Kalisz Piastowski. Szlaki turystyczne

Transkrypt

1 Kalisz Piastowski Szlaki turystyczne Udostępnij na swoim: ul. Bolesława Pobożnego >> Wał Piastowski >> Aleja Wolności >> ul. Sukiennicza >> ul. Kolegialna >> Plac Św. Józefa >> Plac Jana Pawła II >> ul. Parczewskiego >> ul. Kanonicka Trasa obejmuje obiekty: Kaliski Gród Piastów na Zawodziu - Kościół i klasztor OO. Franciszkanów - Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - Baszta ''Dorotka'' i mury miejskie - Katedra pw. św. Mikołaja Opis Trasa nawiązująca do Kalisza jako grodu Piastów Zapraszamy na spacer po Kaliszu z okresu dynastii Piastów.

2 Trasa obejmuje obiekty: Kaliski Gród Piastów na Zawodziu - Kościół i klasztor OO. Franciszkanów - Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - Baszta ''Dorotka'' i mury miejskie - Katedra pw. św. Mikołaja Czas trwania zwiedzania: ok. 4 godz. Kalisz okresu piastowskiego był jednym z głównych ośrodków państwa polskiego. Odgrywał bardzo ważną rolę militarną i polityczną. Początki miasta związane są z wczesnośredniowiecznym grodem na Zawodziu, o którym wzmianki można odnaleźć w kronice Galla Anonima. Szczyt świetności grodu przypada na czasy panowania Mieszka III Starego. Władca ten wzniósł w II połowie XII wieku w obrębie grodu jednonawową kolegiatę romańską pw. św. Pawła. W 1193 roku w kolegiacie został pochowany syn Mieszka Starego Mieszko Mieszkowic, a w 1202 roku spoczął w niej sam Mieszko III. Przełomowym wydarzeniem w rozwoju Kalisza był rok 1233, kiedy to książę Henryk Brodaty po walce z bratankiem Mieszka III, Władysławem Odonicem, zniszczył gród na Zawodziu. Lokacji Nowego Miasta na terenie ok. 2 km na północ od grodu dokonał książę wielkopolski Bolesław Pobożny. Przeprowadzono ją na prawie średzkim. Miało to miejsce prawdopodobnie w 1257 roku, mniej więcej w tym samym czasie, w jakim prawa miejskie otrzymały główne miasta Polski: Gniezno, Wrocław, Poznań, Kraków. Potwierdzenia lokacji dokonał Przemysław II, 11 czerwca 1282 roku. Kaliski Gród Piastów Zawodzie jest od lat miejscem badań archeologicznych, odnaleziono tu liczne przedmioty związane ze średniowiecznym grodem (monety, narzędzia, elementy broni), które eksponowane są na stałej wystawie w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej w Kaliszu. W 2007 roku Rezerwat Archeologiczny na Zawodziu został poddany rekonstrukcji. Zrekonstruowane zostały fundamenty historycznych obiektów budowlanych, zbudowano wieżę obronną z palisadą, most dla pieszych nad stawem, zrekonstruowano fragmenty wałów ziemnych, zbudowano chałupy mieszkalne, zrekonstruowano kurhan, zbudowano bramy wjazdowe z palisadą i ostrokołem, zrekonstruowano zabytkową zagrodę składającą się z budynku mieszkalnego i budynków inwentarskich. Obok rezerwatu archeologicznego znajduje się drewniany kościółek pw. Św. Wojciecha. Pierwszy wzniesiony został prawdopodobnie już około 1198 roku. W źródłach pisanych wzmianki o nim pojawiają się począwszy od 1213 roku. Z dokumentu Przemysława II z 1292 r. dowiadujemy się również, że pełnił on funkcje parafialne, które zniesione zostały w 1406 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę. Obiekt stojący obecnie zbudowany został dopiero w 1798 r., a o jego powstaniu informuje napis umieszczony na jednej z belek stropowych: ''Anno Domini 1798 die 24 Aprilis Sebastjan Zieliński kościoła tego fundator, kunsztu garncarskiego z parafianami wszystkimi. Cieśla Jan Kejner''.

3 Z Rezerwatu Archeologicznego udajemy się w kierunku centrum miasta. Dotrzeć tam można pieszo trasą pieszo-rowerową wzdłuż Prosny (Wał Piastowski), autobusem nr 3 z przystanku Częstochowska Rypinek lub własnym transportem. Kościół i klasztor OO. Franciszkanów Stamtąd z Placu Bogusławskiego kontynuujemy nasz spacer i Aleją Wolności docieramy do Mostu Trybunalskiego, w pobliżu którego znajduje się kościół i klasztor OO. Franciszkanów. Kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika wzniesiony został w latach z fundacji księcia Bolesława Pobożnego i jego żony Jolanty (Jolenty). Kościół wybudowano w stylu gotyckim. Świątynia na przestrzeni lat została kilka razy przebudowana, co było związane z pożarami, które niszczyły miasto. Szczególnie dotkliwe były te z roku 1537 i 1559, które strawiły świątynię do tego stopnia, że przez ponad sześćdziesiąt lat nawa główna stała bez dachu. Kościół odbudowano w roku 1632, a pracami kierował Albin Fontana, obywatel Kalisza pochodzący ze znanego włoskiego rodu architektów. W trójnawowej świątyni uwagę zwracają piękne sztukaterie podkreślające linię żeber gotyckich w prezbiterium. Sklepienia, głowice kolumn i łuki ozdobione są główkami anielskimi, orłami, tarczami herbowymi oraz bogatymi motywami roślinnymi. Całość utrzymana jest w tradycji renesansu, którą historycy sztuki określili mianem stylu kalisko-lubelskiego. Na szczególną uwagę zasługują również: piękna ambona w kształcie łodzi Piotrowej z 1862 roku oraz przebudowana w 1632r. gotycka Kaplica Męki Pańskiej. Przed środkowym ołtarzem w prawej nawie spoczywają w srebrnej trumience relikwie Jolanty ogłoszonej w 1827 roku błogosławioną, a od 1880 roku uznawanej za patronkę Wielkopolski. Z początkami kościoła związany jest również przylegający do niego jednym bokiem klasztor.

4 Do roku 1598 był on drewniany, w latach wzniesiono jednopiętrowy klasztor murowany, potem dobudowano drugie piętro. W klasztorze przez kilkanaście lat mieściło się więzienie oraz urzędowało pruskie wojsko i zarząd policji. Zakonnicy powrócili do swej siedziby dopiero po okresie zaborów w 1918 roku. W 2007 roku przypadła 750. rocznica obecności Ojców Franciszkanów w Kaliszu. Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Ruszamy dalej ulicą Sukienniczą i Kolegialną. Docieramy Placu Św. Józefa, na którym stoi kościół pw. Wniebowzięcia NMP (Sanktuarium Św. Józefa). Kościół przypuszczalnie powstał w końcu XIII wieku. Początkowo był to drewniany kościółek, na którego miejscu wzniesiono w 1353 roku późnogotycką świątynię z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego. W 1359 roku kościół podniesiono do rangi kolegiaty. Świątynia w swym pierwotnym kształcie istniała do 1783 roku, wówczas bowiem nastąpiła katastrofa budowlana podczas prac rozbiórkowych przylegającego do świątyni pałacu biskupów. Kościół odbudowano w roku W 1798 roku dawna kolegiata została wyniesiona przez papieża Pawła VI do godności Bazyliki Mniejszej. Jest to świątynia późnobarokowa z gotyckim prezbiterium i zakrystią, trzynawowa z czworoboczną wieżą umieszczoną w fasadzie. Klasycystyczny ołtarz główny prezentuje kopię gotyckiego obrazu Matki Boskiej ''Madonna Ab Igne'' z 1424 roku (oryginał obejrzeć można w Skarbcu). Na przedłużeniu prawej nawy znajduje się kaplica Świętej Rodziny. Obraz w niej prezentowany w 1770 roku został uznany przez Prymasa Polski za cudowny. Znajdujący się w kościele obraz św.

5 Józefa w 1796 roku jako pierwszy na świecie otrzymał korony papieskie. Bazylika jest jednym z pięciu na świecie ośrodków kultu św. Józefa. Do najcenniejszych zabytków świątyni należą: kielich gotycki podarowany przez Kazimierza Wielkiego, patena romańska ofiarowana przez Mieszka III opactwu w Lądzie, obraz Matki Boskiej ''od ognia'' z 1424 roku, który uważany jest za jeden z ciekawszych zabytków malarstwa gotyckiego w Polsce. Do najbardziej okazałych dzieł zaliczany jest późnogotycki poliptyk gotycki z warsztatu ''Mistrza z Gościszowic''. Baszta ''Dorotka'' i mury miejskie Na tyłach kościoła znajduje się baszta ''Dorotka''. Jest to jedyna zachowana do dziś baszta

6 kaliska, która niegdyś wchodziła w skład fortyfikacji miejskich. XV-wieczna baszta jest półokrągła, ceglana przykryta półstożkowym dachem. Od XIX wieku zwana jest ''Dorotką''. Z basztą łączy się wiele legend, jedna z nich opowiada o nieszczęsnej Dorotce - córce starosty kaliskiego i zakochanym w niej szewczyku. Rozgniewany starosta prawdopodobnie kazał zamknąć córkę w baszcie. I stąd wzięła się jej nazwa. Inna legenda głosi, iż w baszcie tej zamykano dziewczęta za nieobyczajne prowadzenie. Owe panny nazywane były właśnie ''Dorotkami''. Przemierzamy plac Św. Józefa i plac Jana Pawła II i docieramy do ulicy Parczewskiego. Między ulicami Parczewskiego a Grodzką znajdują się fragmenty fundamentów Zamku Kazimierzowskiego. Niestety na przełomie XVIII i XIX wieku zamek został doszczętnie rozebrany. Kiedy przystąpiono do jego budowy niestety dokładnie nie wiadomo. Wyniki badań pozwalają jednak przyjąć, że nastąpiło to w latach z fundacji Kazimierza Wielkiego. Dziś możemy tylko przyjrzeć się fragmentom fundamentów tej budowli. Idąc dalej wzdłuż ul. Parczewskiego napotykamy na fragmenty murów obronnych. Za czasów Kazimierza Wielkiego Kalisz otoczony został murami obronnymi z piętnastoma basztami i dwiema głównymi bramami: Wrocławską i Toruńską. Wtedy długość murów wynosiła ok m i obejmowała obszar ok. 18 ha. W XIX w. na polecenie władz pruskich większość fortyfikacji rozebrano. Zachowały się tylko fragmenty o łącznej długości ok. 300m.

7 Katedra pw. św. Mikołaja Skręcamy w lewo w ul. Kanonicką. Wyłania się przed nami okazała budowla - to Katedra pw. Św. Mikołaja. Kościół został wzniesiony w XIII wieku ( ) z fundacji księcia Bolesława Pobożnego. W latach kościołem zarządzali kanonicy regularni laterańscy sprowadzeni do Kalisza przez Kazimierza Wielkiego. W 1441 roku Sobór w Bazylei wyniósł kościół do godności kolegiaty zakonnej. W 1448 roku obok gotyckiej świątyni wzniesiono ceglany budynek klasztorny, w którym siedzibę znalazła szkoła parafialna. Dziś jest to najstarszy

8 budynek mieszkalny w Kaliszu. Dzieje świątyni były bardzo burzliwe. Pożary w latach 1560, 1609, 1706 spowodowały, że kościół stracił swoje średniowieczne piękno. W 1973 roku pożar ołtarza przyniósł stratę jednego z najpiękniejszych zabytków świątyni - obrazu ''Zdjęcie z krzyża'' z pracowni P. P. Rubensa. Do dziś okoliczności tego zdarzenia budzą wielkie kontrowersje, gdyż przypuszcza się, że obraz został skradziony. W kościele na uwagę zasługuje Kaplica Matki Boskiej Pocieszenia zwana ''Polską'' lub ''Pod Orłami''. Znajdująca się tam polichromia i witraże, zaprojektowane przez Włodzimierza Tetmajera w 1909 roku, przedstawiają wielu świętych oraz postaci z historii Polski. W polichromii o tematyce patriotycznej znajdujemy również odwołania do kaliskich postaci. Na ścianach kościoła znajdują się liczne tablice epitafijne poświęcone m.in. Adamowi Asnykowi i Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. W 1992 roku po utworzeniu diecezji kaliskiej kościół podniesiono do godności katedry.

9 O początkach państwa polskiego, w tym o kaliskim grodzie, opowiada film Zdzisława Cozaca pt. ''Ukryte gniazdo dynastii'', wyprodukowany przez TVP Historia.

10 Zobacz więcej zdjęć Zobacz na mapie Powrót