Tematy maturalne z języka polskiego

Tematy maturalne z języka polskiego sesja wiosenna 2007/2008 1

LITERATURA 1. Wpływ domu rodzinnego na tożsamość człowieka. Omów problem, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 2. Omów problem wykorzenienia w odwołaniu do wybranych przykładów z kręgu literatury tzw. nurtu chłopskiego. 3. Sposób funkcjonowania mitu dzieciństwa i domu rodzinnego w literaturze. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich. 4. Historia a powieść historyczna. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i opracowań historycznych. 5. Krytyczne postawy pisarzy wobec własnego narodu. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich. 6. Literackie zbliżenia i konfrontacje przedstawicieli odmiennych grup społecznych, narodów, kultur - omów problem w odwołaniu do wybranych utworów. 7. Bohaterowie literaccy wobec wartości fundamentalnych i wyborów ostatecznych. Omów problem w odwołaniu do wybranych utworów. 8. Literackie autoportrety - omów problem na przykładzie wybranych tekstów literackich oraz biografii ich twórców. 9. Ironia losu - omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich. 10. Krytyczny obraz świata poddanego władzy pieniądza. Omów problem na wybranych przykładach literackich. 11. Różnice w sposobach rozumienia patriotyzmu. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literatury polskiej. 12. Żywotność wzorców ideowych i estetycznych romantyzmu. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich późniejszych epok. 2

13. Biblijne inspiracje w twórczości Fiodora Dostojewskiego lub innych wybitnych pisarzy XIX i XX wieku. Omów problem na wybranych przykładach. 14. Różne sposoby pojmowania i realizowania idei wolności. Omów problem na wybranych przykładach literackich. 15. Omów, na wybranych przykładach literackich, różne przejawy młodzieńczego buntu. 16. Sposoby weryfikacji i reinterpretacji narodowych mitów. Omów problem na wybranych przykładach literackich. 17. Literackie sposoby analizy ludzkiej psychiki. Przedstaw problem na przykładzie wybranych powieści psychologicznych. 18. Od wielkiej ideologii do wielkiego terroru. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich. 19. Rewolucja jako jeden z dziejowych mechanizmów. Omów problem na przykładzie wybranych dzieł literackich. 20. Jednostka wobec sił historii. Omów problem w odwołaniu do wybranych przykładów literackich. 21. Paraboliczne sposoby ujmowania ludzkiej egzystencji. Omów problem na wybranych przykładach literackich. 22. Inteligent polski nostalgiczny czy heroiczny? Rozważ problem odwołując się do wybranych tekstów literackich. 23. Autobiografia jako tworzywo literackie. Rozwiń temat w oparciu o wybrane utwory literackie. 24. Poeta doctus - poeta emeritus, czyli od Jana Kochanowskiego do Tadeusza Różewicza. Przedstaw różne rozumienie roli poety i poezji w literaturze polskiej. 25. Polskie obrzędy, obyczaje, tradycje. Omów temat w odwołaniu do wybranych przykładów literackich. 26. Postawy artystów młodopolskich wobec życia Omów temat w odwołaniu do wybranych przykładów literackich. 27. Problem moralnej odpowiedzialności jednostki za swoje czyny. Rozważ problem odwołując się do wybranych tekstów literackich. 28. Stół odzwierciedleniem tradycji polskiej. Omów temat w odwołaniu do wybranych przykładów literackich. 3

29. Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w utworach literackich różnych epok. 30. Przyroda ojczysta jako temat i źródło inspiracji artystycznych. Rozwiń temat w oparciu o utwory romantyczne. 31. Dialog mojego pokolenia z ideałami romantyków. Rozwiń temat w oparciu o utwory romantyczne i współczesne. 32. Portrety Żydów polskich w literaturze. Przedstaw różnorodność ujęcia postaci w wybranych dziełach. 33. Przedstaw literacki obraz miasta w wybranych utworach XIX i XX wieku. 34. Bohaterowie w habitach. Przedstaw sposób ich kreowania w wybranych utworach literackich. 35. Mit o Prometeuszu i jego literackie przetworzenia. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów. 36. Przedstaw charakter kultury ziemiańskiej na przykładzie wybranych utworów z polskiej literatury różnych epok. 37. Pielgrzym w literaturze. Omów funkcję toposu pielgrzyma, analizując wybrane utwory literackie. 38. "Człowiek jest natury pielgrzymiej" (C.K. Norwid). Literackie konkretyzacje odwiecznego w kulturze motywu życia - wędrówki i życia - pielgrzymki, a twoje rozumienie istoty ludzkiej egzystencji. 39. Ballada romantyczna jako źródło inspiracji dla twórców późniejszych epok. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów. 40. Konflikt pokoleń w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 41. Obraz wsi w literaturze. Omów temat na wybranych przykładach. 42. Metamorfoza jako ważny etap w życiu bohatera. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych tekstów literackich. 43. Różnice w spojrzeniach na polski dwór szlachecki. Przedstaw zagadnienie w oparciu o wybrane utwory literatury polskiej. 4

44. Literackie obrazy bitew. Porównaj sposoby ich ukazania i funkcje, jakie pełnią w wybranych dziełach literatury pięknej. 45. Portret artysty w literaturze. Porównaj różne kreacje, odwołując się do wybranych przykładów. 46. Różne koncepcje dramatu na przestrzeni dziejów. Porównaj je, odwołując się do wybranych tekstów dramatycznych i teoretycznych rozpraw w różnych epokach. 47. "Polaków portret własny" w literaturze. Porównaj wizerunki Polaków w różnych tekstach literackich. 48. "Człowiek nie urodził się sobie". Jakie wartości proponują czytelnikowi twórcy literatury średniowiecza i renesansu? Omów zagadnienie odwołując się do wybranych tekstów literackich. 49. Polityk, gospodarz, artysta - różne sposoby realizowania siebie i znaczenia swojego śladu w rzeczywistości przez bohaterów literackich epok odrodzenia i oświecenia. 50. "Człowiek nie może żyć bez miłości" - rozwiń myśl Jana Pawła II na podstawie literatury i własnych przemyśleń. 51. Czy banał, nijaka codzienność mogą stanowić temat wybitnego dzieła literackiego? Odpowiedz na pytanie odwołując się do wybranych utworów literackich. 52. "Miasto - przestrzeń znacząca, miejsce destrukcji, szansa rozwoju..." Jaki sens nadała literatura temu motywowi? Odpowiedz odwołując się do wybranych utworów literackich. 53. Od naśladownictwa rzeczywistości do deformacji - tradycja i nowoczesność w literaturze XX wieku. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych utworów literackich. 54. "Powieść jest to zwierciadło, które obnosi się po gościńcu". Skomentuj zdanie Stendhala, pamiętając o rozwoju tego gatunku w XIX i XX wieku. 55. Władza - powołanie, zobowiązanie, zaszczyt, namiętność, pokusa... Do jakich refleksji na ten temat skłania Cię literatura wybranych dzieł literackich? 56. Od Karusi do Jacka Soplicy przedstaw ewolucję bohatera romantycznego w utworach A. Mickiewicza. 5

57. Człowiek sam musi określić, co w życiu jest najważniejsze. Świat jakich wartości - ważnych dla ciebie - odnajdujesz w utworach literackich? 58. Każda epoka tworzy bohaterów na miarę swoich czasów. Antyk stworzył Achillesa, średniowiecze Rolanda. Kim był bohater XIX wieku? Omów zagadnienie odwołując się do wybranych utworów literackich. 59. "Nie wszystek umrę." Rozważania o roli literatury w budowaniu uniwersalnego systemu wartości na wybranych przykładach. 60. "Dobro i zło muszą istnieć obok siebie, a człowiek powinien dokonywać wyboru". Jak rozumiesz słowa M. Gandiego? Odwołaj się do wybranych utworów literackich. 61. "Uczyniwszy na wieki wybór, w każdej chwili wybierać muszę" - Jerzy Liebert. Przedstaw wybranych bohaterów literackich w sytuacji wyboru i oceń ich postawy. 62. "Trudny i trwały będzie, poeto, twój urząd"- słowa Leopolda Staffa potraktuj jako punkt wyjścia do rozważań o roli poezji i poety w Polsce w różnych epokach. 63. Czesław Miłosz i Zbigniew Herbert - wielcy współcześni moraliści. Zaprezentuj swoją ocenę tego stwierdzenia odwołując się do wybranych wierszy tych poetów. 64. Czy literatura pomaga współczesnemu człowiekowi w kształtowaniu postawy moralnej? Przedstaw swoje zdanie na ten temat odwołując się do wybranych utworów literackich. 65. Czym jest dla Ciebie literatura - życiową przygodą, źródłem życiowych refleksji, czy sposobem poszukiwania prawdy o świecie? Odpowiedz, uzasadniając swoją wypowiedź odwołaniami do tekstów literackich. 66. Refleksyjnie, żartobliwie, groteskowo. Twoje rozważania o różnych sposobach ukazywania świata i człowieka w wybranych utworach literackich. 6

67. "A jeśli komu droga otwarta do nieba, tym co służą ojczyźnie..." Jak obowiązek wobec ojczyzny pojmowali bohaterowie literaccy. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych tekstów z dwóch epok literackich. 68. "Jak żyć - spytał mnie ktoś, kogo ja miałam zapytać o to samo!" (Wisława Szymborska). Poszukaj sposobów na życie udane w utworach różnych epok literackich. 69. "Może być wstyd, że człowiek jest szczęśliwy". Refleksje na temat różnych koncepcji szczęścia na przykładzie wybranych utworów. 70. "Społeczeństwo bez przeszłości to zbiegowisko". Skomentuj słowa Stanisława Lema i rozważ, które elementy rodzimej historii i tradycji utrwalone w literaturze powinny kształtować poczucie narodowej tożsamości Polaków? 71. "Szczęście i nieszczęście człowieka jest po większej części jego własnym dziełem". Odwołując się do wybranych tekstów literackich, rozważ myśl Johna Locke a. 72. Ból to radość, co jeszcze twarzy nie odkryła - Leopold Staff. Zaprezentuj Twoje rozważania o istocie cierpienia odwołując się do różnych tekstów literackich. 73. "Człowiek sam musi określić, co w życiu jest najważniejsze." Świat jakich - ważnych dla Ciebie - wartości odnajdujesz w utworach literackich? 74. "Jest zawsze miejsce na nadzieję" - Gustaw Herling-Grudziński. Zaprezentuj utwory literackie, w których odnalazłeś motyw nadziei i wiary w sens pokonywania trudności. 75. Wygrali czy przegrali życie? Przedstaw rozważania na temat postaw moralnych wybranych bohaterów różnych epok literackich. 76. "Życia nie wolno trwonić, życiem należy dać świadectwo sensu swojego istnienia". Jaki komentarz do tej wypowiedzi odnajdujesz w wybranych utworach literackich? 77. Bohaterowie literaccy wobec wartości fundamentalnych i wyborów ostatecznych. Omów problem w odwołaniu do wybranych utworów. 7

78. Literackie autoportrety - omów problem na przykładzie wybranych tekstów literackich oraz biografii ich twórców. 79. Ironia losu - omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich. 80. Omów problem zniewalania ludzi w odwołaniu do wybranych tekstów literackich. 81. Scharakteryzuj literackie obrazy miłości jako odbicie artystycznych konwencji i obyczajowości różnych epok. Omów problem na wybranych przykładach. 82. Alegoria w dawnym piśmiennictwie polskim (do końca XVIII wieku). 83. Literatura i codzienność. 84. Między formą pojemną a sytuacją liryczną. Gatunki i konwencje w poezji polskiej XX wieku. 85. Odbiorca w utworze literackim (co utwór literacki robi z czytelnikiem? Jak steruje reakcjami czytelniczymi?). 8

ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Symbolika stroju w literaturze i innych sztukach. Omów problem na wybranych przykładach. 2. Opozycja kultura - natura w literaturze i innych sztukach. Omów problem na wybranych przykładach. 3. Oryginalność i konwencja. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i innych dzieł sztuki. 4. Funkcjonowanie mitów kształtujących tożsamość narodową. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i innych dzieł sztuki. 5. Funkcje kreacji heroicznych w polskiej sztuce. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich i malarskich. 6. Człowiek wobec dylematu wiary - omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i dzieł malarskich. 7. Klasycyzm - estetyka, światopogląd, sposób na życie...? Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i innych dzieł sztuki. 8. Świat jest teatrem, aktorami ludzie". Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i innych dzieł sztuki. 9. Scharakteryzuj figurę tyrana, despoty, władcy absolutnego... - w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i dzieł malarskich. 10. Świat na opak" jako sposób przedstawiania i objaśniania rzeczywistości. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich i malarskich. 11. Śmiech, który uzdrawia i oczyszcza. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i dzieł malarskich. 12. Humor jako kategoria estetyczna i światopoglądowa. Omów problem w odwołaniu do wybranych tekstów literackich i dzieł malarskich. 13. Scharakteryzuj - w odwołaniu do wybranych przykładów - sposób funkcjonowania figury skąpca w literaturze i malarstwie. 9

14. Omów sposoby funkcjonowania mitu Narcyza w literaturze i innych sztukach. 15. Smutek, pesymizm, melancholia... jako sposób przeżywania i opisywania świata. Omów problem na przykładzie wybranych dzieł literackich i malarskich. 16. Sposoby funkcjonowania mitu prometejskiego w literaturze i innych sztukach. Omów problem na wybranych przykładach. 17. Oniryzm jako sposób kreowania świata przedstawionego. Omów problem w odwołaniu do wybranych dzieł literackich i malarskich. 18. Wykaż, że kultura średniowieczna stała się inspiracja dla twórców literatury i sztuki epok późniejszych. 19. Tatry i Zakopane w artystycznych doznaniach. Rozwiń temat w oparciu o literaturę, malarstwo i muzykę. 20. Sposoby funkcjonowania archetypu mistrza i ucznia w literaturze i filmie. Omów problem na wybranych przykładach. 21. Dzieło malarskie jako inspiracja dla wyobraźni poety. Omów problem na wybranych przykładach. 22. Związki sztuki ze światopoglądem epoki. Omów problem na wybranych przykładach. 23. Człowiek częścią natury. Uzasadnij tezę na wybranych przykładach literackich i malarskich. 24. Jesteśmy Europejczykami. Wskaż wartości, które proponuje współczesna literatura i sztuka polska innym narodom. 25. Krajobraz tatrzański w literaturze i malarstwie Młodej Polski. Omów problem na wybranych przykładach. 26. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach 27. Symbol w literaturze i w malarstwie. Porównaj sposoby jego wykorzystania wybranych dziełach z okresu modernizmu. 28. Topos stworzenia świata w literaturze i sztuce. Omów jego funkcję, analizując wybrane utwory literackie, dzieła plastyczne i inne. 29. Wizja historii Polski w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach. 10

30. Architektura jako źródło wiedzy o epoce. Omów problem na wybranych przykładach. 31. Literackie, malarskie, muzyczne wizje ogrodu. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 32. Artystyczne interpretacje pejzażu wiejskiego w literaturze i sztuce. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł. 33. Folklor jako natchnienie pisarzy i malarzy w różnych epokach. Omów temat na wybranych przykładach. 34. Pory roku jako temat literacki i malarski. Omów zagadnienie na przykładzie różnych dzieł. 35. Omów sposoby funkcjonowania wątków i symboli biblijnych w literaturze i sztuce wybranych epok. 36. Ludzie listy piszą... Formy korespondencji dawniej i dziś. 11

JĘZYK 1. Błędy językowe w audycjach telewizyjnych. Dokonaj analizy wybranych przykładów 2. Błędy językowe w czasopismach. Dokonaj analizy wybranych przykładów. 3. Język reklam radiowych i telewizyjnych. Dokonaj analizy i oceny wybranych przykładów. 4. Gwara środowiskowa. Omów jej cechy na przykładzie z własnego otoczenia. 5. Język narzędziem zniewolenia. 'Rozważ problem, odwołując się do utworów realizujących poetykę socrealizmu. 6. Pieśni, które integrowały naród. Zanalizuj język, styl i wersyfikację Bogurodzicy",."Pieśni Legionów",..Roty" i Pierwszej brygady". 7. Scharakteryzuj, na konkretnych przykładach, słownictwo komputerowe. 8. Żargon młodzieżowy. Sporządź jego słownik i oceń funkcjonowanie. 9. Zanalizuj sposoby funkcjonowania literackich toposów, cytatów, bohaterów w reklamie. 10. Nazwy miejscowe Twojego regionu. Omów na wybranych przykładach. 11. Nazwiska znaczące w literaturze. Omów ich funkcjonowanie odwołując się do wybranych przykładów. 12. Rodzaje błędów językowych i mechanizmy ich powstawania. Omów zjawisko, opierając się na wybranych przykładach z prasy młodzieżowej. 13. Specyfika językowa poczty elektronicznej i rozmów na żywo przez Internet (chat). Zanalizuj na wybranych przykładach. 14. Stylizacja gwarowa. Przedstaw jej funkcje na podstawie wybranych przykładów. 15. Środki językowej perswazji. Omów ich funkcję na przykładzie tekstów publicystycznych wybranych epok. 16. Tak mówią uczniowie. Przedstaw i oceń żargon młodzieżowy. 17. Wpływ języków obcych na współczesną polszczyznę. Omów temat, wykorzystując przykłady z życia codziennego, mediów i literatury. 18. Nazwiska znaczące w literaturze. Omów ich funkcjonowanie odwołując się do wybranych przykładów. 19. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa porównaj sposoby wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych. 12

20. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 21. Język jako instrument w walce o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze. 22. Ekspresja i impresja analizując celowo zgromadzony materiał językowy, określ właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy. 23. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych przykładach 24. Twórczość Stanisława Wyspiańskiego inspiracją dla poszukiwań artystycznych w teatrze polskim XX wieku (specjalizacja teatrologiczna). 13