PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ SERCA 11
|
|
- Joanna Kasprzak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ SERCA 11 Dorota Kaszuba Cele rozdziału Po zapoznaniu się z treścią rozdziału student powinien wykazać się wiedzą na temat: obrazu klinicznego przewlekłej niewydolności serca, leczenia farmakologicznego i niefarmakologicznego w niewydolności serca, interwencji pielęgniarskich w odniesieniu do diagnoz pielęgniarskich, zakresu edukacji pacjenta z niewydolnością serca w celu przygotowania chorego do samoopieki i samokontroli. Słowa kluczowe przewlekła niewydolność serca, duszność, orthopnoë, obrzęki, opieka wielodyscyplinarna, poradnia niewydolności serca
2 11.1. Przewlekła niewydolność serca podstawy kliniczne 184 Przewlekła niewydolność serca jest zespołem klinicznym powstałym na skutek pogorszenia czynności serca jako pompy, prowadzącym do wystąpienia objawów podmiotowych, takich jak uczucie duszności w spoczynku lub podczas wysiłku, męczliwość, ogólne osłabienie, kołatania serca oraz objawów przedmiotowych, takich jak tachykardia, tachypnoë, poszerzenie żył szyjnych, obrzęki obwodowe, powiększenie wątroby, wodobrzusze. Na występowanie duszności w niewydolności serca składa się wiele czynników, m.in. dysfunkcja oddechowa, małe stężenie hemoglobiny i inne. Początkowo duszność pojawia się podczas wysiłku, w zaawansowanej niewydolności serca także w spoczynku. Stopień zaawansowania choroby określa klasyfikacja czynnościowa Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego NYHA (patrz rozdział,,diagnostyka schorzeń układu sercowo-naczyniowego ), oparta na ocenie ograniczenia codziennej aktywności chorych poprzez występowanie duszności i innych typowych objawów niewydolności serca (kołatanie serca, zmęczenie). Dla niewydolności serca charakterystyczne są: Duszność typu orthopnoë to duszność, która pojawia się w pozycji leżącej i zmniejsza bądź ustępuje po przyjęciu przez chorego pozycji siedzącej lub po podłożeniu dodatkowych poduszek (uniesieniu wezgłowia łóżka). Jest spowodowana zwiększonym powrotem krwi żylnej do serca oraz niewydolnością lewej komory serca, co w efekcie powoduje zastój w krążeniu płucnym. Wynika z braku możliwości przepompowania krwi przez niewydolne serce. Napadowa duszność nocna ostre napady duszności pojawiające się zwykle w nocy, w pozycji leżącej. Przyczyna: jak w duszności typu orthopnoë. Duszność typu orthopnoë oraz napadowa duszność nocna występują u pacjentów w zaostrzeniu choroby, charakterystyczne są dla chorych w zaawansowanym stadium choroby. Rzadko występują u pacjentów z łagodną lub umiarkowaną niewydolnością serca, stosujących leki moczopędne. Występowanie obrzęków w niewydolności serca wiąże się ze zwiększeniem objętości płynu pozakomórkowego, czemu towarzyszy przyrost masy ciała. Obrzęki występują obustronnie, są symetryczne, a ucisk palcem pozostawia charakterystyczny dołek. U chorych chodzących obrzęki w pierwszej kolejności pojawiają się na kończynach dolnych, głównie na stopach i wokół kostek, są mniejsze rano i narastają w ciągu dnia. U cho-
3 rych leżących obrzęki lokalizują się w okolicy lędźwiowo-krzyżowej oraz u mężczyzn w okolicy moszny. Przy długo utrzymujących się obrzękach może dojść do przebarwień skóry oraz owrzodzeń na skutek zaburzeń krążenia. Brak leczenia może prowadzić do obrzęku całego ciała, zastoju żylnego w wątrobie, wodobrzusza i płynu w jamach opłucnowych. Zmęczenie, osłabienie są częstymi dolegliwościami zgłaszanymi przez chorych z przewlekłą niewydolnością serca. Spowodowane są małą pojemnością minutową serca i pogorszeniem czynności mięśni szkieletowych. Zmęczenie dodatkowo może być nasilone zaburzeniami snu (związanymi z występowaniem duszności nocnej, lękiem, depresją zakłócającymi odpoczynek nocny). Czynnikami ryzyka sprzyjającymi przewlekłej niewydolności serca są: wiek, palenie tytoniu, hiperlipidemia, cukrzyca, otyłość i inne. Główną przyczyną przewlekłej niewydolności serca jest choroba wieńcowa, a w szczególności przebyty zawał mięśnia sercowego, drugą co do częstości przyczyną jest nadciśnienie tętnicze. Do przyczyn przewlekłej niewydolności serca zalicza się także kardiomiopatie, wady serca, czynniki toksyczne (alkohol, leki, kokaina) i inne. Rozpoznanie przewlekłej niewydolności serca wymaga przeprowadzenia badań diagnostycznych, które pozwolą na obiektywną ocenę, czy występujące objawy wynikają z nieprawidłowej czynności serca (niewydolności serca), czy z innych przyczyn. Najważniejszym badaniem u chorych z podejrzeniem tego schorzenia jest echokardiografia, pozwalająca na ocenę wymiarów jam serca, grubości ścian, parametrów czynności skurczowej (frakcja wyrzutowa lewej komory LVEF) oraz czynności rozkurczowej. Do badań podstawowych zalicza się badanie elektrokardiograficzne (EKG), badanie radiologiczne klatki piersiowej (rozpoznanie powiększenia sylwetki serca, zastoju w krążeniu płucnym, nagromadzenia płynu w jamach opłucnowych), badania biochemiczne (morfologia krwi, elektrolity, mocznik, kreatynina, glukoza, próby wątrobowe, analiza moczu). W ostatnich latach w diagnostyce tego zespołu stosuje się również osoczowe peptydy natriuretyczne: peptyd natriuretyczny typu B (BNP) i N-końcowy pro-bnp (NT-pro-BNP) prawidłowe stężenie któregokolwiek z tych peptydów u nieleczonych chorych oznacza, że niewydolność serca jest mało prawdopodobna. Inne badania diagnostyczne to koronarografia, badanie wysiłkowe, rezonans magnetyczny serca, ambulatoryjne monitorowanie EKG. Leczenie przewlekłej niewydolności serca ma na celu zmniejszenie chorobowości i śmiertelności oraz poprawę jakości życia chorych. Aby cele te były możliwe do zrealizowania, stosuje się leczenie farmakologiczne wsparte postępowaniem niefarmakologicznym uwzględniającym edukację chorych i ich rodzin/opiekunów. Stosowana jest również elektroterapia (kardiowersja, defibrylacja, wszczepialne stymulatory, kardiowertery-defibrylatory, stymulatory resynchronizujące) oraz zabiegi chirur- 185
4 186 giczne (np. pomostowanie aortalno-wieńcowe, chirurgiczne leczenie wad zastawkowych i inne). W leczeniu farmakologicznym stosowane są: inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACEI) (np. kaptopryl, enalapryl, lizynopryl, ramipryl, trandorapryl) poprawiają czynność komór i samopoczucie chorych, zmniejszają liczbę hospitalizacji z powodu zaostrzenia niewydolności serca, poprawiają przeżycie, dawkowanie: najczęściej stopniowe, aż do uzyskania dawki docelowej lub największej tolerowanej przez pacjenta, działania niepożądane: kaszel, hiperkaliemia, pogorszenie czynności nerek, spadek ciśnienia tętniczego, w trakcie stosowania konieczne monitorowanie czynności nerek i stężenia elektrolitów, beta-adrenolityki (np. bisoprolol, karwedylol, nebiwolol) poprawiają czynność komór i samopoczucie chorych, zmniejszają liczbę hospitalizacji z powodu zaostrzenia i poprawiają przeżycie, jeśli to możliwe, powinny być wprowadzane w trakcie hospitalizacji lub pod nadzorem w warunkach ambulatoryjnych, dawkowanie: stopniowe zwiększanie dawki, aż do uzyskania dawki docelowej lub największej tolerowanej przez pacjenta, działania niepożądane: bradykardia, spadek ciśnienia tętniczego, objawy zaostrzenia niewydolności serca, antagoniści aldosteronu (np. eplerenon, spironolakton) zmniejszają liczbę hospitalizacji z powodu zaostrzenia niewydolności serca i poprawiają przeżycie, działania niepożądane: hiperkaliemia, pogorszenie czynności nerek, powiększenie i obrzmienie piersi (spironolakton), w trakcie stosowania konieczne monitorowanie czynności nerek i stężenia elektrolitów, leki moczopędne pętlowe (furosemid, torasemid, bumetanid), tiazydy (hydrochlorotiazyd, indapamid), oszczędzające potas (eplerenon, spironolakton), niezbędne w leczeniu chorych z retencją płynów, zmniejszają objawy zastoju żylnego w krążeniu płucnym i systemowym, dawkowanie: zależy od objawów wynikających z zastoju w krążeniu, wielkości obrzęków i diurezy, działania niepożądane: spadek ciśnienia tętniczego, hipokaliemia, hipomagnezemia, hipokalcemia. Poza wymienionymi lekami stosowane są również: blokery receptora angiotensynowego (ARB), digoksyna, leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna), leki przeciwpłytkowe (np. kwas acetylosalicylowy), statyny i inne.
5 11.2. Opieka pielęgniarska nad pacjentem z przewlekłą niewydolnością serca Pielęgnowanie chorych z niewydolnością serca oraz rola pielęgniarki w opiece nad pacjentami wymagają podejścia indywidualnego, zależnego od stopnia zaawansowania choroby. W opiece pielęgniarskiej należy uwzględnić również wpływ niewydolności serca na organizm, choroby współistniejące oraz na codzienną aktywność pacjentów Wybrane diagnozy pielęgniarskie u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca Opis charakterystycznych zmian w funkcji układu krążenia oraz towarzyszących zmian ogólnoustrojowych w przebiegu przewlekłej niewydolności serca, a także specyfika procesu terapii, stanowią podstawę do określenia rozpoznania pielęgniarskiego. Najczęściej spotykane diagnozy pielęgniarskie u pacjentów z niewydolnością serca ukazują zakres opieki pielęgniarskiej oraz charakteryzują istotne problemy indywidualnej sytuacji pacjenta, z którymi spotyka się pielęgniarka w swojej pracy zawodowej. W dalszej części przedstawiono wybrane, najczęściej spotykane diagnozy pielęgniarskie, cele opieki i zakresy interwencji pielęgniarskich. Diagnoza pielęgniarska: uczucie duszności ograniczające codzienną aktywność towarzyszące przewlekłej niewydolności serca. Cel opieki: zmniejszenie duszności, minimalizowanie ograniczeń codziennej aktywności. Interwencje pielęgniarskie: ocena stopnia nasilenia duszności (nasilenie duszności może być różne od niewielkiej przy dużym wysiłku fizycznym, przez duszność występującą w spoczynku, nasilaną przez każdą aktywność fizyczną, do ciężkiej duszności występującej w zaostrzeniu choroby), dostosowanie aktywności fizycznej do wydolności wysiłkowej chorego w razie potrzeby pomoc w czynnościach samoobsługowych, zależnie od stopnia samodzielności pacjenta w tym zakresie, w zaostrzeniu choroby ograniczenie wysiłku fizycznego, ułożenie chorego w pozycji wysokiej lub półwysokiej, przy silnej duszności i podejrzeniu obrzęku płuc w pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami, podanie choremu tlenu przez maskę lub cewnik donosowy zgodnie z zaleceniem lekarza w celu zapewnienia odpowiedniej saturacji, założenie kaniuli do żyły obwodowej, 187
6 monitorowanie parametrów: ciśnienie tętnicze, tętno, częstość i charakter oddechu, ocena stanu świadomości oraz zabarwienia skóry, ograniczenie podaży płynów do 1,5 2 l/dobę w celu uniknięcia dalszej hiperwolemii prowadzącej do nasilenia duszności, utrzymanie właściwego mikroklimatu sali temperatura otoczenia C, wilgotność około 60%, udział w farmakoterapii leki moczopędne (diuretyki) i inne zgodnie z zaleceniem lekarza, ocena skuteczności leczenia diuretycznego przez prowadzenie dobowej zbiórki moczu, codzienną kontrolę masy ciała, zmniejszenie niepokoju, lęku związanego z dusznością przez życzliwe zainteresowanie, spokojne sprawowanie opieki, wyjaśnienie istoty i celowości podejmowanych czynności, obecność osób bliskich. 188 Diagnoza pielęgniarska: złe samopoczucie spowodowane uczuciem rozpierania w jamie brzusznej z powodu wodobrzusza w przebiegu niewydolności serca. Cel opieki: wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej, poprawa samopoczucia. Interwencje pielęgniarskie: obserwacja i pomiar obrzęków codzienna kontrola masy ciała, pomiar obwodu brzucha dokumentowanie wyników pomiarów, ograniczenie podaży płynów do 1,5 2,0 l/dobę w zaawansowanej niewydolności serca, wskazanie możliwości zaspokojenia nadmiernego pragnienia (picie częste, lecz w małych ilościach, stosowanie mniejszej szklanki wypełnionej do połowy i inne), wyjaśnienie celowości zaleceń oraz konieczności ich przestrzegania, dieta niskosodowa ograniczenie spożycia sodu do 2 3 g/dobę w łagodnej niewydolności serca (I i II klasa NYHA) lub 2 2 g/dobę w zaawansowanej niewydolności serca, ograniczenie sodu w pożywieniu przez unikanie słonych pokarmów (peklowane i marynowane wędliny, sery, warzywa konserwowe, zestawy przypraw, kiszona kapusta, ogórki, chipsy, orzeszki solone) oraz niedosalanie posiłków, zalecenie diety lekkostrawnej w związku z występującymi dolegliwościami (z powodu ucisku narządów przez zalegający płyn jamy brzusznej), posiłki spożywane częściej i w mniejszej ilości, udział w leczeniu farmakologicznym przez podawanie na zlecenie lekarza leków moczopędnych (np. furosemidu), najczęściej drogą dożylną w postaci wstrzyknięć powtarzanych 2 lub 3 razy na dobę lub w postaci ciągłego wlewu dożylnego,
7 obserwacja w kierunku wystąpienia objawów ubocznych leczenia diuretycznego (hipotonia, odwodnienie, utrata elektrolitów, zwłaszcza potasu): kontrola ciśnienia tętniczego krwi, pomiar masy ciała, prowadzenie bilansu płynów, obserwacja w kierunku odwodnienia: spadek ciśnienia tętniczego, zmniejszenie elastyczności skóry, suchość języka i błon śluzowych jamy ustnej, obniżenie napięcia gałek ocznych, słabe wypełnienie żył szyjnych, zmniejszenie diurezy poniżej 20 ml/godz., kontrola elektrolitów. Diagnoza pielęgniarska: dyskomfort związany z nasilonymi obrzękami kończyn dolnych w przebiegu niewydolności serca oraz ryzyko rozwoju zmian skórnych w miejscach objętych obrzękami. Cel opieki: zmniejszenie obrzęków, zapobieganie powikłaniom. Interwencje pielęgniarskie: ocena wielkości i lokalizacji obrzęków, codzienna kontrola masy ciała oraz prowadzenie bilansu płynów w celu monitorowania narastania lub zmniejszania się obrzęków, pielęgnacja obrzękniętej skóry przez dokładne i delikatne mycie, osuszanie, natłuszczanie skóry, unikanie nakłuwania obrzękniętej skóry, ochrona przed uszkodzeniem i zakażeniem (unikanie urazów, moczenia nóg, drażniącego działania obuwia), zapobieganie długotrwałemu unieruchomieniu ze względu na łatwe powstawanie zmian i owrzodzeń spowodowanych zaburzeniami krążenia, obserwacja obrzękniętej skóry pod kątem wystąpienia zmian, zalecenie dłuższych okresów leżenia w ciągu dnia z uniesionymi kończynami dolnymi, co przyczynia się do zwiększenia diurezy w mechanizmie przemieszczenia płynu z tkanek do przestrzeni wewnątrznaczyniowej oraz poprawy przepływu nerkowego, dieta z ograniczeniem płynów (1,5 2 l/dobę) i sodu (2 3 g/dobę). Diagnoza pielęgniarska: łatwa męczliwość spowodowana ograniczeniem wydolności wysiłkowej na skutek zmniejszenia pojemności minutowej serca. Cel opieki: poprawa tolerancji wysiłku oraz możliwości samodzielnego funkcjonowania. Interwencje pielęgniarskie: ocena wydolności wysiłkowej chorego niewielkie (II klasa NYHA) lub znaczne (III klasa NYHA) ograniczenie aktywności fizycznej, 189
8 ograniczenie każdego rodzaju aktywności fizycznej nawet najmniejszy wysiłek powoduje nasilenie dolegliwości (NYHA IV) w celu dostosowania interwencji do indywidualnych możliwości pacjenta, dokonanie pomiaru ograniczenia czynnościowego na podstawie zwykłych czynności, które chory może sam wykonać (lub których nie może wykonać), np. słanie łóżka, ubieranie się, chodzenie (np. wyjście do toalety samodzielne, z pomocą, zużyciem wózka), możliwość wejścia po schodach (liczba schodów), w celu oceny zmniejszenia ograniczeń (poprawa stanu chorego) lub ich postępu (progresja choroby), pomoc w podstawowych czynnościach dnia codziennego w zakresie wynikającym z oceny wydolności czynnościowej chorego (w przypadku chorych w IV klasie NYHA pomoc w zakresie wszelkich czynności samoobsługowych, takich jak spożywanie posiłków, ubieranie się, mycie i inne czynności higieniczne), w miarę poprawy stanu i zwiększenia tolerancji wysiłku zachęcanie do podejmowania aktywności dostosowanej do wydolności wysiłkowej, w razie potrzeby asystowanie choremu przy chodzeniu, pouczenie o konieczności odpoczynku przy wystąpieniu dolegliwości (duszność, kołatanie serca) w czasie chodzenia czy innej aktywności, umożliwienie choremu kontaktu z fizjoterapeutą (ustalenie indywidualnego programu rozszerzania zakresu aktywności fizycznej) w miarę poprawy stanu chorego regularne, początkowo nadzorowane ćwiczenia, które m.in. poprawiają siłę mięśniową, ogólną kondycję fizyczną, prowadząc dozwiększenia tolerancji wysiłku fizycznego, w stabilnym okresie choroby pacjentom zalecana jest regularna, umiarkowana codzienna aktywność fizyczna, jej brak ma wpływ na postęp choroby (zalecenia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego) edukacja chorego w zakresie pożądanej i bezpiecznej dla chorego aktywności fizycznej w domu, w miarę możliwości udział chorego w rehabilitacji kardiologicznej, udział w leczeniu farmakologicznym przez podawanie zleconych leków wpływających na poprawę wydolności fizycznej i komfortu (jakości) życia chorych z niewydolnością serca (ACEI, beta-blokery, antagoniści aldosteronu, diuretyki, aminy katecholowe) Przygotowanie chorego z przewlekłą niewydolnością serca do samoopieki 190 Przygotowanie chorego do aktywnego udziału w procesie opieki jest niezbędnym aspektem postępowania pielęgniarskiego nad chorymi z przewlekłą niewydolnością serca. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne
9 w swych wytycznych podkreśla wagę edukacji chorych z niewydolnością serca. Edukacja pozwala na poprawę współpracy z pacjentem, a to z kolei na uzyskanie lepszych efektów leczenia. Zaleca się, aby w edukacji udział brali również krewni chorego. Po wypisaniu ze szpitala opieka nad pacjentami powinna być kontynuowana w specjalnych przychodniach z nadzorem pielęgniarskim (poradnia niewydolności serca). Opieka wielodyscyplinarna nad chorymi z niewydolnością serca, w której zasadniczą rolę odgrywa pielęgniarka, jest dobrze rozwinięta w krajach Europy Zachodniej, Skandynawii, Stanach Zjednoczonych. W Polsce podejmuje się próby tworzenia takiego modelu opieki (Poznański Program Opieki nad Chorymi z Niewydolnością Serca), ciągle jednak nie ma rozwiązań systemowych. W takiej sytuacji konieczne jest przekazanie choremu w trakcie hospitalizacji podstawowych informacji dotyczących samoopieki i samokontroli. Zakres informacji dla chorych z niewydolnością serca niezbędny w przygotowaniu pacjentów do samoopieki: 1. Podstawowe informacje dotyczące istoty choroby, np. przyczyn, objawów, sposobów leczenia. 2. Informacje dotyczące farmakoterapii: działanie podstawowe stosowanych leków, sposób dawkowania leków (zazwyczaj stopniowe dawkowanie), konieczność przestrzegania harmonogramu stosowanych leków, rozpoznawanie podstawowych objawów ubocznych stosowanych leków, korzystne efekty stosowanych w niewydolności serca leków (beta- -adrenolityki, ACEI) mogą być odczuwane z opóźnieniem (nawet po kilku tygodniach, miesiącach), co wymaga cierpliwości oraz systematycznego stosowania zaleconych leków mimo braku natychmiastowej poprawy samopoczucia chorego. 3. Informacje dotyczące samokontroli nauczenie chorego: samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, tętna, codziennego pomiaru masy ciała oraz dokumentowania pomiarów w dzienniczku samokontroli, kontroli obrzęków wielkości i lokalizacji, rozpoznawania objawówświadczących o zaostrzeniu choroby, wymagających kontaktu z lekarzem, pielęgniarką sprawującą opiekę ambulatoryjną nad chorym lub zgłoszenia się do szpitala: znaczne nasilenie duszności, duszność typu orthopnoë, napadowa duszność nocna, narastanie obrzęków (przyrost masy ciała > 2 kg/3 dni), wystąpienie nowych niepokojących objawów: napady szybkiego bicia serca, ból w klatce piersiowej nieustępujący po nitroglicerynie, 191
10 zwolnienie częstości serca < 50/min, spadek skurczowego ciśnienia krwi < 90 mmhg, objawy infekcji dróg oddechowych, określenia przyczyn mogących spowodować zaostrzenie niewydolności serca: nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących farmakoterapii oraz postępowania niefarmakologicznego, infekcje, niewydolność nerek, niedokrwistość, niedokrwienie mięśnia sercowego, arytmie nadkomorowe i komorowe, bradykardia, niektóre leki: NLPZ, kortykosteroidy, leki przeciwdepresyjne, antagoniści wapnia. 4. Informacje dotyczące postępowania dietetycznego: dieta niskosodowa (< 3 g/dobę), ograniczenie płynów (1,5 2 l/dobę), ograniczenie alkoholu ostrożne spożywanie alkoholu, unikanie picia alkoholu w dużych ilościach i przez dłuższy czas, zakaz spożywania alkoholu w kardiomiopatii alkoholowej, inne zalecenia: dieta lekkostrawna, przeciwmiażdżycowa, bogata w potas i magnez, o odpowiedniej liczbie kalorii, z uwzględnieniem występowania ewentualnych zaburzeń odżywiania, monitorowanie i zapobieganie zaburzeniom odżywiania: redukcja masy ciała u osób z otyłością, w przypadku wyniszczenia pochodzenia sercowego (stwierdzenie niekorzystnego spadku masy ciała) włączenie do diety wysokoenergetycznych składnikówżywieniowych. 5. Informacje dotyczące aktywności fizycznej: aktywność fizyczna musi być dostosowana do wydolności wysiłkowej chorego, regularna aktywność fizyczna poprawia wydolność wysiłkową oraz jakość życia chorych, ćwiczenia powinny być dostosowane indywidualnie dla każdego chorego, zalecane są krótkie spacery w celu trenowania mięśni obwodowych, ćwiczenia fizyczne, również w formie treningu fizycznego nadzorowanego przez fizjoterapeutę oraz lekarza, zalecane są wszystkim chorym z niewydolnością serca z wyjątkiem chorych w IV klasie NYHA. 6. Informacje dotyczące możliwości wykonywania pracy zawodowej: przeciwwskazana jest ciężka praca fizyczna, możliwość podjęcia pracy po hospitalizacji zależy od stopnia poprawy funkcji serca, konieczne może być częściowe lub całkowite przejście na rentę. 7. Informacje dotyczące sposobów radzenia sobie z nadmiernym napięciem emocjonalnym, lękiem i niepokojem: 192
11 określenie przyczyn problemu (najczęściej ograniczenia spowodowane małą tolerancją wysiłku, występowanie duszności, uzależnienie od otoczenia, brak wsparcia), wskazanie sposobów rozładowania nadmiernego napięcia emocjonalnego (stosowanie różnych technik relaksacyjnych, rozwijanie zainteresowań dostosowanych do wieku i stopnia zaawansowania choroby), włączenie osób bliskich w edukację oraz opiekę nad chorym, umożliwienie kontaktu z psychologiem. Pytania sprawdzające 1. Wymień podstawowe objawy przewlekłej niewydolności serca oraz patomechanizm ich powstawania. 2. Podaj zakres zadań pielęgniarki, wynikaja cych z udziału w leczeniu farmakologicznym chorego z niewydolnościa serca. 3. Przedstaw cele i sposoby monitorowania gospodarki wodno-elektrolitowej u pacjenta z niewydolnościa serca. 4. Wymień niezbędne elementy przygotowania chorego z niewydolnościa serca do samokontroli. 5. Przedstaw zakres edukacji chorego z niewydolnościa serca. Piśmiennictwo 1. Camm J.A., Lüscher T.F., Serruys P.W.: Choroby serca i naczyń. Podręcznik Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, tom II. Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2006/ Hajduk A., Kaszuba D.: Opieka pielęgniarska nad pacjentami z chorobami układu kra żenia. W: Pielęgniarstwo internistyczne (red. D. Talarska, D. Zozulińska- -Ziółkiewicz). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Kokot F. (red.): Choroby wewnętrzne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Kózka M., Płaszewska-Żywko L. (red.): Diagnozy i interwencje pielęgniarskie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Wytyczne 2008 Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące rozpoznawania i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca.
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca Obiektywny dowód dysfunkcji serca i i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia niewydolności serca. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca i Obiektywny dowód dysfunkcji serca i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoLeczenie przewlekłej niewydolności serca Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Akademii Medycznej w Warszawie Cele leczenia 1. Zapobieganie a). Zapobieganie i leczenie
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoFrakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca
Frakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca Zbigniew Gugnowski GRK Giżycko 2014 Opracowano na podstawie: Wytycznych ESC dotyczących rozpoznania oraz
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowo6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488
Bardziej szczegółowoDiagnostyka różnicowa omdleń
Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoRodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń
Omdlenie - definicja Diagnostyka różnicowa omdleń Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie ilości tlenu dostarczonego
Bardziej szczegółowoNitraty -nitrogliceryna
Nitraty -nitrogliceryna Poniżej wpis dotyczący nitrogliceryny. - jest trójazotanem glicerolu. Nitrogliceryna podawana w dożylnym wlewie: - zaczyna działać po 1-2 minutach od rozpoczęcia jej podawania,
Bardziej szczegółowoPrzewlekła niewydolność serca - pns
Przewlekła niewydolność serca - pns upośledzenie serca jako pompy ssąco-tłoczącej Zastój krwi Niedotlenienie tkanek Pojemność minutowa (CO) serca jest zbyt mała do aktualnego stanu metabolicznego ustroju
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ SERCA- DIAGNOSTYKA I LECZENIE. Barbara Niedźwiecka, 6.rok barniedzwiecka@gmail.com
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA- DIAGNOSTYKA I LECZENIE Barbara Niedźwiecka, 6.rok barniedzwiecka@gmail.com Podział Świeża (pierwszy epizod), przemijająca (nawracająca, epizodyczna), przewlekła (stabilna, pogarszająca
Bardziej szczegółowoAneks II. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Aneks II Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta 7 Dla produktów zawierających inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (inhibitory ACE) benazepryl,
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego
PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego ETAP I (wypełni pielęgniarka) Imię i nazwisko:... Adres:... PESEL Wzrost:...cm Wykształcenie:... Masa ciała:...kg Zawód wykonywany:... Obwód talii:...cm
Bardziej szczegółowoPodstawy. kardiolosicznej. kompleksowej rehabilitacji PZWL. Zbigniew Nowak
PATRONAT M ERYTO RYC ZNY K o m it e t R e h a b il it a c j i, K u l t u r y F iz y c z n e j i In t e g r a c j i S p o ł e c z n e j P A N Podstawy kompleksowej rehabilitacji kardiolosicznej Zbigniew
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze. Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę
Nadciśnienie tętnicze Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę EPIDEMIOLOGIA: Odsetek nadciśnienia tętniczego w populacji Polski w wieku średnim (36-64 lat) wynosi 44-46% wśród mężczyzn i 36-42%
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoKatedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Wydziału Lekarskiego w Katowicach SUM Kierownik: prof. dr hab. n. med.
Katowice 2016 Jolanta Żak Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Wydziału Lekarskiego w Katowicach SUM Kierownik: prof. dr hab. n. med. Damian Kusz W razie zaobserwowania niepokojących
Bardziej szczegółowoOPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA
OPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA dr hab. med. Ewa Konduracka Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowski Szpital Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoDostępność nowych form leczenia w Polsce Sesja: Nowe podejście do leczenia niewydolności serca
Dostępność nowych form leczenia w Polsce Sesja: Nowe podejście do leczenia niewydolności serca PROF. DR HAB. MED. TOMASZ ZIELIŃSKI KIEROWNIK KLINIKI NIEWYDOLNOŚCI SERCA I TRANSPLANTOLOGII INSTYTUTU KARDIOLOGII
Bardziej szczegółowoDzienniczek obserwacyjny dla pacjenta
Dzienniczek obserwacyjny dla pacjenta Służy do regularnego zapisywania własnych obserwacji w zakresie monitorowania odczuwania bólu Szanowny Pacjencie, Choroba nowotworowa to ogromne wyzwanie dla każdego
Bardziej szczegółowoPorównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca
Porównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca Standardy European Society of Cardiology (ESC):[1] Inhibitory ACE (inhibitory konwertazy angiotensyny
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Bardziej szczegółowoAktywność sportowa po zawale serca
Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia
Bardziej szczegółowoukładu krążenia Paweł Piwowarczyk
Monitorowanie układu krążenia Paweł Piwowarczyk Monitorowanie Badanie przedmiotowe EKG Pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego Echokardiografia
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoOpieka pielęgniarska nad pacjentem w oddziale chirurgii ogólnej, po zabiegu operacyjnym, w wybranych jednostkach chorobowych.
Opieka pielęgniarska nad pacjentem w oddziale chirurgii ogólnej, po zabiegu operacyjnym, w wybranych jednostkach chorobowych. Aby ujednolicić opis opieki pielęgniarskiej nad pacjentem po zabiegu operacyjnym
Bardziej szczegółowoFORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA
Data wypełnienia: FORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA NAZWISKO i IMIĘ PESEL ADRES TELEFON Nazwisko i imię opiekuna/osoby upoważnionej do kontaktu: Telefon osoby upoważnionej do kontaktu: ROZPOZNANIE LEKARSKIE
Bardziej szczegółowoProwadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w chorobach wewnętrznych
Praktyka zawodowa z Choroby wewnętrzne i pielęgniarstwo internistyczne Studia stacjonarne Autor programu: dr Stanisława Talaga Liczba godzin : 160 godz.;4 tygodnie Czas realizacji; II rok ;semestr IV Miejsce
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka. prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska
Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska Wszechnica Żywieniowa SGGW Warszawa 2016 Ciśnienie tętnicze krwi Ciśnienie wywierane
Bardziej szczegółowoNiedociśnienie tętnicze. IKARD r dr Radosław Sierpiński
Niedociśnienie tętnicze IKARD 15.12.2015r dr Radosław Sierpiński Definicja Przez niedociśnienie tętnicze, czyli hipotonię, rozumiemy trwale utrzymujące się niskie ciśnienie tętnicze, zazwyczaj skurczowe
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoI KLINIKA POŁOZNICTWA I GINEKOLOGII WUM
I KLINIKA POŁOZNICTWA I GINEKOLOGII WUM CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA CHORÓB SERCA U CIĘŻARNYCH OKOŁO 0,5-1% PRZYCZYNA OKOŁO 10-15% ŚMIERTELNOŚCI MATEK WZROST OBJĘTOŚCI KRWI KRĄŻĄCEJ O 50% WZROST OBJĘTOŚCI MINUTOWEJ
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO
PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO PYTANIA Z PEDIATRII I PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO 1. Wskaż metody oceny stanu zdrowia noworodka
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjentów z niewydolnością serca i ich rodzin.
Informacje dla pacjentów z niewydolnością serca i ich rodzin. Wstęp Droga Pacjentko, Szanowny Pacjencie, Niewydolność serca jest określana epidemią XXI wieku. Występuje u 2-3% osób w Polsce, szczególnie
Bardziej szczegółowoPrzedmowa... Skróty...
VII Przedmowa.............................................................. Skróty................................................................... Przedmowa..............................................................
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa i zawał serca.
Choroba wieńcowa i zawał serca. Dr Dariusz Andrzej Tomczak Specjalista II stopnia chorób wewnętrznych Choroby serca i naczyń 1 O czym będziemy mówić? Budowa układu wieńcowego Funkcje układu wieńcowego.
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze
Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna serca zapotrzebowanie na O2 > moŝliwości podaŝy O2 niedotlenienie upośledzenie czynności mięśnia sercowego przemijające trwałe
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie
brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowo(Prosimy o zakreślenie jednej cyfry)
KWESTIONARIUSZ SAMOOPIEKI W NIEWYDOLNOŚCI SERCA (ang. SELF-CARE OF HEART FAILURE INDEX) Wszystkie odpowiedzi są poufne Formatted: Polish Proszę pomyśleć o wykonywanych czynnościach dotyczących samoopieki
Bardziej szczegółowoE. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie
SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O przyjęcie na pobyt stacjonarny w NZOL POMORZANY w Olkuszu ul. Gwarków 4a
WNIOSEK O przyjęcie na pobyt stacjonarny w NZOL POMORZANY w Olkuszu ul. Gwarków 4a I.1 IMIE I NAZWISKO:... 2. ADRES:.. 3.PESEL: 4. Telefon. II.1. Proszę o przyjęcie mnie na pobyt komercyjny w Niepublicznym
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoAutor: Aldona Kubica. Kwestionariusz dla pacjentów po zawale serca leczonych angioplastyka wieńcową. Wersja 1
SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoDavid Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA
David Levy P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA David Levy m d P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA Redakcja naukowa tłumaczenia prof. dr hab. n. med. W ALDEM AR KARNAFEL Z języka angielskiego tłumaczyła dr
Bardziej szczegółowo... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE. Data urodzenia: PESEL:... Adres zamieszkania (pobytu)..
. Data, miejscowość.. Pieczątka placówki ZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE CZĘŚĆ A wypełnia lekarz *proszę zakreślić stan istniejący ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoOcena funkcjonalnej sprawności organizmu, a rzeczywistość dokumentacji medycznej w systemie ochrony zdrowia.
Ocena funkcjonalnej sprawności organizmu, a rzeczywistość dokumentacji medycznej w systemie ochrony zdrowia. Małgorzata Lipowska Warszawa, 22 października 2013r. ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE. Data urodzenia: PESEL:... Adres zamieszkania (pobytu)..
. Data, miejscowość.. Pieczątka placówki ZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE CZĘŚĆ A wypełnia lekarz *proszę zakreślić stan istniejący ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 66 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoNazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA W GERIATRII
Interdyscyplinarne Spotkania Geriatryczne FARMAKOTERAPIA W GERIATRII mgr Teresa Niechwiadowicz-Czapka Instytut Pielęgniarstwa Zakład Podstaw Opieki Pielęgniarskiej Wchłanianie środków farmakologicznych
Bardziej szczegółowoWażne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta
Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc. II Katedra Kardiologii
Przewlekła obturacyjna choroba płuc II Katedra Kardiologii Definicja Zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowoANKIETA ANESTEZJOLOGICZNA
ANKIETA ANESTEZJOLOGICZNA IMIĘ I NAZWISKO PESEL. 1. Czy leczy się Pan/Pani? Jeśli tak to na jakie schorzenie? TAK / NIE 2. Jakie leki przyjmuje Pan/Pani obecnie? TAK / NIE 3. Czy był/a Pan/Pani operowana?
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 269 15687 Poz. 1597 1597 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na
Bardziej szczegółowoLek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko
Nadciśnienie Tętnicze Lek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko Definicja Nadciśnienie tętnicze, choroba nadciśnieniowa,
Bardziej szczegółowoZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem A. Leczenie sildenafilem pacjentów
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta.
Aneks III Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta. Uwaga: Poszczególne punkty Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta są wynikiem zakończenia
Bardziej szczegółowoSTANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ
K.OLESZCZYK J.RYBICKI A.ZIELINSKA-MEUS I.MATYSIAKIEWICZ A.KUŚMIERCZYK-PIELOK K.BUGAJSKA-SYSIAK E.GROCHULSKA STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ XVI Konferencja Jakość w Opiece
Bardziej szczegółowoKLINICZNE ZASADY PROWADZENIA TESTÓW WYSIŁKOWYCH Konspekt
Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka KLINICZNE ZASADY PROWADZENIA TESTÓW WYSIŁKOWYCH Konspekt Sprawność fizyczna (fitness) 1. Siła, moc i wytrzymałość mięśniowa (muscular fitness) 2. Szybkość 3. Wytrzymałość
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków i leczenie przeciwzakrzepowe. Małgorzata Kuzin Instytut Kardiologii Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej
Migotanie przedsionków i leczenie przeciwzakrzepowe Małgorzata Kuzin Instytut Kardiologii Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej (ang. atrial fibrillation, AF) Migotanie przedsionków - definicja
Bardziej szczegółowoOcena stanu pacjenta
Ocena stanu pacjenta Prawidłowy dobowy bilans wody osoby dorosłej Przyjmujemy: Płyny (1000 1500 ml) Stałe pokarmy (700 ml) Woda oksydacyjna (300 ml) Wydalamy: Mocz (1000 1500 ml) Perspiratio insensibilis
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 893 Poz. 133 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoNowe leki w terapii niewydolności serca.
Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
Bardziej szczegółowoSymago (agomelatyna)
Ważne informacje nie wyrzucać! Symago (agomelatyna) w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Poradnik dla lekarzy Informacja dla fachowych pracowników ochrony zdrowia Zalecenia dotyczące: -
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoNowa treść informacji o produkcie fragmenty zaleceń PRAC dotyczących zgłoszeń
25 January 2018 EMA/PRAC/35597/2018 Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) Nowa treść informacji o produkcie fragmenty zaleceń PRAC dotyczących zgłoszeń Przyjęte na posiedzeniu PRAC w dniach
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Bardziej szczegółowoTREŚCI MERYTORYCZNE PRAKTYK ZAWODOWYCH NA KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO I STOPNIA. rok II semestr III
TREŚCI MERYTORYCZNE PRAKTYK ZAWODOWYCH NA KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO I STOPNIA rok II semestr III PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA (oddział wewnętrzny, oddział gastroenterologii) 1. Rola i zadania pielęgniarki w podejmowaniu
Bardziej szczegółowoPASZPORT PACJENTA Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA
PASZPORT PACJENTA Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA Materiał przygotowany pod patronatem Sekcji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego MÓJ PASZPORT PACJENTA Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoBROSZURA ZDROWIA PACJENTA
BROSZURA ZDROWIA PACJENTA SPIS TREŚCI INFORMACJE DLA LEKARZA Program GACA SYSTEM został stworzony w celu prowadzenia terapii otyłości. Oparty jest na rzetelnej wiedzy na temat otyłości, mechanizmów patofizjologicznych,
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 738 Poz. 42 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoLECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Bardziej szczegółowoAktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy
Aktywność fizyczna Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Ćwiczenia i gimnastyka są korzystne dla każdego, a w szczególności dla chorych na cukrzycę. W przypadku tej choroby wysiłek fizyczny
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?
Hiperglikemia Jak postępować przy wysokich poziomach cukru? POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU STWIERDZENIA WYSOKIEGO POZIOMU GLUKOZY WE KRWI, CZYLI HIPERGLIKEMII Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy)
Bardziej szczegółowoFORMULARZ MEDIF ARKUSZ INFORMACYJNY DLA PASAŻERÓW WYMAGAJĄCYCH SZCZEGÓLNEJ OPIEKI
ZAŁĄCZNIK A (wskazówki obsługi dla pasażerów linii lotniczych) Część 1 Proszę o udzielenie odpowiedzi na wszystkie podane pytania oraz zaznaczyć odpowiednie pola znakiem (X) dla lub. Należy wypełnić formularz
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0)
Załącznik B.22. LECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0) WIADCZENIOBIORCY Kwalifikacji świadczeniobiorców do terapii dokonuje Zespół Koordynacyjny ds. Chorób Ultrarzadkich powoływany przez Prezesa Narodowego
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowo