PRZEKLEŃSTWO GENIUSZY FUTBOLU, czyli: jak strzelać rzuty karne? Sławomir Kulesza, WMiI UWM Olsztyn
Czemu akurat rzut karny? Bo jest wyjątkowym elementem piłki nożnej: - w czasie meczu pada niewiele bramek, - rzut karny uważa się za łatwy gol, - wiele ważnych rozstrzygnięć zapada po seriach rzutów karnych, - karnych nie trafiali nawet wielcy piłkarze: Platini, R. Baggio, Beckham i in. - Anglicy wierzą, że prześladuje ich klątwa karnych (MŚ 90, 98, 06; ME 96, 04) 17 %.
Garść statystyk Od 1982 r. 10 z 14 finalistów MŚ musiało po drodze wygrać konkurs rzutów karnych. Od 1982 r. 15 meczy MŚ rundy finałowej rozstrzygały konkursy karnych: 9 ĆF, 4 PF, 2 F. Szanse strzelenia gola w konkursie maleją z każdą kolejką: 87, 82, 79 % itd... Szanse strzelenia karnego wygrywającego konkurs wynoszą 92 %, zaś przegrywającego tylko 60 %.
Przepisy dotyczące karnych (fragm.) Rzut karny wykonuje się z odległości 11 m (12 yd) od bramki. Z rzutu karnego bramka może być zdobyta bezpośrednio. Bramkarz broniący rzut pozostaje na własnej linii bramkowej pomiędzy słupkami bramkowymi, zwrócony twarzą do wykonawcy rzutu, do czasu kopnięcia piłki. Wykonawca rzutu karnego kopie piłkę do przodu. Wykonawca nie dotyka piłki po raz drugi, zanim nie zostanie ona dotknięta przez innego zawodnika. Wykonawca rzutu karnego musi wykonać go w sposób ciągły. Niedozwolone jest, aby tuż przed piłką zatrzymał się, zamierzając wprowadzić w błąd bramkarza.
Modele rzutów karnych Podejście fizyczne Podejście empiryczne Podejście psychologiczne
Model fizyczny - założenia Wymiary bramki: 7,32 2,44 m2 Wzrost bramkarza: 1,80 m Zasięg ramion: 2,30 m Prędkość bramkarza: 3,5 m/s Czas reakcji bramkarza: 0,1 s Szybkość piłki: 20-30 m/s Odległość piłki od bramki: 11,00-11,85 m
Oszacowania V [m/s] L [m] 20 t [s] 0,55 11,00 30 0,37 20 0,59 11,85 30 0,39
Oszacowania
Podsumowanie Bramkarz ma 40 % szans odgadnięcia kierunku strzału tylko 14 % szans jego obrony.
Podejście empiryczne Analiza statystyczna wielu meczy rangi mistrzowskiej ukazała wiele zadziwiających zależności: - drużyna zaczynająca kolejkę rzutów karnych wygrywa w 60 % przypadków, - Anglia przegrała większość dogrywek w karnych na imprezach mistrzowskich (17 %), zaś Argentyna większość wygrała (73 %), - szanse strzelenia gola wynoszą: 95/92 % (bramkarz zmylony), 70/58 % (bramkarz niezmylony). - optymalna strategia strzelca to 60/40.
Podejście empiryczne - piłkarze prawonożni trafiają 71 % karnych, zaś lewonożni tylko 52 %, - napastnicy (75 %) i obrońcy (72 %) lepiej strzelają karne niż pomocnicy (61 %), - drużyna, która pierwsza przestrzeli karnego, przegrywa w 80 % przypadków, - 64 % serii rzutów karnych ma 5 kolejek, ale tylko w 18 % przypadków wszystkie karne są trafione, - 21-letni piłkarze trafiają karne w 91 % przypadków.
Złoty przepis na karne 1 4 PTK= [ PN N O W=21 t 45 ]... 1... 5 [ SPK PR NSS WS LGR ] PN zawodnik prawonożny, N-O napastnik/obrońca, W=21 zawodnik 21-letni, t<45 zawodnik przebywał na boisku mniej niż 45 min., SPK rozbieg spoza pola karnego, PR rozbieg powolny, NSS strzał w naturalną stronę strzelca, WS strzał wnętrzem stopy, LGR strzał w lewy górny róg bramki.
Podejście psychologiczne Badania psychologiczne dowodzą, że: - jeśli strzelec stara się nie trafić bramkarza, zamiast skupić się na strzale w wybraną część bramki, zmniejsza swoje szanse trafienia efekt pozytywnego myślenia, - strzelec potrafi podświadomie stwierdzić, że bramkarz stoi 5 cm poza środkiem bramki i strzelić w przeciwną stronę,
Podejście psychologiczne - napięcie emocjonalne obniża skuteczność strzelca rozpraszanie uwagi, napięcie mięśni itp., - trudniej strzelić karnego bramkarzowi w czerwonej koszulce, - okazywanie radości po strzeleniu gola zwiększa szanse wygrania konkursu dodatkowa presja na rywala, splecenie emocjonalne drużyny.
Złudzenie Müllera-Lyera Zależnie od ułożenia rąk, bramkarz może sprawiać wrażenie niższego lub wyższego niż w rzeczywistości. W pierwszym przypadku strzelec będzie się starał trafić bliżej słupków, w drugim bliżej środka bramki, co może zwiększyć szanse obrony strzału.
Ciekawostki
PODSUMOWANIE 1) Nie patrz niepotrzebnie na bramkarza! 2) Skup się na strzale! 3) Rozluźnij się! 4) Nie przedłużaj wykonywania strzału! 5) Strzelaj przy słupkach! 6) Ciesz się golem!