Marek Pietryga Jacek Br¹zert. Praktyczna ultrasonografia

Jacek Br¹zert Praktyczna ultrasonografia w po³o nictwie i ginekologii Wydawnictwo Exemplum Poznañ 2012

Praktyczna ultrasonografia w po³o nictwie i ginekologii, Jacek Br¹zert Copyright Exemplum Poznañ 2012, Poland All rights reserved Autor motta prof. dr hab. Witold Modzelewski Uniwersytet Warszawski Instytut Studiów Podatkowych Autorzy rycin Artur P³awski (plaw.art@wp.pl) Jowita Ratajczak Bartosz Pietryga Exemplum Korekta i adiustacja Ma³gorzata Szkudlarska Redakcja techniczna Tomasz Adamski Utwór w ca oúci ani we fragmentach nie moýe byã powielany ani rozpowszechniany za pomocà urzàdzeñ elektronicznych, kopiujàcych, nagrywajàcych i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Maj¹c na uwadze odmiennoœæ opinii dotycz¹cych metod diagnozowania, postêp w naukach medycznych oraz mo liwoœæ wyst¹pienia b³êdu, Autorzy uprzejmie prosz¹ o uwa n¹ ocenê informacji zamieszczonych w ksi¹ ce. Szczególne podziêkowania i wyrazy wdziêcznoœci Ma³gorzacie i Jakubowi ISBN 978-83-62690-06-0 Wydawca Exemplum biuro@exemplum.pl www.exemplum.pl

Kole anki i Koledzy Praktyczna ultrasonografia w po³o nictwie i ginekologii zawiera zarówno wiadomoœci, jak i zbiór praktycznych porad z zakresu ultrasonografii. Ksi¹ ka ta skierowana jest do studentów i lekarzy znajduj¹cych siê na ró nych etapach zawodowego zaawansowania. Powsta³a ona na podstawie naszej wczeœniejszej publikacji pt. Podstawy praktycznej ultrasonografii w ginekologii i po³o nictwie, która spotka³a siê z yczliwym przyjêciem Czytelników. W Praktycznej ultrasonografii w po³o nictwie i ginekologii staraliœmy siê utrzymaæ praktyczny charakter podrêcznika, wprowadzaj¹c zarazem nowe zagadnienia dotycz¹ce ultrasonografii w ginekologii oraz prezentacjê przypadków klinicznych. Zamieszczone zdjêcia (³¹cznie 2288, w tym 1890 wykonanych przez nas osobiœcie) bêd¹ na pewno pomocne w codziennej diagnostyce ultrasonograficznej. Nowoœci¹ jest, stworzona specjalnie na potrzeby tej publikacji, oryginalna strona internetowa: www.praktycznaultrasonografia.pl, na której Czytelnik znajdzie filmy wideo badañ ultrasonograficznych i dodatkowe zdjêcia. W zamyœle Autorów strona ta ma spe³niaæ rolê platformy s³u ¹cej ci¹g³emu uzupe³nianiu wiadomoœci zawartych w ksi¹ ce, informowaniu o nowoœciach z zakresu diagnostyki oraz wymianie doœwiadczeñ miêdzy lekarzami. Zaszczytem dla nas by³o wspó³tworzenie tej ksi¹ ki z najwybitniejszymi specjalistami z zakresu ultrasonografii w ginekologii i po³o nictwie w Polsce. Praktyczne porady przez nich przekazane z pewnoœci¹ wzbogac¹ wiedzê i przyczyni¹ siê do podniesienia poziomu diagnostyki prenatalnej oraz obrazowania w ginekologii. Natomiast wspó³praca z prof. Kyprosem H. Nikolaidesem, prof. Saemundurem Gudmundssonem i prof. Torvidem Kiserudem by³a dla nas wielk¹ osobist¹ inspiracj¹ do dalszej edukacji i pracy. Zdajemy sobie sprawê, e zgromadzony materia³ nie obejmuje wszystkich zagadnieñ ultrasonografii w ginekologii i po³o nictwie. Staraliœmy siê jednak w mo liwie przystêpny i praktyczny sposób przedstawiæ nasze doœwiadczenia. Podstawy praktycznej wiedzy zawarte w tej ksi¹ ce pomog¹ lepiej zrozumieæ inne specjalistyczne publikacje z zakresu diagnostyki prenatalnej, echokardiografii p³odu, terapii p³odu i onkologii ginekologicznej. Intencjà autorów byùo, aby ksiàýka miaùa charakter przewodnika po ultrasonografii z zakresu ginekologii i poùoýnictwa, stanowiàcego kontynuacjæ i rozwiniæcie myúli wielkopolskich twórców polskiej ultrasonografii ginekologicznej, a w szczególnoœci prof. Marka Spaczyñskiego. Forma przedstawionej tu wiedzy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczestników kursów ultrasonograficznych, a przeprowadzone podczas ich trwania liczne dyskusje i polemiki znacz¹co wp³ynê³y na ostateczny kszta³t ksi¹ ki, za co serdecznie Pañstwu dziêkujemy. Jacek Br¹zert

Praktyczna ultrasonografia w po³o nictwie i ginekologii dr hab. n. med., prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert, Wspó³autorzy rozdzia³ów dr n. med. Piotr Bacela Klinika Chirurgii Dzieciêcej dr n. med. Arkadiusz Banach dr n. med. Andrzej Brêborowicz St. Luke s Roosevelt Hospital Department of Obstetrics and Gynecology New York prof. dr hab. n. med. Grzegorz Henryk Brêborowicz Klinika i Katedra Perinatologii i Ginekologii dr n. med. Pawe³ Basta Klinika Ginekologii i Onkologii Katedra Ginekologii i Poùoýnictwa Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloñski w Krakowie prof. dr hab. n. med. Romuald Biczysko dr hab. n. med. Micha³ B³aszczyñski Klinika i Katedra Chirurgii, Traumatologii i Urologii Dzieciæcej dr n. med. Marek Budner Klinika Ginekologii i Poùoýnictwa, Centrum Leczenia Raka Piersi Helios Klinikum, Bad Saarow, Niemcy dr n. farm. Marek Chuchracki Centralne Laboratorium Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego dr n. med. Wojciech Cnota Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii Katedra Zdrowia Kobiety Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach lek. med. Hubert Bochyñski Klinika Onkologii Ginekologicznej dr n. med. Bartosz Czuba Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii Katedra Zdrowia Kobiety Œl¹ska Akademia Medyczna w Katowicach dr hab. n. med. Dariusz Borowski I Katedra i Klinika Po³o nictwa i Ginekologii Warszawski Uniwersytet Medyczny lek. med. Adam Czy yk Katedra Endokrynologii Ginekologicznej prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert dr n. med. Krystyna Br¹zert Klinika i Katedra Neonatologii lek. med. Ewa Draga Klinika Niep³odnoœci prof. dr hab. n. med. Krzysztof Drews Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Katedra Perinatologii i Ginekologii dr n. med. Maciej Br¹zert Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu prof. dr hab. n. med. Mariusz Dubiel Collegium Medicum Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy

dr n. med. Piotr Dydowicz Pracownia Ultrasonografii Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego dr n. med. Jakub Kornacki Klinika Rozrodczoœci dr n. med. Sebastian Foryœ Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych lek. med. Marta Kostrzewa Klinika Niep³odnoœci prof. dr hab. n. med. Zbigniew Friebe Klinika Ginekologii Katedra Perinatologii i Ginekologii dr n. med. Beata Kroczek-Grz¹dzielska lek. med. Anna G¹siorowska-Szczot Oddziaù Ginekologiczno-Po³o niczy Podhalañski Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu dr n. med. Katarzyna Grewling-Szmit lek. med. Pawe³ Gutaj dr n. med. Rafa³ Iciek dr n. med. Katarzyna Janiak Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Uniwersytetu Medycznego w odzi, Katedra Morfologii i Embriologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki prof. dr hab. n. med. Andrzej Jankowski Klinika Chirurgii Dzieciêcej prof. dr hab. n. med. S³awomir Jêdrzejczyk Klinika Szybkiej Diagnostyki i Terapii Ginekologicznej Uniwersytet Medyczny w odzi dr n. med. Roman Juchnowicz Oddzia³ Ginekologiczno-Po³o niczy Szpital Œwiêtej Trójcy w P³ocku dr hab. n. med. Piotr Kaczmarek Klinika Medycyny Matczyno-P³odowej i Ginekologii dr n. med. Karina Kapczuk Klinika Ginekologii Katedra Perinatologii i Ginekologii lek. med. Zbigniew Kurpik Pracownia Ultrasonografii Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego lek. med. Waldemar Krzeszowski Klinika Niep³odnoœci dr n. med. Jarosùaw Lach Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy lek. med. Anna Lauda-Úwieciak Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy prof. dr hab. n. med. Andrzej ysikiewicz Clinical Obstetrics and Gynecology Columbia University College of Physicians and Surgeons St. Luke s Roosevelt Hospital, Department of Obstetrics and Gynecology New York dr n. med. Ma³gorzata Magnowska Klinika Onkologii Ginekologicznej dr n. med. Piotr Magnowski Klinika Onkologii Ginekologicznej dr n. med. Wioletta Meissner dr n. med. S³awomir Meller

prof. dr hab. n. med. B³a ej Mêczekalski Katedra Endokrynologii Ginekologicznej dr n. med. Dorota Pietrzycka Klinika i Katedra Neonatologii dr n. med. Jan Miedzianowski prof. dr hab. n. med. Jadwiga Moll Klinika Kardiologii Dzieciæcej lek. med. Agnieszka Podfigurna-Stopa Katedra Endokrynologii Ginekologicznej dr n. med. Emilia Po³czyñska-Kaniak Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Katedra Perinatologii i Ginekologii lek. med. Katarzyna Moszczyñska Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy dr n. med. Tomasz Moszura Klinika Kardiologii dr n. med. Bart³omiej Mroziñski Klinika Kardiologii i Nefrologii Dzieciêcej I Katedra Pediatrii dr n. med. Julia Murlewska Klinika i Katedra Neonatologii prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz Klinika Onkologii Ginekologicznej lek. med. Grzegorz Poprawski dr n. med. Aneta Porêba Katedra i Oddzia³ Kliniczny Ginekologii i Po³o nictwa Œl¹skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach prof. dr hab. n. med. Krzysztof Preis Klinika Po³o nictwa Gdañski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. med. Tomasz Rachberger II Katedra i Klinika Ginekologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie prof. dr hab. n. med. Maria Respondek-Liberska Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Uniwersytet Medyczny (ZDiPWW) w odzi Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki; prof. dr hab. n. med. Tomasz Opala Klinika i Katedra Zdrowia Matki i Dziecka dr hab. n. med. Mariola Ropacka-Lesiak Katedra i Klinika Perinatologii i Ginekologii prof. dr hab. n. med. Leszek Pawelczyk Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu prof. dr hab. n. med. Stefan Sajdak Klinika Ginekologii Operacyjnej dr n. med. Aleksandra Persona-Œliwiñska dr n. med. Tomasz Piekarski dr hab. n. med. prof. dr hab. n. med. Piotr Sieroszewski I Katedra Ginekologii i Po³o nictwa Uniwersytet Medyczny w odzi lek. med. Jacek Skórczewski Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy prof. dr hab. n. med. Jana Skrzypczak Klinika Rozrodczoœci

dr n. med. Maciej S³odki Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych dr hab. n. med. Piotr Wêgrzyn I Katedra i Klinika Po³o nictwa i Ginekologii Warszawski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. med. Zbigniew S³omko Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Katedra Perinatologii i Ginekologii prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii Katedra Zdrowia Kobiety Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach prof. dr hab. n. med. Marek Spaczyñski Klinika Onkologii Ginekologicznej prof. dr hab. n. med. Robert Z. Spaczyñski Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu prof. dr hab. n. med. Krzysztof Szaflik Klinika Niep³odnoœci lek. med. Tomasz Szaflik Klinika Niep³odnoœci dr n. med. Jarosùaw Szuùczyñski Oddziaù Neonatologii Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy dr n. med. Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund Klinika Po³o nictwa Gdañski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. Andrzej Tretyn Katedra Biotechnologii Uniwersytet Mikoùaja Kopernika w Toruniu prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-O egowska prof. dr hab. n. med. Andrzej Pawe³ Wieczorek Zak³ad Radiologii Dzieciêcej Uniwersytet Medyczny w Lublinie prof. dr hab. n. med. Miros³aw Wielgoœ I Katedra i Klinika Po³o nictwa i Ginekologii Warszawski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. med. Jan Wilczyñski Klinika Medycyny Matczyno-P³odowej i Ginekologii dr n. med. Agata W³och Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii Katedra Zdrowia Kobiety Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach lek. med. Justyna Wojtera Klinika Niep³odnoœci dr n. med. Hubert Wolski Oddziaù Ginekologiczno-Po³o niczy Podhalañski Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu dr n. med. Magdalena WoŸniak II Katedra i Klinika Ginekologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie dr n. med. Agnieszka Zawiejska mgr Katarzyna Zió³kowska Pracownia Cytogenetyczna Centralne Laboratorium Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego

Doc. dr hab. n. med. Adiunkt Kliniki Po³o nictwa i Chorób Kobiecych, Katedry Ginekologii, Po³o nictwa i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Kierownik Pracowni Ultrasonografii Ginekologiczno-Po³o niczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Przewodnicz¹cy Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Autor 215 prac naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych, wspó³redaktor ksi¹ ki Ultrasonografia dopplerowska w po³o nictwie i ginekologii oraz autor rozdzia³ów w 7 innych publikacjach ksi¹ kowych. W latach 2001/2002 kilkumiesiêczne sta e kliniczne w zakresie diagnostyki prenatalnej w King's College Hospital, Harris Birthright Research Centre for Fetal Medicine; Department of Obstetrics and Gynecology w Londynie pod kierownictwem prof. K. Nicolaidesa. Od 2003 roku wspó³praca naukowo-badawcza z University Hospital MAS; Department of Obstetrics and Gynecology University of Lund w Malmö, pod kierunkiem prof. S. Gudmundssona. Uczestnik kursów w zakresie ultrasonografii trójwymiarowej organizowanych przez International Academy of Medical Ultrasound w Wiedniu. Od 2003 roku cz³onek grupy ekspertów Focus Doppler Perinatal Group z International Society of Ultrasound in Obstetrics (ISUOG) oraz sekretarz Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. W 2005 roku publikacja pracy w renomowanym czasopiœmie Circulation Abnormal uterine doppler is related to vasculopathy in pre-gestational diabetes. Circulation 2005.112:2496-2500; IF 12.563. W 2006 roku Nagroda Ministra Zdrowia za zbiór prac naukowych na temat ci¹ y powik³anej cukrzyc¹. Od 2007 roku badania naukowe prowadzone z Roosevelt Hospital University of Columbia, New York. Departament of Obstetrics and Gynecology. W latach 2008-2011 kierownik Katedry Pielêgniarstwa na Wydziale Fizjoterapii Pañstwowej Wy szej Szko³y Zawodowej w Koninie. W 2009 roku otrzyma³ Nagrodê Ministra Zdrowia za ksi¹ kê Praktyczna ultrasonografia dopplerowska w po³o nictwie. Podstawy oceny serca p³odu. Prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert Kierownik Kliniki Po³o nictwa i Chorób Kobiecych, Katedry Ginekologii, Po³o nictwa i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Autor ponad 200 publikacji naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych oraz kilku podrêczników z zakresu diagnostyki ultrasonograficznej w po³o nictwie i ginekologii. Wspó³redaktor ksi¹ ek: Ultrasonografia dopochwowa w ginekologii i po³o nictwie, Ultrasonografia dopplerowska w po³o nictwie i ginekologii. Redaktor kwartalnika Ultrasonografia w Ginekologii i Po³o nictwie. Od 2003 roku przewodnicz¹cy Sekcji Ultrasonografii PTG. Laureat nagród i wyró nieñ Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej za publikacje oraz w³adz uczelni za dzia³alnoœæ dydaktyczn¹. Kierownik licznych projektów naukowych, promotor doktoratów i opiekun habilitacji. Organizator wielu szkoleñ, kursów i kongresów z zakresu zastosowania nowoczesnych metod diagnostycznych w po³o nictwie i ginekologii. Wyk³adowca, cz³onek licznych komisji i zespo³ów ekspertów odpowiedzialnych za opracowanie rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Prezes Stowarzyszenia na rzecz Zdrowia Matki i Dziecka. W 2006 roku Nagroda Zespo³owa I Stopnia Ministra Zdrowia za publikacjê w renomowanym czasopiœmie Circulation Abnormal uterine doppler is related to vasculopathy in pre-gestational diabetes. Circulation 2005.112:2496-2500; IF 12.563. W 2009 roku otrzyma³ Nagrodê Ministra Zdrowia za ksi¹ kê Praktyczna ultrasonografia dopplerowska w po³o nictwie. Podstawy oceny serca p³odu.

Spis treœci WSTÊP Bezpieczeñstwo i wskazówki techniczne badañ ultrasonograficznych 1. Bezpieczeñstwo badañ ultrasonograficznych w ginekologii i po³o nictwie nowoœci roku 2012 23, Jacek Br¹zert, Agnieszka Zawiejska, Mariusz Dubiel, Grzegorz H. Brêborowicz 2. Techniczne wskazówki dla oceny przep³ywu krwi w badaniu dopplerowskim 31 PO O NICTWO Diagnostyka wad rozwojowych 1. Diagnostyka ultrasonograficzna miêdzy 5. a 10. tygodniem ci¹ y 45 2. Badanie ultrasonograficzne p³odu miêdzy 11. a 14. tygodniem ci¹ y 85, Jacek Br¹zert, Zbigniew Kurpik 3. Praktyczne wskazówki do badania ultrasonograficznego p³odu miêdzy 11. a 14. tygodniem ci¹ y 103 4. Badanie ultrasonograficzne miêdzy 18. a 24. tygodniem ci¹ y 143, Jacek Br¹zert

5. Ultrasonograficzna ocena uk³adu kostno-szkieletowego 161 Mariola Ropacka-Lesiak 6. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu pokarmowego 175 7. Omphalocele i gastroschisis w diagnostyce ultrasonograficznej 213, Micha³ B³aszczyñski 8. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu moczowo-p³ciowego 231 9. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu nerwowego 259 10. Praktyczne obrazowanie twarzoczaszki 291 11. Obrzêk immunologiczny 323 Agnieszka Kaluba-Skotarczak, Piotr Puacz, Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 12. Praktyczne podstawy oceny prenatalnej serca i obrazowania p³uc 331 13. Niedomykalnoœæ zastawki trójdzielnej w I trymestrze ci¹ y 399 Mariola Ropacka-Lesiak 14. Kardiomegalia u p³odu 405 Maria Respondek-Liberska 15. Podstawy diagnostyki wad rozwojowych serca 413 Bart³omiej Mroziñski, 16. Obrazowanie ultrasonograficzne aberracji chromosomalnych Nowe markery ultrasonograficzne 433 17. Badania dopplerowskie w ci¹ y wielop³odowej 471 Mariola Ropacka-Lesiak Badania dopplerowskie 18. Kr¹ enie mózgowe 495, Mariusz Dubiel, Jacek Br¹zert, Wioletta Meissner, Beata Kroczek-Grz¹dzielska, Katarzyna Grewling-Szmit, Maciej Br¹zert 19. Badanie dopplerowskie têtnicy pêpowinowej 515, Jacek Br¹zert, Katarzyna Grewling-Szmit, Miros³aw Wielgoœ, Bartosz Czuba, Piotr Wêgrzyn 20. Badanie dopplerowskie têtnicy macicznej w medycynie perinatalnej 527, Anna G¹siorowska-Szczot, Hubert Wolski, Jacek Br¹zert

21. Badanie dopplerowskie przewodu ylnego i y³y pêpowinowej. Wskazówki praktyczne 553 22. Badanie dopplerowskie w ci¹ y powik³anej cukrzyc¹ 575, Jacek Br¹zert, Romuald Biczysko, Ewa Wender-O egowska, Jan Wilczyñski, Mariusz Dubiel, Agnieszka Zawiejska 23. Diagnostyka objawów zagro enia ycia p³odu w badaniu ultrasonograficznym 587, Jacek Br¹zert, Krzysztof Szaflik, Krzysztof Sodowski, Zbigniew S³omko, Dariusz Borowski, Piotr Sieroszewski, Piotr Kaczmarek 24. Stany zachowania p³odu 597, Jacek Br¹zert, Tomasz Opala, Andrzej Brêborowicz Metody diagnostyczne porodu przedwczesnego 25. Ocena ultrasonograficzna szyjki macicy 607, Jacek Br¹zert 26. Elastografia w obrazowaniu szyjki macicy 623 Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund, Krzysztof Preis Inwazyjna i nieinwazyjna diagnostyka genetyczna 27. Inwazyjna diagnostyka prenatalna 629 Krzysztof Szaflik, Justyna Wojtera, Waldemar Krzeszowski, Ewa Draga, Tomasz Szaflik, Marta Kostrzewa 28. Analiza komórek i DNA p³odu w kr¹ eniu matki nowe trendy w nieinwazyjnej diagnostyce prenatalnej 647, Katarzyna Zió³kowska 29. Zastosowanie badañ cytogenetycznych i molekularnych w diagnostyce prenatalnej 653 Katarzyna Zió³kowska, Marek Chuchracki Ocena blizny po ciêciu cesarskim 30. Ocena blizny po ciêciu cesarskim w okresie przedporodowym 669 Aneta Porêba, Obrazowanie pop³odu 31. o ysko i sznur pêpowinowy 687, Piotr Dydowicz, Jacek Br¹zert

GINEKOLOGIA 1. Obrazowanie macicy i jajników sond¹ brzuszn¹. Ultrasonografia ginekologiczna wieku rozwojowego 715 Karina Kapczuk, Zbigniew Friebe, 2. Ultrasonograficzna ocena macicy i jajników w okresie rozrodczym i menopauzalnym 723, Jacek Br¹zert 3. Polipy endometrialne 759, Maciej S³odki, Roman Juchnowicz, S³awomir Jêdrzejczyk 4. Sonohisterografia 769, Andrzej ysikiewicz 5. Wrodzone wady macicy 775 Robert Z. Spaczyñski,, Leszek Pawelczyk 6. Diagnostyka ultrasonograficzna endometriozy w miednicy mniejszej 787 Maciej Br¹zert,, Leszek Pawelczyk 7. Ultrasonograficzne kryteria rozpoznawania zespo³u policystycznych jajników (PCOS) 795 Robert Z. Spaczyñski,, Leszek Pawelczyk 8. Praktyczne obrazowanie narz¹du rodnego. Diagnostyka niep³odnoœci krok po kroku 805 9. Ultrasonografia w ginekologii onkologicznej 835 Piotr Magnowski, Hubert Bochyñski, Magdalena Magnowska, Ewa Nowak-Markwitz,, Marek Spaczyñski 10. Nowoœci w diagnostyce raka jajnika 867 Artur Czekierdowski 11. Elastografia w ocenie patologii endometrium 877 Krzysztof Preis, Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund 12. Mo liwoœci obrazowania rozrostów i nowotworów trofoblastu w ultrasonografii 881 Ewa Nowak-Markwitz,, Marek Spaczyñski 13. Badanie ultrasonograficzne gruczo³u piersiowego 889, Jacek Br¹zert 14. Diagnostyka ultrasonograficzna raka piersi 909 Pawe³ Basta, Marek Budner 15. Diagnostyka ultrasonograficzna w uroginekologii przegl¹d metod 925 Andrzej Pawe³ Wieczorek, Magdalena WoŸniak, Tomasz Rachberger

OPIS PRZYPADKÓW KLINICZNYCH 1. Potworniak okolicy krzy owo-guzicznej (SCT) u p³odu 943, Rafa³ Iciek, Ewa Wender-O egowska, Jacek Br¹zert 2. Atrezja jelit p³odu 947, Julia Murlewska, Dorota Pietrzycka, Piotr Becela, Jacek Br¹zert, Janusz Gadzinowski, Andrzej Jankowski 3. Holoprosencefalia pó³p³atowa u p³odu 951 Rafa³ Iciek,, Ewa Wender-O egowska, Jacek Br¹zert 4. Nieimmunologiczny obrzêk p³odu 955 Julia Murlewska,, Ewa Burchardt-Kroll, Jacek Br¹zert, Janusz Gadzinowski 5. Obrzêk immunologiczny p³odu 959 Piotr Puacz, Agnieszka Kaluba-Skotarczak, Krzysztof Drews 6. Guz przerzutowy jajnika 963 Kamila Witczak, Stefan Sajdak 7. Ci¹ a ektopowa w bliÿnie po ciêciu cesarskim 965 Kamila Witczak, Stefan Sajdak 8. Ci¹ a ektopowa 967 Grzegorz Poprawski, Pawe³ Gutaj,, Jan Miedzianowski, Tomasz Piekarski, S³awomir Meller, Arkadiusz Banach, Jacek Br¹zert 9. Zespó³ policystycznych jajników (Polycystic Ovary Syndrome PCOS) 970 B³a ej Mêczekalski, Adam Czy yk, Agnieszka Podfigurna-Stopa 10. Przedwczesne wygasanie czynnoœci jajników (Premature Ovarian Failure POF) 972 B³a ej Mêczekalski, Adam Czy yk, Agnieszka Podfigurna-Stopa 11. P³ód syreni 974 Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak 12. Delecje 21. pary chromosomów 977, Aleksandra Persona-Œliwiñska, Jacek Br¹zert 13. Dysplazja tanatoforyczna u p³odu 979 Rafa³ Iciek,, Jacek Br¹zert 14. Czêstoskurcz nadkomorowy u p³odu 983, Rafa³ Iciek, Bartosz Mroziñski, Jacek Br¹zert 15. Wielotorbielowatoœæ nerek u p³odu 985 Rafa³ Iciek,, Jacek Br¹zert

16. Wrodzona torbielowato-gruczolakowata dysplazja p³ucna p³odu rozpoznana w 33. tygodniu ci¹ y u ciê arnej z cukrzyc¹ ci¹ ow¹ analiza przypadku 989 Agnieszka Zawiejska,, Ewa Wender-O egowska, Krystyna Br¹zert, Jacek Br¹zert 17. Przepuklina oponowo-rdzeniowa 993 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 18. Niedoczynnoœæ tarczycy u bliÿni¹t 994 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 19. Wrodzona cytomegalia 995 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 20. Zastawka cewki tylnej 996 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 21. Zespó³ TRAP 997 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 22. Dysplazja szkieletowa tanatoforyczna 998 Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews 23. Artrogrypoza 999 Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak, Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn 24. Agenezja cia³a modzelowatego 1002 Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak, Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn 25. Agenezja robaka mó d ku 1004 Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak, Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn 26. Atrezja dwunastnicy 1007 Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak, Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn 27. Bronchosekwestracja 1009 Mariola Ropacka-Lesiak 28. Dysplazja kostno-szkieletowa (dysplazja dociskaj¹ca klatki piersiowej) 1010 Mariola Ropacka-Lesiak 29. Niedro noœæ smó³kowa przewodu pokarmowego 1012 Mariola Ropacka-Lesiak 30. Guzy serca u p³odu wp³yw na hemodynamikê kr¹ enia i rokowanie 1013 Agata W³och, Wojciech Cnota, Krzysztof Sodowski 31. Wrodzony skrêt jelit 1015 Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak

32. Guz lity szyi p³odu 1017 Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak 33. Zaœniad groniasty czêœciowy ze wspó³istniej¹c¹ triploidi¹ p³odu 1018 Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak 34. Atrezja zastawki têtnicy p³ucnej z VSD u p³odu 1020 Maria Respondek-Liberska, Tomasz Moszura, Katarzyna Janiak 35. Prze³o enie wielkich pni têtniczych u p³odu 1025 Katarzyna Janiak, Maria Respondek-Liberska, Jadwiga Moll 36. Koarktacja aorty rozpoznana prenatalnie 1031 Sebastian Foryœ, Maciej S³odki, Tomasz Moszura, Maria Respondek-Liberska 37. Osteogenesis imperfecta 1035 38. Arthrogryposis multiplet congenita 1036 39. Achondroplazja 1038 ANEKS Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ci¹ y o przebiegu prawid³owym 1041 Przewodnik po Rekomendacjach Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ci¹ y o przebiegu prawid³owym 2012 1049 Skorowidz 1061