Aktualna sytuacja w zakresie zatrudniania cudzoziemców oraz ostatnie zmiany przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Transkrypt

1 Aktualna sytuacja w zakresie zatrudniania cudzoziemców oraz ostatnie zmiany przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Konferencja z okazji Europejskiego Dnia przeciwko Handlowi Ludźmi WSPÓŁCZESNE WYZWANIA SŁUŻB PUBLICZNYCH W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA HANDLOWI LUDŹMI pod patronatem Wojewody Mazowieckiego Mazowiecki Urząd Wojewódzki Warszawa, 18 października 2017 r.

2 Tysiące Liczba oświadczeń i zezwoleń na pracę w latach i I VIII oświadczenia zezwolenia na pracę % w zr os t r/r % wzrost

3 sie-07 gru-07 kwi-08 sie-08 gru-08 kwi-09 sie-09 gru-09 kwi-10 sie-10 gru-10 kwi-11 sie-11 gru-11 kwi-12 sie-12 gru-12 kwi-13 sie-13 gru-13 kwi-14 sie-14 gru-14 kwi-15 sie-15 gru-15 kwi-16 sie-16 gru-16 kwi-17 Miesięczna liczba oświadczeń rejestrowanych w PUP sierpień 2007 lipiec

4 Inne informacje nt. trendów w zatrudnianiu cudzoziemców W dalszym ciągu rośnie udział obywateli Ukrainy w liczbie wydanych zezwoleń (obecnie to już ok. 85%) i utrzymuje się ich udział w liczbie rejestrowanych oświadczeń (na poziomie ok. 95%). Zapotrzebowanie na pracę rośnie w większości branż, szczególnie silny wzrost odnotowywany jest w budownictwie, transporcie czy przetwórstwie przemysłowym (głównie przemysł spożywczy). Rośnie znaczenie agencji pracy tymczasowej jako podmiotów powierzających pracę cudzoziemcom (ok. 1/4 1/3 wydawanych zezwoleń i oświadczeń). Wyraźnie z roku na rok maleje znaczenie rolnictwa wśród branż dla których rejestrowane są oświadczenia na pracę cudzoziemców. W 2016 udział rolnictwa wyniósł 26 %, podczas, gdy w roku 2010 tej branży dotyczyło 61%. Obecnie to ok. 21%. Największe zapotrzebowanie na pracę cudzoziemców nadal występuje w województwie mazowieckim tego regionu dotyczy ok. 34% wydanych zezwoleń i ok. 25% zarejestrowanych oświadczeń (choć jeszcze kilka lat temu wartości te przekraczały 50%). Znaczenie tego województwa jednak stopniowo maleje na tle reszty Polski i obserwowany jest stopniowy wzrost znaczenia innych regionów. Cudzoziemcy stanowią marginalną liczbę wśród zarejestrowanych bezrobotnych (ok. 3-4 tys., niecałe 0,3% ogółu bezrobotnych) i tylko nieliczni z nich posiadają prawo do zasiłku (ok. 6-7%). Wzrasta liczba cudzoziemców zgłoszonych do systemu ubezpieczeń społecznych (obecnie ok. 2,5 % ogółu ubezpieczonych). Szczególnie szybko rośnie liczba ubezpieczonych obywateli Ukrainy (ok. 270 tys. z 378 tys. 71%).

5 Obecne regulacje mające wpływ na sytuację pracowników migracyjnych W Polsce obowiązuje zasada, że cudzoziemcy są zatrudniani na takich samych zasadach i podlegają takiej samej ochronie jak pracownicy polscy. Mechanizmy chroniące pracowników migracyjnych istnieją jednak też w obecnych przepisach z zakresu dostępu do rynku pracy, m.in.: - wynagrodzenie nie może być niższe niż dla prac podobnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku (zezwolenia typu A). - wynagrodzenie nie może być niższe o więcej niż 30% od przeciętnego wynagrodzenia w danym województwie (zezwolenia delegowanie). - dodatkowa sankcja: uchylenie zezwolenia na pracę w razie braku wypłaty zaległego wynagrodzenia. - Oświadczenia - wymóg by wynagrodzenie nie było niższe niż deklarowane przez pracodawcę - zezwolenia i oświadczenia - wymóg zawierania umów na piśmie.

6 Co wiemy o skali nadużyć, szczególnie tych najcięższych? Nadużycia zdarzają się względnie często to ze zjawiskami takimi jak praca przymusowa spotykamy się jedynie incydentalnie. Badania IOM przeprowadzone w kwietniu 2017 r. wśród 500 obywateli Ukrainy. Z jednej strony 77% badanych dobrze ocenia obecne warunki swojej pracy, 81% uważa warunki pracy w Polsce za uczciwe i 74% nie zostało osobiście wykorzystanych lub oszukanych przez pracodawcę lub pośrednika. ALE: 67% badanych słyszało o przypadkach wykorzystywania Ukraińców, 22% padło ofiarą wykorzystania. 15% ogółu migrantów deklarowało w badaniach zetknięcie się z historiami opisującymi zmuszanie do pracy, a 12% - odebranie paszportów. 8% migrantów słyszało o sytuacjach zmuszania do prostytucji, niewolnictwa lub ograniczania wolności. Co trzeci (33%) migrant z Ukrainy nie wie do jakiej instytucji w Polsce, w takiej sytuacji, osoba pokrzywdzona mogłaby się zwrócić o pomoc. Tylko 38% deklaruje że szukałoby pomocy w przypadku wykorzystania i zgłosiło się na policję.

7 Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1543) Główny cel: wdrożenie dyrektywy PE i Rady nr 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego; + projekty rozporządzeń wykonawczych - w końcowej fazie procesu legislacyjnego wejście w życie - 1 stycznia 2018 r., z wyjątkami tzw. okres przejściowy do końca 2018 r.

8 Od 2018 r. Wjazd w celu pracy sezonowej Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Oświadczenie (6 w 12) pracodawca do PUP Wjazd w celu pracy sezonowej Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Oświadczenie (6 w 12) pracodawca do PUP Wjazd w celu pracy sezonowej Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Zezwolenie na pracę sezonową (pracodawca do starosty) do 9 miesięcy w roku kalendarzowym Oświadczenie (6 w 12) pracodawca do PUP + tytuł pobytowy (cudzoziemiec) ruch bezwizowy (90 dni w 180)-SG wiza 05b konsul (do 9 miesięcy w roku) zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na pracę sezonową- wojewoda (art.185a) (do 9 miesięcy w roku) + tytuł pobytowy (cudzoziemiec) ruch bezwizowy (90 dni w 180) - SG wiza konsul do 1 roku zezwolenie na pobyt czasowy - wojewoda (> 3 miesiące 3 lata) Zezwolenie na pracę (pracodawca do wojewody) do 3 lat Zwolnienie z zezwolenia na pracę Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (cudzoziemiec do wojewody) > 3 miesiące 3 lata

9 Zezwolenia na pracę (A, B, C, D,E) Wojewoda nie-sezonowe podklasy działalności do 3 lat wpłata za rozpatrzenie wniosku (50 zł, 100 zł, 200 zł) Zasadnicze różnice: Zezwolenia na pracę SEZONOWĄ (S) Starosta (PUP) sezonowe podklasy działalności 9 miesięcy w roku kalendarzowym; wpłata za rozpatrzenie wniosku (30 zł) Decyzja po wjeździe cudzoziemca i przedstawieniu dokumentów (ale legalna praca w procedurze )

10 nowe OŚWIADCZENIA Starosta (PUP) obywatele 6 państw podklasy działalności nie-sezonowe ; wpłata za rozpatrzenie wniosku 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy Starosta (PUP) Zezwolenia na pracę SEZONOWĄ obywatele wszystkich PT, ale ułatwienia dla obywateli 6 państw oświadczeniowych podklasy działalności sezonowe ; wpłata za rozpatrzenie wniosku 9 miesięcy w roku kalendarzowym; porównywalne wynagrodzenie, karalność, tzw. test rynku pracy (nie dot. UA +5) Odmowa, gdy dla pozoru odmowa w trybie decyzji administracyjnej obowiązek informacyjny w dniu podjęcia pracy Praca uznana za legalną w oczekiwaniu na decyzję o zezwolenie na pracę jeśli na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 miesiące (i potem) Odmowa, gdy dla pozoru Decyzja po wjeździe cudzoziemca (ale uznanie pracy za legalną po przedstawieniu PUP wymaganych dokumentów) Możliwość wykonywania każdej pracy sezonowej Możliwość wykonywania innej pracy do 30 dni (UA+5), z wyjątkiem APT Praca uznana za legalną w oczekiwaniu na decyzję o przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową

11 Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - dodatkowe rozwiązania chroniące pracowników Obowiązek zawierania umowy na piśmie, będzie rozszerzony na wszystkich cudzoziemców, także tych zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, wymóg by umowa była w języku zrozumiałym dla cudzoziemców. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia cudzoziemca wykonywującego pracę na podstawie zezwolenia na pracę nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia (także w przypadku pracy na podstawie umów cywilnoprawnych). Dla nowo wprowadzonych zezwoleń sezonowych wysokość wynagrodzenia nie będzie mogła być niższa niż wynagrodzenie za pracę podobnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Fakultatywne przesłanki odmowy dla wszystkich typów zezwoleń oraz oświadczeń. Rozwiązania zachęcające do zatrudniania cudzoziemców na podstawie umowy o pracę, dla pracy sezonowej i krótkoterminowej.

12 Poprawa współpracy z innymi organami Uprawnienie starostów do korzystania z danych Straży Granicznej w zakresie przekroczeń granicy Państwowej Inspekcji Pracy i Straży Granicznej w zakresie ukarań; Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; Krajowej Administracji Skarbowej (elektronicznie od 1 lipca 2018 r.).

13 Poprawa współpracy z innymi organami Udostępnianie danych z rejestru centralnego Obejmującego zezwolenia na pracę, zezwolenia na pracę sezonową i oświadczenia Wojewodom; Starostom; Konsulom; Szefowi Urzędu ds. Cudzoziemców; Państwowej Inspekcji Pracy; Straży Granicznej; Policji; Naczelnikom urzędów celno-skarbowych.

14 Zmiany dot. agencji zatrudnienia od 1 czerwca 2017 r., m.in.: ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.962), weszła w życie w dniu r. karane korzystanie z usług podmiotu nie będącego agencją zatrudnienia, wyodrębniona usługa pośrednictwa w zatrudnieniu cudzoziemców w Polsce

15 Co można robić by przeciwdziałać nadużyciom, zwłaszcza tym noszącym znamiona pracy przymusowej? poprawa wymiany danych i współpracy pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w zatrudnianie cudzoziemców ze szczególnym uwzględnieniem służb kontrolnych; informowanie pracodawców i cudzoziemców o warunkach legalnej pracy cudzoziemców; kampania społeczna, której celem byłoby zmniejszenie przyzwolenia społecznego na zatrudnianie w szarej strefie, łamanie praw pracowniczych czy przerzucanie ryzyka na pracowników poprzez np. zawieranie nieadekwatnych umów; - akcje promocyjne mające na celu popularyzację dobrych praktyk i stygmatyzację złych praktyk; zachęcanie związków zawodowych do aktywnego pozyskiwania pracowników cudzoziemskich, uświadamianie pracowników o zagrożeniach i pomoc w egzekwowaniu należnych praw od pracodawców; konkursy dla pracodawców wyróżniających się pod względem traktowania pracowników z zagranicy;