INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO. dla Szkoły Podstawowej Nr 215 im. Piotra Wysockiego. ul. Kwatery Głównej Warszawa

Transkrypt

1 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Szkoły Podstawowej Nr 215 im. Piotra Wysockiego ul. Kwatery Głównej Warszawa Opracował:.. Zatwierdził:.. Warszawa kwiecień 2018

2 SPIS TREŚCI Lp. Treść Strona I. WSTĘP 4 II. WARUNKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ WYNIKAJĄCE Z PRZEZNACZENIA BUDYNKU I SPOSOBU JEGO UŻYTKOWANIA 5 1. Charakterystyka ogólna Budynku 5 2. Klasyfikacja do kategorii zagrożenia ludzi i obciążenie ogniowe 5 3. Warunki pożarowe Budynku. Odporność pożarowa, ogniowa 5 III. STOSOWANE W BUDYNKU URZĄDZENIA PRZECIWPOŻAROWE I GAŚNICE ORAZ SPOSOBY PODDAWANIA ICH PRZEGLĄDOM TECHNICZNYM 6 1. Instalacje i urządzenia stosowane w Budynku Szkoły 6 2. Podstawowe urządzenia przeciwpożarowe w Budynku przeznaczenie 6 Hydranty wewnętrzne 7 Instrukcja BHP przy obsłudze hydrantu 7 3. Stosowany w Budynku podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice) 8 4. Oświetlenie bezpieczeństwa i ewakuacyjne oraz znaki bezpieczeństwa 10 Instrukcja BHP przy obsłudze gaśnicy proszkowej 15 Instrukcja BHP przy obsłudze gaśnicy śniegowej Sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym urządzeń przeciwpożarowych oraz gaśnic występujących w Budynku Szkoły 16 IV. PRZEPISY I WSKAZANIA PROFILAKTYCZNE W ZAKRESIE OCHRONY 21 PRZECIWPOŻAROWEJ 1. Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego Warunki bezpiecznej ewakuacji osób Warunki zapewnienia prawidłowego stanu technicznego instalacji i urządzeń Warunki przechowywania i składowania materiałów palnych Wymagania przy aranżacji pomieszczeń Czynności zabronione na terenie Budynku 25 V. SPOSOBY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POŻARU I INNEGO ZAGROŻENIA Potencjalne źródła powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub innego zagrożenia Organizacja i warunki ewakuacji w kontekście funkcji Budynku (jego części) Prowadzenie ewakuacji z Budynku 28 Ewakuacja pionowa w Budynku 29 Wyjścia ewakuacyjne w Budynku oraz punkty zbiórki ewakuowanych Zasady postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia 29 Zasady alarmowania w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia 30 Zasady postępowania pracowników w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia Zabezpieczenie pogorzeliska 32 Schemat alarmowania i postępowania na wypadek pożaru 33 Skrócona instrukcja postępowania w przypadku pożaru 34 2

3 Lp. Treść Strona VI. SPOSOBY WYKONYWANIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD WZGLĘDEM 35 POŻAROWYM VII. ZADANIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE OCHRONY 37 PRZECIWPOŻAROWEJ VIII. SPOSOBY PRAKTYCZNEGO SPRAWDZANIA ORGANIZACJI I WARUNKÓW 42 EWAKUACJI Próbne alarmy ewakuacyjne 42 IX. SPOSOBY ZAZNAJAMIANIA UŻYTKOWNIKÓW BUDYNKU Z TREŚCIĄ 42 PRZEDMIOTOWEJ INSTRUKCJI ORAZ Z PRZEPISAMI PRZECIWPOŻAROWYMI Postanowienia organizacyjne 42 Szkolenie z zakresu ochrony przeciwpożarowej 43 X. WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW Instrukcja zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym Protokół zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pod względem pożarowym Zezwolenie na prowadzenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym Karta okresowego przeglądu i aktualizacji Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego Arkusz zmian wprowadzonych do IBP Wzór oświadczenia o szkoleniu wstępnym Wzór zaświadczenia ze szkolenia okresowego Instrukcja alarmowa Wykaz osób zapoznanych z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego Wykaz obowiązujących aktów prawnych 63 XI. CZĘŚĆ GRAFICZNA 1. Znaki ewakuacyjne Znaki ochrony pożarowej Plan obiektu i otoczenia Plan szkoły 69 3

4 I. WSTĘP Ustawa o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. nr 81 z dnia r. poz. 351 z p zm. (Dz. U. nr 57 z dnia r., poz. 353) stanowi, że ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem. Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany: przestrzegać ppoż. wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia ppoż. i gaśnice, zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w sposób gwarantującymi ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie, zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej, zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony ppoż., o których mowa wyżej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku szkoły i terenu przejmuje w całości ich użytkownik. Szczegółowe wymagania dotyczące zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Dz.U ) oraz w Polskich Normach i innych przepisach szczegółowych. Stosowanie tych wymagań w praktyce, zarówno w sferze organizacyjnej jak i działań o charakterze porządkowym, wymaga określenia zadań i odpowiedzialności poszczególnych pracowników, stosownie do podziału kompetencji. 4

5 Egzekwowania realizacji tych obowiązków w odniesieniu do budynku Szkoły Podstawowej Nr 215 będącego przedmiotem opracowanej Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego - dokonuje Dyrektor Szkoły. Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego Budynku Szkoły Podstawowej przy ulicy Kwatery Głównej 13 w Warszawie (zwana dalej INSTRUKCJĄ) została opracowana na podstawie ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów i innych przepisów szczegółowych. Opracowanie INSTRUKCJI miało na celu ustalenie wymagań przeciwpożarowych w zakresie organizacyjnym, technicznym, porządkowym itp., jakie należy uwzględnić w czasie eksploatacji obiektu szkoły. II. WARUNKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ WYNIKAJĄCE Z PRZEZNACZENIA BUDYNKU I SPOSOBU JEGO UŻYTKOWANIA 1. Charakterystyka ogólna Budynku Budynek Szkoły Podstawowej Nr 215 zlokalizowany jest na działce w kwadracie ulic Kwatery Głównej / Osowskiej / Biłgorajskiej / Szaserów w Warszawie w dzielnicy Praga Południe Obiekt jest typowym budynkiem szkolnym z zapleczem socjalnym i technicznym z trzema kondygnacjami nadziemnymi i jedną podziemną. Wejście główne do budynku prowadzi od strony ulicy Kwatery Głównej. Dojazd pożarowy do budynku od strony ulicy Ossowskiej przez przyległą działkę obiektu pływalni na boisk sportowych oraz od strony Kwatery Głównej. 2. Klasyfikacja do kategorii zagrożenia ludzi i obciążenie ogniowe Cały Budynek ze względu na przeznaczenie kwalifikuje się do kategorii zagrożenia ludzi ZL III. Wysokość budynku przekracza 12 m zaklasyfikowany do średniowysokich SW. W budynku może przebywać jednocześnie 650 osób. Powierzchnia zabudowy 1036 m 2, powierzchnia netto 3640 m 2, Wysokość kondygnacji 3 m. Pomieszczenia zagrożone wybuchem w Budynku nie występują. Dla poszczególnych pomieszczeń w Budynku średnie użytkowe obciążenie ogniowe wynosi: wydzielone pożarowo pomieszczenia techniczne na kond. podziemnych do 500 MJ/m 2, urządzenia kuchenne i grzewcze gazowe w stołówce (na parterze) do 500 MJ/m 2, pomieszczenia magazynowe, archiwa, energetyczne i teletechniczne od 500 do 1000 MJ/m 2. 5

6 3. Warunki pożarowe Budynku 1) Odporność pożarowa, ogniowa Budynek zaliczany jest do grupy wysokości budynków średniowysokich wykonany co najmniej w klasie B odporności pożarowej. Poszczególne elementy budowlane w części nadziemnej Budynku powinny posiadać następującą odporność ogniową co najmniej : klasa odporności pożarowej budynku główna konstrukcja nośna klasa odporności ogniowej elementów budynku konstrukcja dachu strop ściana zewnętrzna ściana wewnętrzna przekrycie dachu B R 120 R 30 R E I 60 E I 60 E I 304) R E 30 Wszystkie wymienione elementy nierozprzestrzeniające ognia. III. STOSOWANE W BUDYNKU URZĄDZENIA PRZECIWPOŻAROWE I GAŚNICE ORAZ SPOSOBY PODDAWANIA ICH PRZEGLĄDOM TECHNICZNYM I CZYNNOŚCIOM KONSERWACYJNYM 1. Instalacje i urządzenia stosowane w Budynku Budynek wyposażony jest w następujące instalacje i urządzenia związane z ochroną ppoż.: zasilanie Budynku w wodę celów pożarowych poprzez przyłącza DN 150 z istniejącym przewodem DN 300 wodociągowej sieci pierścieniowej miejskiej, przyłącze cieplne zasilanie z przylegającej do budynku (kondygnacja -1) kotłowni opalanej olejem opałowym instalacja wodno-kanalizacyjna związana z siecią miejską instalacja hydrantowa z hydrantami 52 na poziomach i holach głównych na ścianie wewnętrznej w rejonie klatki schodowej (po 2 hydranty na poziomie łącznie 8 szt), instalacja telefoniczna (główna przełącznica na poziomie 1 kondygnacji nadziemnej), sygnalizacja włamania, kontrola dostępu z przyciskami kodu dostępu, sieć komputerowa (z zasilaniem rezerwowym poszczególnych użytkowników szkoły), przeciwpożarowy wyłącznik prądu na spoczniku wejścia głównego do szkoły od strony ulicy Kwatery Głównej instalacja odgromowa ochrona podstawowa, 6

7 instalacja gazowa zasilania przyborów gazowych (kuchni, trzonów oraz płyty grzewczej) w pomieszczeniach kuchennych na poziomie parteru instalacja zasilana z przyłącza gazowego niskiego ciśnienia z gazomierzem zlokalizowanym na elewacji Budynku. 1) Hydranty wewnętrzne Hydrant wewnętrzny jest urządzeniem przeciwpożarowym, służącym do gaszenia pożarów grupy A. Umożliwia dogodne gaszenie ewentualnego pożaru (z większych niż gaśnice odległości), a w szczególności przydatny jest do gaszenia pożarów w ich początkowej fazie (hydrant 25) oraz do dogaszania pogorzelisk. W Budynku hydranty zlokalizowano we wszystkich przypadkach w obrębie głównych korytarzy w rejonie klatek schodowych Instrukcja obsługi hydrantu W celu uruchomienia hydrantu wewnętrznego należy: 1) otworzyć szafkę, 2) rozwinąć wąż tłoczny zakończony prądownicą, 3) otworzyć (odkręcić) zawór hydrantowy, 4) skierować strumień wody na źródło ognia. Rodzaje prądów wodnych w zależności od ustawioenia prądownicy. strumień zwarty strumień rozproszony Efektywny zasięg strumienia zwartego wynosi 10m a strumienia rozproszonego 3m Niedozwolone jest używanie hydrantów wewnętrznych (wody) do gaszenia pożarów w obrębie elektroniki użytkowej oraz instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem 7

8 (niszczące działanie wody oraz możliwość porażenia prądem). W związku z powyższym pełne wykorzystanie hydrantu wewnętrznego do gaszenia ewentualnego pożaru może nastąpić tylko w ostateczności lub na wyraźne polecenie kierującego akcją. Budowa hydrantów Podłączenie do sieci wodnej Hydrant HW-52 przystosowany jest do podłączenia sieci hydrantowej średnica 52 (2 cale), wyposażony jest w zawór hydrantowy DN 50 z nasadą wielkości 52. Dla ciśnień od 0,8 MPa do 1,2 MPa należy zastosować zawór mosiężny typ PZ28U z nasadą aluminiową. Hydranty pożarowe (i inne urządzenia przeciwpożarowe), powinien obsługiwać jedynie przeszkolony personel, zgodnie z instrukcjami obsługi i zasadami postępowania w przypadku powstania pożaru. Ogólne zaznajomienie pracowników z funkcją i możliwościami wykorzystania urządzeń przeciwpożarowych powinno być realizowane w ramach szkolenia podstawowego. 2. Stosowany w Budynku podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice) Do prowadzenia skutecznej działalności w zapobieganiu pożarom i ich zwalczaniu niezbędne jest posiadanie wiedzy o procesie spalania, gdyż tylko ona pozwala na wszechstronną ocenę elementów, jakie składają się na szeroko rozumiane zjawisko pożaru. Ogólnie rzecz biorąc, spalanie jest procesem chemicznym w czasie, którego występuje łączenie się materiału palnego z utleniaczem (najczęściej tlenem), podczas którego wydziela się światło, ciepło i inne produkty spalania. Aby powstał, a następnie rozwijał się proces spalania konieczne jest istnienie w odpowiedniej proporcji substancji palnej, utleniacza oraz energii cieplnej niezbędnej do zainicjowania procesu. 8

9 Wynika z tego jednoznacznie, że proces spalania można przerwać przez: wprowadzenie do strefy spalania środka oddziałującego antykatalitycznie na reakcje chemiczne towarzyszące procesowi spalania, usunięcie lub odizolowanie materiału palnego, wyeliminowanie bodźca termicznego podtrzymującego proces spalania (np. chłodzenie układu palnego), odcięcie dostępu utleniacza do miejsca pożaru. Mechanizm działania nowoczesnych środków gaśniczych, stosowanych w gaśnicach, łączy ze sobą co najmniej kilka z ww. cech. Podręczny sprzęt gaśniczy gaśnica to przenośny sprzęt uruchamiany ręcznie, służący do gaszenia pożarów w początkowej fazie ich powstania. Przy doborze i rozmieszczeniu gaśnic w budynku należy uwzględniać przepisy cyt. wyżej Rozporządzenia MSWiA. W budynku szkoły w szczególności należy uwzględniać nw. zasady: co najmniej jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm 3 ) zawartego w gaśnicach powinna przypadać: - w strefach pożarowych o obciążeniu ogniowym ponad 500 MJ/m 2 oraz zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL III na każde 100 m 2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym, - w pozostałych strefach średnio na każde 300 m 2 powierzchni Zgodnie z przepisami sprzęt gaśniczy oznaczony jest m in. piktogramem z literowym symbolem grup pożarów, do zwalczania, których sprzęt ten jest przeznaczony. Przykłady przedstawiono poniżej: pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, np. pożary drewna, papieru, tworzyw sztucznych, tkanin itp., pożary cieczy palnych np. pożary benzyn, alkoholi, lakierów, rozpuszczalników, itp., pożary gazów palnych, np. pożary metanu, acetylenu, wodoru, gazu ziemnego i innych palnych gazów, pożary metali (zastosowanie w przemyśle, w szkolenie nie występuje) pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych. 9

10 do gaszenia pożarów grupy A (materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, w których występuje zjawisko spalania żarowego np. drewna, papieru, tkanin) stosuje się gaśnice płynowe wypełnione wodą z dodatkami zmiękczającymi lub gaśnice proszkowe (wypełnione proszkiem fosforanowym) do gaszenia pożarów grupy B (ciecze palne i materiały stałe topiące się) stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, śniegowe lub proszkowe, do gaszenia pożarów grupy C (gazy palne) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe lub śniegowe, do gaszenia pożarów grupy D (metale) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe lub śniegowe, do gaszenia pożarów grupy F (tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe lub śniegowe, do gaszenia pożarów w obrębie urządzeń elektronicznych zaleca się stosowanie gaśnic z opisem dopuszczającym do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, gaśnice powinny być umieszczone w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach do budynków, klatkach schodowych, na korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń, w obiektach wielokondygnacyjnych gaśnice należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to warunki, oznakowanie miejsc usytuowania gaśnic powinno być zgodne z Polskimi Normami, do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, gaśnice należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenie mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła, odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m. Uwzględniając aktualnie obowiązujące przepisy i normatywy techniczne oraz parametry techniczno-użytkowe gaśnic, zgodnie z powyższymi zasadami do zabezpieczenia Szkoły przewidziano głównie dwa typy gaśnic - gaśnice proszkowe wypełnione proszkiem 10

11 fosforanowym GP-6x oraz gaśnice śniegowe GS-5 oraz w obrębie pomieszczenia kuchennego GF-2. Podstawowy sposób użycia poszczególnych gaśnic przedstawiany jest w sposób graficzny na etykietach naklejonych na te gaśnice. 3. Oświetlenie bezpieczeństwa i ewakuacyjne oraz znaki bezpieczeństwa Zapewnienie możliwości ewakuacji oznacza nie tylko istnienie w każdym budynku dróg ewakuacyjnych o parametrach pozwalających na bezpieczne opuszczenie przez ludzi strefy objętej lub zagrożonej pożarem, lecz również takie oznakowanie tych dróg, które umożliwi ich bezbłędną identyfikację w czasie ewakuacji. Dochodzi do tego konieczność odpowiedniego wskazania drogi prowadzącej na drogę ewakuacyjną w tych pomieszczeniach, w których wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne. Dla zapewnienia jak najlepszych warunków identyfikacji w czasie ewentualnego pożaru (zarówno na potrzeby ewakuacji jak i prowadzenia działań gaśniczych), w szkole zastosowano: znaki kierunku ewakuacji i znaki wyjść ewakuacyjnych systemu fotoluminescencyjnego, znaki kierunku ewakuacji z bateryjnym podświetlaniem, oznakowanie miejsc lokalizacji sprzętu przeciwpożarowego znakami fotoluminescencyjnymi. Szczegółowe rozmieszczenie znaków bezpieczeństwa zawiera część graficzna INSTRUKCJI. Rodzaje sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych stosowanych w obiekcie szkoły Rodzaje i budowa i obsługa sprzętu gaśniczego Gaśnice pod względem konstrukcji możemy podzielić na urządzenia pod stałym ciśnieniem i urządzenia z nabojem (ładunkiem wyrzutowym). Gaśnice pod stałym ciśnieniem oznacza się literą X. Czynnikiem wyrzutowym jest gaz (najczęściej azot, lub dwutlenek węgla) utrzymywany pod stałym ciśnieniem. O sprawności gaśnicy informuje zamontowany do zaworu manometr. Aktualnie w Polsce w ochronie przeciwpożarowej spotykamy gaśnice pod stałym ciśnieniem od 1 kg do 12 kg. Najczęściej produkowane i stosowane są gaśnice proszkowe 2, 4 i 6 kg. 11

12 Budowa gaśnicy pod stałym ciśnieniem 1) dźwignia; 2) zawleczka zabezpieczenia; 3) uchwyt; 4) zawór; 5) kontrolny wskaźnik ciśnienia; 6) azot; 7) proszek gaśniczy; 8) zbiornik; 9) dysza wylotowa Gaśnice z ładunkiem wyrzutowym znajdującym się w oddzielnym zbiorniku oznaczane są literą Z. Na rynku znajdują się powszechnie dostępne gaśnice od 1 kg do 12 kg proszkowe oraz 6- i 9-litrowe gaśnice wodne i pianowe. Budowa gaśnicy z ładunkiem wyrzutowym 1) grzybek zaworu; 2) zawleczka zabezpieczenia; 3) uchwyt gaśnicy; 4) zawór; 5) ładunek CO2; 6) proszek gaśniczy; 7) zbiornik; 8) prądownica Najczęściej stosowanym i najbardziej skutecznym środkiem gaśniczym w gaśnicach i agregatach jest proszek gaśniczy. Aktualnie stosowane są proszki gaśnicze do grup pożarów BC i ABC, w których wykorzystuje się nowoczesne środki fosforanowe (które w praktyce są mieszaninami fosforanów i siarczanów 12

13 amonowych oraz dodatków uszlachetniających, zwiększających odporność na wchłanianie wilgoci, a także poprawiające sypkość) odznaczają się: wysoką skutecznością gaśniczą szerokim zakresem temperatur stosowania małą wrażliwością na wstrząsy długim okresem przechowywania. Gaśnice proszkowe ze względu na zastosowany w nich proszek gaśniczy BC lub ABC oraz różne wersje pojemności zbiorników są zalecane do zabezpieczania przeciwpożarowego samochodów, garaży, biur, mieszkań, warsztatów, magazynów, hal sportowych, budynków administracji państwowej, służby zdrowia, oświaty, nauki i kultury itp. Gaśnice te zbudowane są z bezszwowych zbiorników stalowych głęboko tłoczonych, pokrytych trwałą powłoką lakierniczą. Dzięki zastosowaniu odpowiednich zaworów istnieje możliwość przerywania emisji środka gaśniczego. Konstrukcja węża gumowego pozwala na łatwe manewrowanie strugą proszku gaśniczego. Gaśnice te posiadają możliwość wielokrotnego napełniania, są proste w obsłudze oraz niezawodne w działaniu. Gaśnice śniegowe z dwutlenkiem węgla CO2 Środkiem gaśniczym w gaśnicach śniegowych jest dwutlenek węgla. Działanie gaśnicze dwutlenku węgla polega na obniżeniu stężenia tlenu w otoczeniu materiału palnego. Gaśnice śniegowe zalecane są do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem. Zalecana jest do stosowania w lakierniach, magazynach, stacjach benzynowych, halach przemysłowych a przypadku szkoły w pomieszczeniach rozdzielni elektrycznej i pracowni informatycznej. Największą skuteczność gaśnica uzyskuje w trakcie gaszenia pożarów w pomieszczeniach zamkniętych. 13

14 Zasady gaszenia pożarów i posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym Zasady obsługi gaśnic 14

15 Gaśnica proszkowa - jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub zbijak. Środek gaśniczy (proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądowniczką przy pomocy gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę i wyciągamy zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignię lub wciskamy zbijak i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. Działanie gaśnicy proszkowej można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Gaśnica pianowa - zasady obsługi gaśnicy pianowej są podobne do zasad obsługi gaśnicy proszkowej. Gaśnica śniegowa - jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór (pokrętny lub szybko otwieralny) i wężyk zakończony dyszą wylotową. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu gaśnicy pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz oziębiając się do temperatury ok oc. Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą (ewentualnie wyciągamy zawleczkę blokującą), uruchamiamy zawór i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. Działanie gaśnicy śniegowej można w każdej chwili przerwać zamykając zawór. Należy pamiętać, że : w czasie działania gaśnicy należy ją trzymać tylko za uchwyty, nie wolno używać tych gaśnic do gaszenia palącej się na człowieku odzieży. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej. Podstawowy sposób użycia poszczególnych gaśnic przedstawiany jest także w sposób graficzny na etykietach naklejonych na gaśnice. Przy gaszeniu urządzeń elektrycznych pod napięciem należy zachować odległość min. 1m 5. Sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym instalacji, urządzeń przeciwpożarowych oraz gaśnic występujących w Budynku 15

16 Konserwacja, przeglądy i naprawy podręcznego sprzętu gaśniczego Według wytycznych polskich producentów sprzętu gaśniczego przeglądy powinny odbywać się nie rzadziej, niż raz w roku. Obowiązek ten realizowany jest przez wyspecjalizowany serwis, z którym Dyrektor Szkoły zawarła stosowną umowę. Zakres przeglądów i kontroli obejmuje: 1. Kontrolę wzrokową i sprawdzenie czy gaśnica: znajduje się w miejscu do tego przeznaczonym, jest nie zastawiona i ma czytelną instrukcję obsługi, nie jest w sposób widoczny uszkodzona, ma nieuszkodzone plomby i wskaźniki, ma sprawnie działające ciśnieniomierze, jest odpowiedniego typu i wielkości napełnienia. W zakresie kontroli dokonywana jest ocena stanu technicznego gaśnicy. Jeżeli gaśnica została zakwalifikowana do konserwacji, musi zostać zastąpiona przez gaśnicę tego samego typu, przeznaczenia do tej samej grupy pożarów i o takiej samej zdolności gaśniczej. 2. Konserwacja - czyli czynności służące utrzymaniu urządzenia w dobrym stanie technicznym w czasie, której między innymi należy wykonać i sprawdzić w zależności od typu gaśnicy: ogólny stan gaśnicy czytelność, kompletność i prawidłowość napisów stan węży i zabezpieczeń terminy przypadających kontroli zbiorników ciśnieniowych powłokę malarską elementy z tworzywa sztucznego, czy nie są uszkodzone ciężar lub objętość środka gaśniczego środek gaśniczy - czy nadaje się do dalszego wykorzystania 16

17 sprawdzić pod względem korozji i uszkodzenia nabój ciśnieniowy (zważyć i porównać nabój z masą na etykiecie, stwierdzona nieszczelność naboju powoduje jego wymianę na taki sam, od tego samego producenta). dokonać odpowiednich napisów sprawdzić uchwyt gaśnicy - czy nie jest uszkodzony i dobrze przytwierdzony Jeśli gaśnica jest znacznie skorodowana, musi zostać wyeliminowana. Nieszczelne zbiorniki należy zlikwidować. W gaśnicach i agregatach pianowych należy uzupełnić straty płynu według instrukcji producenta. Usterki stwierdzone podczas konserwacji należy usunąć, a uszkodzone elementy wymienić na takie same, jakie były w dokumentacji świadectwa CNBOP (Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej). 3. Naprawa - wykonywana wtedy, gdy zasadnicze elementy gaśnicy, takie jak prądownica, głowica, zawory uległy zniszczeniu. Niedopuszczalne są naprawy zbiorników, a także zaworów bezpieczeństwa. W naprawie muszą być stosowane takie same części, środki gaśnicze i cechy techniczne, na jakie wyrób otrzymał certyfikat CNBOP. Podstawowe zadania przy remoncie w autoryzowanym serwisie gaśnic polegają na: całkowitym zdemontowaniu gaśnicy na części składowe, wykonaniu próby ciśnieniowej na zbiorniku; zbiorniki nieoznakowane nie powinny być remontowane, lecz wycofane i złomowane, sprawdzeniu za pomocą sondy świetlnej wnętrza zbiornika - czy są ślady korozji lub inne uszkodzenia, poddaniu głowic, zaworów, węży działaniu ciśnienia równego ciśnieniu próbnemu zbiornika; wymienienie uszkodzonych części, sprawdzeniu lub wymienieniu zabezpieczeń, otwieranie gaśnic proszkowych powinno odbywać się w suchych warunkach, w najkrótszym czasie, w celu zminimalizowania skutków oddziaływania na proszek wilgoci zawartej w powietrzu, 17

18 napełnienie ponownie tym samym środkiem gaśniczym; nie wolno mieszać lub dosypywać proszków różnych typów, bo powstaje reakcja, która powoduje zbrylanie się proszku oraz wzrost ciśnienia w zamkniętym zbiorniku, który może być niebezpieczny użytkownika, wykonanie ponownego montażu zgodnie z instrukcją i zaleceniami producenta, przeprowadzenie próby szczelności całej gaśnicy, uzupełnienie danych szczegółowych na etykiecie konserwacji. 4. Eliminowanie (wycofanie) gaśnic nie nadających się do konserwacji Przeglądy i konserwacje hydrantów wewnętrznych Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne instalacji wodociągowych przeciwpożarowych powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż raz w roku. Węże stanowiące wyposażenie hydrantów wewnętrznych powinny być raz na 5 lat poddawane próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze, zgodnie z Polską Normą dotyczącą konserwacji hydrantów wewnętrznych PN-EN 671-3:2002. Obowiązek ten realizowany jest przez wyspecjalizowany serwis, z którym Dyrektor Szkoły zawarła stosowną umowę Wąż hydrantu powinien byś całkowicie rozwinięty, hydrant poddany ciśnieniu i sprawdzone powinno być czy: Urządzenie nie jest zastawione, nieuszkodzone a elementy nie są skorodowane lub przeciekające; Instrukcje obsługi są czyste i czytelne; Miejsce umieszczenia jest wyraźnie oznakowane; Mocowania do ściany są odpowiednie do ich przeznaczenia i pewnie zamontowane; Wypływ wody jest równomierny i dostateczny (wskazane jest użycie miernika przepływu oraz miernika ciśnienia); Miernik ciśnienia (jeżeli jest zastosowany) pracuje prawidłowo i w swoim zakresie pomiarowym; 18

19 Wąż na całej długości nie wykazuje oznak uszkodzeń, zniekształceń, zużycia ani pęknięć. Jeżeli wąż wykazuje jakieś uszkodzenia, powinien być wymieniony na nowy lub poddany próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze; Zaciski, lub taśmowanie, węża są prawidłowego typu i właściwie zaciśnięte; Zwijadło wężowe obraca się lekko w obu kierunkach; W przypadku wychylnego zwijadła wężowego zwijadło wężowe obraca się łatwo i czy wychyla się o ; W przypadku ręcznych zwijadeł zawór odcinający jest właściwego typu i czy działa łatwo i prawidłowo; W przypadku zwijadeł automatycznych praca zaworu automatycznego jest prawidłowa oraz czy praca dodatkowego serwisowego zaworu odcinającego jest właściwa; Stan przewodów rurowych zasilających w wodę jest właściwy, szczególną uwagę zwrócić na to czy odcinki elastyczne nie wykazują oznak zużycia tub zniszczenia; Jeżeli hydrant wyposażony jest w szafkę, czy nie nosi ona oznak uszkodzenia i czy drzwiczki szafki łatwo się otwierają; Prądownica jest właściwego typu i czy łatwo się nią posługiwać; Praca prowadnic węża jest prawidłowa, upewnić się, ze są one właściwie i pewnie zamocowane; Po kontroli należy pozostawić hydrant wewnętrzny w stanie gotowym do natychmiastowego użycia. Jeżeli konieczne są poważniejsze naprawy, hydrant powinien być oznakowany jako USZKODZONY oraz należy powiadomić o tym użytkownika lub właściciela. W przypadku kiedy wymagany jest pobór wody z kilku sąsiednich hydrantów wewnętrznych badania należy przeprowadzić przy jednoczesnym poborze wody z 2 lub 4 hydrantów wewnętrznych. Instalacje i urządzenia techniczne w Budynku należy poddawać okresowym przeglądom i konserwacji zgodnie z czasookresami określonymi w przepisach szczegółowych a w szczególności : 19

20 badania stanu technicznego instalacji elektrycznej w zakresie oporności izolacji oraz ochrony przeciwporażeniowej - zgodnie z postanowieniami Prawa budowlanego co najmniej 1 raz na 5 lat, badanie okresowe instalacji odgromowej - zgodnie z postanowieniami Prawa budowlanego co najmniej 1 raz na 5 lat, w pomieszczeniach kuchennych usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych od palenisk np. gazowych co najmniej raz w miesiącu, natomiast zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych w tych pomieszczeniach co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych. okresowa kontrola instalacji gazowej, polegająca na sprawdzeniu jej stanu technicznego - co najmniej 1 raz w roku, konserwacja oraz przeglądy innych urządzeń i instalacji w budynku zgodnie z ustaleniami DTR oraz producenta. Dokumentacja przeglądów i konserwacji Z każdego przeglądu i konserwacji powinien zostać sporządzony stosowny protokół zawierający w zależności od konkretnego przypadku: sposób przeprowadzenia przeglądu/konserwacji czy został wykonany wg PN-EN, DTR producenta, innych wytycznych, zakres przeprowadzonych czynności serwisowych, wyniki pomiarów, wzory obliczeniowe jeżeli są wraz z ich interpretacją, informację o kompletności urządzeń i ich stanie technicznym wnioski i zalecenia dodatkowe informacje np. termin remontu, naprawy, wymiany części etc. stwierdzenie czy urządzenie/sprzęt jest sprawny zaświadczenie firmy przeprowadzającej konserwację o posiadaniu odpowiednich kwalifikacji np. przeszkolenie producenta, dystrybutora etc. świadectwo sprawdzenia/wzorcowania urządzeń pomiarowych. Do przestrzegania ustalonych terminów konserwacji oraz przeglądów instalacji i urządzeń zobowiązany jest Dyrektor Zespołu Szkół i pracownik służby technicznej Szkoły. 20

21 IV. PRZEPISY I WSKAZANIA PROFILAKTYCZNE W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Podczas eksploatacji Budynku należy bezwzględnie przestrzegać przepisy przeciwpożarowe, co pozwala ograniczyć możliwości powstania oraz rozprzestrzeniania się pożaru, a także zapewnia niezbędne środki ratownicze w przypadku gdy pożar zaistnieje. Przepisy przeciwpożarowe dotyczące użytkowania obiektu szkoły publicznej, jakim jest Budynek Szkoły Podstawowej określają warunki bezpieczeństwa w następujących obszarach działalności: 1) warunki ogólne, 2) zapewnienie warunków ewakuacji osób i mienia, 3) utrzymanie prawidłowego stanu technicznego instalacji i urządzeń, w tym urządzeń ppoż., 4) składowanie i przechowywanie materiałów palnych, 5) przy aranżacji pomieszczeń, 6) wyposażenie obiektu w gaśnice, 7) prowadzenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 1. Warunki ogólne zachowania bezpieczeństwa pożarowego i przygotowania do prowadzenia działań gaśniczo-ratowniczych: użytkownik Budynku jest zobowiązany do umieszczenia w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych, należy oznakować znakami zgodnymi z Polskimi Normami drogi, wyjścia i kierunki ewakuacji, miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych oraz pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo, należy utrzymywać drogi pożarowe prowadzące do Budynku w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek straży pożarnej, zabronione jest uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego Budynku np. wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego. 21

22 2. Dla zapewnienia warunków bezpiecznej ewakuacji osób, na terenie Budynku zabrania się: składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości, zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie, lokalizowania elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi ewakuacyjnej poniżej wymaganych wartości, uniemożliwiania lub ograniczania dostępu do wyjść ewakuacyjnych, blokowania w pozycji otwartej drzwi do ewakuacyjnych klatek schodowych. 3. Z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej Budynku, w celu zapewnienia prawidłowego stanu technicznego instalacji i urządzeń należy: utrzymywać urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej, instalacje, urządzenia techniczne oraz narzędzia użytkować i utrzymywać w stanie zgodnym z przeznaczeniem albo warunkami ustalonymi przez producenta, (eksploatacja urządzeń i instalacji, których stan techniczny może przyczynić się do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia się ognia jest zabroniona), elektryczne urządzenia ogrzewcze lub inne źródła wydzielania ciepła należy ustawiać na podłożu niepalnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta, na osłony punktów świetlnych stosować materiały niezapalne lub trudno zapalne, jeżeli umieszczone są w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki, oprawy oświetleniowe oraz osprzęt instalacji elektrycznych instalować na podłożu niepalnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem. 4. Podczas przechowywania i składowania materiałów palnych w Budynku należy: wszystkie czynności związane z użyciem, transportem lub składowaniem materiałów palnych wykonywać zgodnie ze wskazaniami ich producenta lub warunkami ochrony ppoż. określonymi w Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego, materiały palne przechowywać w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego ich oddziaływania, 22

23 na stanowisku pracy przechowywać ilość materiału palnego nie przekraczającą wielkości dobowego zapotrzebowania, jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej; zapas materiałów palnych przekraczający zapotrzebowanie dobowe należy przechowywać w oddzielnym, przystosowanym do tego celu pomieszczeniu, materiały palne przechowywać w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100 o C oraz linii kablowych o napięciu powyżej 1 kv, przewodów uziemiających i przewodów odprowadzających instalacji odgromowej oraz czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego, przewodów elektrycznych siłowych i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V, ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C należy przechowywać wyłącznie w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach przystosowanych do tego celu, wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczone przed stłuczeniem; w jednej strefie pożarowej dopuszczalne jest przechowywanie do 10 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 o C oraz 50 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu o C. 5. Przy aranżacji pomieszczeń należy zapewnić: realizację wymagań ujętych w pkt. 1), 2), 3) i 4), co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie co najmniej o 5 m z pomieszczeń, w których przebywać będzie więcej niż 50 osób lub których powierzchnia przekracza 300 m 2, szerokość drzwi dostosowaną do liczby osób mogących przebywać jednocześnie w pomieszczeniu, licząc 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m na każde drzwi, drzwi wyjściowe otwierające się na zewnątrz pomieszczeń, długość przejścia w pomieszczeniu, mierzoną od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek do wyjścia ewakuacyjnego z tego pomieszczenia - nie większą niż 40 m, drogi od wyjścia ewakuacyjnego z pomieszczenia (sali) do bezpośredniego wyjścia na zewnątrz budynku lub do drzwi klatki schodowej - 20 m gdy istnieje tylko jedna droga ewakuacyjna i 60 m, gdy jest ich więcej, oświetlenie ewakuacyjne i bezpieczeństwa, 23

24 elementy wyposażenia, dekoracje i wykładziny podłogowe z materiałów niepalnych lub co najmniej trudno zapalnych; wykładziny sufitowe z materiałów niepalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia. Wymagania przepisów przeciwpożarowych w zakresie rozmieszczenia i stosowania w Budynku gaśnic zostały szczegółowo omówione w rozdziale III niniejszej Instrukcji. W czasie prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym nie przewidzianych instrukcją technologiczną lub prowadzonych poza wyznaczonymi do tego celu na stałe miejscami, do obowiązków użytkownika Budynku oraz wykonawcy prac należy: ocena zagrożenia pożarowego w miejscu, w którym prace będą wykonywane, ustalenie rodzaju przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu, wyznaczenie osób odpowiedzialnych za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy. Do zasad zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo odniesiono się w rozdziale VI niniejszej Instrukcji. Niezależnie od ogólnych wymagań przeciwpożarowych, ze względu na charakter Budynku, sposób jego użytkowania oraz zagospodarowania powierzchni i pomieszczeń, wprowadza się szczegółowe przepisy porządkowe w zakresie bezpieczeństwa pożarowego, będące rozwinięciem i uzupełnieniem aktów prawnych wyższego rzędu. 6. Decyzją Dyrektora na terenie Budynku Szkoły zabrania się: palenia tytoniu - z wyjątkiem miejsc do tego celu wyznaczonych, przechowywania cieczy palnych i wybuchowych w pomieszczeniach nie przygotowanych technologicznie i technicznie; w uzasadnionych przypadkach, po spełnieniu wymagań przeciwpożarowych, dozwolone jest przechowywanie niewielkich ilości tych substancji (w jednej strefie pożarowej do 10 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 o C oraz 50 dm 3 cieczy o temp. zapłonu o C, po uzyskaniu pisemnej zgody Dyrektora Szkoły, składowania materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych oraz jakichkolwiek materiałów w przejściach pomiędzy stanowiskami pracy, ławkami szkolnymi itp., składowania materiałów palnych na lub w pobliżu urządzeń ogrzewczych, 24

25 gromadzenia odpadów palnych powstałych w czasie pracy - należy usuwać je bezzwłocznie po zakończeniu pracy, utrudniania dostępu (poprzez zastawianie materiałami lub przedmiotami) do urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, wyłączników prądu i tablic rozdzielczych energii elektrycznej oraz innych urządzeń mających wpływ na bezpieczeństwo pożarowe budynku, używania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic do celów nie związanych z ochroną ppoż., przechowywania w szafach nieodpornych na działanie ognia cennej dokumentacji, walorów pieniężnych, magnetycznych nośników informacji itp., pozostawiania po pracy urządzeń elektrycznych, jak: wentylatory, kuchenki, grzejniki elektryczne itp., nie wyłączonych z gniazd sieciowych, eksploatacji elektrycznych urządzeń grzewczych w odległości mniejszej niż 0,5 m od materiałów palnych oraz bez stosowania izolatora termicznego, zabezpieczającego przed możliwością zapalenia się podłoża, posługiwania się dodatkowymi odbiornikami energii elektrycznej, a w szczególności: - z otwartą spiralą grzejną, - bez wyłączników termicznych (dot. urządzeń grzewczych), używania niezgodnie z instrukcją obsługi lub zasadami eksploatacji urządzeń elektrycznych, mechanicznych z napędem elektrycznym itp.; naprawiania i przeróbek ww. urządzeń (zmiany warunków pracy urządzenia) bez wymaganych uprawnień i kwalifikacji; wszelkie wady w pracy i widoczne uszkodzenia elementów urządzeń należy zgłaszać konserwatorowi lub Dyrektorowi Szkoły używanie urządzeń z wadami jest zabronione, opuszczania pomieszczeń bez upewnienia się, że nie zachodzi obawa powstania pożaru i jego rozprzestrzeniania się; w szczególności należy sprawdzić, czy wyłączono odbiorniki energii elektrycznej, dokonywania innych czynności, które obniżyłyby stan bezpieczeństwa pożarowego lub mogły przyczynić się do powstania albo rozprzestrzenienia się pożaru. V. SPOSOBY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POŻARU I INNEGO ZAGROŻENIA 25

26 1. Potencjalne źródła powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub innego zagrożenia Do potencjalnych źródeł powstania pożaru lub innego zagrożenia należy: stosowanie w działalności biurowej, technicznej i dydaktycznej palnych materiałów i substancji niebezpiecznych pożarowo, wykorzystywanie w oprzyrządowaniu stanowisk pracy wyposażenia i urządzeń zasilanych energią elektryczną, zły stan techniczny, w tym wady instalacji i urządzeń, brak właściwej konserwacji urządzeń i instalacji wydzielających energię cieplną w awaryjnych stanach pracy, podpalenia umyślne lub nieumyślne. Niezależnie od wymienionego wyżej umyślnego podpalenia, w Budynku należy się liczyć z innymi potencjalnymi zagrożeniami wywołanymi celowo, np.: stworzenie silnego zadymienia w obiekcie (jego części) poprzez podrzucenie świecy dymnej lub innego podobnego materiału pirotechnicznego, podrzucenie uruchomionych pojemników z gazami łzawiącymi, itp., podrzucenie substancji silnie zapachowych, toksycznych, żrących itp., podłożenie bomby, Drogami rozprzestrzeniania się pożaru lub innego zagrożenia w Budynku są : systemy technologicznych połączeń pomiędzy pomieszczeniami na terenie Budynku, palne elementy wykończenia wnętrz oraz wyposażenia pomieszczeń. Istotnym zagrożeniem ludzi zwłaszcza dzieci w warunkach pożarowych jest toksyczne i duszące oddziaływanie gazów i dymów pożarowych oraz toksycznych produktów spalania, wysoka temperatura, ograniczenie widoczności, zjawiska świetlne i akustyczne działające na psychikę ludzką. Podobne, niebezpieczne oddziaływanie na ludzi przebywających w budynku będą miały wymienione uprzednio inne zagrożenia. Przenikaniu dymów i gazów pożarowych sprzyjają: pionowe ciągi komunikacyjne o konwekcyjno-grawitacyjnym ruchu powietrza z tego powodu klatki schodowe posiadają system oddymiania klatek schodowych, ponadto klatki schodowe są wydzielone szczelnymi ścianami i drzwiami jako odrębne strefy pożarowe. nieszczelności technologiczne w konstrukcji budynku, brak w budynkach nowoczesnych, powszechnie stosowanych systemów technicznych, zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymów i gazów pożarowych lub niesprawność techniczna systemów będących na wyposażeniu obiektów (np. instalacji wentylacyjnej). Zgodnie z przepisami budynek zaklasyfikowany do SW powinien mieć wydzielone i oddymiane pionowe drogi ewakuacyjne. Warunek ten w Szkole został spełniony. 26

27 2. Organizacja i warunki ewakuacji w kontekście funkcji Budynku Zakłada się, że w Budynku w godzinach normalnej pracy szkoły, w tym samym czasie może powstać tylko jedno źródło pożaru lub innego zagrożenia. Ewakuacja z Budynku może rozpocząć się samorzutnie po wykryciu przez np. nauczyciela pożaru (w strefie-części Budynku objętej zagrożeniem) lub po zarządzeniu ewakuacji - sygnałem alarmowym akustycznym lub za pomocą dzwonka szkolnego (głównie z części szkoły nie objętych bezpośrednio zagrożeniem). Zakłada się, że praktycznie wszystkie osoby przebywające w Budynku będą w stanie opuścić budynek o własnych siłach i w stosunkowo krótkim czasie a nieliczne osoby (dzieci) o ograniczonej zdolności poruszania się opuszczą szkołę w równie krótkim czasie z pomocą nauczyciela sprawującego bezpośredni nadzór w chwili powstałego zagrożenia. Uwaga! Podstawowym i najskuteczniejszym sposobem alarmowania o niebezpieczeństwie w Budynku szkoły jest ogłaszanie alarmu sygnałami alarmowymi - w formie sygnału akustycznego z dzwonka szkolnego. W zależności od wielkości i rodzaju pożaru lub innego zagrożenia, a w związku z tym powstałej w budynku szkoły sytuacji, gdy zachodzi konieczność przeprowadzenia ewakuacji ludzi należy przyjąć następujące założenia: dołożyć należytej staranności, aby prawidłowo zorganizować ewakuację dzieci (i pracowników) o ograniczonej zdolności poruszania się, objąć w pierwszej kolejności akcją ewakuacji osoby z pomieszczeń bezpośrednio zagrożonych oraz pomieszczeń (stref) sąsiadujących, dbać o wyeliminowanie ewakuacji indywidualnej - pilnować aby dzieci, które w momencie powstania zagrożenia samorzutnie, w tym także w wyniku paniki nie opuszczały bezładnie szkoły. Jak wynika z powyższego, sprawne przeprowadzenie ewakuacji zorganizowanej z Budynku szkoły uzależnione jest w szczególności od: prawidłowego rozpoznania i oceny sytuacji, szybkiego i prawidłowego zaalarmowania osób zagrożonych oraz wyznaczenia stosownych sił i środków do prowadzenia akcji ratowniczej, właściwego kierowania ludzi odpowiednimi (oznakowanymi) drogami ewakuacyjnymi, niedopuszczenia do powstania paniki, umiejętności kierującego akcją, szczególnie w jej pierwszej fazie, 27

28 dobrego przygotowania pracowników i uczniów szkoły do brania udziału i działań w przypadku zarządzenia ewakuacji (odpowiednie szkolenie pracowników i dzieci, w szczególności poprzez prowadzenie próbnych alarmów ewakuacyjnych w Budynku), ścisłego realizowania i podporządkowania się wszystkich osób poleceniom i decyzjom podejmowanym przez kierującego akcją, postępowania zgodnie z zasadami i zadaniami określonymi w odrębnych instrukcjach, dotyczących ochrony mienia w Budynku. 3. Prowadzenie ewakuacji z Budynku Komunikację pionową w Budynku zapewniają 2 oddymiane i wydzielone klatki schodowe Wyjścia ewakuacyjne w Budynku oraz punkty zbiórki ewakuowanych W całym Budynku szkoły zapewniono korytarzowy układ komunikacji poziomej łączącej się z dwoma ciągami schodów ewakuacyjnych, umożliwiającymi wyjście pośrednio przez hol na poziomie parteru na zewnątrz Budynku. Ewakuacja na zewnątrz Budynku może być realizowana łącznie poprzez 5 wyjść, w tym : - 2 wyjścia na teren boiska szkolnego, - 1 wyjście od strony ulicy Kwatery Głównej (główne wejście do budynku), - 1 wyjścia od strony zaplecza kuchennego, - 1 wyjście z poziomu -1 (pomieszczenia techniczne i łącznik z pływalnią) Drzwi ewakuacyjne otwierają się na zewnątrz Budynku, służą w normalnych warunkach pracy jako drzwi komunikacyjne. Drzwi ewakuacyjne mogą otwierać się: w trybie normalnym drzwi na teren boiska szkolnego i główne (drzwi zamykane na zamek, klucz w kasetce przy drzwiach, drzwi nie będące w systemie kontroli dostępu), w trybie normalnym krata z poziomu -1 (szatnia) na teren dziedzińca przed wejściem głównym (2 pary drzwi zamykane na zamek, klucz w kasetce przy drzwiach, drzwi będące w systemie kontroli dostępu - zwolnienie zwory magnetycznej w pomieszczeniu przy schodach), drzwi ewakuacyjne z zaplecza kuchennego i na stronę ulicy Kobielskiej otwierane są po przekręceniu klucza w zamku (klucz dostępny w zamku drzwi). UWAGA: Po wyjściu na zewnątrz Budynku szkoły wszyscy ewakuowani udają się do wyznaczonego punktu zbiórki - jako punkt zbiórki ewakuowanych wyznacza się plac boiska szkolnego. 28

29 Dalsze decyzje co do przemieszczenia ewakuowanych w inne zastępcze punkty zbiórki (w zależności od rodzaju występującego zagrożenia) podejmują kierujący akcją dowódcy przybyłych jednostek Państwowej Straży Pożarnej lub Policji. 4. Zasady postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia Każdy pracownik (osoba), bez względu na zajmowane stanowisko, w przypadku zauważenia pożaru lub innego zagrożenia w Budynku, zobowiązany jest do: niezwłocznego zaalarmowania, przy użyciu wszelkich dostępnych środków, najbliższych współpracowników oraz nauczycieli prowadzących lekcje w klasach i innych pracowników oraz pracownika sekretariatu szkoły, który powiadamia Państwową Straż Pożarną i inne służby. Numery telefonów alarmowych SŁUŻBY MIEJSKIE Pogotowie Ratunkowe 999 Straż Pożarna 998 Policja 997 Pogotowie Energetyczne 991 Pogotowie Gazowe 992 Straż Miejska Każdy pracownik o ile jest to możliwe, podejmuje próby gaszenia pożaru lub likwidacji źródła zagrożenia przy użyciu znajdujących się w pobliżu gaśnic. Pracownik, który zauważył pożar lub inne zagrożenie powiadamia o tym fakcie Dyrektora Szkoły lub zastępcę. Dyrektor Szkoły kieruje akcją ratowniczą do czasu przybycia jednostek Państwowej Straży Pożarnej. W sytuacji, gdy została zarządzona ewakuacja osób z Budynku, kierujący akcją powinien podjąć następujące działania : powiadomić i wskazać pracowników, którzy zapewnią właściwą organizację ewakuacji ludzi z Budynku i pokierują wychodzących z budynku na wyznaczone miejsce zbiórki, powiadomić osoby znajdujące się w pomieszczeniach zaplecza kuchennego, w zależności od potrzeb wydać polecenie zaalarmowania innych niż Państwowa Straż Pożarna służb miejskich, wskazać pracownika, którego zadaniem będzie udzielenie informacji przybyłym jednostkom Państwowej Straży Pożarnej (lub innych służb miejskich) dotyczącej m.in. źródła pożaru 29

30 (innego zagrożenia), miejsc objętych pożarem, w których mogą znajdować się jeszcze ludzie lub rzeczy wartościowe oraz lokalizacji pomieszczenia rozdzielni elektrycznej itp. informacji. Podstawowym obowiązkiem wszystkich pracowników w przypadku powstania zagrożenia w Budynku szkoły, jest współpraca oraz bezwzględne podporządkowanie się poleceniom Dyrektora Szkoły kierującego akcją ratowniczą, który do czasu przybycia jednostek Państwowej Straży Pożarnej musi zorganizować ewakuację ludzi i mienia. Pracownicy nie biorący udziału w akcji ratowniczej powinni ewakuować się najkrótszą oznakowaną drogą ewakuacyjną poza strefę objętą pożarem - na zewnątrz Budynku. Każdy pracownik biorący udział w akcji ratowniczej powinien pamiętać, że: w pierwszej kolejności ratuje się zagrożone życie ludzkie pomagając osobą o ograniczonej zdolności poruszania się ewakuację rozpoczyna się od tych pomieszczeń (lub stref), w których powstał pożar lub które znajdują się na drodze rozprzestrzeniania się ognia oraz z tych pomieszczeń, z których wyjście lub dotarcie do bezpiecznych dróg ewakuacji może być odcięte przez pożar, zadymienie lub inne zagrożenie, zabronione jest schodzenie do szatni znajdujących się na poziomie -1. Jeśli z uwagi na warunki pogodowe niezbędne są ubrania wierzchnie pozostawione w szatni to pobiera je dwóch wyznaczonych pracowników i wydaje właścicielom (dzieciom) na zewnątrz budynku w strefie zbiórki. należy przeciwdziałać panice wśród dzieci przebywających w Budynku, wzywając do zachowania spokoju, informując o drogach ewakuacji oraz roztaczać opiekę nad potrzebującymi pomocy (w szczególności dotyczy to dzieci niepełnosprawnych przebywających w Budynku szkoły), w przypadku odcięcia dróg ruchu pojedynczych osób lub grupy ludzi, należy niezwłocznie dostępnymi środkami, bezpośrednio lub przy pomocy osób znajdujących się na zewnątrz odciętej strefy powiadomić kierującego akcją, osoby odcięte od dróg wyjścia, a znajdujące się w strefie zagrożenia, należy zebrać w pomieszczeniu najbardziej oddalonym od źródła zagrożenia i w miarę posiadanych środków i istniejących warunków, ewakuować z zewnątrz przy pomocy sprzętu ratowniczego przybyłych jednostek Państwowej Straży Pożarnej, 30

31 wchodząc do pomieszczeń lub stref silnie zadymionych, przyjmować pozycję pochyloną (jak najbliżej podłogi) oraz zabezpieczać drogi oddechowe prostymi środkami (np. zmoczonym w wodzie materiałem), podczas przechodzenia przez silnie zadymione odcinki dróg ewakuacyjnych należy poruszać się wzdłuż ścian, aby nie stracić orientacji co do kierunku ruchu, nie należy otwierać bez koniecznej potrzeby drzwi do pomieszczeń, które mogą być objęte pożarem, ponieważ nagły dopływ powietrza sprzyja gwałtownemu rozprzestrzenianiu się ognia otwierając drzwi do takich pomieszczeń należy chować się za ich ościeżnicę, nie można dopuszczać do blokowania drzwi w pozycji otwartej, należy wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń i stref objętych pożarem, należy usuwać z zasięgu ognia wszelkie materiały palne, cenne urządzenia, walory itp., po zakończeniu ewakuacji osób należy sprawdzić, czy wszyscy opuścili poszczególne pomieszczenia przy niezgodności stanu osobowego i podejrzenia, że ktoś pozostał w zagrożonej strefie, należy natychmiast ten fakt zgłosić jednostkom ratowniczym przybyłym na miejsce akcji i przeprowadzić ponowne sprawdzenie pomieszczeń w Budynku. Z chwilą przybycia jednostek Państwowej Straży Pożarnej, kierujący akcją składa dowódcy tych jednostek krótką informację z przebiegu dotychczasowych działań ratowniczych, udostępnia niezbędną dokumentację techniczną, a następnie przejmuje osobisty nadzór nad zabezpieczeniem mienia w Budynku. Każdy pracownik zobowiązany jest podporządkować się poleceniom wydanym przez dowódcę przybyłych jednostek Państwowej Straży Pożarnej. Ogólne zasady postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia w budynku, w tym zasady ewakuacji osób przebywających w Budynku, określają instrukcje postępowania na wypadek pożaru z wykazami telefonów alarmowych. 5. Zabezpieczenie pogorzeliska Kierujący akcją ratowniczą jest odpowiedzialny za: zabezpieczenie miejsca pożaru i wystawienie posterunku pogorzeliskowego w celu zapobieżenia powstaniu pożaru wtórnego, przystąpienie do uporządkowania pogorzeliska po zakończeniu działalności komisji powołanej ustalenia okoliczności i przyczyn powstania i rozprzestrzeniania się pożaru. 31

32 Dyrektor Szkoły zapewnia współudział swojego przedstawiciela w ewentualnych pracach komisji powołanej z urzędu ustalenia okoliczności i przyczyn powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub przeprowadza postępowanie wyjaśniające we własnym zakresie. 32

33 Schemat alarmowania i postępowania na wypadek pożaru Powiadomić pracowników Wyłączyć zasilanie urządzeń i instalacji Zamknąć okna i drzwi Włączyć ustalony sygnał 998 gdzie się pali dokładny adres, np. budynek Szkoły w Warszawie przy ul. Kwatery Głównej co się pali - np. pokój nauczycielski na 1 piętrze, czy istnieje zagrożenie życia ludzkiego, jaka jest droga dojazdu do budynku numer telefonu, z którego się mówi oraz swoje imię i nazwisko. odłożyć słuchawkę dopiero po otrzymaniu odpowiedzi, że straż pożarna przyjęła zgłoszenie Zgodnie z planem alarmowania Zawiadomić osoby funkcyjne i kierownictwo szkoły Zawiadomić Policję, Pogotowie Ratunkowe, Pogotowie Energetyczne Ewakuację ludzi i mienia Otworzyć drzwi ewakuacyjne Równolegle z alarmowaniem należy przystąpić do akcji ratowniczo-gaśniczej przy pomocy gaśnic nie gasić wodą instalacji i urządzeń elektrycznych 33

34 Skrócona instrukcja postępowania w przypadku pożaru J e ż e l i z a u w a ż y ł e ś p o ż a r : Podnieś alarm Natychmiast uruchom najbliższy ręczny ostrzegacz pożarowy (jeśli dostępny) lub wezwij straż pożarną. Jeśli jest to możliwe, przystąp do gaszenia pożaru korzystając z dostępnego sprzętu - nie narażaj siebie i innych. J e ś l i u s ł y s z a ł e ś a l a r m p o ż a r o w y : Opuść budynek najbliższym wyjściem ewakuacyjnym. Zamknij wszystkie okna i drzwi za sobą. Nie zatrzymuj się, aby zabrać osobiste rzeczy. Zgłoś się do wyznaczonej osoby w miejscu zbiórki. P a m i ę t a j! Nigdy nie wracaj do budynku dopóki nie zezwoli na to kierujący akcją ratowniczą Nie dopuść do powstania paniki Nie ryzykuj życiem ratowania mienia 34

35 VI. PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO I SPOSOBY ICH WYKONYWANIA Pod pojęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy rozumieć wszelkie prace, nie przewidziane instrukcją technologiczną lub prowadzone poza wyznaczonymi do tego celu miejscami, jak: prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia, prowadzone wewnątrz budynku lub na przyległym do niego terenie, prace związane ze stosowaniem gazów, cieczy i pyłów palnych i wybuchowych, wszelkie prace remontowo-budowlane prowadzone w strefach zagrożonych wybuchem. Do prac takich należy zaliczyć w szczególności: wszelkie prace z otwartym ogniem podczas których występuje iskrzenie lub nagrzewanie np.: - spawanie, cięcie gazowe i elektryczne, lutowanie i zgrzewanie, - podgrzewanie instalacji, urządzeń i zaworów z substancjami palnymi, - podgrzewanie lepiku, smoły itp., - rozniecanie ognisk, - używanie materiałów pirotechnicznych, wszelkie prace związane ze stosowaniem gazów, cieczy i pyłów, przy których mogą powstawać mieszaniny wybuchowe: - przygotowanie do stosowania gazów, pyłów i cieczy, - stosowanie tych pyłów i cieczy do malowania, lakierowania, klejenia, mycia, nasycania, - suszenie substancji palnych, - usuwania pozostałości tych substancji ze stanowisk pracy. Przed przystąpieniem do takich prac należy przeprowadzić czynności przygotowawcze, w celu zachowania w pełni warunków bezpieczeństwa pożarowego, a w szczególności należy: - poinstruować pracowników w zakresie zachowania bezpieczeństwa pożarowego podczas prac, - zapewnić niezbędny sprzęt i środki gaśnicze, - fakty powyższe odnotować w dzienniku budowy lub innej dokumentacji z prowadzonych prac. Pod pojęciem materiałów niebezpiecznych pożarowo rozumie się : 35

36 - ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C, - gazy palne, - ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, - ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, - materiały wybuchowe i pirotechniczne, - ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21 o C, - ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200 o C, - materiały mające skłonności do samozapalenia. Prace spawalnicze itp. prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia, na terenie Budynku Szkoły należy prowadzić zgodnie z zasadami określonymi w Instrukcji zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym 1) Do przestrzegania postanowień przedmiotowej Instrukcji zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym zobowiązani są wszyscy uczestniczący bezpośrednio lub pośrednio w wykonywaniu takich prac, pracownicy nadzorujący przebieg tych prac oraz użytkownicy budynku (pomieszczeń, terenu), gdzie prace te są prowadzone. 2) Postanowienia przedmiotowej Instrukcji obowiązują także wszystkich pracowników firm i przedsiębiorstw z zewnątrz, prowadzących lub uczestniczących w wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym na terenie Budynku. 3) Obowiązek zapoznania pracowników oraz firm, o których mowa w pkt. 1) i 2), z treścią przedmiotowej Instrukcji należy do upoważnionej komórki organizacyjnej (podmiotu), zatrudniającej tych pracowników i zawierającej umowy dotyczące wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym na terenie Budynku Szkoły. Postanowienia omawianej Instrukcji powinny stanowić integralną część zawieranych umów dotyczących realizacji omawianych prac. 36

37 VII. ZADANIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Zgodnie z postanowieniami Ustawy o ochronie przeciwpożarowej właściciel lub zarządca obiektu jest zobowiązany przestrzegać w czasie jego eksploatacji wymagań przeciwpożarowych. Aby warunek ten był realizowany niezbędnym jest wyznaczenie wszystkich osób związanych z obiektem, zakresu odpowiedzialności za zachowanie bezpieczeństwa pożarowego. Stosownie do podziału kompetencji na różnych stanowiskach służbowych, określa się zakres zadań i odpowiedzialności za zachowanie bezpieczeństwa pożarowego. Tryb realizacji zadań i sposoby zapoznania pracowników z zakresem odpowiedzialności za bezpieczeństwo pożarowe regulują rozdziały instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu. Zadania i obowiązki dyrektora Za całokształt spraw dotyczących stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiekcie odpowiedzialny jest dyrektor SP 215. Zadania i obowiązki dyrektora wynikają z ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz aktów wykonawczych. Do obowiązków tych w szczególności należy: 1) nadzór nad stanem ochrony przeciwpożarowej obiektu, 2) zapewnienie w obiekcie szkoły bezpieczeństwa oraz odpowiednich warunków ewakuacji, 3) zapewnienie przestrzegania bezpiecznej eksploatacji instalacji i urządzeń stanowiących wyposażenie, 4) przygotowanie obiektu do prowadzenia akcji ratowniczo gaśniczej, 5) ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, 6) zapewnienie okresowych przeglądów i konserwacji instalacji technicznych oraz maszyn i urządzeń, 7) stała współpraca z organami ochrony przeciwpożarowej w zakresie zapobiegania pożarom 8) wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za gaszenie pożarów i ewakuację, 37

38 9) zapewnienie właściwego przeszkolenia przeciwpożarowego wszystkich podległych pracowników i uczniów, 10) wyciąganie odpowiednich sankcji w stosunku do pracowników i uczniów winnych zaniedbań stwarzających możliwość powstania pożaru, 11) umieszczanie w umowach na wykonanie usług przez jednostki zewnętrzne klauzuli o odpowiedzialności za nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych, 12) zapewnienie okresowych przeglądów i konserwacji urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej oraz podręcznego sprzętu gaśniczego, 13)wprowadzenie w życie Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz nadzór nad jej przestrzeganiem, 14) stosowanie do ochrony przeciwpożarowej sprzętu, urządzeń, elementów, środków i instalacji posiadających aprobaty, certyfikaty ITB i/lub CNBOP, 15) zapewnienie osobom przebywającym w obiektach SP nr 215 w Warszawie bezpieczeństwa i odpowiednich warunków ewakuacji poprzez prawidłowe zabezpieczenie dróg ewakuacyjnych, 16) prowadzenie w obiektach ćwiczeń z zakresu likwidowania źródeł zagrożeń oraz ćwiczeń z ewakuacji ludzi i mienia. Obowiązki te mogą być realizowane osobiście lub przez wyznaczonego pracownika posiadającego wymagany zasób wiedzy z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Obowiązki osoby odpowiedzialnej za sprawy techniczne Do obowiązków kierownika gospodarczego, oprócz zadań dotyczących wszystkich pracowników dodatkowo należy: 1) zapewnienie sprawności oraz prowadzenie konserwacji i badań instalacji oraz urządzeń technicznych, 2) prowadzenie bieżącej i terminowej konserwacji oraz badań urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej, 3) nadzór nad wykonywaniem prac pożarowo niebezpiecznych; ustalenie wymagań i zabezpieczeń oraz wydawanie i przechowywanie zezwoleń na wykonywanie prac niebezpiecznych pożarowo, 38

39 4) podejmowanie wszelkich przedsięwzięć zmierzających do poprawy stanu technicznego instalacji i urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej. Zadania i obowiązki pracownika zatrudnionego na stanowisku konserwatora Konserwator ma nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego w szkole w godzinach pracy. Do jego obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej należy: 1) kontrolowanie całego obiektu, a w szczególności miejsc niebezpiecznych pożarowo, 2) zapoznanie się z lokalizacją wyłączników prądu elektrycznego, głównego kurka gazu, podręcznego sprzętu gaśniczego, punktów czerpania wody potrzeb straży pożarnych (hydrantów zewnętrznych), 3) alarmowanie straży pożarnej zgodnie z obowiązującą instrukcją oraz przystąpienie do akcji ratowniczo-gaśniczej, W momencie przybycia straży udziela dowódcy jednostki informacji mających wpływ na sprawne prowadzenie akcji, a m.in.: - wskazuje miejsce powstania pożaru, - udziela niezbędnych informacji o obiekcie, składowanych materiałach itp., - wskazuje najbliższe punkty czerpania wody celów gaśniczych. 4) likwidowanie małych pożarów przy pomocy sprzętu i urządzeń gaśniczych istniejących w budynku, Zadania i obowiązki inspektora ds. BHP 1) realizacja zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej określonych przepisami oraz wytycznymi jednostki nadrzędnej, 2) prowadzenie kontroli stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego zgodnie z obowiązującymi przepisami, 3) zgłaszanie wniosków o wyłączenie z użytkowania maszyn, urządzeń, instalacji lub aparatury, grożących pożarem, 4) nadzorowanie szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej, 5) współdziałanie z właściwą terenowo Komendą Straży Pożarnej w zakresie poprawy stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego, 39

40 Obowiązki wszystkich pracowników Przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz dbałość o eliminowanie zagrożeń pożarowych jest obowiązkiem każdego pracownika i ucznia bez względu na rodzaj pełnionej funkcji, jak i zajmowane stanowisko. Obowiązkiem każdego pracownika SP 215 w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest: 1) znać obowiązujące przepisy przeciwpożarowe i bhp i przestrzegać ich podczas codziennej pracy, 2) uczestniczyć w szkoleniu przeciwpożarowym, aby poznać miejscowe zagrożenia i obowiązujące zakazy, 3) znać sposoby i zasady postępowania w przypadku zauważenia pożaru, 4) znać zasady przeprowadzania sprawnej ewakuacji w momencie zagrożenia, 5) usuwać dostrzeżone zaniedbania lub usterki, które mogą spowodować pożar lub zgłaszać je przełożonemu, 6) przestrzegać zakazu palenia tytoniu i używania ognia otwartego w pomieszczeniach magazynowych i tam gdzie istnieje taki zakaz, 7) znać zasady rozmieszczania i dostępu do urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic oraz nie używać ich do celów nie związanych z ich przeznaczeniem, 8) po zakończeniu pracy dopilnować sprzątnięcia i zabezpieczenia pomieszczeń, wyłączenia spod napięcia urządzeń elektrycznych nie przystosowanych do ciągłej eksploatacji i wygaszenia oświetlenia (za wyjątkiem nocnego), 9) w przypadku powstania zagrożenia podporządkować się dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej. Obowiązki personelu sprzątającego Do obowiązków personelu sprzątającego oprócz zadań dotyczących wszystkich pracowników dodatkowo należy: 1) utrzymywanie czystości poprzez systematyczne usuwanie śmieci i odpadów do odpowiednich pojemników poza teren sprzątanych pomieszczeń, 2) nie używanie do czyszczenia materiałów łatwopalnych, 3) dbałość o stan bezpieczeństwa pożarowego sprzątanych pomieszczeń, 40

41 4) zgłaszanie przełożonemu stwierdzonych nieprawidłowości w przeciwpożarowym zabezpieczeniu obiektu. Obowiązki dozorcy Do obowiązków pracowników dozoru oprócz zadań dotyczących wszystkich pracowników dodatkowo należy: 1) posiadanie pełnej i dokładnej znajomości obiektu i pomieszczeń szkoły, 2) nadzór nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa pożarowego zarówno przez pracowników jak i innych użytkowników obiektu, 3) znajomość lokalizacji hydrantów wewnętrznych i zewnętrznych oraz punktów czerpania wody do zewnętrznego gaszenia pożaru, miejsc rozmieszczenia urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic oraz zasad ich użycia, 4) znajomość lokalizacji przeciwpożarowego wyłącznika prądu, 5) posiadanie instrukcji postępowania na wypadek powstania pożaru, wykazu telefonów alarmowych oraz adresów osób funkcyjnych, 6) znajomość środków łączności i alarmowania oraz sposobu ogłaszania alarmu pożarowego i wzywania straży pożarnej, 7) kontrolowanie miejsc, w których były wykonywane prace pożarowo niebezpieczne w odstępach określonych w zezwoleniu na wykonywanie tych prac, 8) kontrolowanie pomieszczeń po zakończeniu pracy, czy wyłączone zostały spod napięcia odbiorniki energii elektrycznej, nie pozostawiono źródeł ognia oraz czy nie występują inne okoliczności mogące mieć wpływ na powstanie pożaru, 9) nadzór nad nie zastawianiem dróg dojazdowych do obiektów, 10) w przypadku powstania pożaru, ogłaszanie alarmu i przystąpienie do zlikwidowania pożaru własnymi siłami, ewakuacja ludzi, wezwanie służb ratowniczych (straży pożarnej, itp.) i poczynienie przygotowań niezbędnych do ich działania; po przybyciu służb ratowniczych udzielenie niezbędnych informacji dotyczących np.: wskazania miejsca pożaru, sposobu dojazdu, najbliższego źródła wody, 11) zgłaszanie bezpośredniemu przełożonemu informacji o zauważonych podczas służby niedociągnięciach i usterkach, 41

42 12) zawiadamianie przełożonych o powstaniu pożaru, 13) po godzinach pracy administracji, nadzór nad bezpieczeństwem pożarowym obiektu VIII. SPOSOBY PRAKTYCZNEGO SPRAWDZANIA ORGANIZACJI I WARUNKÓW EWAKUACJI Próbne alarmy ewakuacyjne Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w Budynku powinno być prowadzone praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji próbne alarmy ewakuacyjne: próbne alarmy ewakuacyjne przeprowadzane są co najmniej raz na dwa lata wszystkich pracowników i uczniów przebywających w Budynku Szkoły, o terminie przeprowadzenia próbnego alarmu ewakuacyjnego należy powiadomić Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej m.st. Warszawy nie później niż na tydzień przed jego przeprowadzeniem, próbne alarmy ewakuacyjne prowadzone są wg. uprzednio opracowanego scenariusza ewakuacyjnego z uwzględnieniem wymagań wynikających z Rozdziału V niniejszej Instrukcji w zakresie sposobów postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia, z przeprowadzonego próbnego alarmu ewakuacyjnego sporządza się stosowną notatkę z wnioskami, które winny być podstawą do planowania zadań szkoleniowych i inwestycyjnych w zakresie poprawy bezpieczeństwa pożarowego w budynku, za zorganizowanie i przeprowadzenie próbnego alarmu ewakuacyjnego oraz za skierowanie stosownego powiadomienia do Straży Pożarnej odpowiedzialny jest Dyrektor Szkoły. IX. SPOSOBY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW SZKOŁY Z TREŚCIĄ INSTRUKCJI ORAZ Z PRZEPISAMI PRZECIWPOŻAROWYMI Postanowienia organizacyjne: 1. Do zapoznania się z INSTRUKCJĄ i przestrzegania jej ustaleń zobowiązani są wszyscy pracownicy szkoły, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy i zajmowane stanowisko służbowe. 2. Postanowienia INSTRUKCJI obowiązują także wszystkich pracowników przedsiębiorstw i firm (osób prawnych i fizycznych) prowadzących działalność w Budynku Szkoły oraz inne osoby czasowo przebywające na jego terenie. 42

43 3. Obowiązek zapoznania pracowników z treścią INSTRUKCJI - a w szczególności z najistotniejszymi jej postanowieniami - należy do zadań Dyrektora Szkoły lub osoby upoważnionej. 4. Warunek zapoznania z INSTRUKCJĄ i przestrzegania jej ustaleń powinien być zawarty w każdej umowie, na podstawie, której zewnętrzne firmy prowadzą działalność na terenie Budynku Szkoły. 5. W celu zapewnienia odpowiedniego zaznajamiania użytkowników Budynku Szkoły z treścią INSTRUKCJI oraz z przepisami przeciwpożarowymi zobowiązuje się każdego pracownika oraz innych użytkowników budynku do uczestniczenia w szkoleniach z zakresu ochrony przeciwpożarowej. 6. Niniejsza INSTRUKCJA będzie poddawana okresowej aktualizacji co najmniej raz na dwa lata stosowne potwierdzenie aktualizacji INSTRUKCJI będzie odnotowywane w karcie stanowiącej Załącznik nr 2 do egzemplarza oryginału INSTRUKCJI. W przypadku istotnych zmian w zawartości INSTRUKCJI aktualizacji będą podlegały także jej kopie. Aktualizacji INSTRUKCJI mogą dokonywać jedynie osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Szkolenie z zakresu ochrony przeciwpożarowej Celem szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej jest zapoznanie pracowników z : zagrożeniem pożarowym występującym na terenie Budynku, przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, zasadami obsługi gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych, warunkami prowadzenia ewakuacji osób i mienia z Budynku. Ustala się następujący tok szkolenia pracowników z zakresu ochrony przeciwpożarowej: 1. szkolenie wstępne szkolenie wstępne dotyczy pracowników podejmujących pracę w szkole i polega na osobistym zapoznaniu pracownika z treścią oraz postanowieniami niniejszej INSTRUKCJI, po zapoznaniu się z niniejszą INSTRUKCJĄ, pracownik zobowiązany jest do podpisania oświadczenia o zapoznaniu i zobowiązaniu się do przestrzegania postanowień INSTRUKCJI, wg. wzoru stanowiącego Załącznik nr 3; podpisywane przez pracownika oświadczenie przechowywane jest w jego aktach osobowych, szkolenie wstępne pracowników podejmujących pracę w szkole prowadzi wyznaczony, posiadający odpowiednie kwalifikacje pracownik szkoły lub firma zewnętrzna, z którą zawarto stosowną umowę w zakresie obsługi bhp i p.poż. 2. szkolenie okresowe szkolenie okresowe dotyczy wszystkich pracowników i jest szkoleniem doskonalącym w zakresie postanowień niniejszej INSTRUKCJI - obejmuje praktyczne wskazania do zasad postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego zagrożenia w miejscu pracy (zasady alarmowania, ewakuacji, obsługi sprzętu przeciwpożarowego itp.), pracownicy uczestniczący w szkoleniu okresowym otrzymują zaświadczenie o ukończeniu szkolenia, wg. wzoru stanowiącego Załącznik nr 4; zaświadczenie o przeszkoleniu przechowywane jest w aktach osobowych pracownika, szkolenie okresowe prowadzone jest każdego pracownika w okresach określonych w Rozporządzeniu w sprawie szkoleń bhp. 43

44 3. szkolenie informacyjne - organizowane w związku z: wprowadzeniem istotnych zmian w organizacji ochrony przeciwpożarowej w Budynku, wprowadzeniem istotnych zmian w przeciwpożarowym zabezpieczeniu Budynku, wprowadzeniem na teren Budynku nowych urządzeń technologicznych, stwarzających zagrożenie pożarowe, zmianami przeznaczenia pomieszczeń i powierzchni pociągającymi za sobą wzrost zagrożenia pożarowego, zaleceniem kontrolnych organów ochrony przeciwpożarowej. Szkolenie informacyjne prowadzone jest wszystkich pracowników, których ww. ustalenia dotyczą lub mają wpływ na bezpieczeństwo przebywania w Budynku szkoły. W związku z zabudową klatek ewakuacyjneych i z montarzem systemu oddymiania przeprowadzono szkolenie informacyjne we wrześniu 2017r. 44

45 Załącznik nr 1 Instrukcja zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym I. Postanowienia ogólne - organizacyjne. 1. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym mogą być wykonywane na terenie Budynku pod warunkiem spełnienia wymagań z zakresu ochrony przeciwpożarowej, obowiązujących przed, w trakcie ich wykonywania oraz po zakończeniu prac. 2. Wymagania przeciwpożarowe w zakresie prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym ustalane są komisyjnie każdorazowo przed rozpoczęciem prac, w oparciu o postanowienia niniejszej Instrukcji oraz przepisów szczegółowych obowiązujących w przedmiotowej sprawie. 3. Zasady działania Komisji, o której mowa w pkt. 2: skład osobowy Komisji tworzą: - upoważniony przedstawiciel Szkoły - Przewodniczący, - upoważniony przedstawiciel firmy wykonującej prace, - konserwatr szkoły, Skład osobowy Komisji może być zwiększony o niezbędnych specjalistów na wniosek Przewodniczącego. prace Komisji organizuje jej Przewodniczący, Komisja ze swoich prac sporządza Protokół zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pod względem pożarowym wg wzoru podanego w załączeniu, po wykonaniu zabezpieczeń określonych w w/w protokóle Przewodniczący wydaje firmie pisemne zezwolenie na rozpoczęcie prac wg wzoru podanego w załączeniu, po uzyskaniu pisemnego potwierdzenia o: - zakończeniu prac od wykonawcy robót, - pozytywnym wyniku kontroli bezpieczeństwa pożarowego w rejonie wykonywanych prac od osoby lub osób wyznaczonych w protokóle, Przewodniczący dokonuje odbioru robót, kwitując to stosownym wpisem w zezwoleniu, o którym mowa powyżej, do obowiązków Przewodniczącego należy zorganizowanie i zapewnienie dozoru rejonu prac po ich zakończeniu, zgodnie z ustaleniami w Protokóle zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym". 4. Zabezpieczenie i dozór miejsca prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym po ich zakończeniu należy powierzać osobom posiadającym do tego odpowiednie przygotowanie. 5. Po zakończeniu prac całość dokumentacji Przewodniczący przechowuje w dokumentacji technicznej Budynku Szkoły. 45

46 II. Postanowienia szczegółowe. CZĘŚĆ A - wytyczne zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 1. Przygotowanie Budynku Szkoły i pomieszczeń do prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym polega na: oczyszczeniu pomieszczeń lub miejsc, gdzie będą wykonywane prace z wszelkich palnych materiałów lub zanieczyszczeń, odsunięciu na bezpieczną odległość od miejsca prowadzenia prac wszelkich przedmiotów palnych lub niepalnych w opakowaniach palnych, zabezpieczenie np. przed działaniem rozprysków spawalniczych wszelkich materiałów i urządzeń palnych, których usunięcie na bezpieczną odległość nie jest możliwe, przez osłonięcie ich, np. arkuszami blachy, płytami gipsowymi, sprawdzeniu, czy znajdujące się w sąsiednich pomieszczeniach materiały lub przedmioty podatne na zapalenie wskutek przewodnictwa cieplnego bądź rozprysków spawalniczych nie wymagają zastosowania lokalnych zabezpieczeń, uszczelnieniu materiałami niepalnymi wszelkich przelotowych otworów instalacyjnych, kablowych, wentylacyjnych itp. znajdujących się w pobliżu miejsca prowadzenia prac, zabezpieczeniu przed rozpryskami spawalniczymi lub uszkodzeniami mechanicznymi kabli, przewodów elektrycznych, gazowych oraz instalacyjnych z palną izolacją, o ile znajdują się w zasięgu zagrożenia spowodowanego pracami, sprawdzeniu, czy w miejscu planowanych prac nie prowadzono tego dnia prac malarskich lub innych przy użyciu substancji łatwozapalnych, przygotowaniu w miejscu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym m.in.: - napełnionych wodą metalowych pojemników na rozgrzane odpadki drutu spawalniczego, elektrod itp., - materiałów osłonowych i izolacyjnych niezbędnych do zabezpieczenia toku prac, - niezbędnego sprzętu pomiarowego np. do pomiaru stężeń par i gazów palnych w rejonie prowadzenia prac, - gaśnic, zapewnieniu stałej drożności przejść i wyjść ewakuacyjnych z miejsc prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 2. Przy rozgrzewaniu smoły i innych podobnych materiałów należy przestrzegać niżej wymienionych, podstawowych zasad: smoła lub inny materiał, mogą być rozgrzewane za pomocą otwartego ognia w odległości nie mniejszej niż 5 m. od budynków i składowisk materiałów palnych, podgrzewanie smoły lub innego materiału jest dopuszczalne na dachu o konstrukcji i pokryciu niepalnym w budowanym obiekcie, a w pozostałych przypadkach, jeżeli zostaną zastosowane odpowiednie, przeznaczone do tego celu podgrzewacze. 3. Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym przy użyciu cieczy, gazów i pyłów mogących tworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe należy przestrzegać następujących zasad: 46

47 na stanowiskach pracy mogą znajdować się stosowane tam ciecze, gazy i pyły palne w ilości niezbędnej do prowadzenia prac z zapasem umożliwiającym utrzymanie ciągłości pracy, zapas substancji znajdującej się na stanowisku pracy powinien być przechowywany w niepalnych (lub innych dopuszczonych), szczelnych opakowaniach, pozostawianie opróżnionych opakowań na stanowisku pracy jest zabronione, po zakończeniu prac wszystkie naczynia, wanny i pojemniki należy szczelnie zamknąć lub zabezpieczyć w inny sposób przed emisją do otoczenia znajdujących się w nich substancji tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe, ciecze, gazy i pyły oraz ich pozostałości nie powinny zalegać na urządzeniach stanowiska, w przewodach wentylacyjnych i na podłożu, prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych wybuchem, lub pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwo zapalnych cieczy lub palnych gazów, mogą być prowadzone wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w pomieszczeniu nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości. 4. Miejsce wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy wyposażyć w odpowiedni rodzaj i ilość gaśnic oraz stosować dodatkowe zabezpieczenia utrudniające powstanie i rozwój ewentualnego pożaru. Wykorzystanie do zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym sprzętu ppoż. stanowiącego wyposażenie Budynku, może nastąpić tylko po wydaniu pisemnej zgody przez Przewodniczącego. 5. Po zakończeniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, w pomieszczeniu i pomieszczeniach sąsiednich należy przeprowadzić dokładną kontrolę, mającą na celu stwierdzenie, czy nie pozostawiono tlących się lub żarzących cząstek w rejonie prowadzenia prac, czy nie występują jakiekolwiek objawy pożaru oraz czy sprzęt (np. spawalniczy) został zdemontowany, odłączony od źródeł zasilania i należycie zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Kontrolę taką należy ponowić po upływie 4 godzin, a następnie 8 godzin, licząc od czasu zakończenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym (czasookres i ilość kontroli określa Komisja w protokóle zabezpieczenia prac, w zależności od stopnia zagrożenia). 6. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym powinny być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje, zaś sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru. 7. Butle ze sprężonymi gazami mogą znajdować się na terenie Budynku wyłącznie w okresie wykonywania prac i pod stałym nadzorem. 8. W przypadku prowadzenia prac spawalniczych na wysokości, butli z gazem palnym nie należy ustawiać w rejonie bezpośredniego oddziaływania spadających rozprysków spawalniczych. Przykładowe sposoby zabezpieczenia prac spawalniczych pokazano w dalszej części Instrukcji.... CZĘŚĆ B - obowiązki osób związanych z pracami niebezpiecznymi pod względem pożarowym, w zakresie zachowania bezpieczeństwa pożarowego w Budynku. Upoważniony, do sprawowania nadzoru nad przebiegiem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym przedstawiciel Dyrekcji Szkoły (wg. protokółu), powinien w szczególności: 47

48 znać obowiązujące przepisy przeciwpożarowe oraz nadzorować przestrzeganie tych przepisów przez podległych pracowników, dopilnować, aby przed przystąpieniem do prac niebezpiecznych pod względem pożarowym wykonane zostały wszystkie zalecenia w zakresie zabezpieczenia obiektu lub stanowisk, przewidziane w protokóle zabezpieczenia prac lub zezwoleniu na ich prowadzenie, sprawdzać zabezpieczenie przeciwpożarowe stanowisk prac niebezpiecznych pod względem pożarowym oraz wydawać polecenia gwarantujące natychmiastowe usunięcie stwierdzonych niedociągnięć, wstrzymywać prace z chwilą stwierdzenia sytuacji stwarzających niebezpieczeństwo powstania pożaru, do czasu usunięcia występujących nieprawidłowości, brać udział w kontroli stanowisk, pomieszczeń lub terenu po zakończeniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. Do obowiązków wykonawcy prac niebezpiecznych pod względem pożarowym należy: sprawdzenie, czy sprzęt i narzędzia są technicznie sprawne i należycie zabezpieczone przed możliwością zainicjowania oraz rozprzestrzenienia pożaru, ścisłe przestrzeganie zaleceń zawartych w protokóle i zezwoleniu na prowadzenie prac, znajomość przepisów przeciwpożarowych, obsługi gaśnic i hydrantów wewnętrznych oraz zasad postępowania w przypadku powstania pożaru wynikających z Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego Budynku, sprawdzenie przed przystąpieniem do pracy, czy zostały wykonane wszystkie zabezpieczenia, przewidziane danego rodzaju prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, ścisłe przestrzeganie wytycznych zabezpieczenia ustalonych prowadzenia danego rodzaju prac niebezpiecznych, sprawdzenie przed przystąpieniem do pracy, czy stanowisko zostało wyposażone w odpowiednią ilość i rodzaj gaśnic, rozpoczynanie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym tylko po otrzymaniu pisemnego zezwolenia względnie na wyraźne polecenie bezpośredniego przełożonego kierującego tokiem prac, poinstruowanie pomocników o wymaganiach przeciwpożarowych obowiązujących wykonywanego rodzaju prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, przerwanie pracy w przypadku stwierdzenia sytuacji lub warunków umożliwiających powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru oraz zgłoszenie tego faktu przełożonemu, meldowanie bezpośredniemu przełożonemu o zakończeniu prac niebezpiecznych pod względem pożarowym oraz informowanie o ewentualnych faktach zainicjowania ognia ugaszonego w czasie wykonywania prac - czynności niebezpiecznych pożarowo, dokładne sprawdzenie po zakończeniu pracy stanowiska i jego otoczenia w celu stwierdzenia, czy podczas wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym nie zainicjowano pożaru, wykonywanie wszelkich poleceń przełożonych i organów kontrolnych w sprawach związanych z zabezpieczeniem przeciwpożarowym prac i czynności niebezpiecznych pod względem pożarowym. 48

49 III. Postanowienia końcowe. 1. Ustalenia niniejszej Instrukcji mają zastosowanie do wszystkich prac niebezpiecznych pod względem pożarowym prowadzonych na terenie Budynku Szkoły. 2. Wszystkie osoby biorące udział w wykonywaniu omawianych prac na terenie Budynku, winny zapoznać się z ustaleniami niniejszej Instrukcji przed dopuszczeniem do realizacji zadań. 3. Ilość osób odpowiedzialnych za nadzór nad bezpieczeństwem pożarowym prowadzonych prac, uzależniona jest od zakresu prowadzonych równolegle robót i lokalnego zagrożenia pożarowego oraz odrębnych ustaleń w tym zakresie dokonanych przez Komisję. 4. Ustalenia niniejszej Instrukcji nie naruszają postanowień obowiązujących przepisów i mogą być rozszerzone i uzupełnione, w zależności od potrzeb w tym zakresie. 49

50 PRZYKŁADY ZABEZPIECZENIA PRAC POŻAROWO NIEBEZPIECZNYCH Rys.1. Materiały palne, których nie można odsunąć poza zasięg rozprysków spawalniczych osłaniamy w sposób gwarantujący bezpieczeństwo:1-ekran z blachy, 2-koc szklany. Rys.2. Spawane przewody, części maszyn i urządzeń oraz elementy konstrukcji budowlanych stykające się z materiałami palnymi lub przebiegające w pobliżu nich należy skutecznie chłodzić: 1-przewód doprowadzających wodę, 2-zwoje sznura szklanego, 3-koc szklany. 50

51 Rys.3. Wszelkie otwory i szczeliny prowadzące do sąsiednich pomieszczeń pozostające w zasięgu rozprysków spawalniczych powinny być uszczelnione materiałem niepalnym (1). Rys.4. Z izolowanych rurociągów, na których prowadzi się prace spawalnicze, należy usunąć izolację cieplną na odcinku gwarantującym bezpieczeństwo, a w razie potrzeby chłodzić skutecznie: 1-przewody doprowadzające wodę, 2-zwoje sznura szklanego. Rys.5. Elementy instalacji rozgrzewające się przy spawaniu od płomienia lub na skutek przewodnictwa cieplnego, stykające się z materiałami palnymi należy zdemontować lub skutecznie chłodzić: 1-palna ścianka, 2-niepalna wykładzina, 3-haki podtrzymujące instalację. Rys.6. Sposób prawidłowego zabezpieczenia spawania metalowego elementu konstrukcji przechodzącego przez drewniany strop: 1-drewniany strop, 2-szczeliwo niepalne, 3-koc szklany. 51

52 Gazy spalinowe Rys.7. Cięte lub spawane pojemniki mogące zawierać gazy lub pary palnych cieczy należy przed przystąpieniem do prac wypełnić gazem obojętnym np. gazami spalinowymi poprzez urządzenie do wyłapywania iskier: 1-urządzenie do wyłapywania iskier, 2-woda, 3-przewód. Rys.8. Niewielkie pojemniki mogące zawierać palne gazy lub pary cieczy palnych zabezpieczamy skutecznie przed zapaleniem lub wybuchem napełniając je wodą (1). 52

53 WZÓR Warszawa, dnia... PROTOKÓŁ nr... zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pod względem pożarowym. 1. Nazwa i określenie pomieszczenia-stanowiska, w którym przewiduje się wykonywanie prac... Nazwa i określenie pomieszczeń (stref) sąsiednich Charakterystyka-technologia przewidzianych do realizacji prac Charakterystyka zagrożenia pożarowego, zagrożenia wybuchem oraz właściwości pożarowe materiałów palnych występujących w pomieszczeniu lub rejonie przewidywanych prac Rodzaj elementów budowlanych (zapalność) występujących w danym pomieszczeniu lub rejonie przewidywanych prac Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego pomieszczenia, stanowiska, urządzenia na okres wykonywania prac Ilość i rodzaje gaśnic przewidzianych do zabezpieczenia toku prac

54 7. Środki i sposób alarmowania straży pożarnej (innych służb miejskich) oraz współpracowników w razie pożaru Osoba(y) odpowiedzialna(e) za całokształt przygotowania zabezpieczenia przeciwpożarowego toku prac Osoba(y) odpowiedzialna(e) za nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego w toku wykonywania prac, w tym za powiadomienie o rozpoczęciu prac służb ochrony obiektu Osoby zobowiązane do przeprowadzania kontroli rejonu prac po ich zakończeniu (określenie ilości i częstotliwości kontroli) Podpisy członków Komisji: (imię, nazwisko i rodzaj zajmowanego stanowiska) 54

55 WZÓR Warszawa, dnia... ZEZWOLENIE nr... na przeprowadzenie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym 1. Miejsce pracy... (budynek, kondygnacja, pomieszczenie, stanowisko) 2. Rodzaj pracy Czas pracy: dnia... od godz.... do godz Zagrożenie pożarowe-wybuchowe w miejscu pracy (określić z czego wynika) 5. Sposób zabezpieczenia przed możliwością zainicjowania pożaru - wybuchu Środki zabezpieczenia: a) przeciwpożarowe b) BHP... c) inne Sposób wykonania pracy: Odpowiedzialni za: a) przygotowanie miejsca pracy, środków zabezpieczających i zabezpieczenie toku prac: Nazwiska... Wykonano (podpisy)... b) wyłączenie spod napięcia itp. - Nazwiska... Wykonano (podpisy)... 55

56 c) dokonanie analizy stężenia par cieczy, gazów, pyłów - Nazwiska... Wykonano - miejscu pracy nie występują niebezpieczne stężenia. Podpisy... d) stosowanie środków zabezpieczających, organizację pracy i instruktaż - Nazwiska Przyjąłem do wykonania (podpisy) Zezwalam na rozpoczęcie prac: (zezwolenie może nastąpić po złożeniu podpisów przez osoby wymienione w pkt. 8) (podpis wypisującego) (podpis Przewodniczącego Komisji) 10. Pracę zakończono dnia... godz.... Wykonał Stanowisko pracy i jego otoczenie sprawdzono i nie stwierdzono zaniedbań i okoliczności mogących zainicjować pożar. Stwierdzam odebranie robót: Skontrolował: (podpis Przewodniczącego Komisji) (podpis) 56

57 Załącznik nr 2 ARKUSZ PRZEGLĄDÓW AKTUALNOŚCI TREŚCI INSTRUKCJI L.p. Data Uwagi o przeglądzie aktualności, nazwisko i podpis dokonującego przeglądu 57

58 Załącznik nr 2A ARKUSZ ZMIAN WPROWADZONYCH W INSTRUKCJI L.p Nr strony Zmiana dotyczy Wprowadził Zatwierdził (rozdziału) Data Data 58

59 Załącznik nr 3... (Imię i nazwisko)... (stanowisko) O Ś W I A D C Z E N I E Niniejszym oświadczam, że: - zostałem(am) zapoznany(a) z przepisami przeciwpożarowymi i Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego, - zostałem(am) zapoznany(a) z rozmieszczeniem i sposobem użycia podręcznego sprzętu gaśniczego, środkami alarmowania, drogami i sposobami ewakuacji, - zostałem(am) zapoznany(a) z zagrożeniem pożarowym występującym w budynku, - zostałem(am) zapoznany(a) ze spoczywającymi na mnie obowiązkami w zakresie zapobiegania pożarom i postępowania na wypadek powstania pożaru. Warszawa, dn r. (Podpis pracownika)... 59

60 Załącznik nr 4... (pieczęć organizatora szkolenia) Z A Ś W I A D C Z E N I E o ukończeniu szkolenia z zakresu OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ w ramach szkolenia okresowego Pan/i. (imię i nazwisko) urodzony/a dnia... r. w... ukończył/a szkolenie zorganizowane przez: (nazwa i adres ośrodka szkoleń) W formie:... Szkolenie przeprowadzono dnia... r. Celem szkolenia było zaznajomienie pracownika z: Przepisami ochrony przeciwpożarowej i instrukcją bezpieczeństwa pożarowego Rozmieszczeniem, zasadami i sposobami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego Systemami alarmowania oraz zasadami ewakuacji Zagrożeniami pożarowymi występującymi w zakładzie pracy Podstawowymi zasadami prewencji i postępowania na wypadek pożaru... (podpis osoby szkolącej) Warszawa, dnia:... r. 60

61 Załącznik nr 5 INSTRUKCJA ALARMOWA w przypadku powstania pożaru Alarmowanie 1. Kto zauważy nawet najmniejszy pożar zobowiązany jest zachować bezwzględny spokój, nie dopuścić do paniki i natychmiast zaalarmować: Osoby znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie pożaru narażone na jego skutki. Państwową Straż Pożarną tel.: 998 lub 112 Wewnętrzną Służbę Interwencyjną tel.:... Kierownika Działu na którego terenie powstał pożar tel.:... W razie potrzeby Policję tel.: 997 Pogotowie Ratunkowe tel.: 999 Pogotowie Sieci Energetycznych tel.: 991 Pogotowie Gazowni tel.: 992 Z telefonu komórkowego dzwonić tel.: Po uzyskaniu telefonicznego połączenia ze Strażą Pożarną należy wyraźnie podać: Gdzie się pali (adres, nazwa obiektu) Co się pali (np.: samochód, budynek, dach, transformator itd.) Czy istnieje zagrożenie życia ludzkiego (np.: pożar mat. łatwopalnych) Numer telefonu z którego się dzwoni, swoje imię i nazwisko. Uwaga: Odłożyć telefon dopiero po potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia pożaru. Odczekać chwilę na ewentualne sprawdzenie meldunku przez dyżurnego straży czy meldunek o pożarze nie jest fałszywy. Zatwierdzam... 61

62 Załącznik nr 6 WYKAZ OSÓB ZAPOZNANYCH Z INSTRUKCJĄ L.p. Komórka Nazwisko i imię Data Podpis Uwagi 62

63 WYKAZ OSÓB ZAPOZNANYCH Z INSTRUKCJĄ c.d. L.p. Komórka Nazwisko i imię Data Podpis Uwagi 63

64 WYKAZ PRZEPISÓW OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ. Ustawy. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 178 poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 z póżn. zm.). Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118). Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625). Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087). Ustawa z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz. U. z 2002 Nr 169, poz. 1386). Rozporządzenia i zarządzenia. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 14 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Rozporządzenie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 124 poz. 1030). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie zakresu, trybu i zasad uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 roku w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania (Dz.U r. Nr 249, poz. 2497). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. z 2007 r. Nr 143, poz. 1002). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 roku w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz. U. z 2005 Nr 225, poz. 1934). Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 180, poz z późn. zm.). Normy. PN-B Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru. PN-B Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Sieć wodociągowa przeciwpożarowa. PN-B Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Zasady obliczania zaopatrzenia na wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. PN-82/B Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa. PN-92/M-0125/01. Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa. 64

65 PN-92/N-01256/02, Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja. PN : Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe. PN-76/E Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa PN-91/B Ochrona przeciwpożarowa budynków. Nazwy i określenia. PN-84/E Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym. PN/E-05009/01. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres, przedmiot i wymagania podstawowe, PN/E-0509/03. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalenie ogólnych charakterystyk. PN/E-05009/42. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniająca bezpieczeństwo. Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego. PN/E-05009/43. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniająca bezpieczeństwo. Odłączanie i łączenie. PN-86/E-05003/01. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. PN-86/E-05003/02. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa, PN-68/B Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie, Hydranty wewnętrzne. Szafki. PN-69/B Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Hydrant wewnętrzny. PN-75/M Podział pożarów. PN-75/M Sprzęt pożarniczy. Podział i nazwy. PN-N Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków na drogach ewakuacyjnych i drogach. 65

66 CZĘŚĆ GRAFICZNA ZNAKI EWAKUACYJNE wg PN-92/N-01256/02 Kierunek drogi ewakuacyjnej do wyjścia Schodami w górę Schodami w dól Wyjście ewakuacyjne Kierunek drogi ewakuacyjnej Drzwi ewakuacyjne Ciągnąć, aby otworzyć Pchać, aby otworzyć Zbić, aby uzyskać dostęp Kierunek drogi ewakuacyjnej Kierunek drogi ewakuacyjnej Miejsce zbiórki ewakuacyjnej 66