Antydoping Polska Raport roczny 2011
Spis treści Wprowadzenie.....3 I Działalność edukacyjno informacyjna 4 1. Realizacja programu edukacyjnego..4 2. Kampania antydopingowa Bądź Świadomy Bądź Czysty..6 3. Konferencje, szkolenia i inne wydarzenia..11 4. Statystyki dotyczące nośników informacji...12 II Kontrolne badania antydopingowe.13 1. Badania antydopingowe 14 2. Naruszenia przepisów antydopingowych..17 3. Kontrolerzy antydopingowi.20 4. Porównanie statystyk z lat 2002 2011.21 5. Systemy whereabouts.22 III Działalność naukowa wspierająca walkę z dopingiem w sporcie....23 IV Prawo.24 1. Opracowanie modelowych reguł antydopingowych...24 2. Implementacja modelowych reguł antydopingowych...25 V Działalność Finansowa...26 VI Współpraca międzynarodowa...28 Podsumowanie.31 2
Wprowadzenie Rok 2011 można zaliczyć do najbardziej udanych w całej historii działalności Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie. Większość zaplanowanych zadań została zrealizowana z sukcesem. Zadawalające rezultaty są wynikiem intensywnych działań podejmowanych zarówno przez Komisję, jak i organizacje z nią współpracujące. Niewątpliwie największym powodem do dumy było osiągnięcie przez polski program antydopingowy pełnej zgodności ze Światowym Programem Antydopingowym WADA. Wynik ten był poprzedzony wytężonymi pracami nad stworzeniem modelowych reguł antydopingowych oraz przeprowadzeniem ich implementacji do porządków prawnych polskich związków sportowych. Także w trakcie 2011 r. została zrealizowana pierwsza w Polsce kampania antydopingowa o nazwie Bądź Świadomy, Bądź Czysty. Jej głównym celem było przekazanie informacji na temat zagrożeń związanych ze stosowaniem substancji i metod zabronionych. Nie mniej istotny był udział Komisji w wielu międzynarodowych konferencjach, a zwłaszcza w projekcie Komisji Europejskiej o nazwie Strategy for Stopping Steroids. Celem projektu było dokonanie analizy polityk antysteroidowych realizowanych przez poszczególne państwa partnerów projektu. Długą listę osiągnięć Komisji dopełnia fakt, że w 2011 r. została przeprowadzona rekordowa liczba badań antydopingowych. Z dumą przedstawiam Państwu raport roczny z działalności Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie za 2011 rok. Zapraszam do ciekawej lektury. Jerzy Smorawiński 3
I Działalność edukacyjno-informacyjna 1. Realizacja programu edukacyjnego Prowadzenie działalności edukacyjnej jest dla Komisji priorytetowym punktem w walce z dopingiem. W 2011 r., tak jak w ubiegłych latach, zaplanowaliśmy i zrealizowaliśmy wiele projektów o charakterze informacyjnym i edukacyjnym. Należy zaznaczyć, iż tego rodzaju działania są zalecane przez Światową Agencję Antydopingową (WADA), a ich prowadzenie przez poszczególne organizacje antydopingowe jest monitorowane i merytorycznie wspomagane przez Sekcje Edukacyjne w WADA i w Radzie Europy. Przy realizacji programu edukacyjnego w Polsce Komisja opiera się na szczegółowych wytycznych powyższych Organizacji. Celem nadrzędnym jest zawsze ochrona zawodników przed zagrożeniami zdrowotnymi i etycznymi stosowania dopingu. W naszych działaniach w sposób szczególny operujemy dwoma terminami: informacja, edukacja. Ich współistnienie pozwala na prezentację treści antydopingowych w sposób pełny, przy założeniu, że: informacja daje możliwość pozyskania faktów służących poszerzeniu wiedzy i jest przedstawiana w sposób szybki, czyli tu i teraz ; edukacja przedstawia wartości, które pozwalają na zmianę dotychczasowego zachowania i podejścia do tematu walki z dopingiem w długim czasie. informacje to codziennie aktualizowane wiadomości zamieszczane na stronie internetowej Komisji i na stworzonym w 2011 r. profilu na portalu społecznościowym Facebook. Są to np. doniesienia prasowe o pozytywnych wynikach badań zawodników. Edukacja to przede wszystkim spotkania 4
pracowników Komisji z młodzieżą, których celem jest kształcenie i wywoływanie refleksji. W swojej działalności edukacyjnej Komisja dąży do osiągnięcie celu głównego, czyli ochrony zdrowia zawodników, oraz celu pośredniego uzmysłowienia zawodnikom skutków świadomego i nieświadomego stosowania substancji i metod zabronionych. Dział Edukacyjny Komisji opracował skuteczny plan działania, by sprostać tym wyzwaniom. W czasie tworzenia modelu edukacyjnego zidentyfikowano: Grupy docelowe: zawodnicy, trenerzy, rodzice, instruktorzy, nauczyciele wychowania fizycznego, personel medyczny, pozostały personel pomocniczy; Obszary kontaktu: areny imprez sportowych (MP, OOM, PP), obozy szkoleniowe, Szkoły Mistrzostwa Sportowego, Polskie Związki Sportowe, Federacje Sportu Młodzieżowego, Polski Komitet Olimpijski, konferencje i spotkania o tematyce sportowej; Formy przekazu: strona internetowa Komisji www.antydoping.pl, portal Facebook, Mobilny Punkt Informacyjny, materiały edukacyjne (broszury, plakaty, ulotki, gadżety), wykłady, prelekcje, spotkania. Działania prowadzone w ramach modelu edukacyjnego były kierowane szczególnie do sportowców młodego pokolenia. Pracownicy Komisji: zachęcali do korzystania z zasobów strony internetowej Komisji www.antydoping.pl, gdzie dostępne są pakiety edukacyjne i multimedialne, oraz do odwiedzania profilu Komisji na stronie www.facebook.pl; zapoznawali z kluczowymi etapami kontroli antydopingowej związanej z pobraniem próbek moczu i krwi; przedstawiali postępowanie w przypadku konieczności zażywania substancji zabronionych w ramach postępowania leczniczego (TUE); sugerowali konieczność raportowania przez zawodników lekarzom związkowym każdej próby samodzielnego leczenia; zwracali uwagę na zagrożenia ze strony stosowanych i niekiedy zanieczyszczonych substancjami zabronionymi odżywek i suplementów diety; 5
uczyli postępowania zmniejszającego ryzyko wyniku pozytywnego po stosowaniu niesprawdzonych odżywek i suplementów diety; zalecali korzystanie z 24-godzinnego antydopingowego pogotowia informacyjnego w przypadku wątpliwości związanych z przepisami antydopingowymi. 2. Kampania antydopingowa Bądź Świadomy, Bądź Czysty Działalność edukacyjna prowadzona w 2011 r. została w całości podporządkowana celom kampanii antydopingowej realizowanej pod hasłem: Bądź Świadomy, Bądź Czysty. Kampanię oficjalnie zainaugurowano 20 czerwca 2011 r. na zorganizowanej przez Komisję konferencji prasowej. Dla potrzeb kampanii opracowano i wykonano następujące materiały i gadżety: spot telewizyjny obrazujący zagrożenia zdrowotne spowodowane stosowaniem środków dopingujących (wyprodukowany z pomocą Totalizatora Sportowego oraz Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu) Spot został wyemitowany 95 razy na antenie TVP Sport, Był również dostępny na stronie internetowej Komisji. Ponadto emitowano go podczas akcji edukacyjnych oraz konferencji organizowanych przez Komisję; okolicznościowe koszulki Nie daj się zrobić w balona ; plakaty; poszerzone o dodatkowe treści Przewodniki Zawodnika i broszury Bądź Świadomy, Bądź Czysty, które były rozdawane w trakcie wszystkich akcji edukacyjnych 6
W ramach prowadzonej kampanii przeprowadzono następujące akcje edukacyjne: Wizyty w Szkołach Mistrzostwa Sportowego i Szkołach Sportowych: 1. SMS w Kraśniku (zapasy), 2. SMS w Chełmie (zapasy), 3. SMS we Wrocławiu (pływanie), 4. SMS w Warszawie (lekkoatletyka), 5. SMS w Szczyrku (narty), 6. SMS w Gorzowie Wlkp. (wiosła, kajaki), 7. Zespół Szkół Sportowych w Łomiankach, 8. Sportowe Liceum Ogólnokształcące w Pińczowie. Wizyty z Mobilnym Punktem Informacyjnym na arenach Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży: 1. OOM Płock (piłka nożna), 2. OOM Warszawa (tenis ziemny), 3. OOM Warszawa (pływanie), 4. OOM Płock (Triathlon), 5. OOM Płock (pływanie), 6. OOM Poznań (wiosła), 7. OOM Poznań (kajaki), 8. OOM Ciechanów (podnoszenie ciężarów). Wizyty na innych imprezach rangi Mistrzostw Polski: 1. MP do lat 15, Ostrowiec Świętokrzyski (pływanie), 2. MP do lat 16, Oświęcim (pływanie). Spotkania o tematyce antydopingowej organizowane z inicjatywy Polskich Związków Sportowych przy współpracy Komisji: 1. Polski Związek Rugby (wizyty edukacyjne w 14 klubach I i II ligi), 2. Polski Związek Podnoszenia Ciężarów Konferencja Walka z dopingiem w ciężarach w Europie i w Polsce podczas MEJ do lat 17 w Ciechanowie, 3. Polski Związek Narciarski posiedzenia Komisji Medycznej w siedzibie Związku w Krakowie, 4. Polski Związek Kajakowy Konferencja szkoleniowo- metodyczna w Wałczu, 5. Polski Związek Żeglarski Kursokonferencja w Gdańsku, 6. Wszystkie Związki Sportowe Implementacja Modelowych Reguł Antydopingowych. 7
Pozostałe działania edukacyjne: 1. szkolenie antydopingowe studentów AWF w Poznaniu, 2. punkt Informacyjny podczas Pikniku Olimpijskiego zorganizowanego przez PKOl, 3. konferencja dla nauczycieli wychowania fizycznego zorganizowana przez PKOl i Komisję Doping wśród dzieci i młodzieży, 4. opracowanie i przygotowanie edukacyjnego pakietu antydopingowego dla wszystkich uczestników European Youth Olympic Games Trabzon 2011, 5. udział w konferencji dla trenerów i instruktorów województwa kujawsko-pomorskiego w Bydgoszczy. W sumie naszym bezpośrednim programem edukacyjnym zostało objętych ponad 500 zawodników uczestników zawodów i zgrupowań. Trudno określić ilość trenerów i rodziców, którzy także stanowili grupę docelową. Przykładowe wydarzenia edukacyjne Poniżej fotorelacja z wydarzeń edukacyjnych, na których promowana była kampania antydopingowa Bądź Świadomy, Bądź Czysty. Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży, piłka nożna, Płock, 7 lipca 2011 r. 8
Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży, tenis ziemny, Warszawa, 9 lipca 2011r. Zgrupowanie juniorów, lekkoatletyka, Spała, 14 lipca 2011 r. 9
Mistrzostwa Polski Juniorów w Pływaniu, Ostrowiec Świętokrzyski, 15 lipca 2011 r. Wysyłka plakatów do szkół o profilu sportowym Na potrzeby kampanii przygotowano 1000 plakatów. 402 sztuki wysłano do 136 placówek dydaktycznych, w tym do Szkół Mistrzostwa Sportowego, Szkół imienia Polskich Olimpijczyków oraz Akademii Wychowania Fizycznego. Plakaty zostały wyeksponowane na początku września/października 2011 r., kiedy uczniowie/studenci rozpoczęli zajęcia. Pozostałe plakaty rozdano podczas wydarzeń edukacyjnych oraz rozesłane do partnerów kampanii. Kampania Antydopingowa Bądź Świadomy, Bądź Czysty spotkała się z bardzo pozytywną reakcją odbiorców. Zarówno środowisko trenerskie i zawodnicze, jak i osoby nie związane bezpośrednio z profesjonalną stroną sportu popierały akcję, widząc w niej źródło kształtowania prawidłowych postaw etycznych wśród młodzieży. Najważniejszym wydarzeniem była konferencja otwarcia, która pozwoliła na zainteresowanie opinii publicznej tematyką Antydopingową. 10
Elektroniczne nośniki informacji strona internetowa www.antydoping.pl i portal Facebook pozwoliły na szerszą promocję idei antydopingowych przy minimalizacji nakładów finansowych. Podczas bezpośrednich spotkań z młodzieżą w ramach wydarzeń sportowych największym powodzeniem spośród materiałów promocyjnych cieszyły się koszulki Nie daj się zrobić w balona. 3. Konferencje, szkolenia i inne wydarzenia Szkolenie dla studentów AWF z Poznania 25 maja 2011 r. w Instytucie Sportu odbyło się szkolenie studentów poznańskiej AWF. Spotkanie otworzył Rektor AWF w Poznaniu, Pan prof. Jerzy Smorawiński. Szkolenie dotyczyło regulacji antydopingowych, praw i obowiązków zawodnika, wyłączeń dla celów terapeutycznych, kontroli antydopingowej, listy substancji i metod zabronionych oraz nieświadomego stosowania dopingu. W zakres szkolenia wchodziły również wizyty w Zakładach: Badań Antydopingowych, Fizjologii, Biomechaniki, Biochemii i Fizjologii Żywienia. Konferencja Doping wśród dzieci i młodzieży 25 maja o godz. 18.00 w gmachu Polskiego Komitetu Olimpijskiego odbyła się konferencja poświęcona zagadnieniom dopingowym wśród dzieci i młodzieży. W spotkaniu, które zostało przygotowane we współpracy z Komisją, uczestniczyli nauczyciele szkół sportowych. Komisję reprezentowali Dariusz Błachnio i Michał Rynkowski. Piknik Olimpijski Po raz drugi Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie była obecna podczas Pikniku Olimpijskiego organizowanego na Kępie Potockiej w Warszawie. W tym roku odbył się on 11 czerwca. Nasza oferta informacyjna była skierowana do młodych zawodników, ich rodziców oraz trenerów. Przedstawiciele Komisji służyli radą, przedstawiając narzędzia służące do pozyskiwania wiedzy na temat zagadnień związanych z walką z dopingiem. 11
Europejskie Sympozjum pt. Walka z dopingiem w ciężarach w Europie i w Polsce 22 sierpnia Michał Rynkowski oraz Dariusz Błachnio wzięli udział w sympozjum zorganizowanym przez Polski Związek Podnoszenia Ciężarów. 4. Statystyki dotyczące nośników informacji Statystyki wejść na stronę internetową Komisji W latach 2010-2011 liczba unikalnych wejść na internetową stronę Komisji ustabilizowała się na poziomie 30 tys. rocznie. W stosunku do roku 2009 r. można mówić o znacznym zwiększeniu liczby odwiedzin. Nagły wzrost zainteresowania stroną jest spowodowany nową szatą graficzną oraz bogatą i merytoryczną zawartością. Bez wątpienia na liczbę unikalnych odwiedzin wpłynął także przypadek naruszenia przepisów antydopingowych przez polską zawodniczkę Kornelię Marek, która miała pozytywny wynik badania antydopingowego podczas zimowych IO w Vancouver. Warto podkreślić, że w 2011 r. nastąpił wzrost ogólnych odwiedzin w stosunku do 2010 r., co może sugerować, iż strona jest częściej odwiedzana przez stałych użytkowników. 12
Statystyki wejść na portal Youtube Film promujący kampanię antydopingową Bądź Świadomy, Bądź Czysty, który został umieszczony na portalu Youtube, został odtworzony 809 razy. W 76,7 % film został obejrzany przez mężczyzn, w 23,3 % przez kobiety. Statystyki dotyczące zapytań otrzymanych drogą elektroniczną API W 2010 r. otrzymaliśmy 23 maile z pytaniami dotyczącymi substancji zabronionych lub wyłączeń dla celów terapeutycznych. W 2011 r. 162 maile. Dość znaczny wzrost może być tłumaczony większą wiedzą związaną z poszukiwaniem źródeł fachowej informacji o zagadnieniach antydopingowych. Trudno jest oszacować dokładną liczbę rozmów telefonicznych przeprowadzonych przez naszych specjalistów, ponieważ część zgłoszeń jest przekierowywana na ich prywatne telefony komórkowe. II Kontrolne badania antydopingowe W okresie sprawozdawczym Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie przeprowadziła 446 akcji kontrolnych o charakterze wewnętrznym (zawartych w rocznym planie Komisji) i zewnętrznym (wykonywanych na zlecenie związków sportowych, federacji międzynarodowych oraz organizatorów imprez międzynarodowych), podczas których pobrano 3020 próbek moczu i krwi. Znaczną część stanowiły kontrole wewnętrzne wykonane zgodnie z programem przyjętym przez Komisję na cały 2011 r. Program ten zakładał pobranie 2750 próbek (2700 standardowych i 50 próbek krwi) od zawodników reprezentujących polskie związki sportowe i kluby startujące w rozgrywkach ligowych. 13
W porównaniu z 2010 r. zwiększona została ogólna liczba testów antydopingowych, badań pod kątem erytropoetyny oraz rozszerzono program badań krwi mających na celu wykrycie hormonu wzrostu. Strategia planowania i realizacji badań obejmowała wykorzystanie następujących elementów: systemy wspomagające planowanie, podział badań przeprowadzonych podczas zawodów sportowych oraz w okresie nieobejmującym oficjalnych startów zawodników, klasyfikacja dyscyplin/zawodników pod względem ryzyka stosowania środków dopingujących, zarządzanie zespołem kontrolerów antydopingowych, uwzględnienie sezonowości startów (sezon reprezentacyjny i ligowy), wykonywanie badań dla podmiotów zewnętrznych, np. federacji sportowych. Dodatkowym narzędziem wspomagającym planowanie i realizację badań była wprowadzona w 2011 r. Zarejestrowana Grupa Zawodników, tzw. lista RTP (Registered Testing Pool). W grupie tej znajdowało się 68 zawodników prezentujących najwyższy poziom sportowy w dyscyplinach olimpijskich. System ten nakłada na sportowców obowiązek podawania informacji o miejscu aktualnego pobytu. 1. Badania antydopingowe Kontrole wewnętrzne W 2011 r. przeprowadzono rekordową liczbę testów antydopingowych. Podczas 411 akcji kontrolnych na terenie całego kraju pobrano 2734 próbki moczu i krwi (1456 podczas zawodów oraz 1278 poza oficjalnymi startami). Badania zostały wykonane wśród zawodników reprezentujących 39 związków sportowych. 175 testów zostało poszerzonych o analizę wykrywającą stosowanie erytropoetyny. Niestety z przyczyn technicznych nie udało się w pełni zrealizować programu obejmującego badania krwi. Badania te może 14
wykonywać jedynie grupa kontrolerów, której członkami są lekarz i pielęgniarka. Komisja w minionym roku dysponowała tylko jednym spełniającym te wymogi zespołem. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem został powołany kolejny, który rozpocznie pracę w 2012r. Testy wykonane w 2011 w. Zawody Poza zawodami 152 62 82 124 105 155 127 54 98 100 105 130 132 147 101 82 99 124 44 217 165 86 121 122 15
ZESTAWIENIE KONTROLNYCH BADAŃ ANTYDOPINGOWYCH W 2011 r. Lp. Związek sportowy Liczba kontroli Liczba testów W tym EPO Testy krwi 1. Polski Związek Akrobatyki Sportowej 2 16 2. Polski Związek Badmintona 3 16 3. Polski Związek Biathlonu 8 49 10 4. Polski Związek Bilardowy 1 1 5. Polski Związek Bokserski 16 98 4 6. Polski Związek Gimnastyczny 2 15 7. Polski Związek Hokeja na Lodzie 16 110 8. Polski Związek Hokeja na Trawie 5 54 9. Polski Związek Judo 6 55 10. Polski Związek Kajakowy 20 136 20 11. Polski Związek Karate Tradycyjnego 2 16 12. Polski Związek Kick-Boxingu 3 20 13. Polski Związek Kolarski 27 157 46 14. Polski Związek Koszykówki 23 139 15. Polski Związek Kulturystyki, Fitness i Trójboju Siłowego 11 86 6 16. Polski Związek Lekkiej Atletyki 42 323 23 4 17. Polski Związek Łuczniczy 1 9 18. Polski Związek Łyżwiarstwa Szybkiego 13 90 24 5 19. Polski Związek Motorowy 2 8 20. Polski Związek Narciarski 11 56 14 21. Polski Związek Pięcioboju Nowoczesnego 5 33 3 22. Polski Związek Piłki Nożnej 24 145 23. Polski Związek Piłki Siatkowej 20 124 24. Polski Związek Pływacki 14 128 10 25. Polski Związek Podnoszenia Ciężarów 26 167 3 26. Polski Związek Rugby 13 83 27. Polski Związek Sportów Saneczkowych 1 4 28. Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych 7 31 29. Polski Związek Sumo 1 8 30. Polski Związek Szermierczy 9 39 31. Polski Związek Taekwondo (ITF) 1 10 32. Polski Związek Taekwondo Olimpijskiego (WTF) 3 20 33. Polski Związek Tenisa Stołowego 2 13 34. Polski Związek Tenisowy 4 23 35. Polski Związek Towarzystw Wioślarskich 16 99 22 8 36. Polski Związek Triathlonu 3 19 3 37. Polski Związek Zapaśniczy 25 161 5 38. Polski Związek Żeglarski 1 4 39. Związek Piłki Ręcznej w Polsce 22 132 40. WADA 2 SUMA 411 2699 175 35 16
Badania przeprowadzane metodą izotopową IRMS na próbkach, które dały wynik nietypowy (Atypical Analytical Finding) W 2011r. Komisja zleciła wykonanie analiz (80 próbek) metodą izotopową IRMS. Dotyczyły one podwyższonego stosunku testosteronu do epitestosteronu T/E i DHEA. Wyniki takie określane są jako nietypowe i zostają raportowane przez laboratorium z zaleceniem dodatkowego badania lub monitorowania. Kontrole zewnętrzne W okresie sprawozdawczym przeprowadzono 35 akcji kontrolnych o charakterze zewnętrznym (286 testów) na zlecenie związków sportowych, federacji międzynarodowych oraz organizatorów podczas i poza oficjalnymi zawodami. Kontrolerzy brali udział w większości najważniejszych międzynarodowych imprez sportowych odbywających się w Polsce, np.: w Mistrzostwach Europy w Koszykówce Kobiet czy w Finale Ligi Światowej w Siatkówce. 2. Naruszenia przepisów antydopingowych W 2011r. odnotowano 40 przypadków naruszenia przepisów antydopingowych. Ze względu na rodzaj wykroczenia podzielone zostały na dwie grupy: stosowanie niedozwolonych substancji 39 przypadków; stosowanie metody zabronionej 1 przypadek. Tylko jeden zawodnik skorzystał z prawa do analizy odwoławczej próbki B, która potwierdziła wyniki próbki A. Naruszenia dotyczyły przedstawicieli 19 dyscyplin sportowych. Szczegółowe zestawienie i procentowy udział przedstawia poniższy wykres i tabela. 17
Naruszenia przepisów antydopingowych w dyscyplinach Wioślarstwo 5% Piłka ręczna 5% Tenis stołowy 3% Lekka atletyka 8% Koszykówka 3% Pływanie 13% Kajakarstwo 3% Boks 5% Akrobatyka sportowa 3% Kolarstwo 8% Powerlifting 5% Bodybouliding 5% Rugby 10% Kickboxing 3% podnoszenie cieżarów 10% Zapasy 5% Hokej na lodzie 5% Siatkówka 3% Sumo 3% Najliczniejszą grupę wykrytych substancji stanowiły stymulanty grupa S6 (16 przypadków), kanabinoidy S8 (11), środki anaboliczne S1 (8), glikokortykosteroidy S9 (7), beta 2-agoniści S3 (3), pozostałe to hormony i substancje pokrewne S2 (1) oraz diuretyki S5(1). 18
ZESTAWIENIE NARUSZEŃ PRZEPISÓW ANTYDOPINGOWYCH W 2011 r. Lp. Dyscyplina Okoliczności Wykryta substancja Sankcja 1. Boks zawody Metyloheksanamina 2 lata dyskwalifikacji 2. Tenis stołowy zawody Metyloheksanamina 6 miesięcy dyskwalifikacji 3. Lekkoatletyka zawody Budesonid Postępowanie w toku 4. Lekkoatletyka zgrupowanie Metoda zabroniona infuzja dożylna Postępowanie w toku 5. Lekkoatletyka zawody Formoterol Postępowanie w toku 6. Sumo zawody THC Rok dyskwalifikacji 7. Kajaki zgrupowanie Furosemid Brak sankcji - TUE 8. Kolarstwo zawody Deksametazon 9 miesięcy dyskwalifikacji 9. Zapasy zawody Budesonid 2 lata dyskwalifikacji 10. Podnoszenie ciężarów zawody THC 6 miesięcy dyskwalifikacji 11. Podnoszenie ciężarów zawody Nandrolon 2 lata dyskwalifikacji 12. Kulturystyka zawody Klenbuterol, Trenbolon, Stanozolol 2 lata dyskwalifikacji 13. Kulturystyka zawody Stanozolol, THC, Dehydrochlormetyltestosteron, Beta-metylofenyloetyloamina Metyloprednizolon 2 lata dyskwalifikacji 14. Podnoszenie ciężarów zawody Nandrolon 2 lata dyskwalifikacji 15. Akrobatyka sportowa zawody THC Postępowanie w toku 16. Boks zawody THC 2 lata dyskwalifikacji 17. Rugby zawody Oxylofryna Nagana 18. Wioślarstwo zawody Metyloheksanamina 6 miesięcy dyskwalifikacji 19. Wioślarstwo zawody Metyloheksanamina 6 miesięcy dyskwalifikacji 20. Kolarstwo zawody Budesonid Ostrzeżenie 21. Rugby zawody THC 6 miesięcy dyskwalifikacji 22. Rugby zawody Oxylofryna, Metyloheksanamina 6 miesięcy dyskwalifikacji 23. Rugby zawody THC 6 miesięcy dyskwalifikacji 24. Hokej na lodzie zawody Metyloheksanamina Rok dyskwalifikacji 25. Piłka ręczna zawody Metyloheksanamina 3 miesiące dyskwalifikacji 26. Kolarstwo zawody Deksametazon Postępowanie w toku 27. Piłka ręczna zawody Metyloheksanamina 3 miesiące dyskwalifikacji 28. Hokej na lodzie zawody Metyloheksanamina Miesiąc dyskwalifikacji 29. Podnoszenie ciężarów zawody THC 2 lata dyskwalifikacji 30. Koszykówka zawody THC 3 miesiące dyskwalifikacji 31. Zapasy zawody THC 2 lata dyskwalifikacji 32. Kick Boxing zawody Beta-metylofenyloetyloamina Postępowanie w toku 33. Siatkówka zawody THC Kara finansowa 34. Trójbój siłowy zawody Metyloheksanamina Postępowanie w toku 35. Trójbój siłowy zawody Stanozolol, Metyloheksanamina Postępowanie w toku 36. Pływanie zawody Metyloheksanamina 4 miesiące dyskwalifikacji 37. Pływanie zawody hcg decyzja LEN* 38. Pływanie zawody Budesonid decyzja LEN* 39. Pływanie zawody Terbutalina decyzja LEN* 40. Pływanie zawody Terbutalina, Budesonid decyzja LEN* * decyzja należy do federacji LEN (Ligue Européenne de Natation). 19
Naruszenia wynikające z niedopełnienia obowiązku podania informacji lub podania niewłaściwej informacji do systemu ADAMS Po raz pierwszy stwierdzono 2 przypadki naruszenia przepisów antydopingowych na podstawie podania niewłaściwego miejsca aktualnego pobytu przez zawodników znajdujących się na liście RTP swojej federacji. Trzykrotne niedopełnienie tego obowiązku w ciągu roku określane jest jako unikanie kontroli antydopingowej i skutkuje zawieszeniem w prawach zawodnika. 3. Kontrolerzy antydopingowi Wszystkie akcje kontrolne opisane powyżej przeprowadzane były przez 45 kontrolerów antydopingowych powołanych i wyszkolonych przez Komisję. Kontrolerzy zostali podzieleni ze względu na lokalizację na trzy grupy zlokalizowane w Warszawie, Poznaniu i Krakowie. W 2011 r. usamodzielniony został zespół krakowski i powołano nowy zespół gdański, który rozpocznie swoją działalność w 2012 r. Dużym sukcesem zakończył się udział naszych kontrolerów w warsztatach przygotowujących do pracy w zespołach antydopingowych podczas Igrzysk Olimpijskich Londyn 2012. Dzięki temu, po raz pierwszy w historii Polska będzie uczestniczyć w tej roli na najważniejszej imprezie sportowej. Godny uwagi jest także sukces kontrolerów podczas rekrutacji na Mistrzostwach Europy w Piłce Nożnej, Euro 2012. Na zasadzie wolontariatu będą oni pełnić funkcję liderów grupy wspomagającej główny zespół kontrolny. 20
4. Porównanie statystyk z lat 2002-2011 Liczba naruszeń antydopingowych w latach 2002-2011 ADRV Liczba testów 1890 1904 1861 1460 1843 2130 2684 2644 2696 2734 46 37 48 23 20 29 2002 2003 2004 2005 2006 2007 29 2008 37 2009 27 2010 40 2011 Testy w latach 2002-2011 Zwody Poza zawodami 764 778 739 731 961 1086 1150 1261 1304 1278 1126 1126 1122 729 882 1044 1534 1383 1392 1456 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 21
5. Systemy whereabouts Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie w 2011 r. wytypowała do Zarejestrowanej Grupy Zawodników (ZGZ) 68 sportowców podlegających niezapowiedzianym badaniom antydopingowym (Registered Testing Pool). W tym celu stworzony został internetowy system gromadzenia danych antybaza.pl/whereabouts/, który nakłada na każdego zawodnika obowiązek uzupełniania danych o miejscu pobytu i treningu. W związku z tym, że 9 spośród nich zostało w tym samym czasie objętych także systemem ADAMS Światowej Agencji Antydopingowej, Komisja zdecydowała się zwolnić ich z obowiązku podawania informacji w programie ZGZ. Jeden zawodnik z powodu zakończenia kariery sportowej również został wyrejestrowany z systemu. W 2011 r. systemem antybaza.pl/whereabouts/ zostały objęte 152 kluby sportowe, które zobowiązane są do wprowadzania miejsca i czasu zorganizowanych treningów zawodników. W grudniu 40% wszystkich klubów wywiązało się z tego obowiązku. W przypadku zaniedbań wynikających z niewprowadzania informacji do systemu, Komisja wystosowywała wnioski do organizacji nadzorujących, tj. polskich związków sportowych, zawierające prośbę o nadzór klubów oraz w szczególnych przypadkach nałożenie upomnienia lub sankcji w postaci kary finansowej na drużyny niestosujące się do zaleceń Komisji. Szczególnie efektywna współpraca wywiązała się między Komisją a Związkiem Piłki Ręcznej w Polsce, co przyczyniło się do mobilizacji klubów w kwestii przesyłaniu harmonogramu treningów, a w konsekwencji, do wypełnienia przez wszystkie kluby piłki ręcznej mężczyzn i kobiet swoich harmonogramów w grudniu. Nieuzupełnienie danych Komisja odnotowała u licznych klubów koszykówki kobiet i mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki nożnej, podnoszenia ciężarów, rugby i zapasów. Przez cały 2011 r. były prowadzone prace nad zmianami w systemie antybaza.pl, które miały na celu uproszczenie procesu wprowadzania danych. Od grudnia 2011 r. system automatycznie nakłada na każdego zawodnika obowiązek wpisywania danych na cały nadchodzący kwartał wraz z obowiązkowym 60-minutowym okienkiem, podczas którego zawodnik może zostać poddany kontroli antydopingowej. Zmiany te umożliwiają Komisji skuteczniejsze monitorowanie miejsca pobytu zawodników, a tym samym planowania kontroli antydopingowych. 22
Od lutego 2012 r. Komisja w sposób restrykcyjny będzie egzekwować obowiązek podawania przez zawodników niezbędnych informacji. Nieuzupełnianie lub podawanie błędnych danych traktowane będzie jako niedopełnienie obowiązku wpisywania danych do systemu, co jest równoznaczne z naruszeniem art. 2.4 modelowych reguł antydopingowych, implementowanych przez wszystkie polskie związki sportowe reprezentujące olimpijskie dyscypliny sportu. Jeżeli w ciągu 18 miesięcy dojdzie do 3 naruszeń związanych z brakiem terminowego przesyłania danych lub 3 naruszeń wynikających z podawania danych nieprawdziwych, to na zawodnika będzie nałożona kara od 1 roku do 2 lat zawieszenia. Do systemu antybaza.pl należy 46 związków sportowych, które uzupełniając terminy zgrupowań zawodników należących do Kadry Narodowej (seniorzy i juniorzy) pomagają Komisji w sprawnym planowaniu i realizowaniu programu niezapowiedzianych badań antydopingowych. III Działalność naukowa wspierająca walkę z dopingiem w sporcie Komisja brała aktywny udział w projekcie Komisji Europejskiej o nazwie Strategy for Stopping Steroids, koordynowanym przez duńską Agencję Antydopingową. W projekcie wzięli również udział przedstawiciele Cypru, Danii, Holandii i Szwecji. Celem była analiza europejskich porządków prawnych, polityk antydopingowych oraz innych działań podejmowanych przez państwa partnerów. Podsumowaniem projektu jest raport, który zawiera rekomendacje dla Komisji Europejskiej w zakresie efektywnej walki z nielegalnymi steroidami anaboliczno-androgennymi na terytorium Unii Europejskiej. Raport zostanie zaprezentowany na konferencji SPORTVISION 2012, która odbędzie się w dniach 19-20 marca 2012 r. w Kopenhadze. 23
IV Prawo 1. Opracowanie modelowych reguł antydopingowych W 2011 r. Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie opracowała modelowe reguły antydopingowe, które zawierają zasadnicze regulacje dotyczące: definicji dopingu, zarządzania badaniami antydopingowymi, systemów służących do zbierania informacji o miejscu i czasie pobytu zawodników, sankcji za stosowanie dopingu oraz antydopingowych postępowań dyscyplinarnych. Za dokument wzorcowy posłużył Światowy Kodeks Antydopingowy. Większość jego przepisów została przeniesiona do modelowych reguł antydopingowych, co stanowiło warunek postawiony przez Światową Agencję Antydopingową. Celem rozpoczęcia procesu opracowania i implementacji modelowych reguł antydopingowych było zharmonizowanie i ujednolicenie regulacji antydopingowych obowiązujących w Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie i Polskich Związkach Sportowych oraz osiągnięcie pełnej zgodności ze Światowym Programem Antydopingowym. Stworzeniu ostatecznego tekstu towarzyszyły wielokrotne konsultacje ze Światową Agencja Antydopingową, która dokonywała oceny polskich propozycji w kontekście zgodności z ramami Światowego Programu. Na kształt modelowych reguł antydopingowych miała wpływ polska specyfika, reguły zostały dostosowane do realiów panujących w naszym kraju, czego przykładem jest zastosowanie odrębnej procedury odwoławczej od antydopingowych decyzji dyscyplinarnych, dla których instancją odwoławczą jest Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu przy PKOl. Pewnym novum jest także rozszerzenie katalogu podmiotów, które mogą dopuścić się naruszenia przepisów antydopingowych według modelowych reguł mogą to być wszystkie osoby współpracujące z zawodnikiem, np. trenerzy, masażyści, lekarze. 24
Na zdjęciu od lewej: Michał Rynkowski, Andrzej Pokrywka, Rafał Piechota, Emiliano Simonelli, Rune Andersen, Jerzy Smorawiński, Tomasz Półgrabski, Andrzej Szwarc 2. Implementacja modelowych reguł antydopingowych Dnia 6 lipca 2011r. rozpoczęła się implementacja modelowych reguł antydopingowych. Proces ten otworzyła konferencja, w której uczestniczyli przedstawiciele olimpijskich i nieolimpijskich związków sportowych. Podczas konferencji zostały przekazane najważniejsze informacje dotyczące treści modelowych reguł oraz dalszego postępowania. Przedstawiciele Komisji zobowiązali się do przygotowania wzoru uchwały, na podstawie której reguły zostaną włączone do porządków odpowiednich związków sportowych. Wzór uchwały został opracowany i wysłany do wszystkich związków drogą elektroniczną. Ponadto informacje o implementacji zamieszczono na stronie internetowej Komisji www.antydoping.pl. Zakończenie procesu implementacji zostało wyznaczone na dzień 15 września 2011 r. Niektóre związki sportowe poinformowały Komisję o braku możliwości podjęcia uchwały do wyznaczonego terminu, równocześnie przekazując informację o terminie, w którym będzie to możliwe. Na dzień 31 grudnia 2011 r. stan implementacji przedstawiał się następująco: 25
na 67 związków sportowych uchwała została podjęta przez 57, 1 związek zadeklarował, że podejmie uchwałę w określonym terminie, 1 odrzucił uchwałę, 8 związków nie przekazało żadnej informacji na temat procesu implementacji modelowych reguł antydopingowych. Stopień realizacji procesu na dzień 31 grudnia 2011 r. wyniósł 85%. Wszystkie związki sportowe reprezentujące dyscypliny olimpijskie podjęły uchwałę implementującą. Biorąc powyższą informację pod uwagę, współczynnik implementacji w dyscyplinach olimpijskich wynosi 100%. 20 listopada 2011r., podczas spotkania rady założycielskiej Światowej Agencji Antydopingowej, został przedstawiony raport z procesu implementacji. Światowa Agencja Antydopingowa rozpoznała Polskę jako kraj zgodny z przepisami Światowego Kodeksu Antydopingowego. V Działalność finansowa Budżet Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie w 2011 r. wyniósł 1 735 000, 00 zł z czego zostało wydane 1 723 189, 58 zł. Środki budżetowe w 100% pochodziły z puli wydzielonej przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. Charakterystyka wydatków kształtowała się w sposób następujący: koszty administracyjne stanowiły 42,9%, co odpowiada kwocie 737 016,38 zł, badania antydopingowe 52,7% co odpowiada kwocie 909 708, 40, działalność edukacyjna 4,4%, co odpowiada kwocie 76 464,80 zł. 26
Efektywnie zarządzanie przeprowadzaniem kontroli antydopingowych W 2011 r. znacznie obniżono średnie koszty jednostkowe związane z pobraniem jednej próbki antydopingowej. W 2010 r. średni koszt badania wynosił 317 zł (nie wliczając kosztów związanych z zakupem pojemników służących do transportu próbek). W 2011 r. średni koszt wyniósł 289,3 zł. Różnica w cenach jednostkowych bez uwzględnienia kosztu zakupu pojemników wynosi 28,3 zł. Ze szczegółowej analizy kosztów wynika, że zastosowane mechanizmy zwiększenia efektywności sposobu wydatkowania środków finansowych przeznaczonych na przeprowadzenie kontrolnych badań antydopingowych w 2011 r. przyniosły rezultaty. Zaoszczędzone środki zostały przeznaczone na zakup pojemników służących do transportu próbek moczu i krwi oraz na działalność edukacyjną. Średni koszt jednostkowy kontrolnego badania antydopingowego według kosztów poniesionych w 2011 r. Składowe: Umowy zlecenia 494 700 zł, Koszty transportu 154 008 zł, Noclegi 53 373 zł, ZUS 45 191 zł, Delegacja krajowe 43 894 zł. Suma: 791 166 zł W 2011r. Wykonano 2734 kontrolne badania antydopingowe. Średni koszt jednego badania: 289,30zł Średni koszt jednostkowy kontrolnego badania antydopingowego według kosztów poniesionych w 2010 r. Składowe: Umowy zlecenia 526 540 zł, Koszty transportu 170 532,15 zł, 27
Noclegi 62 404,86 zł, ZUS 50 973,85 zł, Delegacja krajowe 50 000 zł. Suma: 860 450,86 zł W 2010 r. wykonano 2709 kontrolnych badań antydopingowych. Średni koszt jednego badania: 317 zł VI Współpraca międzynarodowa W 2011 r. przedstawiciele Komisji wzięli udział w następujących konferencjach zagranicznych: Lozanna WADA (Światowa Organizacja Antydopingowa) Głównymi zagadnieniami poruszanymi na sympozjum były: rozwinięcie programu badania krwi, m.in. poprzez wdrożenie programu paszportu biologicznego przez wszystkie organizacje antydopingowe oraz efektywniejsze planowanie kontroli antydopingowych w oparciu o informacje wywiadowcze pozyskane od innych współpracujących organizacji, takich jak policja czy prokuratura. Paryż T-DO ED Tematyka konferencji zorganizowanej przez grupę edukacyjną działającą w ramach grupy monitoringowej Rady Europy T-DO dotyczyła stricte programów edukacyjnych, realizowanych przez różne organizacje antydopingowe. Podczas spotkania zostały zaprezentowane najnowsze strategie edukacyjne, badania dotyczące efektywnego przeprowadzania programów edukacyjnych oraz najnowsze narzędzia edukacyjne stworzone przez Światową Agencję Antydopingową. 28
Kopenhaga Projekt Strategy for Stopping Steroids Konferencja została poświęcona projektowi Strategy for Stopping Steroids finansowanemu przez Komisję Europejską. Celem spotkania było określenie strategicznych założeń projektu, ram działania, harmonogramu prac oraz ich zakresu. Strasburg T-DO Podczas konferencji omówiono sprawozdania podsumowujące działalność grup roboczych (grupa naukowa, grupa edukacyjna, grupa ochrony danych osobowych, grupa ds. prawnych). Został również przedstawiony harmonogram prac nad rewizją Światowego Kodeksu Antydopingowego. Strasburg CAHAMA Przedstawiciele Rady Europy zebrali się w celu uzgodnienia linii polityki krajów członkowskich oraz dalszego postępowania wobec Światowej Organizacji Antydopingowej. Podczas spotkania doszło do przedstawienia projektów dokumentów, które będą omawiane podczas spotkania Rady Założycielskiej WADA oraz Komitetu Wykonawczego. Podczas spotkania doszło do wymiany poglądów z przedstawicielami Światowej Agencji Antydopingowej odnośnie budżetu Agencji. Paryż T-DO grupy doradcze Najważniejszymi zagadnieniami poruszanymi na spotkaniu były rewizja Światowego Kodeksu Antydopingowego oraz szczegółowa analiza raportu określającego zakres realizowanej polityki antydopingowej przez państwa sygnatariuszy Konwencji Antydopingowej Rady Europy. Delegacje przedstawiły szereg propozycji zmian, które zostały zaprezentowane Komitetowi Ad Hoc ds. WADA w celu przekazania ich dalej do Światowej Agencji Antydopingowej. Polska delegacja podkreślała konieczność uwzględnienia w przepisach dotyczących sankcji za naruszenie przepisów antydopingowych, okoliczności łagodzących związanych z wiekiem zawodnika. 29
Strasburg T-DO Podczas konferencji zostały przedstawione sprawozdania podsumowujące działalność grup roboczych (grupa naukowa, grupa edukacyjna, grupa ochrony danych osobowych, grupa ds. prawnych). Strasburg CAHAMA Podczas spotkania szczegółowo omawiano najważniejsze kwestie związane z przygotowaniami do spotkania Rady Założycielskiej Światowej Agencji Antydopingowej. Między innymi uproszczono katalog propozycji zmian w Światowym Kodeksie Antydopingowym, zaproponowanych przez grupy doradcze Grupy Monitoringowej. 30
Podsumowanie Zeszły rok jednoznacznie możemy uznać za udany. Realizacja programów edukacyjnych oraz programu badań antydopingowych przebiegła zgodnie z ustalonymi wcześniej założeniami. Niepokoi jednak wysoka liczba stwierdzonych naruszeń przepisów antydopingowych, która pokazuje iż proceder stosowania dopingu przez zawodników jest cały czas obecny w polskim sporcie. Ponadto wśród zawodników, którzy popełnili naruszenia przepisów antydopingowych jest wiele młodych sportowców, którzy są u progu swojej profesjonalnej kariery. Pozwala to na sformułowanie stwierdzenia, iż konieczny jest dalszy rozwój programów edukacyjnych. Właśnie dzięki właściwie przeprowadzonej edukacji oraz współpracy ze środowiskiem sportowym możliwe będzie zredukowanie przypadków nieświadomego stosowania substancji zabronionych pochodzących zazwyczaj z odżywek lub suplementów diety. Wybiegając w przyszłość prawdziwy egzamin dla polskiego systemu antydopingowego będzie do zdania w 2012 r., gdy w Polsce odbędą się Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej oraz będą trwały przygotowania do Igrzysk Olimpijskich w Londynie. Ponadto, niewątpliwie wielkimi wyzwaniami w 2012 r. będzie stworzenie platformy wymiany informacji pomiędzy Komisją do Zwalczania Dopingu w Sporcie, Komendą Główną Policji oraz służbami celnymi. Zawarcie takiego porozumienia będzie stanowiło krok na przód w walce z dopingiem w polskim sporcie. Ostatnim projektem, z którym wiążemy duże nadzieje jest wdrożenie programu paszportu biologicznego. Jego rozpoczęcie powinno podnieść jakość narodowego programu badań antydopingowych i stworzyć nowe możliwości detekcji substancji zabronionych oraz monitorowania najlepszych zawodników dyscyplin wytrzymałościowych. 31
Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie ul. Łazienkowska 6a, 00-449 Warszawa Tel./fax: +48 22 529 89 12 www.antydoping.pl, biuro@antydoping.pl 32