WYBIERZ śycie PIERWSZY KROK Wojewódzki Program Edukacyjny w zakresie profilaktyki HPV i raka szyjki macicy
POWSTANIE PROGRAMU Rada programowa programu edukacyjnego Wybierz śycie Pierwszy Krok, w skład której weszli przedstawiciele m.in.: - Głównego Inspektoratu Sanitarnego - Polskiego Towarzystwa Profilaktyki ZakaŜeń HPV - Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego - Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Narodowego Funduszu Zdrowia - Kuratorium Oświaty w Warszawie
ZAŁOśENIA PROGRAMU Cel główny Zmniejszenie występowania raka szyjki macicy i umieralności na tę chorobę Cele szczegółowe Zwiększenie poziomu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy i roli wirusa HPV w jego powstawaniu Podniesienie wiedzy o czynnikach zwiększających ryzyko raka szyjki macicy Motywowanie kobiet do regularnego poddawania się badaniom profilaktycznym przez całe zycie Przygotowanie młodzieŝy do roli liderów edukacji zdrowotnej w środowisku lokalnym
ADRESACI PROGRAMU Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (dziewczęta i chłopcy z klas I) Rodzice i opiekunowie uczniów Kadra pedagogiczna szkół
PARTNERZY PROGRAMU Kuratorium Oświaty w Lublinie Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy w województwie lubelskim ZOZ-y i NZOZ-y świadczące usługi Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet Fundacja Edukacji Społecznej Samorząd Lokalny
HPV - Wirus brodawczaka ludzkiego Human Papilloma Virus Wirus z rodziny Papillomawirusów Istnieje około 200 zidentyfikowanych typów 15-20 wysokoonkogennych typy wirusa HPV 16 i HPV 18 są odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy na świecie Niskoonkogenne typy HPV 6 i 11 są najczęstszą przyczyną brodawek zewnętrznych narządów płciowych i odbytu
Mechanizmy przenoszenia i drogi zakaŝenia wirusem HPV Kontakt seksualny stosunek seksualny Genitalno-genitalny, manualno-genitalny, oralno-genitalny Infekcja genitalna wirusem HPV u dziewic jest rzadka, ale moŝe być wynikiem kontaktu seksualnego bez penetracji Prezerwatywa moŝe zmniejszyć ryzyko zakaŝenia, ale nie daje pełnej ochrony Drogi nieseksualne matka niemowlęciu (głównie 6 i 11, rzadkie) Przez bieliznę, rękawice chirurgiczne (hipotetyczne, rzadkie)
Czynniki determinujące infekcję wirusem HPV Kobiety Młode( najliczniejsza grupa wiekowa 20-24lat) Liczba partnerów seksualnych w Ŝyciu i w ostatnim czasie Pierwszy stosunek seksualny w młodym wieku Zachowanie seksualne partnera płci męskiej Palenie papierosów Doustne środki antykoncepcyjne MęŜczyźni Młody wiek (najliczniejsza grupa wiekowa 25-29 lat) Liczba partnerek seksualnych w Ŝyciu
Spektrum chorób zaleŝnych od HPV Choroba Bowen`a, guzy Buschke-Loevensteina CHIRURGIA ONKOLOGICZNA DERMATOLOGIA Liczne typy brodawek skóry GINEKOLOGIA ONKOLOGICZNA Rak szyjki macicy Rak sromu Rak pochwy Nowotwory głowy i szyi Rak odbytu LARYNGOLOGIA GINEKOLOGIA Kłykciny kończyste Brodawczakowatość krtani, nosa, jamy ustnej
Kłykciny kończyste 90-100% związanych z HPV 6,11 Wysoce zakaźne, 65% odsetek transmisji w związkach utrzymujących kontakty seksualne 5-20% ulega samoistnej regresji w ciągu 16 tygodni 25-67% odsetek nawrotów w ciągu 3 miesięcy od terapii
Rak szyjki macicy fakty Choroba której teoretycznie moŝna zapobiec w znakomitej większości przypadków!!!! Świat ok. 500 tys. nowych przypadków/rok - ok. 250 tys. zgonów/rok Polska ok. 3400 nowych przypadków - ok. 1700 zgonów/rok
Rak szyjki macicy fakty Choroba której teoretycznie moŝna zapobiec w znakomitej większości przypadków!!!! Świat Co 2 minuty na raka szyjki macicy umiera 1 kobieta (80% - kraje trzeciego świata brak profilaktyki) Polska 5 kobiet dziennie umiera, a 10 dowiaduje się o chorobie
Profilaktyka raka szyjki macicy Pierwotna Wtórna Zapobieganie infekcjom HPV Zmniejszenie ekspozycji na HPV szczepienia Skryning cytologiczny kolposkopia
Zapobieganie zakaŝeniom HPV całkowita abstynencja od kontaktów płciowych najskuteczniejszą metodą zapobiegania HPV Trwała obopólna monogamia (jeŝeli jeden z partnerów nie okazał się monogamiczny, obie strony są zagroŝone) UŜycie prezerwatywy moŝe zmniejszyć ryzyko, ale nie zapewnia pełnej ochrony
Szczepionki przeciwko HPV Silgard jest szczepionką stosowaną w zapobieganiu wystąpienia zmian przednowotworowych narządów płciowych(szyjki macicy, sromu i pochwy)oraz brodawek zewnętrznych narządów płciowych (kłykcin kończystych) związanych przyczynowo z zakaŝeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) typu 6, 11, 16 i 18 Cervarix jest szczepionką przeznaczoną do profilaktyki zmian przednowotworowych szyjki macicy oraz raka szyjki macicy związanych przyczynowo z wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) typu 16 i 18
Wnioski z badań klinicznych nad szczepionkami przeciwko HPV Blisko 100% skuteczność w zapobieganiu zmianom szyjki macicy wywołanym typami HPV zawartymi w szczepionce Wysokie bezpieczeństwo NajwyŜsza skuteczność przy zastosowaniu przed kontaktem z wirusem
Profilaktyka wtórna raka szyjki macicy Cytodiagnostyka Pobieranie wymazu cytologicznego jako element skriningu populacyjnego Niska zgłaszalność kobiet Metoda stosunkowo dobra, ale obarczona szeregiem ograniczeń
Program profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce schemat organizacyjny kobiety 25-59 lat Zaproszenie raz na 3 lata Wynik prawidłowy Badanie cytologiczne (etap podstawowy) Ocena materiału cytologicznego (Etap diagnostyczny) kontrola Wynik nieprawidłowy leczenie kolposkopia
1 badanie cytologiczne w ciągu Ŝycia redukuje o 50% ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy Regularne wykonywanie badań cytologicznych redukuje o 90% ryzyko śmierci z powodu raka szyjki macicy Badania cytologiczne naleŝy wykonywać nie rzadziej niŝ raz/3 lata Rozpoczęcie badania nie później niŝ 3 lata po rozpoczęciu inicjacji seksualnej
Prezentację przygotowała mgr GraŜyna Denicka Liceum Ogólnokształcące ZDZ im. K. K. Baczyńskiego w Białej Podlaskiej Materiały wykorzystane do przygotowania prezentacji: Poradnik dla szkolnego koordynatora programu edukacyjnego Wybierz śycie Pierwszy Krok Materiały opracowane przez dr Andrzeja Nowakowskiego (I Katedra i Klinika Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii UM w Lublinie) Wikipedia