę narodowowyzwoleńczą greckich chrześcijan przeciwko islamskiej tureckiej okupacji. Popierał ruchy demokratyczne i narodowe w Niemczech i we Włoszech. Brał udział w wiośnie ludów, był krytykowany przez Karola Marxa. Harro Harring uznawał komunizm za szkodliwą społecznie utopie, sprzeczną z godnością ludzką. Jan Bodakowski environment/cache/images/500_500_ productgfx_3ccbe12bb988e6d81edbbdd7a75303f1.jpg Sztuka kochania Młodym kochankom ku pamięci Z czym się nam kojarzy seks? Wiadomo, że z młodością. Rzecz w tym, że młodość niejedno ma imię. Są przecież młodzi staruszkowie i starzy w młodym wieku. Jednak wszyscy podlegamy takiemu wspólnemu mianownikowi, którym jest stosunek do seksu Wielu ludziom w tak zwanym dostojnym wieku nie wypada wykonywać gestów miłości, nie wypada okazywać namiętności, lecz - jak pisze Beata Biernacka w Charakterach (2007 r.), w artykule Późni kochankowie - uprawianie seksu przez osoby w podeszłym wieku świadczy o ich witalności i otwarciu poznawczym, i co najważniejsze - o umiejętności dawania i brania, a mówiąc krótko - o zdrowiu psychicznym, bo udane życie seksualne pozytywnie wpływa na obraz własnej osoby. Mówi się potocznie, że człowiek rozpoczyna swoje życie seksualne... od trzymania się za rękę i na tym również kończy życie. Tak jak w czasach młodzieńczych - ten gest świadczy o rodzącej się namiętności i wspólnym oczekiwaniu na zbliżenie - tak w okresie starości jest często jedyną formą zbliżenia. Jednak jak pisze Beata Biernacka... teoretycznie do późnej starości można czynnie uprawiać seks, ale rozmaite czynniki mogą obniżać sprawność seksualną. Dodajmy, że powodem bywają nie tylko choroby, ale także przesądy, że nie wypada! Skutkuje to nasilaniem się stanów stresowych, niskim poczuciem własnej atrakcyjności i wzrostem konfliktów o czym możemy przeczytać m.in. w książce Lwa Starowicza pt. Seks w jesieni życia. Gustaw Jung, gdy miał 75 lat, pisał: Kształty kobiety nadal uchodzą dla mnie za jeden z najpiękniejszych tworów wszechświata i bardzo się nimi cieszę. Sądzę, że moje zainteresowania seksualne są podobne, jak w wieku trzydziestu pięciu lat, lecz nie mogę powiedzieć tego samego o mojej zdolności działania w tym zakresie. Ale mimo to, jestem zachwycony tym, że wciąż pozostaję żywy pod względem seksualnym. Amerykański psycholog, Abraham Maslow, stwierdza, że starsze osoby szukają pieszczot i intymnej bliskości, kierując się potrzebą bycia kochanym, rozumianym i akceptowanym - mimo zachodzących zmian fizycznych i mentalnych. Tak jak małe dziecko potrzebuje miłości matki aby się rozwijać, tak starsza osoba potrzebuje miłości i czułości, aby szczęśliwie spędzać ostatni okres życia. Często jednak miłość kojarzona jest z fizycznym aktem seksualnym. Szczególnie u młodych ludzi zauważa się istnienie pewnego, powiedziałbym, syndromu seksualnej miłości. Miłość okazywana jest w łóżku i tylko tam - co w konsekwencji narastającego wieku, doprowadza do oziębienia wzajemnych relacji, do powstania lęków związanych z przemijaniem i malejącym poczuciem własnej wartości. Polski psycholog Bogdan Wojciszke, przestrzega szczególnie młodych partnerów przed utożsamianiem miłości z namiętnością, twierdząc, że namiętność szybko rośnie i równie szybko opada. Dobrze więc, gdy miłość dwojga ludzi nie opiera się tylko na namiętności. A jak to wygląda u naszych późnych kochanków? Jeżeli są nadal kochankami, to przeszli już różne etapy realizacji swoich fascynacji erotycznych, żyją w udanych związkach, scementowanych prawdziwym uczuciem miłości, miłości która satysfakcję daje w każdej formie intymnego zbliżenia, nawet gdy to będzie trzymanie się za ręce Dariusz Spanialski

9 August / Sierpień 2018 W obszarze sprzętu jest niewiele lepiej, a nawet gorzej i kółko się zamyka. Ludzie inteligentni widzą, co jest, na czym można latać, pływać, jeździć, kalkulują jakie są perspektywy i idą do pracodawcy cywilnego zamiast na służbę do państwa. Mówimy tutaj o dziesięcioleciach zaniedbań. Każda ekipa rządząca coś tam dorzuca z nowego sprzętu, ale zastępowalność technologii kuleje i zamiast się rozwijać lub chociaż utrzymywać pewien poziom cofamy się. Pewnie. Na defiladzie wygląda ładnie, ale realnie wartość bojowa armii nam spada. F-16 już powinny mieć gotowy plan modernizacji, kupić trzeba przynajmniej 48 sztuk nowych maszyn wielozadaniowych, modernizacja Leopardów to za mało, ponieważ liczenie na obce dywizje jest co najmniej niepoważne. Widać pewne ruchy w obszarze broni rakietowej, ale to wszystko za późno i za mało. Chciałoby się powiedzieć, że wszystko rozbija się o pieniądze i że z pustego to i Salomon nie naleje, ale za podziałem tych pieniędzy stali i zawsze stać będą ludzie, którzy widzą kosę, która już błyszczy w słońcu gotowa do równania trawnika. Na dokładkę są też interesy większych i potężniejszych i one też muszą swoje ujście w naszych zakupach znaleźć. 9 Czy mamy co świętować? Jak co roku 15 sierpnia obchodzimy święto Wojska Polskiego. Tego dnia, jeszcze w ubiegłym wieku, wygrana została bitwa warszawska, która z perspektyw naszej historii była jedną z najważniejszych. Na pamiątkę tego wydarzenia zdecydowano się wyznaczyć właśnie środek lata na termin obchodów. Jak co roku w Warszawie ustawią się tłumy by zobaczyć defiladę kompanii reprezentacyjnych, przed pomnikiem Nieznanego Żołnierza oficjele złożą kwiaty, ulicami miasta przedefiluje wszystko co najlepsze ze sprzętu, który mamy w swoim arsenale. Na niebie nie zabraknie formacji lotniczych, a w mediach wspominek o historii naszego oręża. Zdecydowanie we wspominkach jak to drzewiej bywało jesteśmy dobrzy, ale może warto zerknąć na tu i teraz, a najlepiej w przyszłość. Oczywiście znajdą się ludzie, którym nie w smak będzie właśnie w ten dzień mówić i pisać jak jest źle, ale przynajmniej audytorium choć na chwilę zwróci uwagę na problemy toczące naszą armię. Zacznijmy od najważniejszego czyli od ludzi. Bez ludzi nic nie da się zrobić i jak bardzo by to nie brzmiało jak zdarta płyta tak po prostu jest. I widać trzeba to powtarzać w kółko i wciąż, skoro nadal nie umiemy zarządzać zasobami ludzkimi. Każdy sprzęt ożywa dzięki operatorom, więc nie ważne ile kosztował i jak ładnie prezentuje się na ćwiczonej godzinami defiladzie. Ważne kto nim steruje, jakie ma motywacje i czy za rok dalej tam będzie siedział, a przynajmniej siedział obok i szlifował swego następcę. Jakoś tak się u nas porobiło, że takie oczywistości nie są realizowane Samolot transportowy Lockheed C-130 Hercules należący do polskiej armii Fot. Krzysztof Kuska w praktyce. Z armii odchodzą ludzie z wielkim doświadczeniem, którzy wcale odchodzić nie muszą. Najpierw pompowaliśmy w ich wyszkolenie miliony złotych (a nierzadko dolarów), a potem puszczamy ich samopas na rynek cywilny. Czy ma to cokolwiek wspólnego z gospodarnością, a może ze wzmacnianiem naszej obronności? Już widzę jak na te słowa krytyki ręce zacierają przeciwnicy obecnie rządzącej ekipy, a jej zwolennikom już pewnie pojawiają się pierwsze oznaki piany na ustach i już szykują się do obrony. I jednych i drugich odsyłam na spacer. Najlepiej do lasu. Szum drzew pozwala oczyścić umysł. Smutne jest to, że tak głęboko się nam Naród okopał, że trzeba co tekst przypominać, by wznosić się poza podziały plemienne i myśleć o wspólnym interesie. Za nas nikt tego nie zrobi. Za nas to nam te podziały pogłębią, rowy poszerzą i amunicji do wzajemnej walki przyślą. A tu trzeba walczyć o najlepszych w armii, ale i w zasadzie wszędzie. Tylko jak to robić skoro brylują osobniki BMW (bierne, mierne, ale wierne)? Widać stare powiedzenie zza wschodniej między się boleśnie sprawdza i Ci co siedzą cicho i klepią bzdurne stosy papierów, mają ciepłe posadki i dalej zajadą, a ludzie którym chce się chcieć i wychylają się poza linię są koszeni do poziomu, bo przecież poziom nie może się mylić, a przynajmniej mylić nie może się ten co ten poziom ustalił. Koniec końców z armii odchodzą ludzie wartościowi, którym nie chce się już użerać z idiotyzmami biurokracji, które wszyscy widzą, ale nikt ich naprawiać nie chce, bo kosa już czeka by poziom znów wyrównać. I tak w kółko. A ty podatniku patrz, płacz i płać. Nie wiem czy powyższa diagnoza jest trafna. To tylko mój ogląd sytuacji, który wynika z osobistych doświadczeń i zdobytej wiedzy. Może się mylę, może nie jest tak źle, może trafiam na złych ludzi i zbieram złe dane. Oby tak było. Oby kolejne pokolenie historyków nie musiało opisywać jak to nasza dzielna niedoinwestowana armia dzielnie stawała w polu i dzielnie przegrała. Dość mam już dzielnego przegrywania. Czas na zwycięstwa. Łatwo tak pokrytykować zza klawiatury. Trudniej przedstawić receptę na rozwiązanie problemów. I tych nie mam. To siedzi gdzieś głęboko w nas. To nie wychylanie się, siedzenie cicho, robienie swego, trzaśniecie drzwiami o 15:30 i do domu. Jak to odwrócić nie wiem. Póki ludzie się nie zmienią i nie zaczną szanować kraju i traktować go jak swój, a nie zachowywać się jak pasożyty, szans na odwrócenie trendu nie widzę. Skąd takie czarne mylić? Ano z obserwacji. Wystarczy wyjść z domu. Po ulicach chodzą sami ślepi, gdyż skupienie na czubkach własnego nosa, a podejście widać w tak prozaicznej sprawie jak śmiecenie. Drobnostka prawda? O czym ten człowiek wypisuje? O jednego peta mu chodzi? O flaszkę? O śmieci wyrzucone w krzaki? Ano wypisuje o mentalności. W domu śmieci sobie nie rzucają. Póki ludzie nie zrozumieją, że to ich, że nie ma żadnego mitycznego państwa, że wszystko co nas otacza jest Nasze i za to odpowiadamy, póty w kraju będzie źle. Śmieci to jedynie kwestia prozaiczna, ale mam wrażenie, że ktoś, kto nie trzyma fasonu w sprawach małych, w dużych też tego robić nie będzie, bo małe sprawy przyzwyczajają i rozleniwiają. A potem to już samo leci Krzysztof Kuska

10 10 August / Sierpień 2018 U Szeremietiewów w Kuskowie Fasada główna pałacu w Kuskowie Podróż do Kuskowa zaczyna się na olbrzymim moskiewskim lotnisku Szeremietiewo, gdzie myślę, skąd się ta nazwa wzięła. Szlak rozwiązania zagadki niby jest prosty. Tak nazywa się miejscowość na północny zachód od Moskwy, na terenie której leży lotnisko konkurujące ostatnio z Domodiedowo. Okazuje sie jednak, iż Szeremietiewo ma arystokratyczną przeszłość. Tak nazywała się można rodzina. Zrobiła oszałamiającą karierę na carskich dworach i przy rozbudowywującej się Moskwie wybudowała pałac. Nie. Nie w Szeremietiewie, gdzie teraz startują i lądują samoloty, lecz w Kuskowie. A ta miejscowość wchłonięta w międzyczasie przez aglomerację stołeczną, leży na wschód od Moskwy. Po co jechać do Kuskowa? Można tam zwiedzić wspaniały pałac, wybudowany przez księcia Piotra Borysewicza Szeremietiewa. Jadę tam z mojego hotelu obok Muzeum im. Puszkina. Doszedłszy do stacji metra, jadę podziemnym pociągiem, czyli środkiem lokomocji, bez którego Moskwa byłaby dotknięta w pełni paraliżem, do małego dworca Rjazanskij Prospekt. To już peryferia. Wychodzę na okropne bloki, przypominające polityczną historię ZSRR. A gdzie jest przepiękny pałac? Parę kilometrów dalej. Dojeżdżam do pałacu autobusem podmiejskim. Dwieście metrów pieszo i stoję przed budyneczkiem kasy. Płacę 500 rubli (około 8 euro) to cena dla obcokrajowców. Rosjanie płacą mniej! Idę aleją okoloną drzewami. Po prawej powoli wyłania się kompleks budynków. Po lewej długi jak bagietka staw. Tu książę trzymał flotyllę łodzi i grupę wioślarzy dla mini-regat swych gości. Teraz tu nie ma nic. Czasy bez wioseł. Żadnych łódek, wioseł i przystani. Może w wodzie są rybki? Ciekawiej niż w wodzie jest na ziemi. Wiem, iż zwiedzę jedynie pałac, wybudowany w latach przez wspomnianego księcia Piotra. Ojcem jego był Borys. W tej rodzinie było sporo tajemnic. Matką Piotra prawdopodobnie była Anna Naryszkina... Ojciec Borys znał Polskę, jako że był ambasadorem w Warszawie, a potem feldmarszałkiem carskim. Od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego otrzymał Order Orła Białego. Czasu jest jedynie na zwiedzenie palacu. Oglądam tylko z zewnątrz cerkiew, grotę

11 August / Sierpień romantyczną, pawilony w parku, oranżerię i domek myśliwski. Te obiekty dobudowano po pałacu. Jak widać pieniędzy nie brakowało. Ustabilizowany system społeczny funkcjonował bardzo dobrze. Aż do roku 1917, kiedy to dopiero rodzina Szeremietiewów utraciła swe domostwa. Przyjechali pociągiem komuniści ze szwajcarskiego Zurychu... Oddycham barokowym powietrzem. Jest bardzo dobre jakościowo, jako że park, przez który zbliżam się do pałacu, ma 230 ha. Natura i architektura żyją czasem długo, mimo rewolucji. Może rację ma łacińskie motto rodu Szeremietiewów Deus conservat omnia, czyli że Bóg zachowuje, oszczędza, troszczy się o wszystko. Oni przetrwali nazwiskiem tu w Kuskowie i na wspomnianym lotnisku Szeremietiewo. Nieźle jak na gigantyczne ruchy społecznopolityczne, (komunizm proletariacki przeciwny arystokratom), jakie dotknęły Rosję carską. W pałacu nadżartym trochę zębem czasu, podziwiam całe legiony obiektów: przepiękne piece kaflowe, gdzie poszczególne kafle to odrębne dzieła sztuki rzeźbiarskiej, obrazy pasujace swą wymową arystokratyczną do salonów pełnych przepychu, stół w jadalni, udrapowany w girlandy materiałów, czekający na tuzin gości, tapety, których główne zasoby zginęły w XIX wieku i tysiące innych rekwizytów przeszłości. Patrzy na mnie z obrazu (olej na płótnie, czyli po rosyjsku masło + chołst) wyniośle i spokojnie, wzrokiem poważnym tudzież dumnym książę Borys, praszczur tego rodu, główny konstruktor bogactwa. Obraz namalowany przez I. P. Argunowa w roku Książęca siwa napudrowana peruka na obrazie spływa mu na kark, błyszcząca wspaniale zbroja zdradza przedniej jakości stal, gronostaje otaczające jego tors utrzymane są w tonacji błękitno-białej. Książę dzierży buławę, ma szpadę u boku, hełm leży obok a nuż pójdzie znowu do boju przeciw wrogom miłościwie panującego cara? Kilka odznaczeń zdobi dodatkowo wyniosłą postać. Doceniam rangę bohatera. Minąwszy gobeliny z zachodniej Europy, lekko dotykam tapet, odcyfrowywuję motywy na wazach z dalekiego wschodu, staję parędziesiąt sekund przed meblami, których intarsje kosztowały parę lat życia artystów-rzemieślników. Mam szczęście co do mebli. W jednej z obszernych sal stoi centralnie dla turystów wystawiona komoda królowej Marii Antoniny. Taki mebel roku. Nieszczęśliwa córka austriackiej cesarzowej Marii Teresy podziwiała ten mebel jako pierwsza, leżąc w łożu. Zrobił go dla niej Ferdinand Schwerdfeger, Niemiec z Saksonii, mający w Paryżu swoje atelier. Nie narzekał na brak zamówień, zwłaszcza po tym produkcie dla królowej Francji, która musiała potem z powodu rewolucji położyć głowę pod gilotynę. Ale przedtem zaplaciła artyście 16 Park pałacowy Salon lustrzany

12 livres d or, czyli tyle funtów w złocie. To jest komoda ze sypialni królowej z pałacu Petit- Trianon. Z królewskiego snu obudził ją gniew ludu. Jej małżonek, francuski król Ludwik XVI, też musiał się poddać parę miesięcy przedtem rozwścieczonej woli ludu... Sala balowa jest proporcjonalnie wielka. Zachwyca. Lustra odbijają dżinsy, smartphony i plecaki turystów, ozdoby radują ich oczy, okna wychodzą jak za tamtych czasów na park. Zieleń zawsze koi oczy a co za tym idzie zmysły. Nad kominkiem w sali balowej herb ( Bóg wszystkom się troszczy ) rodu Szeremietiewów przypominający herb miasta Amsterdam, co jak wiadomo, jest aluzją (przynajmniej dla mnie) do pobytu przyszłego cara Piotra I w Holandii. Teraz już mogę z innymi wyjść do parku. Jest to spacer po historii. Klomby utrzymane w stylu francuskim. Dookoła kwiaty, ubarwiające zielony refren traw, krzaków i drzew. Na horyzoncie budynki, częściowo dostępne, częściowo nie w renowacji. Jakaś para świeżo poślubiona robi sobie dziesiątki zdjęć na tle baroku, zdobiącego niegdyś Kuskowo w rękach Szeremietiewów. Stare budynki cieszą się, iż mogą grać estetyczne tło dla młodej pary. Ciekawe czy on i ona też czują ten silny wiew historii, szczególnie tu, gdzie teraz nowa władza, porzuciwszy kajdany komunizmu, ukazuje piękno historii tego potężnego sąsiada Polski. Wracam tak samo. Autobusem do centrum Kuskowa. Idąc do stacji metra, ślizgam się wzrokiem po szaro-burych ścianach wielopiętrowych okropnych bloków. To dzieci architektury czasów Chruszczowa i Breżniewa, szefów komunistycznej partii, przysięgających, iż już za parę lat ZSRR przegoni ekonomicznie państwa kapitalistyczne. Balkony w blokach są zabudowane szkłem. To zysk paru metrów kwadratowych. Zawsze coś. Tu nie czuję rozmachu przestrzeni palacu Szeremietiewów... Wiesław PIECHOCKI Kuskowo/Moskwa, czerwiec 2017 Komunistyczne bloki blisko pałacu August / Sierpień 2018 Letters to the Editor The Polish Panorama welcomes your letters. Please write and add your name, address, , and telephone number. All letters are subject to editing. Opinions expressed in letters to the editor do not necessary represent the views of the Editorial Board. redakcja@panoramapolska.ca Osobny budynek oranżerii

13 August / Sierpień Narodowe Muzeum Czarnobyla Awaria reaktora i wybuch elektrowni atomowej w Czarnobylu miał miejsce 26 kwietnia 1986 roku, a jej skutki odczuła cała Europa. Od kilku lat interesuję się tematyką postapokaliptyczną, a więc i katastrofą w Czarnobylu. Ale przełomem był wyjazd do Kijowa, gdzie jak się dowiedziałem jest muzeum poświęcone temu wydarzeniu. Od razu byłem pewny, że muszę je zwiedzić. Pojechaliśmy więc z rodzicami metrem, po czym wzięliśmy mapę i szybko dotarliśmy do celu. Przed budynkiem zobaczyłem kilka starych radzieckich pojazdów: jeepa straży pożarnej, ambulans oraz wóz opancerzony. Obok nich znajdowało się nierzucające się w oczy wejście do muzeum. W budynku, w pierwszym pomieszczeniu znajdowała się rzeźba przedstawiająca japońskie dzieci bawiące się z bocianem i żurawiem, a na suficie i nad schodami do dalszej części było zawieszone mnóstwo tablic drogowych z nazwami ukraińskich miejscowości, które zostały najbardziej skażone. Na początku wystawy od razu widziało się stroje przeciw promienne, lecz pierwszy z nich nie wyglądał na coś, co by przed czymkolwiek chroniło ponieważ był zrobiony z grubej plastikowej folii. Dalej były mundury żołnierzy, notatki, schemat reaktora i jego działania, zdjęcia czyścicieli (ludzi sprzątających pozostałości elektrowni) oraz wycinki z gazet amerykańskich i rosyjskich. Co jest najdziwniejsze to, że w New York Times artykuł o katastrofie ukazał się już 28 kwietnia, a w rosyjskiej Prawdzie mała notka pojawiła się dopiero 1 maja. W następnej sali znajdowała się instalacja z symbolem katastrofy Czarnobyla: uschniętą jabłonią i jabłkami leżącymi na ziemi, odwracając się widać było kilka gablot z czego w jednej znajdował się bardzo zmutowany szczeniak, który z tego powodu w ogóle nie przypominał psa. Był to bardzo przejmujący obraz tego co promieniowanie może zrobić ze zwykłym zwierzątkiem, a także z człowiekiem. W drugiej gablocie, która mnie zaciekawiła, był model helikoptera, który spadł z niewiadomych przyczyn nad pozostałościami elektrowni, zdjęcia jego pilotów, dyplomy oraz medale, które dostały ich rodziny, choć w tej sytuacji były bezwartościowe. W dalszych gablotach znajdowały się ulotki z różnych krajów zachęcające do pomocy poszkodowanym w katastrofie. Później trzeba było przejść do kolejnej sali, a w korytarzu było kilka zdjęć porównujących Prypeć z czasów przed wybuchem i dziś. Pokazywały one, że to tętniące życiem miasteczko w kilka lat zmieniło się w porośnięte roślinnością ruiny. W sali zaprezentowano pozostałe stroje przeciw promienne, a z boku znajdowała się kolekcja liczników Geigera różnych rozmiarów oraz kształtów. Na planszach ze zdjęciami przedstawiono skutki bardzo znanego bombardowania Hiroszimy i Nagasaki z 1945 r. i porównano je z tuszowaną przez ZSRR awarią elektrowni w Czarnobylu. Z tyłu sali, na niedużym ekranie pokazano jak rozprzestrzeniała się radioaktywna chmura nad całą Europą, a za nim zdjęcia dzieci, które ucierpiały w tym wydarzeniu, co uzmysławia nieodpowiedzialną i straszną w skutkach decyzję władz związku radzieckiego. Na środku natomiast była część wyłożona dziwnymi kafelkami, w jej centrum zawieszono łódź z dziecięcymi zabawkami, najpewniej z Prypeci. Wizyta w tym muzeum była bardzo przejmująca i pokazująca, że to wydarzenie nie było takie banalne jak niektórym się wydaje, a poza tym ta placówka ma bardzo duże zbiory. Krótko mówiąc jest to pozycja obowiązkowa dla każdego fana tematyki postapokaliptycznej i nie tylko. Filip Kruszyna (lat 13)

14 skarbów historii w Polsce przewodnik o najważniejszych miejscach dla naszej historii August / Sierpień 2018 Od wieków zaborcy i okupanci chcą sprawić by Polacy porzucili swoją tożsamość narodową, z polskim etosem wolności i przywiązaniem do katolicyzmu, które są przeszkodą w sprawnym narzuceniu Polsce i Polakom obcej tyrani. My Polacy by przetrwać musimy więc robić wszystko by budzić ducha narodowego i przywraca Polakom ich tożsamość narodową. Doskonałą tego formą jest zwiedzanie miejsc ważnych dla naszej historii. Nakładem wydawnictwa AA ukazał się przewodnik z atlasem samochodowym (w skali 1: ) 101 skarbów historii w Polsce. Publikacja zawiera aktualna sieć dróg i autostrad, opis i informacje praktyczne dotyczące miejsc wartych zwiedzenia. Atlas ilustrowany jest 260 kolorowymi zdjęciami. Miejsca historyczne są oznaczone na mapie i dokładnie omówione w przewodniku. Dodatkowe informacje praktyczne zawierają informacje o festynach i inscenizacjach, dane kontaktowe ciekawych miejsc, adresy stron internetowych, informacje o godzinach i okresach otwarcia. Publikacja przybliża czytelnikom zabytki słowiańszczyzny i katolickiej Polski. Opisuje poszczególne miasta i ich zabytki (ich historie, wartość artystyczną i historyczną). Od Pomorza, przez Mazury, Wielkopolskę, Mazowsze, Podlasie, Śląsk, Małopolskę, od morza do gór, od wschodu do zachodu. Jan Bodakowski thumbs/ _101-skarbow-historii-w-polsceprzewodnik-z-atlasem.jpeg StitcheS tailor Shop Tailoring & Alterations Leather & Suede Jadwiga Lang Tel: Kingsway ave nw Wykonujemy przeróbki i poprawki krawieckie MÓwiMY PO POLSKU Sobotnia Szkoła Polska im. Marii Chrzanowskiej Strathcona High School Ave Edmonton Tel Agata Guzik Str. Edmonton, AB T5J 2Y2

15 August / Sierpień 2018 PANORAMA POLSKA THE POLISH PANORAMA Editorial Board Zespół Readakcyjny: Executive Editor- Redaktor Naczelny Marek Stepczyński Edward Możejko Piotr Węcław 15 Learn a second language and immerse yourself in Polish culture with Edmonton Catholic Schools Polish Bilingual program ST. BASIL ELEMENTARY/JUNIOR HIGH SCHOOL Ave AUSTIN O BRIEN HIGH SCHOOL Ave Conrtibutors Współpraca: Maria Kozakiewicz Wiesław Piechocki Joanna Szubstarska Internet Edition Wydanie Internetowe: Marcin Janiszewski Desktop Publishing Skład komputerowy: Jan Janiszewski Advertising Dział Reklam: redakcja@panoramapolska.ca Tel Reklamy i ogłoszenia oraz życzenia można zamawiać nadsyłając ich treść wraz z odpowiednią opłatą na adres redakcji: Suite 1240, 5328 Calgary Trail S. Edmonton, Alberta T6H 4J8, Canada Czeki lub przekazy pienieżne należy wystawiać na Panoramę Polską. Redakcja nie odpowiada za treść, ani za formę zamieszczonych ogłoszeń, jak również za poglądy autorów publikowanych tekstów, z którymi często się nie zgadzamy. Advertising Deadlines: advertising space must be reserved no later than on the 15th of the month preceding publication date (e.g. January 15 for February edition). Advertising discounts: 6 inserts 10% off, 12 inserts 20% off. Make your cheque or money order payable to Panorama Polska. Please send letters to the editor to: redakcja@panoramapolska.ca Include address and telephone number. We reserve the right to edit all letters. Przyjmujemy do druku tylko teksty nadesłane pocztą elektroniczną (MS Word z polskimi znakami). Zastrzegamy sobie prawo skracania i adjustacji tekstów oraz zmiany tytułów. Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów.

16 Pleasantview Professional Bldg. Suite 300, Avenue Edmonton, Alberta T6H 5B4 Fax: (780) (780) We speak English, Polish, and Russian Dr. Margaret Pokroy Dr. Mila Lutsky FAMILY DENTISTS WIESŁAW GÓRECKI, M.Sc. Niezależny konsultant ubezpieczeniowy. Sprzedaje ubezpieczenia: :::::::::::(life & mortgage) )))))))))))))))))))))))))) ))(disability) ))critical illness ssssssssssssssssssssssssss ::s)s))s:)::):::)s: sssss ::)):): :) s):::a:):s:):: ::s s as):ssa:::) :))s:::: a:)):::):::::sa:s:):a::::as:)::s)s:::::::)):a)))a :::::s:)a):):a:)::a::::):))::):aaa: )a:))::a:aa:::a:s: :::)):: Jeśli chcesz zaoszczędzić na składkach Nie zwlekaj! Zadzwoń dzisiaj! Otrzymasz najlepsze stawki dostępne na rynku. ):s::a:s: ::)::::::)a:::s):)::) :):)::ss)a:: a:)):::)::::::::::::: : s): ::a:::s):::::)::a a:)):):::saa:)a:: a:)):::)::::: :)a:aa:)):::::):)a:::a $100,000 $250,000 $500,000 M M M wiek K K K $82 $89 $109 $134 $177 $283 $436 $104 $107 $173 $199 $237 $362 $605 $135 $145 $182 $232 $340 $565 $945 $175 $177 $217 $315 $462 $780 $1340 $210 $280 $215 $280 $255 $360 $370 $545 $580 $840 $940 $1455 $1760 $2495 K - kobieta, M - mężczyzna aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa Paulina Nowiczenko usługi prawne w języku polskim JOMHA LAW OFFICE #418, St, Edmonton, AB Tel: prawo rodzinne, karne, nieruchomości, testamenty i spadki, odszkodowania powypadkowe, prawo imigracyjne. TOWARZYSTWO POLSKICH WETERANÓW POLISH VETERAN S SOCIETY Ave. Edmonton KLUB WAWEL Str. Edmonton Tel , Fax Oferuje usługi w zakresie wynajęcia mieszkań dla seniorów oraz dwie sale i Klub Wawel na wesela, bankiety, pikniki, różnego rodzaju uroczystości i imprezy Serenity Funeral Service Princess Elizabeth Avenue NW Edmonton, AB T5G 0X9 Tel Fax YOUR COMMUNITY OWNED NOT-FOR-PROFIT SOCIETY servuscu.ca