LEDyfikacja miast i wsi OŚWIETLENIE DROGOWE Poznań, 14.05.2014 Nowoczesne technologie LED w oświetleniu drogowym Normy, rozwój sprzętu oświetleniowego, istotne parametry, preferencje stosowania opraw LED Małgorzata Górczewska Zakład Techniki Świetlnej i Elektrotermii Politechnika Poznańska e-mail: luxel@hot.pl
Zadanie oświetlenia drogowego - zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu widzenia dla wszystkich uczestników ruchu. Wymagania efektywność energetyczna, trwałość, - ograniczenie negatywnego wpływu na otoczenie.
Projekt oświetlenia drogowego - dobór racjonalnych wymagań normatywnych, uwzględniających np. możliwość okresowej zmiany poziomu oświetlenia [fot. Philips]
Projekt oświetlenia drogowego - dobór racjonalnych wymagań normatywnych, uwzględniających np. możliwość okresowej zmiany poziomu oświetlenia [fot. Philips]
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju źródeł światła
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniej geometrii montażu opraw oświetleniowych a) - najkorzystniejsza b) - dopuszczalna c) - niekorzystna
Projekt oświetlenia drogowego dobór wymagań normy Drogi głównie dla ruchu motorowego z wysoką prędkością
Projekt oświetlenia drogowego dobór wymagań normy Drogi głównie dla ruchu motorowego z wysoką prędkością - poziom luminancji - równomierność luminancji
Projekt oświetlenia drogowego dobór wymagań normy Drogi głównie dla ruchu motorowego z wysoką prędkością - ograniczenie olśnienia - prowadzenie wzrokowe [fot. Philips]
PN-EN 13201:2007 Oświetlenie dróg 1. PKN-CEN/TR 13201-1:2007 Oświetlenie dróg. Część 1: Wybór klas oświetlenia 2. PN-EN 13201-2:2007 Oświetlenie dróg. Część 2: Wymagania oświetleniowe 3. PN-EN 13201-3:2007 Oświetlenie dróg. Część 3: Obliczenia oświetleniowe 4. PN-EN 13201-4:2007 Oświetlenie dróg. Część 4: Metody pomiarów parametrów oświetlenia
ZALECANE PARAMETRY OŚWIETLENIOWE DLA KLAS ME Klasa L m [cd/m2] ME1 2,0 Luminancja jezdni suchej Uo minimum Ul minimum ME2 1,5 0,7 Przyrost wartości progowej TI w % 1) maksimum 10 Stosunek natężenia oświetlenia otoczenia SR 2) minimum ME3a ME3b 1,0 0,4 0,6 0,5 ME3c 0,5 ME4a 0,75 ME4b 0,5 0,6 15 ME5 0,5 ME6 0,3 0,35 0,4 1) Dodatkowy wzrost TI o 5% może być dopuszczony przy stosowaniu źródeł światła o małej luminancji nie wymaga się 2) To kryterium jest tylko do zastosowania, gdy nie graniczy z jezdnią żadna powierzchnia ruchu ze swoimi wymaganiami
OŚWIETLENIE OBSZARÓW KOLIZYJNYCH - klasy CE Klasa oświetleniowa Eśr [lx] Uo [Emin/Eśr] CE 0 50 0,4 CE 1 30 0,4 CE 2 20 0,4 CE 3 15 0,4 CE 4 10 0,4 CE 5 7,5 0,4 Oświetlenie stref, w których występuje krzyżowanie się strumieni ruchu - np.: - skrzyżowania, ronda, - przejścia dla pieszych, - deptaki na ulicach handlowych, - parkingi.
Projekt oświetlenia drogowego dobór wymagań normy Drogi głównie dla ruchu z niską prędkością - poziom natężenia - minimalne natężenie oświetlenia oświetlenia
Klasa oświetleniowa OŚWIETLENIE DRÓG - klasy S Eśr [lx] Emin [lx] S1 15 5 S2 10 3 S3 7,5 1,5 S4 5 1 S5 3 0,6 S6 2 0,6 S7 nie wymaga się nie wymaga się Oświetlenie stref, dróg, ulic, ścieżek rowerowych, o małej prędkości poruszania się - np.: - Drogi lokalne, osiedlowe, - Ścieżki rowerowe, - Parki.
Oświetlenie obszarów sąsiadujących Niedopuszczalna jest większa niż dwustopniowa różnica porównywalnych klas oświetleniowych dla sąsiadujących obszarów. Jako poziom odniesienia przyjmuje się wyższą z klas oświetleniowych sąsiadujących obszarów Klasy oświetlenia o porównywalnych poziomach oświetlenia ME1 ME2 ME3 ME4 ME5 ME6 CE0 CE1 CE2 CE3 CE4 CE5 S1 S2 S3 S4 S5 S6
Komitet Techniczny CEN/TC 169 ( CEN - Europejska Komisja Normalizacyjna) Light and Lighting http://standards.cen.eu/dyn/www/f?p=204:110:0::::fsp_project,fsp_lang_id:30552,25&cs=131af53960a39182fe82e099b33b24b84
Wymagania normatywne w fazie opracowywania: FprCEN/TR 13201-1 Oświetlenie dróg. Część 1: Wybór klas oświetlenia termin 2013-12 pren 13201-2 rev Oświetlenie dróg. Część 2: Wymagania oświetleniowe W zatwierdzaniu, termin 2014-09-15 pren 13201-3 rev Oświetlenie dróg. Część 3: Obliczenia oświetleniowe W zatwierdzaniu, termin 2014-09-15 pren 13201-4 Oświetlenie dróg. Część 4: Metody pomiarów parametrów oświetlenia W zatwierdzaniu, termin 2014-09-15
Wymagania normatywne w fazie opracowywania: pren 13201-5 Oświetlenie dróg. Część 5: Wskaźniki dotyczące efektywności energetycznej W zatwierdzaniu, termin 2014-09-15 pren 13032-4 Światło i oświetlenie Pomiar i prezentacja danych fotometrycznych lamp i opraw Część 4: Źródła światła i oprawy LED» W zatwierdzaniu, termin 2014-07-14
Dobór odpowiednich parametrów fotometrycznych oświetlenia drogowego jest uzależniony od szeregu czynników zmiennych w czasie, tj. np. od natężenia ruchu pojazdów, jasności otoczenia, zaparkowanych pojazdów. Obecnie obowiązująca norma nie zawiera możliwie prostych procedur doboru wymagań oświetleniowych uwzględniających tę zmienność.
Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa opublikowała Raport Techniczny [2010r.]. pt. Oświetlenie dróg przeznaczonych dla ruchu motorowego i dla pieszych Publikacja ta zawiera propozycje dotyczące ewaluacji kryteriów stanowiących podstawę doboru klas oświetleniowych dla różnych użytkowników dróg.
W Raporcie przedstawiono propozycje modeli doboru odpowiednich klas oświetleniowych, opartych na kryteriach związanych z luminancją i z natężeniem oświetlenia: M (ME) C (CE) P ( S ) Modele te umożliwiają zastosowanie zmiennych w czasie parametrów oświetleniowych.
Ul. Niestachowska w Poznaniu w godzinach szczytu
Ul. Niestachowska w Poznaniu w godzinach nocnych
Przykład: Na drogach przeznaczonych głównie dla ruchu motorowego, na trasach z prędkościami ruchu od średnich do dużych, podstawowe wymagania oświetleniowe oparte są na kryteriach dotyczących poziomu i równomierności luminancji oraz ograniczenia olśnienia, odpowiadających klasom ME (M) Dla określenia klasy M różnym parametrom można przypisać odpowiednie wagi. Suma tych wag Vws umożliwia wyznaczenie klasy M z zależności: Klasa M = 6 - Vws
Kryteria dla określenia klasy oświetleniowej M (ME) Parametr Wariant Wartość wagi Vw Prędkość Bardzo wysoka 1 Wysoka 0,5 Umiarkowana 0 Natężenie ruchu Bardzo wysokie 1 Rodzaj ruchu Wysokie 0,5 Umiarkowane 0 Niskie -0,5 Bardzo niskie -1 Mieszany z dużym udziałem niezmotoryzowanych Mieszany 1 Motorowy tylko 0 2 Suma Wybrana Vw Vws
Kryteria dla określenia klasy oświetleniowej M (ME) Parametr Wariant Wartość wagi Vw Rozdzielenie jezdni Gęstość skrzyżowań Zaparkowane pojazdy Luminancja otoczenia Prowadzenie wzrokowe Nie 1 Tak 0 Duża 1 Mała 0 Tak 0,5 Nie 0 Wysoka 1 Średnia 0 Niska -1 Złe 0,5 Przeciętne lub dobre 0 Suma Wybrana Vw Vws
Zmienne w czasie klasy oświetleniowe M (ME) ul. Piotrowo Ulica wzdłuż budynków PP. Zaparkowane pojazdy, większy ruch wyłącznie w godz. 6:00 22:00 Niewielki ruch lokalny w godz. 22:00 24:00
Zmienne w czasie klasy oświetleniowe M (ME) ul. Piotrowo Klasa oświetlenia Parametry oświetlenia drogi Lśr [cd/m2] Uo Ul TI [%] SR M1 Podstawowa klasa oświetleniowa M2 Δt1 od zaświecenia do godz. 22:00 M2 1,5 0,40 0,70 10 0,5 Obniżone wymagania dotyczące luminancji średniej M3 1,0 Δt4 od godz. 6:00 do wyłączenia oświetlenia M4 0,75 Δt2 od godz. 22:00 do godz. 24:00 M5 0,50 Δt3 od godz. 24:00 do godz. 6:00 Obniżenie wymagań dotyczy tylko Lśr. Pozostałe parametry - jak dla klasy podstawowej
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju źródeł światła Lampy sodowe Lampy rtęciowe Lampy MH CPO-TW LED
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju źródeł światła - Skuteczność świetlna Lm/W 200 Skuteczność świetlna Lampy Niskoprężne sodowe 150 Wysokoprężne sodowe 100 50 Metalohalogenkowe Rtęciowe LED 1960 1970 1980 1990 2000 2010 Skuteczność świetlna podstawowych rodzajów źródeł światła stosowanych w oświetleniu drogowym
2015 Lampy rtęciowe i ich zamienniki
2017 Lampy metalohalogenkowe wysokoprężne
Po 2017 roku? Lampy sodowe CPO-TW LED
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju źródeł światła - Trwałość stabilność parametrów w czasie eksploatacji
Projekt oświetlenia drogowego dobór rodzaju źródeł światła - Trwałość stabilność parametrów w czasie eksploatacji Od 2010 roku producenci muszą podawać na dostępnych witrynach internetowych oraz w innych formach następujące dane: a) nominalną i znamionową moc lampy, b) nominalny i znamionowy strumień lampy c) znamionową skuteczność lampy po 100 godz. pracy, d) znamionowy współczynnik utrzymania strumienia świetlnego po 2000, 4 000, 6 000, 8 000, 12 000, 16 000, 20 000 h (8 000 nowe), e) znamionowy współczynnik trwałości lampy po 2000 h, 4 000 h, 6 000 h, 8 000 h, 12 000 h, 16 000 h, 20 000 h (8 000 nowe), f) zawartość rtęci w lampie, w postaci [ X,X mg], g) wskaźnik oddawania barw Ra lampy, h) temperaturę barwową lampy, i) temperaturę otoczenia dla maksymalnego strumienia
Projekt oświetlenia drogowego dobór rodzaju źródeł światła - Trwałość stabilność parametrów w czasie eksploatacji Przykładowe dane lampy SON-T Plus 150W LLMF EM 20000h 94 % LLMF EM 16000h 95 % LLMF EM 12000h 96 % LLMF EM 8000h 96 % LLMF EM 6000h 97 % LLMF EM 4000h 98 % LLMF EM 2000h 99 % LSF EM 20000h, cykl 12h 91 % LSF EM 16000h, cykl 12h 96 % LSF EM 12000h, cykl 12h 98 % LSF EM 8000h, cykl 12h 99 % LSF EM 6000h, cykl 12h 99 % LSF EM 4000h, cykl 12h 99 % LSF EM 2000h, cykl 12h 100 % Regulacja str. Świetlnego: Tak Trwałość do 5% uszkodzeń 17000 h Trwałość do 10% uszkodzeń 21000 h Trwałość do 20% uszkodzeń 26000 h Trwałość średnia 50% 36000 h http://www.philips.pl/l/profesjonalne-zrodla-swiatla/lampy-wyladowcze-hid/wysokoprezne-sodowe-typu-son/master-son-t-pia-plus/928150909230_eu/ dostęp: 24.01.2012
Lifetime of LED module L70 trwałość do spadku Ф do 70% początkowej wartości L50 trwałość do spadku Ф do 50% początkowej wartości Trwałość LED
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych: Dostosowanie charakteru rozsyłu do potrzeb oświetleniowych, Wysoka sprawność
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych: - odpowiedni stopień ochrony IP przed wpływem czynników środowiskowych Bydgoszcz kwiecień 2013
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych: Odporność na działanie czynników zewnętrznych.
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych: - ograniczenie emisji światła w górną półprzestrzeń
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniego rodzaju opraw oświetleniowych: Ograniczenie olśnienia
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniej geometrii systemu oświetlenia: - sposobu rozmieszczenia opraw (jednostronne, dwustronne, itd.), - odległości pomiędzy słupami, - wysokości zamontowania opraw oświetleniowych, - długości i kątów pochylenia wysięgników.
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniej geometrii systemu oświetlenia: - wysokości zamontowania opraw oświetleniowych,?
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniej geometrii systemu oświetlenia: - długości i kątów pochylenia wysięgników,?
Projekt oświetlenia drogowego - dobór odpowiedniej geometrii systemu oświetlenia: - długości i kątów pochylenia wysięgników,
Ograniczenia emisji światła powyżej horyzontu - ULOR
Kryterium referencyjne Rozporządzenie 245/2009 Maksymalny udział światła wysyłanego ku górze przez optymalnie zainstalowaną oprawę oświetleniową Kategoria drogi ULOR ME1 do ME6, MEW1 do MEW 6 3% CE0 do CE5, S1 do S6, ES, EV, A -12 000 lm źródło światła - 8 500 lm źródło światła < 12 000 lm -3 300 lm źródło światła < 8 500 lm -źródło światła < 3 300 lm 5% 10% 15% 20% Obszary chronione < 1%
max 3%??? Kępno droga krajowa
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. 2009 nr 56
max 5 lx? Poznań
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Brak ilościowych wymagań normatywnych Załącznik B normy 13201: dla wysokich poziomów luminancji jezdni możliwe jest uzyskanie dobrej widoczności sylwetki pieszego przy uzyskaniu ujemnego kontrastu Uwaga: Jest to możliwe do uzyskania dla dróg o klasie oświetlenia min. ME2
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Załącznik B normy 13201: W innych warunkach zaleca się montaż opraw o asymetrycznym rozsyle strumienia świetlnego, usytuowanych od strony nadjeżdżających pojazdów, w niewielkiej odległości od przejścia.
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Załącznik B normy 13201: Powinno się zapewnić pionowe natężenia oświetlenia znacząco wyższe od poziomego natężenia oświetlenia na przejściu. Należy również oświetlić strefę oczekiwania, przed przejściem. Parametrów ilościowych, dotyczących wymaganego poziomu natężenia oświetlenia nie podano
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Typowe rozwiązania: Sygnalizacja + oprawa nad przejściem www.wimed.pl 28.11.09
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych zalecany efekt [LRC] Jasna sylwetka na ciemniejszym tle kontrast dodatni
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Typowe rozwiązania: Tradycyjne oświetlenie U.S. Department of Transportation http://www.fhwa.dot.gov/publications/research/safety/08053/#figure07
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Poprawne rozwiązania: Poprawne usytuowanie opraw oświetlających przejście: W przeciętnych warunkach drogowych: Ev = 20 lx (na wysokości 1,5m) U.S. Department of Transportation http://www.fhwa.dot.gov/publications/research/safety/08053/#figure07
Projekt oświetlenia drogowego - oświetlenie przejść dla pieszych Poprawne rozwiązania: Poprawne usytuowanie opraw oświetlających przejście: Podwyższony poziom (30lx): - możliwość olśnienia od nadjeżdżających pojazdów, - przejście w mocno oświetlonej okolicy - przejście przy oświetlonym skrzyżowaniu Updated: 04/12/2012
LED Efektywny, energooszczędny, zapewniający bezpieczeństwo system oświetlenia drogowego jest konsekwencją podjęcia właściwych decyzji projektowych i eksploatacyjnych. Ten proces decyzyjny jest coraz lepiej wspomagany przez nowe regulacje normatywne oraz nowe rozwiązania technologiczne i techniczne w sprzęcie oświetleniowym.
Źródła światła - LED krótka historia http://www.edisontechcenter.org/led.html
Źródła światła - LED krótka historia 1993 REWOLUCJA Nakamura - efektywna dioda niebieska 1997 wprowadzenie na rynek białej diody 2000 pierwsze lampy LED z białym światłem 2006 biała LED 100 lm/w (lab) 2010 lampy-oprawy LED ok. 60 lm/w 2013 lampy-oprawy LED ponad 100 lm/w http://www.uvintegration.com/downloads/files/uv_led_overview_part_iii_dioade_evolution_and_manufacturing_128.pdf
Źródła światła - LED krótka historia LED dużej mocy 1999 - Philips Diody dużej mocy wykonane w technologii SMD (Surface Mounted Devices)
Źródła światła - LED krótka historia 100 Skuteczność źródła światła Lumen/Watt Standardowe źródła światła Data odkrycia Metalohalogenkowe Biała Power LED 2010 Fluorescencyjne 1961 Rtęciowe 2007 50 1938 1904 1879 // 1959 Główny szereg 1981 Halogenowe CFL 1950 2000 2005 2002 1996
LED - RGB Światło białe
LED RGB światło białe Zalety: Łatwość uzyskiwania barw Możliwość regulacji Tb i Ra Wysoki wskaźnik Ra Brak strat w luminoforze Wady: Skomplikowane zasilanie Różnice w strumieniach Różne charakterystyki termiczne Różne charakterystyki starzeniowe Trudność uzyskania ciepłego światła białego o wysokim Ra
LED światło białe podstawowa metoda Luminofor Niebieski LED Białe światło Długość fali
LED światło białe niebieska dioda Azotek galu luminofor Różny udział promieniowania luminoforu
Light output - White Up to 287 lm @ 3 W, 85 C Typical CRI for Cool White (5000 K 8300 K CCT) is 70. Typical CRI for Neutral White (3700 K 5300 K CCT) is 75. Typical CRI for Warm White (2700 K 3500 K CCT) is 80 Tb Ra http://www.cree.com/led-components-and-modules/applications/indoor-applications/non-directional
LED niebieski + żółty Luminofor = światło białe Zalety: Prosta budowa Bardzo wysoka skuteczność Wady: Stosunkowo niskie 70< Ra 80 Szczególnie niski R9 (czerwień) Stabilne parametry stosunkowo niska zależność od temperatury
LED w oświetleniu drogowym: Ra~70 η >100lm/W http://www.archithings.com/wp-content/uploads/2010/01/cooper-lightings-led-outdoor-luminaires.jpg
LED w oświetleniu wnętrzowym: wysoki Ra > 80 [Philips]
LED - zalety duża trwałość sięgająca 100 tys. (30-50) godz.? ukierunkowany rozsył strumienia świetlnego odporność na wstrząsy, łatwe sterowanie procesem ściemniania, brak promieniowania UV, łatwe uzyskiwanie światła barwnego, natychmiastowe, bezzwłoczne zapalanie, niskie napięcie zasilania (bezpieczeństwo), małe wymiary
LED soczewki - kształtowanie rozsyłu
LED zalety: - mniejsze straty strumienia w oprawie
LED - wady niewielki strumień świetlny pojedynczej diody, duża wrażliwość na zmiany temperatury zewnętrznej duża temperatura złącza, problemy z uzyskiwaniem światła białego o dobrej jakości, kątowa niejednorodność barwy eksploatacyjna zmiana barwy wysoka luminancja
LED - wady Lm/W Ф Niewielka moc ograniczony prąd - niewielki strumień świetlny pojedynczej diody
LED wady: - duża wrażliwość na zmiany temperatury zewnętrznej - wysoka temperatura złącza problemy z odprowadzaniem ciepła
Cree XLamp MC-E LED XLamp MK-R Light output Up to 1769 lm @ 15 W, 85 C XLamp XM-L Color Color (red, green, royal-blue and white in one package) LED wady: - skomplikowane uzyskiwanie światła białego dobrej jakości
LED wady - kątowa niejednorodność barwy - eksploatacyjna zmiana barwy http://www.johncullenlighting.co.uk/2013/colour-consistent-led-lighting/lapicida_showroom_lr_30/
http://3.bp.blogspot.com/-c7dqyagsnfi/tzrkeqlebni/aaaaaaaabcw/ihe1njpicrs/s1600/02-14-12ledlights.jpg LED wady: Wysoka luminancja
LED - Światło białe w oświetleniu drogowym Rozkład widmowy promieniowania diody elektroluminescencyjnej
Widmowa skuteczność świetlna promieniowania http://www.prismalenceuk.com/images/mesopic%20graph_2716.jpg
Względna widmowa moc promieniowania Nowoczesne technologie LED w oświetleniu drogowym LED korzystniejsze widmo - przy niskich poziomach oświetlenia 1,0 1 2 0,8 0,6 SON LED 0,4 0,2 0,0 400 450 500 550 600 650 700 750 długość fali [nm]
SON vs LED korzystniejsze widmo LED - przy niskich poziomach oświetlenia
Strumienie świetlne lamp podawane są dla warunków adaptacji do widzenia dziennego - fotopowego Poziomy oświetlenia, stosowane na drogach, są niższe i leżą w zakresie widzenia mezopowego Przy obniżaniu poziomu oświetlenia maksimum czułości widmowej wzroku przesuwa się w kierunku fal krótszych. Wzrasta również bezwzględna czułość wzroku W uproszczonej metodzie wyznaczania efektywnej luminancji, odpowiadającej aktualnemu poziomowi adaptacji wzroku, wykorzystuje się parametr S/P. S/P jest to stosunek strumieni świetlnych źródła przeliczonych dla oka zaadaptowanego do ciemności (S scotopic) i do jasności (P - photopic).
0,005 cd/m 2 widzenie nocne widzenie zmierzchowe 5 cd/m 2 widzenie dzienne Widmowa skuteczność świetlna promieniowania przy różnych poziomach adaptacji wzroku
Niska wartość parametru S/P oznacza subiektywnie odczuwane obniżenie poziomu oświetlenia Wysoka wartość parametru S/P oznacza subiektywnie odczuwane podwyższenie poziomu oświetlenia Przykładowe wartości S/P dla wybranych lamp wynoszą [www.lrc.rpi.edu]: 0,25 - niskoprężna lampa sodowa 0,66 - wysokoprężna lampa sodowa 250W 1,08 - lampa rtęciowa z luminoforem 1,57 - lampa metalohalogenkowa MH-T 400W 2,04 - LED White 4200K www.lrc.rpi.edu
ZALECANE PARAMETRY OŚWIETLENIOWE DLA KLAS ME Luminancja jezdni suchej Przyrost wartości progowej Stosunek natężenia oświetlenia otoczenia Klasa L m [cd/m2] Uo minimum Ul minimum TI w % 1) maksimum SR 2) minimum ME1 2,0 ME2 1,5 0,7 10 ME3a ME3b 1,0 0,4 0,6 0,5 ME3c 0,5 ME4a ME4b 0,75 0,6 15 0,5 ME5 ME6 0,5 0,35 0,4 0,3 1) Dodatkowy wzrost TI o 5% może być dopuszczony przy stosowaniu źródeł światła o małej luminancji nie wymaga się 2) To kryterium jest tylko do zastosowania, gdy nie graniczy z jezdnią żadna powierzchnia ruchu ze swoimi wymaganiami
Klasa oświetleniowa OŚWIETLENIE DRÓG - klasy S Eśr [lx] Emin [lx] S1 15 5 S2 10 3 S3 7,5 1,5 S4 5 1 S5 3 0,6 S6 2 0,6 S7 nie wymaga się nie wymaga się Oświetlenie stref, dróg, ulic, ścieżek rowerowych, o małej prędkości poruszania się - np.: - Drogi lokalne, osiedlowe, - Ścieżki rowerowe, - Parki.
Klasy oświetlenia o porównywalnych poziomach oświetlenia ME1 ME2 ME3 ME4 ME5 ME6 CE0 CE1 CE2 CE3 CE4 CE5 S1 S2 S3 S4 S5 S6 Luminancja w oświetleniu drogowym: ~ 0,1 cd/m 2-3 cd/m 2 Warunki odpowiadające widzeniu mezopowemu
Poziom luminancji mezopowej Lamp a S/P Poziom luminancji fotopowej [cd/m 2 ] 0,1 0,3 0,5 1,0 1,5 2,0 3,0 LPS 0,25-29% -18% -14% -9% -6% -5% -2% HPS 0,65-13% -8% -6% -4% -3% -2% -1% LRF 1,05 2% 1% 1% 1% 0% 0% 0% MH ww 1,45 15% 9% 7% 5% 3% 3% 1% LED cw 2,25 38% 24% 19% 12% 9% 7% 4% Zaznaczono zmiany min. ±5% Przyjęto zakres dla widzenie mezopowego: 0,005 cd/m 2 Lmes 5 cd/m 2
Klasa S Nowoczesne technologie LED w oświetleniu drogowym Drogi o wymaganiach odpowiadających klasom S Zmienne poziomy oświetlenia zależne od współczynnika S/P źródeł światła S/P = nieznane Ra < 60 Poziom natężenia oświetlenia E [lx] zależny od S/P S/P = 1,2 Ra > 60 S/P = 2 Ra > 60 Eśr Emin Eśr Emin Eśr Emin S1 15,0 3,0 13,4 2,7 12,3 2,5 S2 10,0 2,0 8,0 1,7 7,7 1,5 S3 7,5 1,5 6,3 1,3 5,5 1,1 S4 5,0 1,0 4,0 0,8 3,4 0,7 S5 3,0 0,6 2,2 0,4 1,8 0,4 S6 2,0 0,4 1,4 0,4 1,1 0,4 Dla dróg z wymaganiami luminancyjnymi (klasy ME) brak obecnie metod oceny zmiany warunków adaptacyjnych
EFEKTYWNOŚĆ i JAKOŚĆ OŚWIETLENIA PODSUMOWANIE Potencjalne źródła obniżenia energochłonności: - dobór właściwych wymagań normatywnych - wykorzystanie systemów regulacji oświetlenia - rodzaj i jakość zastosowanych źródeł światła i opraw - odpowiednia geometria systemu oświetlenia - przyjęte procedury eksploatacji i konserwacji M.Górczewska