Instrumenty finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w 2014 roku

Transkrypt

1 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 20 listopada 2015 r. Opracowanie sygnalne Instrumenty finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w 2014 roku W badaniu Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) obejmującym dane za 2014 r. uczestniczyły 1404 podmioty 1. Aktywa ogółu badanych podmiotów wyniosły 1 242,7 mld zł. Instrumenty finansowe w aktywach wykazało 1319 przedsiębiorstw i wyniosły one 260,8 mld zł, natomiast instrumenty finansowe w pasywach wykazało 1090 przedsiębiorstw na kwotę 240,1 mld zł. Tabl. 1. Podstawowe dane finansowe według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw ogółem badane przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa działające samodzielnie jednostki dominujące w grupie kapitałowej jednostki zależne w grupie kapitałowej jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej w mln zł Wynik finansowy , , , , ,6 Aktywa , , , , ,9 Instrumenty finansowe - aktywa , , , , ,6 Instrumenty finansowe - pasywa , , , , ,4 Instrumenty pochodne - aktywa 5 792,5 241, , ,3 767,6 Instrumenty pochodne - pasywa 3 268,9 590,9 306, ,7 172,0 W niniejszej informacji przedstawiono wyniki badania przedsiębiorstw niefinansowych, które wykazały w bilansach transakcje instrumentami finansowymi. Przedsiębiorstwa oceniały również współpracę z bankami, zakładami ubezpieczeń i firmami windykacyjnymi. Wskaźnik kompletności badania (stosunek liczby złożonych sprawozdań do liczby podmiotów zobowiązanych do ich złożenia) wyniósł 98,5% 2. Wśród badanych przedsiębiorstw zdecydowaną większość, czyli 89,9%, stanowiły podmioty należące do sektora prywatnego. Udział pozostałych przedsiębiorstw należących do sektora publicznego wyniósł 10,1%. Ze względu na formę prawną, wśród badanej zbiorowości 96,4% ogólnej liczby podmiotów było zorganizowanych w formie spółek: akcyjnych 605, z ograniczoną odpowiedzialnością 669, jawnych 32, komandytowych 40 oraz komandytowo-akcyjnych 7. Pozostałe podmioty stanowiły 3,6% ogółu badanych, wśród nich było 46 spółdzielni. Spośród badanych przedsiębiorstw 179 to spółki, których akcje notowane były na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), z tego jednostki: dominujące w grupie kapitałowej 114, zależne 13, dominujące i zależne 35 oraz 17 przedsiębiorstw działających samodzielnie. 1 W badaniu uczestniczyły 1404 podmioty z tego: 501 przedsiębiorstw działających samodzielnie, 306 jednostek dominujących w grupie kapitałowej, 403 zależne oraz 194 jednocześnie dominujące i zależne. 2 Do badania wytypowano 1426 przedsiębiorstw.

2 Ze względu na podstawowy rodzaj działalności (według PKD 2007), największy odsetek stanowiły podmioty gospodarcze należące do sekcji: C Przetwórstwo przemysłowe 48,5%, G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 19,9% oraz F Budownictwo 8,5%. Przedsiębiorstwa prowadzące działalność w innych sekcjach PKD stanowiły 23,1% ogółu badanych podmiotów. W 2014 r. w badanych przedsiębiorstwach pracowało 2218,9 tys. osób, z tego w podmiotach o liczbie pracujących powyżej 249 pracowało 2075,2 tys. osób, a w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do ,6 tys. osób. W badanej zbiorowości było 636 przedsiębiorstw o liczbie pracujących powyżej 249, co stanowiło 45,3% ogółu, natomiast przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 249 było 768 i stanowiły one 54,7% ogółu. Tabl. 2. Pracujący według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw liczba przeds. o liczbie prac. <=249 struktura liczba przeds. o struktura w % liczbie prac. >249 w % Ogółem, z tego: , ,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie , ,2 jednostki dominujące w grupie kapitałowej , ,1 jednostki zależne w grupie kapitałowej , ,0 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej , ,7 W przedsiębiorstwach działających samodzielnie zatrudnionych było 143,9 tys. osób, w jednostkach dominujących 1544,5 tys., w zależnych 261,2 tys., a w dominujących i zależnych 269,2 tys. osób. Najwięcej podmiotów zlokalizowanych było w województwach: mazowieckim 22,7%, śląskim 14,7% i wielkopolskim 11,2%, natomiast najmniej w województwach: podlaskim 1,4% i warmińsko-mazurskim 1,6%. Wśród badanych 179 przedsiębiorstw notowanych na GPW najwięcej bo 24,0% ma siedzibę w województwie mazowieckim oraz w śląskim i dolnośląskim odpowiednio 15,1% i 12,8%. 1. Dane finansowe badanych przedsiębiorstw Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR) wykazały 164 przedsiębiorstwa, ich aktywa wyniosły 578,8 mld zł, zaś ich udział w majątku badanych przedsiębiorstw ogółem 46,6%. Aktywa jednostek dominujących w grupie kapitałowej wyniosły 433,7 mld zł, co stanowiło 34,9% ogółu, natomiast aktywa jednostek dominujących i zależnych wyniosły 145,1 mld zł i stanowiły 11,7% aktywów ogółu badanych podmiotów. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z ustawą o rachunkowości wykazało 200 przedsiębiorstw; ich aktywa wyniosły 222,5 mld zł i stanowiły 17,9% ogółu. Najwyższą wartość aktywów, bo 176,2 mld zł (14,2% ogółu), wykazały jednostki dominujące w grupie kapitałowej, pozostałe jednostki 46,3 mld zł (3,7% ogółu). Sprawozdania finansowe nieskonsolidowane wykazało 1040 przedsiębiorstw; ich aktywa wyniosły 441,4 mld zł i stanowiły 35,5% ogółu aktywów. Najwyższą wartość aktywów, bo 187,4 mld zł, wykazały jednostki zależne w grupie kapitałowej oraz jednostki dominujące i zależne 127,2 mld zł, a ich aktywa stanowiły odpowiednio 15,1% i 10,2% ogółu aktywów. Aktywa ogółem wszystkich 1404 badanych przedsiębiorstw wyniosły 1 242,7 mld zł. W majątku ogółem wszystkich badanych podmiotów udział aktywów trwałych wyniósł 69,3%, zaś aktywów obrotowych 30,5%. 2

3 Tabl. 3. Aktywa według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw wartość struktura wg wartości Aktywa ogółem, z tego: ,0 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,5 7,7 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,8 058,8 51,7 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,8 058,3 15,1 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,1 006,9 25,5 Kapitał własny badanych przedsiębiorstw wyniósł 617,6 mld zł. Najwyższy udział, bo 51,8%, miały jednostki dominujące w grupie kapitałowej. Kapitał własny w jednostkach zależnych wyniósł 98,6 mld zł, a w dominujących i zależnych 150,4 mld zł, co stanowiło odpowiednio 16,0% i 24,3% ogółu kapitału własnego. Z kolei, w przedsiębiorstwach działających samodzielnie 49,0 mld zł, czyli 7,9% całości kapitału własnego w badanych podmiotach. Zobowiązania ogółem badanej zbiorowości wyniosły 535,6 mld zł, stanowiąc 43,1% ogółu pasywów. Najwyższy w nich udział, bo 51,7%, miały jednostki dominujące w grupie kapitałowej, dominujące i zależne 27,9% oraz zależne 13,4%, a przedsiębiorstwa działające samodzielnie 6,9%. W strukturze zobowiązań nieznacznie przeważały zobowiązania krótkoterminowe, których udział w zobowiązaniach razem wyniósł 53,0%. Wynik finansowy wszystkich badanych przedsiębiorstw wyniósł 36,5 mld zł. Z kolei, wynik finansowy na działalności operacyjnej stanowił 58,9 mld zł, w tym 34,9% to zysk odnotowany przez jednostki dominujące w grupie kapitałowej, 21,0% przez zależne, a 35,8% przez dominujące i zależne. Przedsiębiorstwa działające samodzielnie odnotowały 4,9 mld zł zysku na działalności operacyjnej, co stanowiło 13,3% zysku ogółem. Tabl. 4. Wynik finansowy według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw 3 wartość struktura wg wartości Wynik finansowy ogółem, z tego: ,9 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,8 9,8 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,4 27,0 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,2 29,2 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,6 34,0 Przepływy pieniężne netto razem wykazały dodatnie saldo w kwocie 11,9 mld zł, z tego: dodatnie saldo 111,8 mld zł miały przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej, 18,7 mld zł z działalności finansowej, zaś ujemne saldo 118,6 mld zł odnotowano dla przepływów pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej. Szczegółowe dane odnośnie bilansów, rachunków zysków i strat, przepływów pieniężnych zawarto w załączniku do Informacji w Tabl Wartość eksportu i importu badanych przedsiębiorstw W badanej zbiorowości eksport i import wykazały odpowiednio 952 i 1003 podmioty i stanowiły one 67,8% i 71,4% ogółu badanych. Eksport badanych przedsiębiorstw w 2014 r. wyniósł 243,6 mld zł. Najwyższy udział w łącznym eksporcie miały podmioty działające w sekcji C Przetwórstwo przemysłowe 79,3%. Import w 2014 r. wyniósł 257,3 mld zł. Najwyższy udział w łącznym imporcie odnotowano

4 w podmiotach działających w sekcjach: C Przetwórstwo przemysłowe 74,7% oraz G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 14,7%. Tabl. 5. Eksport i import według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw wartość struktura wg wartości Eksport ogółem, z tego ,5 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,1 10,6 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,8 39,4 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,1 35,3 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,5 14,7 Import ogółem, z tego ,5 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,8 7,4 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,7 49,4 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,1 30,3 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,9 12,9 W strukturze walutowej eksportu głównymi walutami były: PLN 33,8%, EUR 33,7% i USD 16,3%, w strukturze walutowej importu zaś: EUR 31,3%, PLN 30,4% i USD 16,7%. Szacunkową importochłonność produkcji, wyrażoną w procentach jako iloraz kosztu importu zaopatrzeniowego do wartości produkcji sprzedanej ogółem wykazało 804 przedsiębiorstwa. Najwięcej podmiotów, bo 280 wykazało poziom importochłonności poniżej 10%, zaś najmniej, bo 15 wykazało importochłonność ponad 90%. Wykres 1. Szacunkowa importochłonność produkcji w przedsiębiorstwach szt. 300 Liczba przedsiębiorstw Łączna wartość aktywów w mld zł mld zł do 10 od 11 do 20 od 21 do 30 od 31 do 40 od 41 do 50 od 51 do 60 od 61 do 70 Importochłonność w procentach od 71 do 80 od 81 do 90 ponad 90 0 Szczegółowe dane o wartości importu i eksportu oraz ich strukturze walutowej zamieszczono w załączniku do Informacji w Tabl

5 3. Instrumenty finansowe, w tym instrumenty pochodne badanych przedsiębiorstw a. Instrumenty finansowe Instrumenty finansowe po stronie aktywów wykazało w 2014 r. łącznie 1319 przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa te stanowiły 93,9% ogółu badanych podmiotów. Instrumenty finansowe po stronie pasywów wykazało 1090 podmiotów, czyli 77,6%. Tabl. 6. Instrumenty finansowe według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw 5 wartość struktura wg wartości Aktywa ogółem, z tego: ,5 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,0 4,8 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,5 58,6 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,5 13,2 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,6 23,5 Pasywa ogółem, z tego: ,0 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,4 7,9 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,7 47,7 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,6 13,2 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,4 31,2 Wartość instrumentów finansowych badanych przedsiębiorstw wykazanych po stronie aktywów, wyniosła 260,8 mld zł, w tym największe udziały należały do kategorii udziałowe instrumenty kapitałowe 43,6%, oraz depozyty i pożyczki udzielone 34,7%. W przedsiębiorstwach działających samodzielnie wartość instrumentów finansowych w aktywach wyniosła 12,4 mld zł, w tym największe udziały należały do kategorii: depozyty i pożyczki udzielone 65,8% oraz udziałowe instrumenty kapitałowe 28,9%. W jednostkach dominujących w grupie kapitałowej instrumenty finansowe w aktywach wyniosły 152,8 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii udziałowe instrumenty kapitałowe 50,5%. W jednostkach zależnych instrumenty finansowe w aktywach wyniosły 34,4 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii depozyty i pożyczki udzielone 40,5%. W jednostkach jednocześnie dominujących i zależnych, instrumenty finansowe w aktywach wyniosły 61,2 mld zł, w tym największe udziały należały do kategorii: depozyty i pożyczki udzielone 43,9% i udziałowe instrumenty kapitałowe 38,1%. W podmiotach o liczbie pracujących powyżej 249 instrumenty finansowe po stronie aktywów wyniosły 227,0 mld zł, zaś o liczbie pracujących do ,7 mld zł. Przedsiębiorstwa notowane na GPW wykazały instrumenty finansowe w aktywach w kwocie 148,4 mld zł, czyli 56,9% wartości wszystkich instrumentów finansowych w aktywach badanych podmiotów. Wartość instrumentów finansowych po stronie pasywów badanych przedsiębiorstw wyniosła 240,1 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii kredyty i pożyczki otrzymane 51,9%; a udział zobowiązań z tytułu instrumentów finansowych 33,2%. W przedsiębiorstwach działających samodzielnie wartość instrumentów finansowych w pasywach wyniosła 18,9 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii kredyty i pożyczki otrzymane 77,2%. W jednostkach dominujących w grupie kapitałowej instrumenty finansowe w pasywach wyniosły 114,6 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii kredyty i pożyczki otrzymane 50,4%. W jednostkach zależnych w grupie kapitałowej wartość instrumentów finansowych w pasywach wyniosła 31,7 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii kredyty i pożyczki otrzymane 44,1%. Wartość

6 instrumentów finansowych wykazanych po stronie pasywów w jednostkach jednocześnie dominujących i zależnych wyniosła 74,9 mld zł, w tym największy udział należał do kategorii kredyty i pożyczki otrzymane 51,2%. Wykres 2. Instrumenty finansowe w aktywach badanych przedsiębiorstw, wg udziału sekcji PKD ogółem badane podmioty przedsiębiorstwa działające samodzielnie jednostki dominujące w grupie kapitałowej jednostki zależne w grupie kapitałowej jednostki dominujące i zależne w grupie 0% 20% 40% 60% 80% 100% C D F G Pozostałe sekcje Wykres 3. Instrumenty finansowe w pasywach badanych przedsiębiorstw, wg udziału sekcji PKD W podmiotach o liczbie pracujących powyżej 249 instrumenty finansowe po stronie pasywów miały wartość 213,2 mld zł, zaś o liczbie pracujących do ,9 mld zł. Przedsiębiorstwa notowane na GPW wykazały instrumenty finansowe w pasywach w kwocie 110,6 mld zł, czyli 46,1% wartości wszystkich instrumentów finansowych w pasywach badanych podmiotów. 6

7 Tabl. 7. Instrumenty finansowe według rodzajów instrumenty finansowe Aktywa, z tego: ,5 100,0 udziałowe instrumenty kapitałowe, w tym: ,6 43,6 akcje ,2 34,5 certyfikaty inwestycyjne 201,9 0,1 instrumenty dłużne, w tym: ,9 5,6 obligacje Skarbu Państwa 545,8 0,2 depozyty i pożyczki udzielone ,9 34,7 instrumenty pochodne, w tym: 5 792,5 2,2 instrumenty wbudowane i zabezpieczające 1 884,9 0,7 pozostałe instrumenty finansowe ,4 13,9 Pasywa, z tego: ,0 100,0 kredyty i pożyczki otrzymane ,3 51,9 leasing finansowy 5 852,6 2,4 zobowiązania z tytułu instrumentów finansowych, w tym: ,2 33,2 zobowiązania z tytułu emisji własnych obligacji ,4 29,7 zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych, w tym: 7 740,5 3,2 instrumenty wbudowane i zabezpieczające 4 149,6 1,7 pozostałe zobowiązania z tytułu instrumentów finansowych ,9 12,4 Szczegółowe dane odnośnie wartości instrumentów finansowych zamieszczono w załączniku do Informacji w Tabl b. Instrumenty pochodne W badanej zbiorowości wartość instrumentów pochodnych w aktywach w końcu roku 2014 wykazało 306 podmiotów, zaś w pasywach 340. Instrumenty pochodne wykazane w aktywach badanych podmiotów miały wartość 5,8 mld zł, w tym największy udział miały kontrakty forward 66,4%. Tabl. 8. Instrumenty pochodne według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw wartość struktura wg wartości Aktywa, z tego: ,5 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,7 4,2 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,9 35,6 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,3 47,0 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,6 13,3 Pasywa, z tego: ,5 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,0 9,1 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,7 54,0 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,4 29,9 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,3 6,9 W przedsiębiorstwach działających samodzielnie wartość instrumentów pochodnych wykazanych po stronie aktywów osiągnęła 0,2 mld zł, w tym największy udział miały kontrakty forward 83,9%. Dla jednostek dominujących w grupie kapitałowej wartość instrumentów pochodnych wykazanych w aktywach wyniosła 2,1 mld zł, w tym największy udział miały kontrakty swap 52,0%. W jednostkach zależnych instrumenty

8 pochodne wykazane po stronie aktywów wyniosły 2,7 mld zł, w tym największy udział należał do kontraktów forward 95,9%. W jednostkach dominujących i zależnych wartość ta wyniosła 0,8 mld zł, w tym największy udział miały kontrakty forward 75,7%. W podmiotach o liczbie pracujących powyżej 249 wartość instrumentów pochodnych w aktywach wyniosła 5,3 mld zł, zaś o liczbie pracujących do 249 0,4 mld zł. Przedsiębiorstwa notowane na GPW wykazały instrumenty pochodne w aktywach w kwocie 2,0 mld zł, czyli 34,2% wartości wszystkich instrumentów pochodnych w aktywach badanych podmiotów. Wartość instrumentów pochodnych w pasywach analizowanych przedsiębiorstw wyniosła 7,7 mld zł, w tym najwyższy udział miały kontrakty swap 48,5% oraz forward 42,2%. W przedsiębiorstwach działających samodzielnie wartość instrumentów pochodnych wyniosła 0,7 mld zł, w tym najwyższy udział należał do kontraktów forward 83,8%. W jednostkach dominujących wartość instrumentów pochodnych wykazanych w pasywach wyniosła 4,2 mld zł, w tym kontrakty swap miały najwyższy udział 80,4%. W jednostkach zależnych instrumenty pochodne po stronie pasywów osiągnęły wartość 2,3 mld zł, w tym kontrakty forward stanowiły 94,9%. Wartość instrumentów pochodnych w pasywach wykazanych przez jednostki dominujące i zależne wyniosła 0,5 mld zł, w tym najwyższy udział miały kontrakty swap 39,4% i forward 32,0%. W podmiotach o liczbie pracujących powyżej 249 wartość instrumentów pochodnych w pasywach wyniosła 7,2 mld zł, zaś o liczbie pracujących do 249 0,5 mld zł. Przedsiębiorstwa notowane na GPW wykazały instrumenty pochodne w pasywach w kwocie 4,0 mld zł, czyli 52,0% wartości wszystkich instrumentów pochodnych w pasywach badanych podmiotów. Wykres 4. Importochłonność, eksport i import a wykorzystanie instrumentów pochodnych Eksport i Import Instrumenty pochodne ogółem w tym: Opcje Forward Swap Eksport i import w mld zł Instrumenty pochodne w mln zł do 10 od 11 do 20 od 21 do 30 od 31 do 40 od 41 do 50 od 51 do 60 od 61 do 70 Importochłonność w procentach od 71 do 80 od 81 do 90 ponad 90 0 *Instrumenty pochodne w aktywach i pasywach wykazano według stanu na koniec roku, natomiast eksport i import jako przepływ w ciągu roku. 8

9 Z przeprowadzonego badania wynika, że kontrakty swap najczęściej wykorzystywane są przez przedsiębiorstwa o wysokiej importochłonności (od 81 do 90%), kontrakty forward najczęściej przez przedsiębiorstwa o średniej importochłonności (od 31 do 50%), zaś opcje przez przedsiębiorstwa o niskiej importochłonności (poniżej 10%). Tabl. 9. Instrumenty pochodne według rodzajów 2014 instrumenty pochodne Aktywa ogółem, z tego: 5 792,5 100,0 kontrakty forward 3 843,8 66,4 kontrakty futures 97,0 1,7 opcje 540,3 9,3 kontrakty swap, w tym: 1 255,1 21,7 CIRS 377,2 6,5 pozostałe instrumenty pochodne 56,3 1,0 Pasywa ogółem, z tego: 7 740,5 100,0 kontrakty forward 3 268,9 42,2 kontrakty futures 9,0 0,1 opcje 251,3 3,2 kontrakty swap, w tym: 3 754,9 48,5 CIRS 156,6 2,0 pozostałe instrumenty pochodne 456,4 5,9 Szczegółowe dane odnośnie wartości instrumentów pochodnych zamieszczono w załączniku do Informacji w Tabl Wynik na inwestycjach w instrumenty finansowe Wynik na inwestycjach w instrumenty finansowe ogółem w 2014 r. wykazały 532 podmioty, z tego 116 jednostek dominujących w grupie kapitałowej, 186 jednostek zależnych, 96 jednostek dominujących i zależnych oraz 134 przedsiębiorstwa działające samodzielnie. W badanej zbiorowości wynik na inwestycjach w instrumenty finansowe wyniósł 5,9 mld zł, w tym inwestycje w instrumenty pochodne odnotowały wynik w kwocie 390,5 mln zł. W jednostkach dominujących w grupie kapitałowej odnotowano dodatni wynik na inwestycjach w instrumenty finansowe, wyniósł on 6,0 mld zł, a na inwestycjach w instrumenty pochodne odnotowano wynik w kwocie 42,6 mln zł. W jednostkach zależnych odnotowano ujemny wynik na instrumentach finansowych w kwocie 696,3 mln zł, w tym wynik na inwestycjach w instrumenty pochodne był dodatni i wyniósł 21,6 mln zł. Natomiast w jednostkach dominujących i zależnych wynik na instrumentach finansowych, również był ujemny w kwocie 663,5 mln zł, w tym: wynik na inwestycjach w instrumenty pochodne był dodatni i wyniósł 43,2 mln zł. Przedsiębiorstwa działające samodzielnie osiągnęły dodatni wynik na inwestycjach w instrumenty finansowe w kwocie 1,2 mld zł, w tym: wynik na inwestycjach w instrumenty pochodne w kwocie 283,1 mld zł. Szczegółowe dane odnośnie wyniku na inwestycjach w instrumenty finansowe zamieszczono w załączniku do Informacji w Tabl

10 5. Zobowiązania z tytułu operacji finansowych instrumentami finansowymi, w tym pochodnymi Zobowiązania z tytułu umów dotyczących operacji finansowych na koniec 2014 r. wykazało 825 podmiotów, z tego: 247 przedsiębiorstw działających samodzielnie, 193 jednostki dominujące w grupie kapitałowej, 248 zależnych oraz 137 jednocześnie dominujących i zależnych. Podmioty wykazały zobowiązania z tytułu instrumentów finansowych: wymagalne 210,3 mld zł, zobowiązania sporne 5,4 mln zł oraz przeterminowane 200,9 mln zł. Tabl. 10. Zobowiązania wymagalne z tytułu umów dotyczących operacji finansowych według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba przedsiębiorstw wartość struktura wg wartości Zobowiązania wymagalne z tytułu instrumentów finansowych ogółem, z tego: ,4 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,8 7,6 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,8 49,8 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,4 10,8 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,4 31,7 Zobowiązania wymagalne z tytułu instrumentów pochodnych ogółem, z tego: ,0 100,0 przedsiębiorstwa działające samodzielnie ,6 7,2 jednostki dominujące w grupie kapitałowej ,5 53,0 jednostki zależne w grupie kapitałowej ,7 32,5 jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej ,1 7,3 Zobowiązania wymagalne dotyczące operacji finansowych instrumentami finansowymi wyniosły 210,3 mld zł, z tego: zobowiązania do 1 roku (włącznie) 69,6 mld zł, powyżej roku do trzech lat (włącznie) 61,0 mld zł i powyżej trzech lat 79,7 mld zł. Zobowiązania wymagalne dotyczące operacji finansowych instrumentami pochodnymi wyniosły 7,6 mld zł, z tego: zobowiązania do 1 roku (włącznie) 4,5 mld zł, powyżej roku do trzech lat (włącznie) 2,9 mld zł i powyżej trzech lat 0,2 mld zł. Zobowiązań spornych nie wykazało żadne przedsiębiorstwo, zaś przeterminowane wykazano w kwocie 3,4 mln zł. Utworzenie rezerw na zobowiązania z tytułu umów na instrumenty finansowe w 2014 r. wykazały 42 podmioty. Stan rezerw wyniósł 193,7 mln zł. Rezerwy z tytułu umów na instrumenty pochodne utworzyły 23 podmioty i wyniosły one 51,6 mln zł. Szczegółowe dane odnośnie zobowiązań z tytułu umów dotyczących operacji finansowych instrumentami finansowymi, w tym pochodnymi zamieszczono w załączniku do Informacji w Tabl W części ankietowej badania IF za 2014 r. przedsiębiorstwa oceniały współpracę z bankami, zakładami ubezpieczeń oraz firmami windykacyjnymi. Na współpracę z bankami wskazały wszystkie 1404 badane podmioty. Zdecydowana większość przedsiębiorstw korzystała z usług trzech i więcej banków 61,3%. Na korzystanie z usług dwóch banków wskazało 25,0% respondentów, a z jednego banku 13,7%. *** 10

11 Tabl. 11. Współpraca z bankami według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw z jednym bankiem z dwoma bankami z trzema i więcej bankami Podmioty korzystające z usług banków, z tego: przedsiębiorstwa działające samodzielnie jednostki dominujące w grupie kapitałowej jednostki zależne w grupie kapitałowej jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej Najwięcej przedsiębiorstw o liczbie pracujących powyżej 249 wskazało na współpracę z trzema i więcej bankami 73,3%, z dwoma bankami 17,8% oraz jednym bankiem 9,0%. Wśród przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 249 najwyższy udział odpowiedzi odnotowano dla współpracy z trzema i więcej bankami 51,4%. Jednak większy niż dla dużych podmiotów odsetek respondentów wskazał na współpracę z dwoma lub jednym bankiem, odpowiednio 31,0% i 17,6%. Wśród ogółu badanych podmiotów 99,1% korzystało z usług banków, które mają siedzibę w kraju, a z usług banków zagranicznych 20,9%. W ciągu 2014 r., 128 podmiotów wskazało na zmianę banku, za przyczynę wskazując: wysokie koszty obsługi 20,4%, brak odpowiedniego produktu w ofercie 19,7%, brak zaufania do banku 2,7%, a inne przyczyny 57,1%. W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 249 bank zmieniło 9,6% badanych, a w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do 249 9,2%. Wykres 5. Ocena relacji przedsiębiorstw z bankami 1 bardzo zła, 2 zła, 3 przeciętna, 4 dobra, 5 bardzo dobra Z wypowiedzeniem umowy kredytowej przez bank spotkało się 6 podmiotów. Wypowiedzenie umowy następowało głównie w związku z zaległymi wierzytelnościami oraz przez uruchomienie procedury bankowej w celu zaspokojenia swych wierzytelności z tytułu udzielonych przez przedsiębiorstwo zabezpieczeń. Przedsiębiorstwa oceniły współpracę z bankami krajowymi i zagranicznymi. Wszystkich ocen było 1686 (liczba ocen jest większa od liczby badanych przedsiębiorstw, ponieważ część podmiotów oceniała większą liczbę banków, dotyczy to również oceny współpracy z ubezpieczycielami i firmami windykacyjnymi), przy czym 82,5% stanowiły oceny banków krajowych, a 17,5% oceny banków 11

12 zagranicznych. Określając długość współpracy ze swoim aktualnym bankiem, najwięcej podmiotów, bo 48,1%, wskazało okres powyżej 10 lat, następnie 6-10 lat 26,8%, 3-5 lat 19,9%, 1-2 lata 3,6%, a poniżej roku 1,6% respondentów. Na współpracę z zakładami ubezpieczeń wskazało 1396 badanych podmiotów. Większość przedsiębiorstw korzystała z usług trzech i więcej ubezpieczycieli 58,3%. Na korzystanie z usług dwóch ubezpieczycieli wskazało 24,6% respondentów, a z jednego ubezpieczyciela 17,1%. Tabl. 12. Współpraca z zakładami ubezpieczeń według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw z jednym ubezpieczycielem z dwoma ubezpieczycielami z trzema i więcej ubezpieczycielami Podmioty korzystające z usług ubezpieczycieli, z tego: przedsiębiorstwa działające samodzielnie jednostki dominujące w grupie kapitałowej jednostki zależne w grupie kapitałowej jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej Najwięcej przedsiębiorstw o liczbie pracujących powyżej 249 wskazało na współpracę z trzema i więcej ubezpieczycielami 66,4%, z dwoma ubezpieczycielami 19,3% oraz jednym ubezpieczycielem 14,3%. Wśród przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 249 najwyższy udział odpowiedzi odnotowano także dla współpracy z trzema i więcej zakładami ubezpieczeń 51,6%. Jednak większy niż dla dużych podmiotów odsetek respondentów wskazał na współpracę z dwoma lub jednym ubezpieczycielem. Było to odpowiednio 28,9% oraz 19,5%. Tabl. 13. Roczna wartość składki w umowach ubezpieczeniowych zawartych i czynnych w 2014 r. Rodzaj ubezpieczenia roczna wartość składki ubezpieczeniowej Ogółem, z tego: 2 254,5 100,00 osobowe 135,0 6,0 majątkowe 671,7 29,8 komunikacyjne 376,1 16,7 finansowe 132,0 5,9 pozostałe 939,7 41,7 Z usług ubezpieczycieli krajowych korzystało 98,2% respondentów, a z usług ubezpieczycieli zagranicznych 22,8%. Wśród ogółu badanych podmiotów 21,0% korzystało z usług ubezpieczycieli krajowych i zagranicznych, a 1,8% wskazało, że nie korzysta z usług krajowych zakładów ubezpieczeń. Wśród podmiotów współpracujących z ubezpieczycielami 86,2% wskazało, że oferta ubezpieczeniowa dostępna na polskim rynku wyczerpuje ich oczekiwania. W ciągu 2014 r. 156 respondentów wskazało na zmianę ubezpieczyciela, za główną przyczynę wskazując: wysokie składki ubezpieczeniowe 48,8%, brak odpowiedniego produktu w ofercie usług ubezpieczeniowych 10,0% oraz inne przyczyny 34,3%. W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 249 ubezpieczyciela zmieniło 6,7%, a w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do 249 4,5%. 12

13 Wykres 6. Ocena relacji przedsiębiorstw z ubezpieczycielami 1 bardzo zła, 2 zła, 3 przeciętna, 4 dobra, 5 bardzo dobra Przedsiębiorstwa oceniły współpracę z ubezpieczycielami krajowymi i zagranicznymi. Wszystkich ocen było 1689, z tego: 81,2% stanowiły oceny ubezpieczycieli krajowych, a 23,2% oceny ubezpieczycieli zagranicznych. Określając długość współpracy ze swoim aktualnym ubezpieczycielem na życie najwięcej podmiotów 34,1% wskazało okres 3-5 lat, następnie powyżej 10 lat 29,7%, 6-10 lat 23,4%, 1-2 lata 9,2% oraz poniżej roku 3,6% respondentów. Określając długość współpracy w pozostałych ubezpieczeniach osobowych i majątkowych najwięcej podmiotów 39,7% wskazało okres 3-5 lat, następnie 6-10 lat 25,9%, powyżej 10 lat 20,3%, 1-2 lata 12,1% oraz poniżej roku 2,0% respondentów. Na 1404 badane podmioty 934 wykazały windykację zagrożonych należności, z tego część prowadziła proces windykacji w różnych formach (stąd liczba wskazań 1164). Najwięcej podmiotów windykację prowadziło samodzielnie 72,3%, na podstawie umowy z firmą windykacyjną 22,1%, a pozostałe podmioty, tj. 5,7% sprzedało wierzytelności. Tabl. 14. Windykacja zagrożonych należności według statusu organizacyjnego przedsiębiorstw liczba wskazań przedsiębiorstw prowadzących windykację: na podstawie umowy z samodzielnie sprzedaż wierzytelności firmą windykacyjną Ogółem, z tego: przedsiębiorstwa działające samodzielnie jednostki dominujące w grupie kapitałowej jednostki zależne w grupie kapitałowej jednostki dominujące i zależne w grupie kapitałowej Przedsiębiorstwa, które prowadziły windykację samodzielnie, stosowały metody polubowne i sądowe w celu odzyskania wierzytelności. Windykacja polubowna polegała na: wysyłaniu do dłużników pism nakłaniających do spłacenia zadłużenia 31,6%, monitowaniu telefonicznym 30,6%, spotkaniach i mediacji z dłużnikiem 19,5% oraz wezwaniu do zapłaty z ostrzeżeniem o zamiarze podjęcia stosownych 13

14 kroków, celem wpisania dłużnika do Rejestru Dłużników Biura Informacji Gospodarczej 18,3%. Podmioty prowadzące windykację sądową wskazały na: uzyskanie wyroku sądowego lub nakazu zapłaty 53,3% i egzekucję komorniczą 46,7%. W celu odzyskania wierzytelności 117 przedsiębiorstw zawarło umowy z jedną firmą windykacyjną, zaś 77 z dwiema i więcej firmami windykacyjnymi. Główne przyczyny, które zadecydowały o podjęciu decyzji o skorzystaniu z usług firm windykacyjnych to: niespłacanie przez dłużnika zaciągniętych zobowiązań pieniężnych 44,2% oraz samodzielnie prowadzona windykacja niedoprowadzająca do odzyskania wierzytelności 34,7%. Podmioty w liczbie 257, które prowadziły windykację na podstawie umowy z firmą windykacyjną, wykazały 6,3 mld zł wierzytelności według stanu na początek 2014 r. oraz 1,0 mld zł odzyskanych wierzytelności w ciągu całego roku. Na zmianę firmy windykacyjnej w ciągu ostatnich trzech lat wskazało 56 podmiotów, za główną przyczynę podając: zbyt małą skuteczność w odzyskiwaniu wierzytelności 32,1%, zbyt wysokie opłaty pobierane przez firmę windykacyjną 28,6% oraz zbyt długi czas odzyskiwania wierzytelności 10,7%. Przedsiębiorstwa oceniły współpracę z firmami windykacyjnymi krajowymi i zagranicznymi. Wszystkich ocen było 357, z tego: 75,9% stanowiły oceny firm windykacyjnych krajowych, a 24,1% zagranicznych. Określając długość współpracy z firmą windykacyjną najwięcej podmiotów wskazało okres powyżej 5 lat 54,1%, następnie 3-5 lat 29,0%, 1-2 lata 10,4%, poniżej roku 5,8%, a 0,8% respondentów nie korzystało z usług firm windykacyjnych. Wykres 7. Ocena relacji przedsiębiorstw z firmami windykacyjnymi 1 bardzo zła, 2 zła, 3 przeciętna, 4 dobra, 5 bardzo dobra Opracowanie merytoryczne: Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Barbara Wojnowicz tel: Katarzyna Siwińska tel: Rozpowszechnianie: Rzecznik Prasowy Prezesa GUS Artur Satora Tel: , rzecznik@stat.gov.pl Obszar tematyczny 14