Przygotowali: Adam Kret Łukasz Matys Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978 83 61722 02 1 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl
Od Redakcji Od Redakcji Oddajemy w Państwa ręce poradnik Auto. W pierwszej części w sposób wyczerpujący przedstawiliśmy zagadnienia dotyczące prawa jazdy, w tym m.in. kategorie prawa jazdy i warunki ich uzyskania oraz rodzaje egzaminów. W drugiej części omówiliśmy kwestie związane z zakupem i rejestracją samochodu. Wskazaliśmy tam, na co zwrócić uwagę w umowie sprzedaży samochodu i jak jest opodatkowana sprzedaż. W poradniku można również znaleźć informacje dotyczące zmian w podatkach samochodowych, np. zwrot akcyzy za samochód sprowadzony z UE. Bardzo przydatna jest część, w której omówiono ubezpieczenia pojazdu: AC, OC i od następstw nieszczęśliwych wypadków. Obszernie przedstawiliśmy także kwestie mandatów i punktów karnych za co są naliczane, kiedy się przedawniają, jakie są skutki przekroczenia limitu. Duża liczba przykładów ułatwi zrozumienie opisywanej tematyki. Poradnik skierowany jest do osób, które chciałyby poznać zagadnienia prawne związane z zakupem i użytkowaniem samochodu. Staraliśmy się przedstawiać zawiłe problemy prawne w sposób bardziej przystępny, używając prostego i zrozumiałego języka. Autorami publikacji są redaktorzy portalu poradniczego Wieszjak.pl. Jeśli będziecie Państwo chcieli poznać odpowiedzi na nurtujące Was pytania, związane z różnymi dziedzinami prawa, zapraszamy do odwiedzenia naszych serwisów. www.wieszjak.pl Życzę miłej lektury Izabela Dorf Redaktor Naczelna portalu Wieszjak.pl 3
Spis treści 4 Od Redakcji.................................................... 3 Prawo jazdy.................................................... 7 1. Kategorie prawa jazdy i warunki ich uzyskania.................... 7 1.1. Kategorie prawa jazdy................................... 7 1.2. Jaki dodatkowe uprawnienia daje posiadane prawo jazdy innej kategorii............................................. 9 1.3. Pozostałe warunki...................................... 10 2. Wybór szkoły.............................................. 10 3. Orzeczenie lekarskie........................................ 11 4. Szkolenie................................................. 11 4.1. Przebieg kursu......................................... 12 4.2. Dodatkowe warunki dla zajęć praktycznych.................. 13 4.3. Egzamin wewnętrzny................................... 14 5. Egzamin państwowy........................................ 15 5.1. Egzamin teoretyczny.................................... 15 5.2. Egzamin praktyczny.................................... 17 5.3. Zwrot opłaty i opłaty dodatkowe........................... 21 5.4. Czym skutkuje wielokrotne oblanie egzaminów............... 22 6. Odbiór dokumentu......................................... 23 7. Utrata prawa jazdy.......................................... 24 7.1. Kiedy policja może zatrzymać prawo jazdy................... 24 7.2. Kiedy pokwitowanie prawa jazdy uprawnia do prowadzenia pojazdu. 24 7.3. Kiedy zatrzymanie prawa jazdy uniemożliwia poruszanie się pojazdem............................................. 24 7.4. Co się wiąże z zatrzymaniem prawa jazdy.................... 26 7.5. Kiedy traci się uprawnienia do kierowania pojazdem........... 26 7.6. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych................ 27 7.7. Utrata prawa jazdy przez punkty karne...................... 29 7.8. Utrata prawa jazdy za unikanie płacenia alimentów............ 30 7.9. Egzamin kontrolny..................................... 32 7.10. Utrata dokumentu kiedy możemy wystąpić o wtórnik........ 34 8. Projekt zmian regulacji prawnych w zakresie prawa jazdy............ 36 8.1. Zmiany w egzaminie.................................... 36 8.2. Dokument tymczasowy i nowocześniejszy................... 36 8.3. Pierwsze lata po uzyskaniu prawa jazdy..................... 37 8.4. Starszy kierowca....................................... 38 8.5. Wejście w życie przepisów............................... 38 Zakup i rejestracja samochodu...................................... 39 9. Na co zwrócić uwagę w umowie sprzedaży samochodu.............. 39 9.1. Strony umowy......................................... 39 9.2. Forma............................................... 39 9.3. Przedmiot umowy...................................... 40 9.4. Obowiązki sprzedającego i kupującego...................... 40 9.5. Rękojmia i gwarancja................................... 41 9.6. Zakup samochodu w salonie.............................. 42 9.7. Gwarancja na samochód................................. 43 10. Jak jest opodatkowana sprzedaż samochodów.................... 43
Spis treści 10.1. Kiedy nie zapłacimy podatku............................. 43 10.2. Jaki podatek od sprzedaży............................... 44 10.3. Co w przypadku wygranych samochodów................... 44 10.4. Kiedy rozliczać sprzedaż................................ 45 11. Podatek od czynności cywilnoprawnych przy zakupie samochodu...... 45 11.1. Kiedy trzeba zapłacić podatek............................ 45 11.2. Wpłata i złożenie wniosku............................... 46 12. Zastaw rejestrowy.......................................... 46 12.1. Jakie są skutki zastawu rejestrowego na samochodzie.......... 46 12.2. Licytacja........................................... 48 12.3. Jak wykreślić zastaw rejestrowy na samochodzie............. 49 13. Jak sprowadzić samochód z UE............................... 51 13.1. Kompletujemy dokumenty dotyczące samochodu............. 51 13.2. Tymczasowa rejestracja i ubezpieczenie OC................. 52 13.3. Tłumaczenie dokumentów............................... 52 13.4. Kontrola techniczna................................... 53 13.5. W urzędzie celnym.................................... 53 13.6. Potwierdzenie uiszczenia opłaty akcyzowej.................. 54 13.7. Urząd skarbowy i VAT.................................. 55 13.8. Opłata recyklingowa................................... 55 14. Jak zarejestrować samochód................................. 56 14.1. Gdzie dokonujemy rejestracji............................. 56 14.2. Decyzja administracyjna................................ 56 14.3. Dokumenty wymagane do złożenia wniosku................. 57 14.4. Opłaty.............................................. 58 14.5. Wyrobienie tablic rejestracyjnych......................... 58 14.6. Rejestracja docelowa.................................. 58 14.7. Jakie warunki trzeba spełnić rejestrując samochód zabytkowy... 59 15. Wyrejestrowanie samochodu................................. 59 15.1. Ponowna rejestracja.................................... 59 15.2. Wymagane dokumenty................................. 60 16. Problem zarejestrowania samochodu sprowadzanego z Wielkiej Brytanii... 61 16.1. Dopuszczalność rejestracji pojazdu z kierownicą z prawej strony... 61 16.2. Problem stacji kontroli pojazdów.......................... 62 16.3. Czy jest to zgodne z prawem unijnym...................... 62 16.4. Jak dostosować samochód do polskiego prawa............... 63 16.5. Wkrótce zmiana...................................... 64 Nowości w podatkach samochodowych................................ 64 17. Zwrot akcyzy za samochód sprowadzony z UE................... 65 17.1. Kogo dotyczy zwrot akcyzy.............................. 65 17.2. Przesłanki otrzymania zwrotu nadpłaty..................... 65 18. Odliczanie VAT za samochód z kratką......................... 68 18.1. Wyrok ETS.......................................... 68 18.2. Podstawa orzeczenia................................... 69 18.3. Skutki orzeczenia, czyli jak skorzystać na złagodzeniu przepisów. 69 Ubezpieczenie pojazdu............................................ 70 19. Ubezpieczenie OC......................................... 71 5
Spis treści 6 19.1. Jakie pojazdy należy ubezpieczyć......................... 71 19.2. Co jest objęte ubezpieczeniem........................... 72 19.3. Kiedy uruchamiane jest ubezpieczenie..................... 72 19.4. Czego nie obejmuje odszkodowanie....................... 72 19.5. Kiedy zakład ubezpieczeń może domagać się zwrotu wypłaconej kwoty od prowadzącego pojazd........................... 73 19.6. Jakie są rodzaje świadczeń wypłacanych przez zakład......... 73 19.7. Okresy przedawnień roszczeń............................ 74 19.8. Wypłata świadczeń.................................... 75 19.9. Okres ochrony ubezpieczenia OC......................... 75 19.10. Kiedy ubezpieczyciel domaga się zwrotu wypłaconego odszkodowania przy wypadku komunikacyjnym............. 79 19.11. Kiedy kierowca nie ma OC............................. 79 19.12. Jak zmienić ubezpieczenie OC.......................... 80 20. Ubezpieczenie AC......................................... 83 20.1. Zakres ubezpieczenia.................................. 83 20.2. Źródło szkody....................................... 84 20.3. Jakie są warunki wypłacenia odszkodowania................ 84 20.4. Kiedy nie otrzymasz odszkodowania...................... 85 20.5. Termin wypłaty odszkodowania.......................... 85 21. Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków NNW..... 85 21.1. Nieszczęśliwy wypadek................................. 86 21.2. Suma ubezpieczenia................................... 86 21.3. Składka ubezpieczenia.................................. 86 21.4. Złamanie zasad umowy................................. 86 21.5. Dodatkowy zakres..................................... 87 Mandaty i punkty karne........................................... 87 22. Punkty karne............................................. 87 22.1. Za co są naliczane punkty karne......................... 87 22.2. Kumulacja punktów................................... 88 22.3. Który moment jest istotny dla przypisania punktów karnych.... 89 22.4. Co jest podstawą do przypisania punktów karnych............ 89 22.5. Co dzieje się z punktami tymczasowymi................... 90 22.6. Kiedy punkty naliczone na podstawie wpisów ostatecznych są usuwane z ewidencji................................ 90 22.7. Jak przedawniają się punkty karne........................ 91 22.8. Jakie są skutki przekroczenia limitu punktów............... 92 22.9. Jak sprawdzić liczbę punktów karnych..................... 93 23. Czy kierowca zawsze musi przyjąć mandat...................... 93 23.1. Kiedy i jaki mandat może nałożyć policjant................. 93 23.2. Kiedy kierowca może odmówić przyjęcia mandatu........... 94 23.3. Jakie są skutki odmowy przyjęcia mandatu.................. 94 23.4. Czym skutkuje niezapłacenie niezaskarżonego mandatu....... 95 Tabela mandatów i punktów karnych................................. 96 24. Co grozi za brak badań technicznych samochodu.............. 109 24.1. Co zrobić przypadku kontroli............................ 109
Kategorie prawa jazdy i warunki ich uzyskania 1. Prawo jazdy Prawo jazdy jest dokumentem potwierdzającym uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych określonej kategorii. Aby je uzyskać należy odbyć odpowiedni kurs oraz zdać egzamin teoretyczny (test komputerowy), oraz praktyczny. Należy również spełnić warunki dotyczące wieku, stanu zdrowia oraz karalności. 1. Kategorie prawa jazdy i warunki ich uzyskania Posiadanie odpowiedniej kategorii uprawnień umożliwia kierowanie określonymi pojazdami i zespołami pojazdów. 1.1. Kategorie prawa jazdy A Motocykl o pojemności skokowej silnika przekraczającej 125 cm 3, który może osiągnąć prędkość co najmniej 100 km/h. Wymagany wiek: 18 lat. A1 Motocykl o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm 3, i mocy nieprzekraczającej 11 kw. Wymagany wiek: 16 lat. B Pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t (z wyjątkiem autobusu lub motocykla), ciągnik rolniczy (z przyczepą lekką), pojazd wolnobieżny (z przyczepą lekką), rower, motorower, pojazd zaprzęgowy. Wymagany wiek: 18 lat. B1 Trójkołowy lub czterokołowy samochód osobowy o masie własnej nieprzekraczającej 550 kg. Wymagany wiek: 16 lat. 7
Prawo jazdy C Pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny. Wymagany wiek: 18 lat. Wymagane prawo jazdy: B C1 Pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nieprzekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny. Wymagany wiek: 18 lat. Wymagane prawo jazdy: B D Autobus przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, o długości nie mniejszej niż 9 m. Wymagany wiek: 21 lat. Wymagane prawo jazdy: B D1 Autobus przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, o długości nie mniejszej niż 5 m. Wymagany wiek: 21 lat. Wymagane prawo jazdy: B B+E Samochód osobowy z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1 tony. Wymagane prawo jazdy: B C+E Zespół pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 18 ton i długości co najmniej 12 m, złożony z samochodu ciężarowego i przyczepy lub ciągnika siodłowego i naczepy. Wymagane prawo jazdy: C 8
Kategorie prawa jazdy i warunki ich uzyskania 1. C1+E Zespół pojazdów o długości co najmniej 8 m, złożony z samochodu ciężarowego (kategorii D1) i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 2 ton. Wymagane prawo jazdy: C1 D+E Autobus wraz z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1,25 tony. Wymagane prawo jazdy: D D1+E Autobus określony (z kategorii D1) z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1,25 tony. Wymagane prawo jazdy: D1 T Zespół pojazdów o długości co najmniej 7,5 m, złożony z ciągnika rolniczego i przyczepy wieloosiowej innej niż lekka. Wymagany wiek: 16 lat. 1.2. Jakie dodatkowe uprawnienia daje posiadane prawo jazdy innej kategorii Posiadanie określonych uprawnień daje również możliwość kierowania pojazdami przypisanymi do innej kategorii. W szczególności: posiadając uprawnienia w kategorii B i C+E lub B i D+E można prowadzić pojazdy określone w kategorii B+E, posiadając uprawnienia w kategorii C+E i D można kierować zespołem pojazdów określonych w kategorii D+E, posiadając uprawnienia kategorii A, B, B1, C, C1, D lub D1 można kierować pojazdem w nich wymienionym wraz z przyczepą lekką (tj. przyczepą jednoosiową o dopuszczalnej masie nieprzekraczającej 750 kg i masy pojazdu ciągnącego, posiadając uprawnienia kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E można kierować ciągnikiem rolniczym z przyczepą lub przyczepami. 9
Prawo jazdy 1.3. Pozostałe warunki Prawo jazdy może otrzymać osoba, która: osiągnęła odpowiedni wiek, uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem, uzyskała orzeczenie psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem (o ile jest ono wymagane nie dotyczy to m.in. egzaminu na kategorię B chyba że danej osobie zatrzymano prawo jazdy po przekroczeniu 24 punktów), odbyła wymagane dla danej kategorii szkolenie, zdała z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy wymagany dla danej kategorii.! WAŻNE Osoba, która nie ukończyła 18 lat, może uzyskać prawo jazdy kategorii A1, B1 lub T, za pisemną zgodą rodziców lub opiekunów. Prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której orzeczony został zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych (np. prawomocnym wyrokiem sądu) w okresie obowiązywania tego zakazu. 2. Wybór szkoły Aby móc ubiegać się o prawo jazdy należy odbyć odpowiedni kurs przygotowawczy w WORD (Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego) lub w jednej z setek prywatnych szkół jazdy. Co do wyboru ciężko jest cokolwiek doradzić. Zdrowy rozsądek poleca nie kierować się wyłącznie ceną (ta jest wszędzie porównywalna), ale także: opinią znajomych, miejscem położenia ośrodka dla naszej wygody, 10
Szkolenie 4. stanem samochodów, odległością od tras egzaminacyjnych.! WAŻNE Kursy wyjazdowe ( zdawalność 100% ) Należy raczej unikać tej formy szkolenia często zajęcia odbywają się w małych miasteczkach, z niskim natężeniem ruchu drogowego co nie pozwala na dobre przygotowanie się do praktycznego używania pojazdu. Określenie o wysokiej zdawalności może być zarówno chwytem reklamowym, jak i zapowiedzią korupcji (doświadczenie każe jednak zauważyć, że nie wszystkim to ostatnie przeszkadza). 3. Orzeczenie lekarskie Wybrawszy odpowiednią szkołę, zapewne zostaniemy skierowani do zaufanego lekarza (często badania odbywają się na miejscu). Lekarz musi wydać zaświadczenie o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdu. Jeśli przeciwwskazania się pojawią mogą być one: bezwzględne (np. wobec osób, u których stwierdzono alkoholizm lub uzależnienie od narkotyków), względne np. dopuszczające do prowadzenia pojazdów wyłącznie w okularach. Jeśli sami musimy zorganizować badania lekarskie sprawdźmy w przychodni, który z lekarzy ma odpowiednie uprawnienia (zazwyczaj przychodnie mają przynajmniej jednego takiego specjalistę). W przypadku stwierdzenia wady zdrowia, która może się pogłębiać lekarz wystawi zaświadczenie wskazując jednocześnie termin badań kontrolnych. W takim przypadku ww. termin będzie terminem ważności uzyskanego prawa jazdy. 4. Szkolenie Kurs dzieli się na część teoretyczną i praktyczną. Stanowi przygotowanie do obydwu części egzaminu na prawo jazdy. 11
Prawo jazdy 4.1. Przebieg kursu Część teoretyczna nie może być krótsza niż: 30 godzin w zakresie kategorii A, A1, B, B1, T prawa jazdy lub pozwolenia w tym co najmniej 4 godziny szkolenia teoretycznego i ćwiczeń w zakresie udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych, 20 godzin w zakresie kategorii C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E.! WAŻNE Godzina kursu teoretycznego jest równa 45 minutom (jak godzina lekcyjna). Kursu teoretycznego na kategorie A, B, C i D nie muszą odbywać osoby, które posiadają prawo jazdy odpowiednio kategorii: A1, B1, C1 i D1. W przypadku łącznego kursu dla kilku kategorii szkolenie teoretyczne podlega skróceniu: o 10 godzin dla szkolenia w kolejnej kategorii z grupy: A, A1, B, B1, T prawa jazdy lub pozwolenia, o 5 godzin dla szkolenia w kolejnej kategorii z grupy: C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E. Zajęcia praktyczne nie powinny być krótsze niż: 15 godzin przy kategorii B+E, 20 godzin przy kategorii A, A1, C1, C1+E, D1+E, T, 25 godzin przy kategorii C+E lub D+E, 30 godzin przy kategorii B, B1, C, D1 lub pozwoleniu, 60 godzin przy kategorii D. 12
Szkolenie 4.! WAŻNE W odróżnieniu od zajęć teoretycznych, godzina zajęć praktycznych odpowiada godzinie zegarowej. Część praktyczna kursu ulega również skróceniu: w zakresie kategorii C, C1, D lub D1 prawa jazdy: 10 godzin przy kategorii C1 lub C, jeżeli kandydat posiada odpowiednio prawo jazdy kategorii D1 lub D, 20 godzin przy kategorii D, jeżeli kandydat posiada prawo jazdy odpowiednio kategorii C1 lub C; w zakresie kategorii A lub B prawa jazdy: 10 godzin, jeżeli kandydat posiada prawo jazdy odpowiednio kategorii A1 lub B1. 4.2. Dodatkowe warunki dla zajęć praktycznych Zajęcia praktyczne obejmują zajęcia prowadzone na placu manewrowym i w ruchu drogowym, przy czym: mogą (lecz nie muszą) być rozpoczęte po przeprowadzeniu zajęć teoretycznych najczęściej oba szkolenia odbywają się niezależnie od siebie; muszą uwzględniać jazdę poza obszarem zabudowanym lub na drogach o dopuszczalnej prędkości poruszania się powyżej 70 km/h o łącznym czasie nie krótszym niż: 3 godziny, przy kategorii A1, A lub B1, 4 godziny, przy kategorii B, C1, C, T, B+E, C1+E lub D1+E, 10 godzin, przy kategorii D1, C+E oraz D+E, 20 godzin, przy kategorii D. W powyższych okolicznościach zajęcia powinny być prowadzone łącznie na odcinku nie mniejszym niż 50 km (z wyjątkiem kategorii T) w czasie jednych zajęć. 13
Prawo jazdy! WAŻNE Zajęcia powinny również uwzględniać co najmniej 2 godziny jazdy w ruchu drogowym w okresie od zmierzchu do świtu dla wszystkich kategorii prawa jazdy nie dotyczy osób, w stosunku do których lekarz wprowadził ograniczenie możliwości prowadzenia pojazdu w okresie od zmierzchu do świtu. Po zakończonym szkoleniu podstawowym lub dodatkowym, może być przeprowadzony egzamin wewnętrzny. 4.3. Egzamin wewnętrzny Na zakończenie kursu prawa jazdy może być przeprowadzony egzamin wewnętrzny. Ma on sprawdzić, czy kandydat może podejść do egzaminu państwowego. Zakres egzaminu Egzamin wewnętrzny podobnie jak egzamin państwowy składa się z dwóch części: teoretycznej przeprowadzanej w sali szkoleniowej przy użyciu testu komputerowego lub w formie testów pisemnych (test może być sporządzony na podstawie tych samych pytań, które występują na egzaminie państwowym), praktycznej przeprowadzanej na placu manewrowym i w ruchu drogowym. Zarówno egzamin praktyczny, jak i teoretyczny jest odbiciem prawdziwego egzaminu te same pytania, te same zadania na placu i na mieście. Kiedy egzamin wewnętrzny może być przeprowadzony Do egzaminu może przystąpić osoba, która odbyła co najmniej minimalną wymaganą programem liczbę godzin zajęć teoretycznych i praktycznych. Liczba godzin różni się w zależności od kategorii prawa jazdy i indywidualnej sytuacji kandydata. Instruktor może jed- 14
Egzamin państwowy 5. nak uznać, że ustawowa liczba godzin jest dla danej osoby niewystarczająca i zarządzić indywidualną liczbę godzin tym samym warunkując możliwość podejścia do egzaminu wewnętrznego od odbycia ustalonego szkolenia. Podobnie jak w przypadku egzaminu państwowego, warunkiem przeprowadzenia części praktycznej egzaminu wewnętrznego, jest uzyskanie pozytywnego wyniku z części teoretycznej. Skutki egzaminu W przypadku zakończenia egzaminu z wynikiem negatywnym, na podstawie wypełnionej karty przebiegu egzaminu praktycznego instruktor prowadzący wraz z osobą egzaminowaną ustala dalszy zakres szkolenia niezbędny do uzyskania wszystkich umiejętności. Oznacza to, że w przypadku oblania egzaminu wewnętrznego, kandydat na kierowcę nie będzie mógł podejść do egzaminu końcowego nie dostanie zaświadczenia o ukończonym kursie. Egzamin wewnętrzny nie musi być przeprowadzony o jego stosowaniu decyduje każda ze szkół prawa jazdy we własnym zakresie. 5. Egzamin państwowy Po zakończeniu kursu, z uzyskanym zaświadczeniem należy udać się do dowolnego WORD w Polsce. Tam musimy złożyć dokumenty oraz wnieść opłatę. Następnie zostaje nam wyznaczony termin egzaminu teoretycznego, po jego pomyślnym zaliczeniu praktycznego. 5.1. Egzamin teoretyczny Opłata za egzamin teoretyczny wynosi: 22 zł (niezależnie od kategorii jeśli egzamin ma formę testu pisemnego lub komputerowego), 40 zł jeśli egzamin ma formę ustną. Egzamin teoretyczny odbywa się, co do zasady, za pomocą urządzenia komputerowego. 15
Prawo jazdy Liczba pytań Liczba pytań zależy od tego, czy staramy się o jedną kategorię prawa jazdy (np. B), czy np. staramy się również o kategorię dodatkową (np. jednocześnie na kategorię A i B). Standardowy test na prawo jazdy składa się z 18 pytań. Przy czym w przypadku prawa jazdy kategorii B i B1 wszystkie pytania pochodzą z części podstawowej. W przypadku kategorii A z części podstawowej (wspólnej z kat. B i B1) pochodzi 12 pytań 6 pochodzi z części specjalistycznej (dotyczącej tylko motocykli). W przypadku prawa jazdy kategorii C, C1, D i D1 całość testu opiera się na części specjalistycznej stąd nie ma punktów wspólnych z pytaniami na prawo jazdy kategorii A czy B (nie licząc m.in. pytań dotyczących pierwszej pomocy). Czas egzaminu Egzamin na każdą kategorię trwa 25 minut. Jednakże, jeśli kandydat chce za jednym zamachem zaliczyć egzamin na kilka kategorii przysługuje mu dodatkowy czas: 10 minut (jeśli kategoria podstawowa i dodatkowa zawierają się w grupie A i B), 25 minut (jeśli dodatkowa kategoria należy do grupy C i D. Dopuszczalna liczba błędów Nikt nie jest nieomylny egzamin na prawo jazdy na szczęście również przewiduje możliwość popełnienia błędu stąd dopuszczalne jest popełnienie dwóch pomyłek w egzaminie na każdą kategorię. W przypadku trzeciej pomyłki egzamin jest niezaliczony. Przebieg egzaminu Egzamin, co do zasady, przeprowadzany jest za pomocą komputera wyposażonego w specjalną konsolę. Na niej znajdują się jedynie klawisze niezbędne do przeprowadzenia egzaminu. Egzamin ma charakter testowy dobór pytań jest losowy (inaczej niż miało to miejsce przed kilku laty, kiedy zestawy pytań były stałe) 16
Egzamin państwowy 5. same pytania są ogólnie dostępne m.in. na stronie Ministerstwa Infrastruktury. Przed egzaminem kandydaci są pouczani co do obsługi konsoli i przebiegu egzaminu. Do każdego z pytań przygotowano trzy odpowiedzi przy czym co najmniej jedna jest prawidłowa (odpowiednio prawidłowe mogą być także dwie lub nawet trzy odpowiedzi). Niezaznaczenie wszystkich prawidłowych odpowiedzi oznacza udzielenie odpowiedzi błędnej za pytania nie przyznaje się punktów cząstkowych. Do wcześniejszych pytań (do zakończenia egzaminu) można wrócić i poprawić udzielone odpowiedzi liczba poprawek jest bez znaczenia. Koniec egzaminu następuje wraz z upływem czasu lub zakończeniem egzaminu przez kandydata jeśli zdąży rozwiązać pytania wcześniej. Wynik egzaminu (pozytywny/negatywny) jest znany bezpośrednio po zakończeniu egzaminu. Egzamin teoretyczny jest przeprowadzany na prawo jazdy kategorii A1, A, B, B1, C, C1, D, D1 oraz T. Dodatkowe uprawnienia na kierowanie pojazdami wraz przyczepą (B+E, C+E itp.) nie wymagają egzaminu teoretycznego tylko praktycznego. 5.2. Egzamin praktyczny Po pozytywnym zaliczeniu egzaminu teoretycznego (wyniki znane są od ręki ), zgłaszamy chęć podejścia do egzaminu praktycznego. Oprócz zgłoszenia musimy wnieść opłatę: A, A1 140 zł B 112 zł B1, C1, D1, T 135 zł C, D 160 zł B+E 160 zł C1+E, C+E, D1+E, D+E 195 zł W przypadku egzaminu praktycznego w WORD obowiązuje komputerowe losowanie egzaminatorów do osób egzaminowanych. 17
Prawo jazdy W związku z powyższym oczekiwanie na rozpoczęcie egzaminu praktycznego może trwać do 2 godzin od wyznaczonego terminu egzaminu (dotyczy to egzaminów na kat. A i B). Przebieg i zakres egzaminu praktycznego kategorii B Egzamin na prawo jazdy kategorii B uprawniające do kierowania samochodami osobowymi w dużej części przeprowadzony jest na mieście. Część na placu manewrowym jest bardzo ograniczona. Czego możemy spodziewać się na placu manewrowym 1. Przygotowanie do jazdy, sprawdzenie stanu technicznego podstawowych elementów pojazdu odpowiedzialnych bezpośrednio za bezpieczeństwo jazdy oraz ruszanie z miejsca. Kryteria: sprawdzenie stanu technicznego podstawowych elementów pojazdów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ruchu drogowego osoba egzaminowana musi zaprezentować, że potrafi sprawdzić: poziom oleju w silniku (osoba egzaminowana powinna co najmniej wskazać, gdzie i przy użyciu jakich przyrządów sprawdza się poziom oleju w pojeździe), poziom płynu chłodzącego, poziom płynu hamulcowego, poziom płynu w spryskiwaczach osoba egzaminowana powinna co najmniej wskazać zbiornik i po jego otwarciu stwierdzić obecność płynu, działanie sygnału dźwiękowego, działanie świateł zewnętrznych pojazdu; właściwe ustawienie fotela, lusterek, zagłówków i zapięcie pasów bezpieczeństwa, sprawdzenie, czy drzwi pojazdu są zamknięte: 18
Egzamin państwowy 5. w lewym lusterku kierowca powinien widzieć lewy bok pojazdu i lewy obszar przestrzeni za pojazdem, w prawym lusterku kierowca powinien widzieć prawy bok pojazdu i prawy obszar przestrzeni za pojazdem, zagłówki powinny być ustawione blisko za głową na wysokości głowy; upewnienie się o możliwości jazdy: wykluczenie prawdopodobieństwa spowodowania zagrożenia w ruchu drogowym, ocena sytuacji wokół pojazdu; płynne ruszenie: opuszczenie dźwigni hamulca awaryjnego, łagodne puszczenie sprzęgła, zwiększenie obrotów silnika. 2. Jazda pasem ruchu do przodu i tyłu. Kryteria i przebieg: płynna jazda pasem ruchu do przodu i tyłu (w przypadku kategorii B i B1 w trakcie jazdy do tyłu obserwacja toru jazdy pojazdu zgodnie z techniką kierowania przez tylną szybę pojazdu i lusterka), nieprzejeżdżanie przez linie i nienajeżdżanie na krawężniki, pachołki i tyczki ograniczające pas (nie dotyczy linii wewnętrznych ograniczających i wyznaczających pole zatrzymania pojazdu), zatrzymanie pojazdu przed końcem i początkiem pasa w wyznaczonym polu zatrzymania pojazdu. 3. Ruszanie z miejsca do przodu na wzniesieniu. Przy ruszaniu pojazd nie powinien cofnąć się więcej niż 0,2 m, a silnik nie powinien zgasnąć osoba egzaminowana w trakcie wykonywania tego manewru po zatrzymaniu pojazdu na wzniesieniu zaciąga hamulec awaryjny, a następnie rusza do przodu zwalniając go. Czego możemy się spodziewać podczas jazdy na mieście? Wjazd na drogę z obiektu przydrożnego. Jazda drogami dwukierunkowymi jedno- i dwujezdniowymi: o różnej liczbie wyznaczonych i niewyznaczonych pasów ruchu, posiadającymi odcinki proste i łuki, wzniesienia i spadki, 19
Prawo jazdy obniżone i podwyższone dopuszczalne prędkości. Jazda drogami jednokierunkowymi o różnej liczbie wyznaczonych i niewyznaczonych pasów ruchu. Przejazd przez skrzyżowania: równorzędne (trzy- i czterowlotowe), oznakowane znakami ustalającymi pierwszeństwo przejazdu (znak A7, B 20, D1 oraz w połączeniu z tabliczkami T6a i c), z sygnalizacją świetlną, na których ruch odbywa się wokół wyspy, dwupoziomowe (wjazd i zjazd). Przejazd przez przejścia dla pieszych. Manewry W przypadku egzaminu dla kategorii B i B1 prawa jazdy obowiązkowe jest wykonanie manewrów: parkowanie prostopadłe lub skośne wjazd przodem, wyjazd tyłem możliwa jedna korekta toru jazdy, miejsce do parkowania wyznacza egzaminator, wskazując je osobie egzaminowanej, po zaparkowaniu musi być możliwość opuszczenia pojazdu przez kierowcę i pasażera z obydwu stron pojazdu, a pojazd musi być zaparkowany w sposób zgodny z przepisami ruchu drogowego (należy sprawdzić możliwość opuszczenia pojazdu), parkowanie odbywa się z zachowaniem zasad ruchu drogowego, lub parkowanie równoległe pomiędzy dwoma pojazdami (manewr jest wykonywany, jeżeli jest możliwe wyznaczenie miejsca do parkowania możliwa jedna korekta toru jazdy) wjazd tyłem wyjazd przodem, miejsce do parkowania wyznacza egzaminator, wskazując je osobie egzaminowanej, długość miejsca do parkowania pomiędzy pojazdami powinna stanowić około dwukrotność długości pojazdu egzaminacyjnego, w trakcie wykonywania manewru możliwa jest jedna korekta toru jazdy, 20
Egzamin państwowy 5. po zaparkowaniu pojazd nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, w przypadku kiedy pojazd parkuje równolegle do krawężnika, w trakcie wykonywania manewru nie może najechać na krawężnik; zawracanie na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej możliwość wykonania manewru przy wykorzystaniu infrastruktury drogowej (bramy, wjazdy, podjazdy, zatoczki itp.), zawracanie musi odbyć się przy użyciu biegu wstecznego, miejsce do zawracania wyznacza egzaminator; przejazd przez torowisko tramwajowe i kolejowe, przejazd przez tunel oraz obok przystanku tramwajowego i autobusowego (zakładając, że w danej miejscowości znajdują określone elementy); dodatkowe manewry: wyprzedzania, omijania, wymijania, zmiany pasa ruchu i kierunku jazdy w lewo, prawo, oraz zawracania na skrzyżowaniu, hamowanie od prędkości co najmniej 50 km/h do zatrzymania w wyznaczonym miejscu (manewr może być wykonany na placu manewrowym ośrodka egzaminowania). 5.3. Zwrot opłaty i opłaty dodatkowe Na wniosek osoby egzaminowanej w egzaminie praktycznym może brać udział dodatkowo egzaminator nadzorujący. W tym przypadku opłatę za egzamin zwiększa się o 50%. W przypadku zapisania się na egzamin teoretyczno-praktyczny i uzyskania wyniku negatywnego z egzaminu teoretycznego należy ponownie wnieść opłatę za egzamin teoretyczny i 50% opłaty za egzamin praktyczny. Osoby niepełnosprawne Osoby niepełnosprawne posiadające odpowiednie orzeczenie lekarskie (z adnotacją, o możliwości prowadzenia pojazdu silnikowego jedynie po przystosowaniu go do danego rodzaju schorzenia), wnoszą 50% opłaty za egzamin praktyczny. W takiej sytuacji egzamin może być przeprowadzony jedynie w pojeździe zapewnionym przez zdającego. 21
Prawo jazdy Zwrot kosztów w przypadku rezygnacji Jeśli kandydat zrezygnuje ze zdawania egzaminu w terminie krótszym niż 1 pełny dzień roboczy przed ustalonym terminem, może odzyskać jedynie 50% wniesionej opłaty za egzamin praktyczny. W celu uzyskania takiego zwrotu należy wypełnić stosowny druk. W przypadku rezygnacji w terminie wcześniejszym zwrotowi podlega całość opłaty. Niestawienie się na egzamin W przypadku, w którym kandydat nie stawił się na egzamin praktyczny, może zapisać się na nowy termin dokonując dopłaty w wysokości 50% opłaty za egzamin. Nie odzyska jednak pieniędzy za utracony egzamin. 5.4. Czym skutkuje wielokrotne oblanie egzaminów Egzaminy poprawkowe na prawo jazdy poza tym, że obciążają nasz budżet kolejnymi opłatami mogą zmusić nas do nieprzyjemnego wydatku w postaci kursu dodatkowego. Ustawodawca doszedł do wniosku, że ignorancja (w przypadku egzaminu teoretycznego) i brak umiejętności (w przypadku egzaminu praktycznego) szkodzą, a konkretnie szkodzą naszemu portfelowi. Zarówno bowiem trzykrotne niepowodzenie na egzaminie teoretycznym, jak i praktycznym skutkuje koniecznością odbycia dodatkowego szkolenia z odpowiedniego zakresu. Po odbyciu szkolenia do egzaminu możemy podejść dopiero po przedstawieniu zaświadczenia o odbyciu kursu. Wymiar szkolenia Liczba dodatkowych godzin szkolenia wyznaczana jest przez instruktora (teoretycznie może więc wyznaczyć nam dowolną liczbę godzin za które musimy zapłacić). W praktyce stosowany jest wymiar minimalny, tj.: 22
Odbiór dokumentu 6. 10 godzin szkolenia teoretycznego, jeżeli osoba podlegająca szkoleniu dodatkowemu trzykrotnie uzyskała negatywny wynik z części teoretycznej; 5 godzin szkolenia praktycznego, jeżeli trzykrotnie uzyskała negatywny wynik z części praktycznej. Godzina szkolenia teoretycznego równa się 45 minutom, a szkolenia praktycznego 60 minutom. 6. Odbiór dokumentu Jeśli udało nam się zaliczyć oba egzaminy, pozostaje jedynie wyrobienie prawa jazdy, czyli dokumentu potwierdzającego nasze uprawnienia do prowadzenia pojazdów. Wydawaniem prawa jazdy zajmują się starostwa powiatowe, właściwe ze względu na miejsce zamieszkania (nie zdawania egzaminu). Wyjątkiem są: Warszawa tu prawa jazdy są wydawane w urzędach dzielnic. Jednostka wojskowa: żołnierzom służby zasadniczej tymczasowe prawo jazdy wydaje dowódca jednostki wojskowej. Do wyrobienia prawa jazdy konieczny jest: Komplet dokumentów przesłany z WORD: wniosek o wydanie prawa jazdy, z potwierdzonym pozytywnym wynikiem egzaminu państwowego, zaświadczenie o ukończeniu kursu dla osób ubiegających się o prawo jazdy, orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, pisemna zgoda rodziców lub opiekunów, jeżeli osoba nie ukończyła 18 lat (kat. A1, B1 i T), dowód uiszczenia opłaty za wydanie prawa jazdy w wysokości 70 zł + 0,50 zł opłaty za wydanie dokumentu. Wyraźna fotografia o wymiarach 3,5 x 4,5 cm, przedstawiająca osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami w taki 23
Prawo jazdy sposób, aby ukazywała głowę w pozycji lewego półprofilu z widocznym lewym uchem, z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy. Do wglądu: Dokument tożsamości. 7. Utrata prawa jazdy 7.1. Kiedy policja może zatrzymać prawo jazdy W określonych sytuacjach funkcjonariusze Policji mogą zatrzymać za pokwitowaniem dokument prawa jazdy pokwitowanie czasem uprawnia do kierowania pojazdem przez 7 dni. 7.2. Kiedy pokwitowanie prawa jazdy uprawnia do prowadzenia pojazdu W określonych sytuacjach, gdy zatrzymanie prawa jazdy jest związane z samym dokumentem pokwitowanie wystawione przez Policję upoważnia do kierowania pojazdem przez okres 7 dni od daty wystawienia. W tym czasie kierowca powinien wystąpić do starosty o wydanie nowego dokumentu lub wyjaśnić wynikłą sytuację. Przypadki kiedy jest to możliwe, to zatrzymanie prawa jazdy z powodu: stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność, podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy, upłynięcia terminu ważności prawa jazdy. Powyższe sytuacje nie skutkują odebraniem uprawnień wymagają jednak od kierowcy wymiany lub uzyskania nowego dokumentu. 7.3. Kiedy zatrzymanie prawa jazdy uniemożliwia poruszanie się pojazdem W pozostałych przypadkach jeśli prawo jazdy zostanie zatrzymane, kierowca nie może kontynuować jazdy. Są to sytuacje, w których zatrzymanie następuje w związku z: 24
Utrata prawa jazdy 7. uzasadnionym podejrzeniem, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, sytuacją gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy (a wzmianka znajduje się w ewidencji), sytuacją gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy, przekroczeniem przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Policjant może również zatrzymać prawo jazdy w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. Dalsze czynności Zatrzymane prawo jazdy Policja przekazuje niezwłocznie, (nie później niż w ciągu 7 dni), według właściwości: sądowi uprawnionemu do rozpoznania sprawy o wykroczenie, prokuratorowi lub staroście.! WAŻNE W razie przeprowadzenia badania krwi lub moczu dla oceny trzeźwości lub zawartości środka działającego podobnie do alkoholu, prawo jazdy przekazuje się wraz z wynikiem tego badania. Jeżeli jednak wynik tego badania nie został uzyskany w cią- 25
Prawo jazdy gu 30 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy, należy niezwłocznie zwrócić je właścicielowi. 7.4. Co się wiąże z zatrzymaniem prawa jazdy Jeśli prawo jazdy zostało zatrzymane co do zasady (nie licząc możliwości prowadzania pojazdu na podstawie pokwitowania) kierowca nie może poruszać się żadnym pojazdem silnikowym. Zatrzymanie prawa jazdy dotyczy wszystkich kategorii w nim wymienionych. Samo zatrzymanie nie oznacza jednak pozbawienia uprawnień do kierowania pojazdem i jest, co do zasady, tymczasowe. W wyniku jednak prowadzenia dalszych czynności w sprawie, sprawcy może być odebrane prawo jazdy decyzją starosty. Może być również wyrokiem sądu wydany zakaz prowadzenia pojazdów na czas określony lub dożywotnio. Zwrot prawa jazdy po ustaniu przesłanek jego zatrzymania nie dotyczy kierowców, którzy muszą wcześniej zdać egzamin kompetencyjny (np. kierowca, wobec którego został orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów na okres przekraczający 1 rok). 7.5. Kiedy traci się uprawnienia do kierowania pojazdem W niektórych sytuacjach kierowca nie tylko traci czasowo prawo do prowadzenia samochodu (czy innego pojazdu) lecz odbierane są mu uprawnienia. Decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdem silnikowym wydaje starosta powiatowy. Prawo drogowe przewiduje kilka sytuacji, w których uprawnienia mogą być odebrane, tj: stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem; stwierdzenia na podstawie orzeczenia psychologicznego, wydanego po przeprowadzeniu badania psychologicznego istnie- 26
Utrata prawa jazdy 7. nia przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem; utraty przez kierowcę kwalifikacji, co stwierdza się na podstawie wyniku egzaminu państwowego; przekroczenia, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; decyzja o cofnięciu uprawnienia wydawana jest na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji; niepoddania się: sprawdzeniu kwalifikacji po przekroczeniu 24 punktów karnych badaniu lekarskiemu, badaniu psychologicznemu. Skutki utraty uprawnień Kierowców, którym odebrano uprawnienia traktuje się tak jakby nigdy ich nie mieli. W okresie obowiązywania cofnięcia uprawnień nie mogą prowadzić pojazdów mechanicznych. Co do zasady, uprawnienia mogą być przywrócone przez starostę po ustaniu przyczyn uzasadniających ich odebranie.! WAŻNE Starosta nie przywraca uprawnień osobom, które posiadając uprawnienia krócej niż 1 rok przekroczyły 20 punktów. Muszą ponownie odbyć kurs i zdać egzamin państwowy. 7.6. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych Sąd, co do zasady, może orzec wobec skazanego karę grzywny, ograniczenia i pozbawienia wolności. Oprócz tego, dysponuje również innymi środkami, które mają służyć resocjalizacji sprawcy, lub ewentualnie zabezpieczeniu społeczeństwa, należy do nich zakaz prowadzenia wszystkich lub wybranych pojazdów mechanicznych. 27
Prawo jazdy Kiedy można orzec zakaz prowadzenia pojazdów Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd musi orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na określony czas, jeśli sprawca przestępstwa wskazanego powyżej: był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Sąd może orzec dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów, jeśli: w przestępstwie wywołania katastrofy w ruchu komunikacyjnym lub sprowadzenia zagrożenia takiej katastrofy ofiary zginęły lub poniosły ciężki uszczerbek na zdrowiu; w wyniku wypadku samochodowego ofiara zmarła lub poniosła ciężki uszczerbek na zdrowiu, a sprawca był nietrzeźwy lub uciekł z miejsca zdarzenia. W przypadku ponownego skazania w powyższych warunkach sąd musi orzec dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Skutki zakazu prowadzenia pojazdów Skutkiem orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów jest konieczność oddania prawa jazdy i uniemożliwienie kierowania pojazdami na czas trwania zakazu. Termin zakazu biegnie dopiero od czasu zdania dokumentu. Za złamanie zakazu sprawcy grozi kara 3 lat więzienia. 28
Utrata prawa jazdy 7. Czas zakazów: 1 10 lat, kiedy sąd nie może orzec dożywotniego zakazu, dożywotnio. 7.7. Utrata prawa jazdy przez punkty karne Naruszając przepisy ruchu drogowego kierowca otrzymuje poza mandatem również punkty karne. Ich liczba zależy od rodzaju i skali naruszenia przepisów. Kumulacja punktów karnych Punkty karne kumulują się za każde naruszenie przepisów otrzymujemy określoną liczbę punktów karnych, które przez jakiś czas się sumują. Czasem za jedno zdarzenie wypełnia przesłanki kilku wykroczeń drogowych. PRZYKŁAD Kierowca wyprzedzał inny pojazd na przejściu dla pieszych przekraczając jednocześnie dozwoloną prędkość o 20 km/h. Punkty zostaną naliczone za obydwa wykroczenia. W skrajnych sytuacjach możliwe jest jednorazowe zebranie takiej liczby punktów, która skutkuje zatrzymaniem prawa jazdy. Limit punktów karnych dla młodych kierowców Przez pierwszy rok posiadania prawa jazdy kierowca podlega specjalnym zasadom związanym z przekroczeniem limitu punktów karnych. Przede wszystkim limit punktów wynosi 20 punktów. Przekroczenie tego limitu skutkuje nie tylko zatrzymaniem prawa jazdy, ale także odebraniem uprawnień do kierowania pojazdami (wszystkich posiadanych kategorii). Uprawnienia nie mogą być również przywrócone przez starostę. Taka osoba musi ponownie podejść do egzaminu (teoretycznego i praktycznego). 29
Prawo jazdy Uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdami kolejnej kategorii, nie sprawia, że w tym zakresie traktuje się kierowcę jako młodego. Jeśli więc wcześniej przez ponad rok miał uprawnienia innej kategorii lub przed przekroczeniem limitu 20 punktów minie rok od uzyskania pierwszego prawa jazdy obowiązuje 24-punktowy limit. Limit punktów karnych dla doświadczonych kierowców Jeśli kierowca posiada uprawnienia (dowolnej kategorii) dłużej niż rok obowiązuje go 24-punktowy limit punktów karnych. Inne są również skutki przekroczenia limitu. W sytuacji zebrania co najmniej 25 punktów karnych kierowcy zatrzymywane jest prawo jazdy. Aby je odzyskać musi: przejść badania psychologiczne, zdać egzamin kontrolny. Do czasu spełnienia tych warunków kierowca nie może prowadzić pojazdów silnikowych.! WAŻNE Przekroczenie 24 punktów skutkuje na wszystkie posiadane kategorie prawa jazdy każdą z nich należy indywidualnie odzyskać, tj. zdać egzamin kompetencyjny. 7.8. Utrata prawa jazdy za unikanie płacenia alimentów Osoba, która uporczywie unika spełniania obowiązku alimentacyjnego może stracić prawo jazdy. Odzyska je jeśli spełni określone warunki, np. podejmie pracę. Odpowiedzialność alimenciarza Osoba, którą sąd zobowiązał do określonych świadczeń alimentacyjnych (np. w wyroku rozwodowym) nie może unikać możliwości znalezienia stałego źródła utrzymania. Innymi słowy, jeśli taka osoba celowo unika legalnego zatrudnienia (aby trudniej było mu udowodnić 30
Utrata prawa jazdy 7. uzyskiwanie dochodu), lub zataja składniki majątku czy w inny sposób miga się od płacenia alimentów ponosi za to odpowiedzialność karną (art. 209 1 kodeksu karnego). Dodatkowym czynnikiem zachęcającym do płacenia alimentów jest możliwość utraty prawa jazdy. Kiedy można stracić prawo jazdy za niepłacenie alimentów Możliwość utraty prawa jazdy pojawia się w sytuacji, gdy świadczenie alimentacyjne nie jest spełniane, a osoba uprawniona do alimentów uzyskała pieniądze z funduszu alimentacyjnego. W tym momencie organ samorządu gminnego (wójt, burmistrz, prezydent miasta) występuje przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu jako wierzyciel, dążąc do ściągnięcia kwoty wypłaconej z funduszu. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, właściwy organ: zobowiązuje dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny; informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił: złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy, Bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy odmówił: przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo, udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych 31
Prawo jazdy wierzyciel składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 1 Kodeksu karnego oraz kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. W takim wypadku prawo jazdy podlega zatrzymaniu na wezwanie starosty lub np. w trakcie kontroli drogowej. Kiedy można odzyskać prawo jazdy Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek wójta (lub burmistrza i prezydenta miasta), gdy dłużnik (w zależności od przyczyny zatrzymania prawa jazdy): umożliwi przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego, złoży oświadczenie majątkowe, zarejestruje się jako bezrobotny albo poszukujący pracy, podejmie pracę albo inną formę aktywizacji zawodowej zaproponowaną przez powiatowy urząd pracy.! WAŻNE To, że dłużnik alimentacyjny odzyska prawo jazdy nie oznacza od razu, że nie będzie ścigany za przestępstwo niealimentacji. 7.9. Egzamin kontrolny Kierowcy naruszający przepisy ruchu drogowego muszą liczyć się z koniecznością zdania egzaminu kompetencyjnego np. po przekroczeniu limitu punktów. Zaliczenie egzaminu kompetencyjnego jest warunkiem odzyskania prawa jazdy w przypadku jego zatrzymania. Do czasu zdania egzaminu kierowca nie będzie mógł prowadzić pojazdów. Egzamin kompetencyjny dotyczy wszystkich pojazdów, na jakie kierujący miał uprawnienia. Egzaminowi muszą również poddać się osoby, które utraciły uprawnienia do kierowania pojazdem (np. w wyniku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów). 32
Utrata prawa jazdy 7. Kiedy konieczny jest egzamin kontrolny Na kontrolne badanie kwalifikacji kierowca może być skierowany decyzją starosty w sytuacjach: stwierdzenia uzasadnionych zastrzeżeń co do jej kwalifikacji, np. wyjątkowo niebezpiecznego zachowania na drodze, które nie wyczerpało 24 punktów karnych ale świadczy o tym, że kierowcę należy sprawdzić pod kątem jego umiejętności; w razie przekroczenia 24 punktów (na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji).! WAŻNE Jeśli wezwana osoba w sposób nieusprawiedliwiony nie stawi się na egzaminie w dacie wyznaczonej przez starostę, traci uprawnienia do kierowania pojazdem. Kto jeszcze musi poddać się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji Samodzielnie mogą wnioskować o przeprowadzenie egzaminu osoby, które utraciły uprawnienia pojazdem lub zatrzymano im prawo jazdy na dłuższy czas. Kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba ubiegająca się o: przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem cofniętego na okres przekraczający 1 rok lub w związku z utratą kwalifikacji, zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia do kierowania tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1rok. Oznacza to, że np. osoba wobec której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 2 lat po tym czasie może ubiegać się o przeprowadzenie egzaminu kontrolnego i odzyskać 33
Prawo jazdy uprawnienia. Bez tego, pomimo upływu czasu kary, nie będzie mogła kierować pojazdem. To samo tyczy się osób, którym zatrzymano prawo jazdy i nie udało im się (lub nie mogli) go odzyskać w ciągu roku.! WAŻNE Do egzaminu kontrolnego można podchodzić wielokrotnie aż do czasu jego zdania. Niezaliczenie egzaminu nie skutkuje żadnymi konsekwencjami (poza finansowymi). Odzyskanie uprawnień następuje dopiero po skutecznym zaliczeniu egzaminu. 7.10. Utrata dokumentu kiedy możemy wystąpić o wtórnik Wydanie wtórnika związane jest utratą lub zmianą danych dotyczących samego dokumentu prawa jazdy. Oznacza to, że wtórnik nie będzie wydany, jeśli kierowca poza dokumentem utracił uprawnienia do kierowania pojazdem. Jakkolwiek jest to oczywiste, tego typu wnioski bywały składane (dotyczyło to m.in. byłego wojewody mazowieckiego). Wyłudzenie dokumentu prawa jazdy pod pozorem jego np. zagubienia, w sytuacji kiedy uprawnienia zostały odebrane, jest przestępstwem ściganym z urzędu. Kiedy należy wystąpić o wtórnik prawa jazdy Ustawa Prawo o ruchu drogowym, nakłada na uprawnionych do kierowania pojazdem obowiązek zgłoszenia się do starosty, jeśli dokument prawa jazdy: został utracony (zgubiony, skradziony); uległ zniszczeniu w stopniu powodującym jego nieczytelność; nie odpowiada stanowi faktycznemu: dotyczącemu uprawnień do kierowania pojazdami określonego typu (np. po uzyskaniu uprawnień na inny środek transportu), zmianie danych osobistych uprawnionego nazwiska czy adresu zamieszkania. 34