R a p o r t : realizacja Programu profilaktyki raka piersi i Populacyjnego programu profilaktyki raka szyjki macicy w 2008 r. na Podkarpaciu POWIATY WOJ. PODKARPACKIEGO OBJĘTE PROGRAMAMI PRZEZ NZOZ OŚRODEK DIAGNOSTYCZNY FUNDACJI SOS ŻYCIE W MIELCU brzozowski dębicki jarosławski kolbuszowski krośnieński leżajski lubaczowski łańcucki mielecki przeworski rzeszowski stalowowolski tarnobrzeski Bezpłatne badania mammograficzne i cytologiczne wykonywaliśmy od 1.01.2008 r. 31.12.2008 r.w ośrodku stacjonarnym w Mielcu oraz w cytomammobusie w ramach umowy z Podkarpackim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia przy współpracy władz samorządowych i lokalnych.
Raport: realizacja Programu profilaktyki raka piersi i Populacyjnego programu profilaktyki raka szyjki macicy w 2008 r. na Podkarpaciu został wydany ze środków własnych Fundacji SOS Życie. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji SOS Życie. Mielec 2009 Raport: realizacja Programu profilaktyki raka piersi i Populacyjnego programu profilaktyki raka szyjki macicy w 2008 r. na Podkarpaciu został przygotowany na podstawie danych Systemu Informatycznego Monitorowania Profilaktyki (SIMP) narzędzia informatycznego, używanego przez wszystkich realizatorów programów profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy. Koordynator prac nad raportem: Kinga Bielec 2
Szanowni Państwo! Zapraszam do lektury raportu z badań, jakie wykonaliśmy w 2008 roku. Nasz raport zawiera dane dotyczące badań mammograficznych i cytologicznych, na które zapraszaliśmy y z terenu Podkarpacia. Wszystkie badania wykonywaliśmy w ramach umów z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizacje programów profilaktycznych. Raport zawiera dane dla każdego powiatu oraz poszczególnych gmin. Osobno wyszczególnione są wyniki programu profilaktyki raka piersi, a osobno programu profilaktyki raka szyjki. Raport ukazuje łączną liczbę, ale także pokazuje, jak wiele jest jeszcze do w kolejnym roku. Ta liczba jest zmienna, ponieważ każda z pań powinna wykonywać mammografię co 2 lata, a cytologie raz na 3 lata. Raport ma pokazać Państwu efekty działań zarówno naszej Fundacji jak i gmin, które nam pomagają. Im większa pomoc i zaangażowanie władz gminy, tym widać lepszy efekt w postaci zgłaszalności na badania. Tam, gdzie jesteśmy kolejny raz wyniki także są lepsze, ponieważ y są bardziej świadome konieczności wykonywania badań. Stoją jednak przed nami wyzwania. Skryning czyli badania masowe przynoszą rezultaty, obejmując ponad 85% populacji. W najlepszych powiatach woj. podkarpackiego zbliżyliśmy się do 50%, więc jeszcze wiele zostało do zrobienia. Aby polepszyć tę sytuację potrzebne jest partnerstwo na rzecz edukacji, szczególnie młodych i dziewcząt. Efekty może przynieść współpraca na wszystkich szczeblach władzy zarówno państwowej jak i samorządowej, współpraca różnorakich sektorów: samorządów, instytucji, firm prywatnych i państwowych, organizacji pozarządowych i kościelnych oraz mediów. Potrzebne są także pieniądze, dzielone w mądry i przemyślany sposób. Konieczny jest także monitoring i okresowa ewaluacja. Łucja Bielec Dyrektor Ośrodka Fundacji Pełnomocnik Fundacji SOS Życie Składamy serdeczne podziękowania dla przedstawicieli władz gmin, powiatów, województwa dla pracowników urzędów dla lokalnych liderów opinii dla księży w parafiach dla mediów dla firm transportowych i kierowców dla wszystkich, którzy pomagali na każdym etapie 3
O FUNDACJI SOS ŻYCIE Jesteśmy organizacją obywatelską, założoną w 1990 roku przez Łucję Bielec w celu niesienia pomocy ludziom potrzebującym, chorym na nowotwory i inne schorzenia. Od 1990 do 2007 roku fundacja pomogła niemal dwustu osobom potrzebującym, pomagając w finansowaniu operacji, konsultacji medycznych, przejazdów do szpitali, zakupie leków i sprzętu medycznego oraz finansowaniu innych potrzeb związanych z ratowaniem życia i zdrowia. Fundacja zdobywa pieniądze dzięki zaangażowaniu we wszelkie możliwe działania funraisingowe (np. zbiórki, aukcje, bale charytatywne, nawiązki, loterie, granty i wiele innych) Fundacja SOS Życie działa w zakresie ochrony i promocji zdrowia, w szczególności skupiając się na ach. Zasięgiem działania fundacja obejmuje cały kraj, jednak jej głównym terenem działania jest województwo podkarpackie. Fundacja SOS Życie współpracuje z wieloma organizacjami społecznymi, a niektórych nich jest współzałożycielem. Należą do nich: Ogólnopolska Federacja Kobiet Po Mastektomii, Polski Komitet Zwalczania Raka, Polska Unia Onkologii, Fundacja na Rzecz Kobiet JA KOBIETA, Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej. Fundacja ściśle współpracuje z większością samorządów województwa podkarpackiego, zarówno z wójtami jak i ze starostami. Fundacja SOS Życie realizuje i współfinansuje: Programy profilaktyczne wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy dla w wieku 25-69 lat z Podkarpacia Program edukacji zdrowotnej dotyczący zwiększenia wiedzy i umiejętności wykonywania samokontroli piersi wśród dziewcząt w wieku 15-19 lat mieszkających w Mielcu projekt Cytomammobus mobilna przychodnia dla Podkarpacia Rehabilitację psychoonkologiczną (metoda Simontona) dla, u których wykryto chorobę nowotwotworową. Rehabilitacja odbywa się w zorganizowanych 5-dniowych turnusach. oraz pomoc charytatywną dla dzieci i młodzieży chorujących na nowotwory i inne schorzenia. 4 www.sos-zycie.pl
O NZOZ OŚRODKU DIAGNOSTYCZNYM CHORÓB NOWOTWOROWYCH FUNDACJI SOS ŻYCIE Jesteśmy placówką, która od 1995 roku swoją działalność skupiła na ratowaniu życia poprzez wczesne wykrywanie u nich raka piersi i raka szyjki macicy. W tym celu realizujemy politykę państwa polskiego w zakresie profilaktyki nowotworowej. W naszym ośrodku realizowane są dwa programy: Program profilaktyki raka piersi i Populacyjny program profilaktyki raka szyjki macicy ogłoszone w Ustawie o Narodowym Programie Zwalczania Chorób Nowotworowych w 2005r. Dzięki uczestnictwu w Programie modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce w latach 1999-2000 zostaliśmy modelowym ośrodkiem skryningowym i osiągamy standardy rekomendowane przez ekspertów z Banku Światowego. Zostaliśmy wyróżnieni wśród innych ośrodków przez dr Daniela Millera, który kontrolował ośrodki modelowe w 2001 roku. W jego opinii nasza działalność jest czymś więcej niż zwykłą realizacją programów profilaktycznych. W 1996 roku przebadaliśmy ok. 1000. Obecnie badamy ich prawie 20 tyś rocznie, kilkudziesięciu ratujemy życie w każdym roku. Kładziemy nacisk na zdiagnozowanie każdej y w przypadku wykrytej zmiany. Co roku produkujemy ponad 90 tysięcy imiennych. Finansujemy je ze środków Fundacji SOS Życie. 5
O CYTOMAMOBUSIE Cytomammobus czyli mobilne ambulatorium, w którym mieszczą się: - pracownia mammograficzna - pracownia cytologiczna - pracownia ultrasonograficzna oraz przebieralnie i poczekalnia wraz z rejestracją. Pierwszy Cytomammobus uruchomiliśmy w 2003 r. we współpracy z Polskim Komitetem Zwalczania Raka. Swoim zasięgiem objęliśmy całe województwo Podkarpackie i dzięki finansowaniu badań przez Narodowy Fundusz Zdrowia docieramy z badaniami profilaktycznymi do, które mają ograniczony dostęp do bezpłatnej mammografii i cytologii. Fundacja SOS Życie za tę inicjatywę otrzymała w 2003 r. Nagrodę Pierwszą za działalność z zakresu ochrony zdrowia, pomocy społecznej i charytatywnej w Konkursie na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską Pro Publico Bono. Jego użytkowanie zakończyliśmy w 2007 r. Drugi Cytomammobus uruchomiliśmy w 2007 r. w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego. Konstrukcja jest projektem autorskim, którego celem była wytrzymałość, mobilność, funkcjonalność i estetyka. Pojazd wyprodukowała polska firma pod nadzorem głównego konstruktora. Pojazd posiada wymagane atesty, jest dopuszczony do ruchu oraz spełnia wymogi zarówno sanitarne jak i bezpieczeństwa. 6 www.cytomammobus.pl
Personel medyczny Program profilaktyki raka piersi: Specjaliści II stopnia w dziedzinie radiologii są naszymi długoletnimi współpracownikami. Każdy z czterech zatrudnionych przez nas specjalistów radiologów specjalizuje się w mammografii skryningowej i diagnostycznej. Rocznie oceniają ponad 20 tysięcy klisz mammograficznych, co czyni z nich ekspertów w tej dziedzinie. Badania wykonuje dwóch techników elektroradiologów, wielokrotnie uczestniczących w specjalistycznych szkoleniach w Centrum Onkologii - Instytut w Warszawie pod kierunkiem dr Ewy Frodis ze Szwecji oraz dr. n. Ewy Wesołowskiej z zakresu mammografii, kontroli jakości aparatury mammograficznej oraz podstaw zapewnienia wysokiej jakości badań mammograficznych. Program profilaktyki raka szyjki macicy: Zatrudniamy wysoko wykwalifikowane położne, przeszkolone w Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie z zakresu Cytologii skriningowej z uwzględnieniem techniki pobierania rozmazów cytologicznych oraz techniki barwienia preparatów cytologicznych. Posiadają certyfikaty Centralnego Ośrodka Koordynującego Program profilaktyki raka szyjki macicy. Zatrudniamy także specjalistów ginekologów z II stopniem specjalizacji oraz onkologów. Współpracujemy z doświadczonymi cytotechnikami, którzy ukończyli kursy cytologii exfoliatywnej m.in. w Zakładzie Patomorfologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie pod kierunkiem prof. dr hab. Wenancjusza Domagały. Kierownikiem naszego laboratorium jest specjalista patomorfolog, wielokrotnie szkolony w dziedzinie histopatologii. 7
Podsumowanie realizacji programu profilaktycznego w zakresie wczesnego wykrywania raka piersi w poszczególnych powiatach Zaproszono y w wieku 50-69 lat. % objęcia populacji podany jest na dzień 05.01.2009 r. Wysłano zaproszenia do 82 538. U 18 499 wykonano badanie mammograficzne. Wykryto 56 złośliwych piersi. Wykryto 870 zmian niezłośliwych piersi. wyniosła ogółem 22,4 %. 8
Powiat brzozowski Domaradz 565 102 1 8 Dydnia 745 174 0 11 Haczów 540 189 0 7 Jasienica Rosielna 643 49 1 5 Nozdrzec 862 214 0 17 y Procentowo 728 2 0,27 3355 728 21,7 26,89 6 813 Powiat dębicki Brzostek 1123 197 0 7 Czarna 1169 134 0 4 Dębica - gmina 1122 486 0 16 Dębica - miasto 4875 919 0 37 Jodłowa 482 105 0 5 Pilzno - gmina 990 128 1 7 Pilzno - miasto 257 153 0 6 Żyraków 1427 291 0 8 y Procentowo 2413 1 0,04 11445 2413 21,08 32,35 14 119 9
Powiat jarosławski Chłopice 575 113 1 3 Jarosław - gmina 1803 138 1 6 Jarosław - miasto 5241 753 4 38 Laszki 678 188 1 3 Pawłosiów 880 92 1 8 Pruchnik 868 217 0 5 Radymno - gmina 1199 278 0 12 Radymno - miasto 599 186 2 18 Rokietnica 421 88 1 4 Roźwienica 621 108 0 4 Wiązownica 1035 230 2 8 y Procentowo 2391 13 0,54 13920 2391 17,17 39,34 13 835 Powiat kolbuszowski Dzikowiec 504 110 0 8 Cmolas 657 219 1 16 Kolbuszowa - gmina 1440 199 1 9 Kolbuszowa - miasto 2404 242 1 13 Majdan Królewski 859 280 1 21 Niwiska 445 109 0 5 Raniżów 608 187 0 10 y Procentowo 1346 4 0,29 6917 1346 19,45 43,86 5 914 10
Powiat krośnieński oraz miasto Krosno Chorkówka 111 141 0 2 Dukla gmina 820 140 0 1 Dukla miasto 426 49 0 9 Iwonicz Zdrój gmina 542 57 0 2 Iwonicz Zdrój miasto 212 36 0 4 Jedlicze gmina 461 86 1 4 Jedlicze miasto 189 53 2 5 Krosno - miasto 5134 962 0 36 Krościeńko Wyżne 559 62 0 1 Miejsce Piastowe 1097 162 0 7 Rymanów Zdrój - miasto 361 34 0 6 Rymanów Zdrój- gmina 850 86 0 1 Wojaszówka 725 108 0 3 y Procentowo 1976 3 0,15 11487 1976 17,20 37,17 (powiat) 11874 41,64 (miasto) 6 983 Powiat leżajski Grodzisko Dolne 837 170 1 9 Kuryłówka 514 123 1 2 Nowa Sarzyna - gmina 1247 222 0 10 Nowa Sarzyna - miasto 1021 195 0 15 y Procentowo 710 2 0,28 3619 710 19,61 34,39 7 320 11
Powiat lubaczowski Cieszanów - gmina 555 132 0 4 Cieszanów miasto 221 173 1 9 Horyniec Zdrój 537 250 0 9 Lubaczów - gmina 849 313 2 9 Lubaczów - miasto 1590 709 3 19 Narol gmina 62 179 0 3 Narol miasto 231 199 1 4 Oleszyce - gmina 271 106 0 1 Oleszyce - miasto 394 205 0 8 Stary Dzików 485 228 1 4 Wielkie Oczy 362 90 0 1 y Procentowo 2584 8 0,30 5557 2584 46,49 47,48 6 160 Powiat łańcucki Białobrzegi 825 145 1 6 Czarna 1095 109 0 6 Markowa 638 117 0 9 Rakszawa 710 119 0 4 Żołynia 698 131 0 4 y Procentowo 621 1 0,16 3966 621 15,65 32,3 8 577 12
Powiat mielecki Borowa 276 64 0 7 Czermin 268 66 0 4 Gawłuszowice 105 36 0 0 Mielec - gmina 1257 202 3 13 Mielec - miasto 5100 2517 14 143 Padew Narodowa 294 61 0 0 Przecław 529 138 1 14 Radomyśl Wielki - gmina 180 39 0 3 Radomyśl Wielki - miasto 460 90 1 6 Tuszów Narodowy 395 70 0 7 Wadowice 308 57 0 3 y Procentowo 3340 19 0,56 9172 3340 36,41 46,12 14 728 Powiat przeworski Adamówka 365 81 0 4 Gać 484 52 0 3 Jawornik Polski 482 77 0 4 Kańczuga gmina 866 128 0 3 Kańczuga miasto 489 113 0 4 Sieniawa - gmina 379 45 0 1 Sieniawa - miasto 256 68 0 2 Tryńcza 778 109 0 3 Zarzecze 725 93 0 2 y Procentowo 766 0 0 4824 766 15,87 33,18 8 497 13
Powiat rzeszowski Błażowa gmina 758 108 0 3 Błażowa miasto 342 59 0 4 Dynów gmina 923 124 1 5 Dynów miasto 473 152 1 11 Hyżne 668 101 0 4 Kamień 575 90 0 4 Sokołów Młp. - gmina 890 156 0 3 Sokołów Młp. - miasto 599 141 0 7 y Procentowo 931 2 0,21 5228 931 17,80 30,73 16 533 Powiat stalowowolski Bojanów 511 118 1 11 Pysznica 802 160 0 21 Radomyśl nad sanem 705 179 0 15 y Procentowo 457 1 0,21 2018 457 22,64 30,97 13 781 14
Powiat tarnobrzeski Baranów Sandomierski - gmina 237 62 0 3 Baranów Sandomierski - miasto 793 174 0 7 y Procentowo 236 0 0 1030 236 22,91 44,89 5 696 15
Podsumowanie realizacji programu profilaktycznego w zakresie wczesnego wykrywania raka szyjki macicy w poszczególnych powiatach % objęcia populacji podany jest na dzień 05.01.2009 r. Do badań cytologicznych zapraszano y w wieku 50-59 lat, które równocześnie mogły skorzystać z bezpłatnej mammografii. W 2007 roku zaprzestaliśmy produkcji i wysyłki na cytologię ze względu na bardzo niską zgłaszalność, a jednocześnie bardzo wysokie koszty ze względu na wielkość populacji objętej programem y w wieku 25-59 lat. Wysłano zaproszenia do 36 997. U 5446 wykonano badanie cytologiczne. Wykryto 3 nowotwory złośliwe szyjki macicy. Wykryto 45 zmian podejrzanych szyjki macicy. wyniosła ogółem 14,7 %. 16
Powiat brzozowski Domaradz 42 0 0 Dydnia 46 2 1 Haczów 78 0 0 Jasienica Rosielna 20 0 0 Nozdrzec 72 0 0 258 1 5,46 15 522 Powiat dębicki Brzostek 14 0 0 Czarna 4 0 0 Dębica - gmina 93 0 0 Dębica - miasto 229 1 0 Jodłowa 34 0 0 Pilzno - gmina 77 2 0 Pilzno - miasto 72 2 0 Żyraków 40 0 0 563 0 13,45 32 126 17
Powiat jarosławski Chłopice 38 0 0 Jarosław - gmina 47 0 0 Jarosław - miasto 327 9 2 Laszki 48 1 0 Pawłosiów 39 0 0 Pruchnik 94 0 0 Radymno - gmina 45 0 0 Radymno - miasto 47 2 0 Rokietnica 45 0 0 Roźwienica 13 0 0 Wiązownica 110 3 0 853 2 16,58 29 686 Powiat kolbuszowski Cmolas 64 1 0 Dzikowiec 10 1 0 Kolbuszowa - gmina 67 0 0 Kolbuszowa - miasto 50 0 0 Majdan Królewski 51 2 0 Niwiska 38 1 0 Raniżów 56 1 0 336 0 16,59 14 360 18
Powiat krośnieński i miasto Krosno Chorkówka 65 0 0 Dukla gmina 21 0 0 Dukla miasto 56 1 0 Iwonicz Zdrój gmina 27 0 0 Iwonicz Zdrój miasto 25 0 0 Jedlicze gmina 18 0 0 Jedlicze miasto 25 0 0 Krosno - miasto 370 2 0 Krościeńko Wyżne 18 0 0 Miejsce Piastowe 73 0 0 Rymanów Zdrój - miasto 28 0 0 Rymanów Zdrój- gmina 8 0 0 Wojaszówka 43 1 0 777 0 23,94 26 077 23,45 13 064 Powiat leżajski Grodzisko Dolne 93 0 0 Kuryłówka 50 0 0 Nowa Sarzyna - gmina 67 0 0 Nowa Sarzyna - miasto 80 0 0 290 0 14,03 16 505 19
Powiat lubaczowski Cieszanów - gmina 19 0 0 Cieszanów miasto 14 0 0 Horyniec Zdrój 58 1 0 Lubaczów - gmina 20 0 0 Lubaczów - miasto 72 1 0 Narol gmina 2 0 0 Narol miasto 8 0 0 Oleszyce - gmina 30 0 0 Oleszyce - miasto 10 0 0 Stary Dzików 8 0 0 Wielkie Oczy 6 0 0 247 0 20 13 622 Powiat łańcucki Białobrzegi 71 0 0 Czarna 48 0 0 Markowa 68 1 0 Rakszawa 40 0 0 Żołynia 73 0 0 300 0 7,75 18 833 20
Powiat mielecki Borowa 35 1 0 Czermin 34 1 0 Gawłuszowice 20 0 0 Mielec - gmina 62 0 0 Mielec - miasto 600 4 0 Padew Narodowa 28 1 0 Przecław 121 0 0 Radomyśl Wielki - gmina 14 0 0 Radomyśl Wielki - miasto 27 1 0 Tuszów Narodowy 24 0 0 Wadowice 25 0 0 990 0 23,71 32 783 Powiat przeworski Adamówka 33 0 0 Gać 19 0 0 Jawornik Polski 30 0 0 Kańczuga gmina 43 0 0 Kańczuga miasto 48 0 0 Sieniawa - gmina 26 0 0 Sieniawa - miasto 24 0 0 Tryńcza 59 0 0 Zarzecze 28 0 0 310 0 12,94 18 612 21
Powiat rzeszowski Błażowa gmina 11 0 0 Błażowa miasto 22 0 0 Dynów gmina 28 0 0 Dynów miasto 48 0 0 Hyżne 2 0 0 Kamień 23 0 0 Sokołów Młp. - gmina 71 0 0 Sokołów Młp. - miasto 86 0 0 291 0 12,9 38 643 Powiat stalowowolski Bojanów 41 0 0 Pysznica 79 1 0 Radomyśl nad sanem 47 1 0 167 0 12,2 28 500 Powiat tarnobrzeski Baranów Sandomierski - gmina Baranów Sandomierski - miasto 11 0 0 53 0 0 64 0 21,36 12 681 22