Istotne fakty w 80- letniej działalności Oddziału Warszawskiego PZITB

Transkrypt

1 Istotne fakty w 80- letniej działalności Oddziału Warszawskiego PZITB Intencją tego opracowania jest przypomnienie Istotnych wydarzeń w 80- letnich dziejach Oddziału Warszawskiego PZITB i podkreślenie głównych faktów i zdarzeń w historii naszego Oddziału i Związku. Szczegółowa historia Oddziału Warszawskiego PZITB jest prezentowana w kolejnych tomach Kroniki Oddziału. Wcześniej wydane części Kroniki obejmowały następujące okresy działalności Oddziału Część I - lata od powstania PZIB w 1934 roku do 1986 roku, Część II - lata od 1987 do 1996 roku. Część III- lata od 1996 do 2009 roku Za początek Oddziału Warszawskiego Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych, który został zorganizowany przez Sekcję Budownictwa Koła Inżynierów Dróg i Mostów absolwentów PW, przyjęto dzień 4 maja 1934 roku, kiedy to odbył się zjazd założycielski z udziałem 150 uczestników. Pierwszym przewodniczącym PZIB został wybrany prof. Andrzej Pszenicki z PW, a funkcję sekretarza objął Jerzy Nechay. W skład Zarządu wchodzili także prof. Wacław Paszkowski, prof. Stefan Bryła i Wacław Żenczykowski. W ciągu następnych dwu lat powołano 8 oddziałów, ale wobec szczupłości aktywnie działających członków przyjęto, że Zarząd Główny pełnić będzie jednocześnie funkcję Zarządu Oddziału Warszawskiego. Przy dużym udziale działaczy OW organizowano Zjazdy naukowe i organizacyjne, a także I Kongres Inżynierów Polskich w 1937 r. we Lwowie, w którym uczestniczyło 2200 inżynierów z 14 Stowarzyszeń. Na III Zjeździe w 1937 r., wobec wzrostu ilości członków do 357 OW został oddzielony od ZG współpracując nadal ściśle i obsadzając całe prezydium ZG z wyjątkiem prezesa. Poza normalną działalnością OW zajmował się sprawami obronności Warszawy, powołując w 1939 r. Komisję Obrony Przeciwlotniczej z przewodniczącym Józefem Szychowskim i zastępcą - Wiktorem Srokowskim. Komisja współpracowała z Zarządem Miasta St. Warszawy przy przygotowaniu obrony miasta, do której zgłosiło się 110 członków OW. Z chwilą wybuchu wojny działalność PZIB sprowadziła się do uczestnictwa jego członków w pracach związanych z obroną miasta, a z momentem kapitulacji Warszawy zeszła do podziemia. Większość członków PZIB brała udział w wojnie obronnej 1939 roku jako powołani do czynnej służby oficerowie rezerwy. Straty poniesione w całym Związku, który grupował w 1939 r. 810 członków szacuje się po Powstaniu Warszawskim i zakończeniu wojny na 45 %, a dla Warszawy na 60 %. Działalność członków i Zarządu OW w tym czasie rozłożyła się na szereg ogniw tworzonych w różnych warunkach. Istotną rolę odegrała grupa techniczna utworzona z członków OW PZIB przy sztabie powołanym przez prezydenta Stefana Starzyńskiego. W jej skład wchodzili m.in. Władysław Skoczek, Kazimierz Kamiński, Antoni Kobyliński i Wacław Żenczykowski. Działalność tej grupy trwała do końca 1939 roku i polegała na doraźnej pomocy przy zabezpieczaniu uszkodzonych budynków, usuwaniu gruzów, budowie schronów i barykad, a także ewidencjonowaniu strat w budynkach i urządzeniach

2 miejskich. W latach okupacji hitlerowskiej Zarząd OW PZIB organizował działalność konspiracyjną członków, a szczególnie chlubną kartę w tych latach zapisała formacja Armii Krajowej o kryptonimie Ciągnik rozwijająca się na bazie PZIB i rozprzestrzeniająca swą działalność na resztę kraju. Bardzo ważną rolę w tych latach w organizacji odgrywali Tadeusz Adamczyk, Stefan Bryła, Aleksander Dyżewski, Antoni Kobyliński, Jerzy Nechay, Wienczesław Poniż, Jan Zawistowski i inni. Dokonywano wywiadów technicznych dla celów dywersyjnych AK, inwentaryzowano urządzenia techniczne, zakłady produkcyjne, umocnienia, komory minowe, konstrukcje saperskie i inne. Jeszcze w czasie działań wojennych organizacja Ciągnik podjęła działania nad opracowaniem programów odbudowy zniszczeń. Prace te były kontynuowane po upadku Powstania Warszawskiego w Milanówku, gdzie znalazła się część wypędzonych z Warszawy działaczy. Pozwoliło to na planowe przystąpienie do odbudowy miasta bezpośrednio po jego wyzwoleniu. Pod przykryciem Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej prowadzono tajne wykłady i egzaminy na Wydziale Inżynierii Budowlanej. Brali w nich udział pracownicy naukowi Politechniki Warszawskiej, członkowie OW PZIB. W latach zespół inżynierów OW zaprojektował prosty system lekkich konstrukcji ceramiczno-żelbetowych, które były szeroko wykorzystane w pierwszych latach odbudowy Warszawy i kraju po wojnie. Zorganizowane środowisko inżynierów przygotowywało się w ten sposób do przyszłej odbudowy kraju, dlatego wkrótce po powołaniu Biura Odbudowy Stolicy w lutym 1945 roku możliwe było przedstawienie rządowi koncepcji odbudowy i wytycznych polityki urbanistycznej w Warszawie. Prawie natychmiast po wyzwoleniu Warszawy, działacze PZIB wznowili działalność Oddziału Warszawskiego powołując komisję organizacyjną Nadzwyczajnego V Zjazdu. Trudności odbycia tego Zjazdu wynikały z faktu, że w okresie wojny zginęło ok. 60 % członków, a pozostali byli rozproszeni po terenie całego kraju, miasto było zburzone, adresy nieaktualne. Zjazd udało się jednak zorganizować w dniu r. w obecności 83 członków. Zjazd ten powołał Zarząd Oddziału i zobowiązał go do odszukiwania kontaktów z członkami Związku, wznowienia działalności Oddziałów Związku i reaktywowania jego struktur organizacyjnych. Na czele Zarządu OW, który został upoważniony do pełnienia zastępczo funkcji Zarządu Głównego, stanął profesor Wacław Paszkowski. Opiniowano akty prawne, delegowano przedstawicieli do organów odbudowy, wydawnictw technicznych, komisji bezpieczeństwa pracy, prac normalizacyjnych, wznowiono wydawnictwo Przegląd Budowlany, a wkrótce potem Inżynierię i Budownictwo. W 1946 roku na przewodniczącego OW PZIB został wybrany Jerzy Nechay. Wobec wznowienia działalności Związku na obszarze całego kraju zwołano w Warszawie w kwietniu 1947 roku VII Zjazd Delegatów PZIB. Zjazd ten ukształtował struktury organizacyjne i wyłonił Zarząd Główny, na którego czele stanął Wacław Paszkowski. Podobnie jak poprzednio, członkowie O/W brali udział we wszystkich organach władzy ZG. W czerwcu 1948 roku, po 14 latach działalności, PZIB połączył się z utworzonym rok wcześniej (tj. w 1947 r.) Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Budownictwa, tworząc w ramach Naczelnej Organizacji Technicznej nową organizację Polski Związek Inżynierów

3 i Techników Budownictwa. Zjazd ten zatwierdził statut i powołał władze PZITB. Pierwszym przewodniczącym OW PZITB został wybrany Stefan Pietrusiewicz. Działalność OW PZITB w okresie od jego powstania aż do 1956 r. ukierunkowana była głównie na stworzenie organizacji o charakterze masowym, której ogniwa znajdowały się praktycznie we wszystkich jednostkach zatrudniających inżynierów i techników oraz na działalność związaną z kreowaniem i propagowaniem działań związanych z intensyfikacją i wzrostem wydajności pracy podczas realizacji rządowych planów odbudowy i realizacji programów budownictwa oraz na szkoleniu kadry technicznej. Liczebność członków w Oddziale Warszawskim Związku wzrosła wówczas do około Członków. Kolejnymi Zarządami OW PZITB kierowali wówczas Stanisław Bęć, Stanisław Michotek, Wacław Koniuszewski i Edmund Sadowski, realizując szereg inicjatyw prowadzących do mobilizacji i konsolidacji środowiska budowlanego przy odbudowie stolicy i województwa warszawskiego oraz rozbudowie budownictwa przemysłowego w regionie. Brak wykształconych kadr spowodował, że stowarzyszeniom nadano prawo do przeprowadzania procedur kwalifikacyjnych na tytuły inżynierskie (tzw. inżynierów notowskich). Wydarzenia jakie miały miejsce w Polsce w październiku 1956 r. i powszechny ruch odnowy życia społecznego w sposób istotny wpłynęły na zakres i kierunki działalności PZITB. Działalność Oddziału skoncentrowana była w tym czasie głównie na działalności szkoleniowej i wydawniczej. Do roku 1957 przewodniczącym O/W był Edmund Sadowski, a po nim funkcję tę przejął Oswald Unger. Działało już wtedy 10 Komisji. Zarząd O/W zobowiązany został do zrealizowania programu odnowy pracy w Oddziale. W pierwszej kolejności dokonano reorganizacji biura, wzmocniono wewnętrzną kontrolę działalności finansowej, uporządkowano sprawy i czynności związane z organizacją akcji szkoleniowej i wydawniczej. Dokonano reorganizacji komisji dostosowując zakres ich działania do aktualnych kierunków pracy. Rozwiązanie wymienionych zagadnień stworzyło warunki harmonijnego rozwoju Oddziału i właściwej działalności na rzecz jego członków. Organizowano kursy przygotowujące do egzaminów na uprawnienia budowlane oraz podnoszące kwalifikacje zawodowe w zakresie poszczególnych specjalności budowlanych, w wyniku czego przeszkolono w ciągu kilku lat ponad 5000 osób. Skład Zarządu z niewielkimi zmianami utrzymał się aż do 1960 roku. Stabilność władz Oddziału ułatwiła wdrożenie zmian, a między innymi utworzenie Wojewódzkiej Komisji Porozumiewawczej NOT, której przewodniczącym przez kilka kadencji był Wojciech Obtułowicz. Instytucja ta była następstwem zmian październikowych, bowiem NOT został przekształcony w federację stowarzyszeń, należących do niej na zasadzie dobrowolności. Działalność merytoryczna Oddziału ożywiła się w sposób istotny, co przyczyniło się do podniesienia prestiżu Oddziału na terenie stolicy. Wyniki działalności Oddziału i jego stanowisko w opiniowaniu wielu inicjatyw realizowanych przez administrację państwową było wysoko oceniane. W tym okresie Oddział Warszawski zorganizował Pierwszy Zespół Rzeczoznawców, skupiający 43 fachowców, a jego działalność umocniła finansową samodzielność Oddziału. Należy zaznaczyć, że większość członków Zarządu OW pracowała także w ZG przy organizowaniu większych przedsięwzięć i akcji o charakterze ogólnokrajowym. Wybory w 1960 roku wyłoniły nowy skład Zarządu pod przewodnictwem Ryszarda

4 Gerlachowskiego, z Marianem Kaczmarczykiem na funkcji sekretarza. Zarząd ten sprawował swoje funkcje w prawie niezmienionym składzie do 1963 roku. Na rozwój Oddziału duży wpływ miały nowo zorganizowane koła wojskowe w liczbie 9 skupiające ponad 250 członków. Koła te włączyły się czynnie w nurt życia stowarzyszeniowego i rozwinęły szeroką działalność na rzecz wojska i PZITB. W tym okresie uzyskano na działalność Oddziału lokal przy ul. Mokotowskiej 4/6. Wzmocniła się i poszerzyła działalność merytoryczna na rzecz podnoszenia kwalifikacji zawodowych członków. Organizowano około 40 różnych kursów w każdym roku. W następnych latach funkcję przewodniczących Zarządu O/W pełnili kolejno Ryszard Klauze, Marian Kaczmarczyk, Zdzisław Czerski i Stanisław Zaleski, a trzon aktywu Oddziału stanowili Bogusław Litwin, Stanisław Kądziałko, Zofia Ostaszewska, Wojciech Obtułowicz, Kazimierz Dobrowolski, Stanisław Januszaniec. W tym okresie, dzięki zaangażowaniu członków Oddziału Warszawskiego i kół PZITB w warszawskich przedsiębiorstwach budowlanych, wybudowany został na uzyskanej wielohektarowej działce w Jadwisinie k/warszawy Dom Pracy Twórczej, zapewniając możliwości realizacji programów, głównie szkoleniowych. Szczególne wyrazy uznania w związku z tym przedsięwzięciem należą się w tym miejscu Bogusławowi. Litwinowi i Edwardowi Sadowskiemu. Na uwagę zasługuje w tym okresie również inicjatywa zgłoszenia przez OW PZITB wniosku o konieczności odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Zarząd Oddziału i jego ogniwa organizacyjne włączyły się czynnie do pomocy przy odbudowie tego historycznego obiektu. W latach 70-tych zaznacza się w OW wyraźny rozwój stowarzyszeniowej działalności wycieczek technicznych. Organizowano wycieczki krajowe i zagraniczne oraz goszczono wycieczki inżynierów i techników z wielu krajów Demokracji Ludowych, głównie na zasadach wymiany bezdewizowej, jako jedynej dostępnej wówczas formy zbiorowego podróżowania w tych czasach. Tylko w latach , gdy funkcję przewodniczącego pełnił prof. Tadeusz Nejman, zorganizowano 24 wycieczki zagraniczne, w których wzięło udział łącznie 485 członków. Aktywna działalność wycieczkowa rozwijała się nadal i była kontynuowana w OW z sukcesem także w późniejszych latach pod kierunkiem kol. Janusza Modzelewskiego. W latach gdy przewodniczącym OW PZITB był Ryszard Klauze zorganizowano już 20 Komisji i Komitetów skupiających liczne grono aktywnych członków Stowarzyszenia. Szczególnym etapem w historii PZITB był rok 1981, wypadki jakie wówczas nastąpiły, powstanie ruchu Solidarność oraz kryzys wywołany stanem wojennym. Kadencja nowych władz OW pod przewodnictwem Jana Wojtkiewicza, który sprawował tę funkcję aż do 2003 roku, rozpoczęła się w trudnym okresie formowania nowego modelu społecznogospodarczego w Polsce. W działalność ruchu Solidarność Oddział Warszawski PZITB włączył się aktywnie od początku jego powstania. W lutym 1981 podpisane zostało porozumienie o wzajemnej współpracy na rzecz szybkiej poprawy sytuacji w budownictwie. Członkowie Oddziału aktywnie uczestniczyli w wypracowywaniu programów związanych z budownictwem. Po wprowadzeniu stanu wojennego byli wśród członków PZITB aresztowani i internowani. Rodzinom internowanych kolegów Zarząd Oddziału

5 udzielał niezbędnego wsparcia finansowego. Narastający od końca lat 70 XX wieku kryzys gospodarczy, odbił się w istotny sposób na finansach Oddziału. Żeby zapewnić finansowe możliwości realizacji zadań statutowych Oddziału niezbędne było poszukiwanie nowych form działalności, które zapewniłyby podstawy jego funkcjonowania. W związku z tym, z inicjatywy kol. Z. Ostaszewskiej- Wyszatko i kol. Z. Tyczyńskiego, w 1982 r. zostało utworzone Warszawskie Centrum Postępu Techniczno Organizacyjnego Budownictwa (WACETOB), jako wydzielona jednostka gospodarcza Oddziału. Działalność gospodarcza Oddziału prowadzona przez Zespół Rzeczoznawców oraz nowoutworzone Centrum pozwoliły na finansowanie własnych potrzeb, ale również na finansowanie deficytowego miesięcznika Przegląd Budowlany. Do istotnych inicjatyw Oddziału Warszawskiego w końcu lat 80-tych należy zorganizowanie, przy współpracy z Komitetem Realizacji Budownictwa, konkursu Budowa Roku. Zespół inicjatywny utworzenia tego Konkursu, działający pod kierunkiem wiceprzewodniczącego Oddziału Warszawskiego kol. Zbigniewa Tyczyńskiego w składzie kol.kol. Z. Dziarnowski, W. Mazan, A. Miączyński, R..Karczewski opracował zasady działania, regulaminy, sposoby ocen, które w niezmienionej prawie treści obowiązują do dnia dzisiejszego. Ten w pełni ukształtowany Konkurs, został następnie przekazany Zarządowi Głównemu. Przekształcenia gospodarcze w latach 90-tych oraz system podatkowy nałożony w końcu lat 80 tych na przedsiębiorstwa państwowe, skutkowały powszechnym ich upadkiem. PZITB zaczęło gwałtownie tracić Koła w likwidowanych przedsiębiorstwach. Utracone zostały więzi między członkami wynikające ze wspólnego miejsca pracy. Rozpoczął się spadek liczby członków PZITB. Wolnorynkowa działalność gospodarcza oraz konieczność zapewnienia bezpieczeństwa budowanym obiektom, wymagała podniesienia rangi zawodu inżyniera budowlanego do poziomu zawodu zaufania publicznego. Dlatego wspólnie ze Stowarzyszeniem Architektów RP podjęliśmy działania zmierzające do powołania Izb Zawodowych, których rolą jest między innymi nadawanie uprawnień do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie i dbałość o sprawy związane z odpowiedzialnością zawodową inżynierów. Czynnie uczestniczyliśmy w przygotowaniu zmian ustawy Prawo Budowlane z 1994 r. i tworzeniu aktów pochodnych. Pomimo nie w pełni zadowalającego kształtu Ustawy o Samorządzie Zawodowym, Oddział Warszawski uważa za swój statutowy obowiązek wspieranie działań Mazowieckiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa w zakresie realizacji szkoleń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej oraz w zakresie przygotowania do egzaminów na uprawnienia budowlane, mimo że skutkiem powołania Izby, z obligatoryjną przynależnością do niej, było odejście z PZITB znacznej liczby członków. Efektem tego jest stopniowe przekształcanie się naszego Stowarzyszenia w Związek o charakterze elitarnym. Zmiany w zarządzaniu gospodarką narodową, z systemu centralnie sterowanego na wolnorynkowy, spowodowały podejmowanie w jednostkach gospodarczych Oddziału Warszawskiego nie zawsze korzystnych decyzji, czego rezultatem było powstanie sytuacji

6 kryzysowej w finansach Oddziału w pierwszych latach XXI wieku. W 2002 r. zadłużenie Oddziału przekroczyło wartość jego majątku. Oddziałowi groziła niewypłacalność ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z tego faktu. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Delegatów zmieniło wówczas skład Zarządu Oddziału. Nowy Zarząd pod przewodnictwem kol. Zbigniewa Tyczyńskiego ograniczył stan zatrudnienia, wprowadził intensyfikację działalności gospodarczej, dużą dyscyplinę wydatkowania środków oraz inne formy działania co pozwoliło w ciągu kilku lat na spłacenie wszystkich zaległości płatniczych Oddziału i stworzyło gwarancję realizacji jego zadań statutowych i integracji naszego środowiska. Okres 80 - lecia istnienia Oddziału Warszawskiego PZITB obejmuje łącznie XXXIII kadencje działalności zarządów i innych organów statutowych naszego Związku.