1. Informacje ogólne: Kierunek: Finanse i rachunkowość, wyjazd na 4 semestrze studiów magisterskich Nazwa uczelni zagranicznej: Universidade Nova de Lisboa, Nova School of Business and Economics (Faculdade de Economia), Lizbona, Portugalia Czas pobytu na uczelni zagranicznej: semestr zimowy 2012/2013, wrzesień-grudzień 2012 2. Informacje o miejscu pobytu Przedmioty do Learning Agreement wybrać należy będąc jeszcze w Polsce, plan na cały semestr (łącznie z terminami egzaminów w sesji) otrzymujemy jeszcze przed wyjazdem. International Office wysyła maila z informacją o terminie, kiedy trzeba się zalogować do systemu i wybrać przedmioty. Wybór przedmiotów odbywa się na zasadzie, kto pierwszy, ten lepszy. Wybrane przedmioty można jeszcze zmienić na miejscu w International Office w wyznaczonym terminie. Jeżeli chodzi o Novą, to zmiany w Leerning Agreement są czymś naturalnym. Jeżeli chodzi o dojazd na miejsce to polecam linię TAP. Kupując bilety (w 2 strony) z Warszawy do Lizbony z 1-2 miesięcznym wyprzedzeniem, zapłacimy ok. 1000 zł. Bilety można kupić trochę taniej poprzez stronę www.tripsta.pl (700-800 zł), ale trzeba się liczyć z tym, że są to już zazwyczaj bilety z przesiadką. Jeżeli chodzi o ograniczenia bagażowe w TAP, to: 23 kg bagaż główny, 7 kg bagaż podręczny (którego raczej nie sprawdzają pod kątem wagi), można wnieść dodatkowo damską torebkę lub torbę z laptopem. Ostatnio TAP wprowadziły promocję dla studentów wyjeżdżających na Erasmusa możliwość wniesienia na pokład dodatkowej torby z bagażem (do 10 kg). Promocja ta dotyczy studentów studiów licencjackich. Lotnisko w Lizbonie znajduje się w granicach miasta. Do centrum można się dostać komunikacją miejską (metro czerwona linia, autobusy 745 i 44, koszt biletu kupionego u kierowcy to ok. 1,75 EUR). Można także zamówić taksówkę, które ogólnie są bardzo tanie w Lizbonie. Aczkolwiek na lotnisku zdarzają się niespodzianki i kierowcy mogą oszukać obcokrajowców. Koszt transport taksówką z lotniska do centrum miasta powinien wynieść ok. 6-7 EUR. Przed wejściem do taksówki, warto zapytać o cenę dojazdu, aby uniknąć sytuacji, w której kierowca żąda podejrzanie dużą kwotę (ponad 20 EUR). Lizbona to jedno z piękniejszych miast europejskich. Położona nad oceanem, na wzgórzach, w okolicy znajduję się kilka pięknych plaż (Carcavelos, Cascais), do których można dojechać pociągiem z ostatniej stacji metra (Cais do Sodre, zielona linia). Poza tym, miasto obfituje w różne ciekawe zabytki i miejsca, które koniecznie trzeba odwiedzić. 3. Informacje o Uniwersytecie, warunki studiowania Wydział ekonomiczny UNL położony jest na wzgórzu, Campus de Campolide, w niewielkiej odległości od niebieskiej linii metra (pomiedzy São Sebastião i Praça de Espanha). Przejście od stacji São Sebastião do Uniwersytetu zajmuje ok. 7 minut. Nova School of Business and Economics (Nova SBE) ma bardzo międzynarodowy charakter, oprócz studentów będących na wymianie przez semestr lub dwa, wielu obcokrajowców aplikuje na cały program studiów magisterskich. Studia magisterskie w całości prowadzone są w języku angielskim, inaczej niż studia licencjackie, gdzie przedmioty prowadzone są również w języku portugalskim. Erasmusi nie mają żadnej taryfy ulgowej na uczelni. Oferta przedmiotów dla Erasmusów w ogromnej mierze pokrywa się z ofertą przedmiotów dla studentów Nova SBE. Zajęcia zaczynają się na początku września a semestr trwa do połowy grudnia. Jest on jednak podzielony na dwa półsemestry. Na każdy półsemestr wybiera się inne kursy, trwają więc one 6-7 tygodni. Na koniec każdego są egzaminy, które inaczej niż na SGH przeważnie stanowią zaledwie ok. 50% oceny końcowej. Oprócz egzaminu, w ciągu semestru, kładzie się spoty nacisk na systematyczną pracę nad dużą ilością case studies, raportów, indywidualnych prac zaliczeniowych. Zajęcia prowadzone są zazwyczaj dwa razy w tygodniu lub w blokach (3 godziny z rzędu), są to bardziej konwersatoria aniżeli
wykłady, do których jesteśmy przyzwyczajeni na SGH. Na Nova SBE zajęcia prowadzone są w salach (ok. 45 osób), jest mniejsza anonimowość, prowadzący po pewnym czasie pamięta już imiona studentów. Na niektórych kursach bardzo dużą uwagę przykłada się do aktywności na zajęciach, bardzo często stanowi to znaczną część oceny końcowej (10-20% całkowitej oceny). Aktywność studentów oceniania jest przez profesora bądź jego asystenta Grader a, który skrupulatnie zapisuje, kto się zgłaszał, jak często i czy sensownie mówił. Oceny końcowe są z reguły średnią ważoną z wyniku uzyskanego na egzaminie oraz z prac oddawanych w trakcie semestru. Określane jest również minimum punktów, jakie należy zdobyć na egzaminie, żeby uzyskać zaliczenie przedmiotu (jest to zazwyczaj 10 pkt na 20). Wszystkie egzaminy można zdawać tylko w jednym terminie, tj. brak jest sesji poprawkowej. Nova SBE korzysta z Intranetu, gdzie znajdują się sylabusy przedmiotów, materiały z kursów itp. Od niedawna wprowadzono także platformę Moodle e-learning Management System (odpowiednik esgiehowego Niezbędnika), która znacznie ułatwia studentom współpracę z prowadzącymi w zakresie dystrybucji materiałów naukowych, informowania o bieżących zadaniach, ocenach itp. Uczelnia wyposażona jest w bibliotekę, z której po wyrobieniu karty bibliotecznej, można wypożyczać książki na tydzień lub jeden dzień w zależności, z jakiego regału pochodzi książka (różne regały to różne kategorie książek). Do wyrobienia karty potrzebne jest zdjęcie legitymacyjne. W bibliotece warto zapytać o dostęp do baz danych, które zakupuje uczelnia. Są one bardzo przydatne przy realizacji projektów. Ze względu na fakt, iż praktycznie na każdym przedmiocie są zadania grupowe, na uczelni znajduje się wiele miejsc, gdzie do późnych godzin nocnych można pracować nad projektami. Szkoła jest otwarta w każdym dniu tygodnia, nawet w niedzielę. Na uczelni znajduje się jeden główny punkt ksero (dosyć drogi) i kilka kserokopiarek ustawionych na piętrach do samodzielnej obsługi. Jest także stołówka, w której za 4,10 EUR można kupić obiad (zupa+bułka, drugie danie, deser, napój). Niedaleko szkoły (w akademiku Nova SBE znajduje się większa stołówka, w której dostaje się również dwudaniowy obiad z deserem za 2,50 EUR). Poza tym, na uczelni jest również bar-kawiarenka, wiele automatów z jedzeniem, napojami oraz mikrofalówki. 4. Kursy Wszystkie zajęcia prowadzone były w języku angielskim. Wymagały one systematycznej pracy i dobrej organizacji własnego czasu, przede wszystkim w kontekście prac grupowych. Na Novej przedmioty z zakresu finansów są na bardzo wysokim poziomie i wymagają sporo więcej pracy niż na SGH (ten kierunek uważa się za najtrudniejszy na tej uczelni). Kierunek Management charakteryzuje duża ilość case studies, raportów, jest więcej pracy grupowej niż na kierunku Finance, natomiast na przedmiotach z kierunku Economics przydatna jest wiedza z zakresu statystyki, ekonometrii i mikroekonomii. Na jeden półsemestr polecam zapisać się na 3-4 przedmioty merytoryczne, przy większej ilości życie pozauczelniane będzie bardzo ograniczone. Pricing Strategies (3,5ECTS) prof. Jose Mata Zaliczenie: aktywność na zajęciach (10%); praca indywidualna komentarz do dowolnie wybranego artykułu dot. strategii cenowych; praca grupowa prezentacja & raport na temat strategii cenowej dowolnej firmy (30%); egzamin (50%). Przedmiot był dobrze zorganizowany i miał raczej formę konwersatorium. Profesor duży nacisk kładł na aktywność studentów (10% oceny). Przed każdymi zajęciami udostępnione były slajdy dot. danego tematu oraz odpowiedni fragment z lektury obowiązkowej. Dobrze było przejrzeć przed wykładem rozdział z książki (lub slajdy), gdyż wtedy można było uczestniczyć w dyskusji. Grader (asystent oceniający) skrupulatnie zapisywał, kto brał czynny udział w zajęciach. Poziom trudności egzaminu oceniam na średni przydatne w przygotowaniu są na pewno egzaminy z lat ubiegłych oraz książka. Na zajęciach były rozwiązywane także case studies (6 dosyć krótkich studiów przypadku), które były wcześniej udostępnione i wspólnie o nich dyskutowano później na zajęciach. Polecam.
Geopolitics and the Global Economy (3,5 ECTS) prof. Luis Amado Zaliczenie: egzamin końcowy (100%) komentarze do fragmentów artykułów (do wyboru 2 z 3) Najłatwiejszy do zaliczenia przedmiot na Novej Podczas mojego pobytu, był on uruchomiony po raz pierwszy. Generalnie, każde zajęcia wyglądały podobnie profesor w kółko mówił o tym samym, tj. kryzysie, napięciach pomiędzy krajami w strefie euro, itp. Omawiane również były tematy bieżące. Na stronie przedmiotu udostępniane były artykuły, które miały na celu pomoc w przygotowaniu się do zajęć, ale ich znajomość nie była konieczna ani w żaden sposób egzekwowana. Zaliczenie formie komentarza do artykułów bardzo proste niewymagające większego przygotowania. Generalnie należało wyrazić swoją opinię na dany temat. Zdecydowanie polecam! Quality Management (3,5 ECTS) prof. Sonia Dahab Zaliczenie: prezentacja (15% oceny końcowej), raporty do case study oraz aktywność (35% oceny końcowej), test (50% oceny końcowej). Wykład. Bardzo przyjazna Profesor z Brazylii prowadziła ciekawe zajęcia. Przez pierwszą połowę semestru Profesor prowadziła wykłady na temat zarządzania jakością w przedsiębiorstwach opierając się na praktycznych przykładach. Natomiast w czasie drugiej połowy semestru, Profesor podzieliła wszystkich uczestników wykładu na 5 grup. Każda z grup została przydzielona do case study na podstawie, którego miała wykonać prezentację. Po prezentacjach odbywały się dyskusje dotyczące udostępnionych case (pozostały 4 grupy, które nie przygotowywały prezentacji miały za zadanie przeczytanie case study oraz sporządzenie z niego raportu). Zaliczenie było w miarę łatwe, oparte na case study i slajdach omawianych na wykładach. Obecność na zajęciach nie była wymagana, choć na pewno ułatwiała zaliczenie egzaminu. Przedmiot i wykładowcę zdecydowanie polecam. Financial Statement Analysis (3,5 ECTS) prof. Leonor Ferreira Zaliczenie: 2 indywidualne prace zaliczeniowe (40%), praca zaliczeniowa do przygotowania w grupie (20%), egzamin końcowy (40%). Tym przedmiotem się rozczarowałam. Przedmiot był ciekawy, ale był prowadzony chaotycznie, a aspekty omawiane na wykładzie nie pomagały w przygotowaniu prac zaliczeniowych, dlatego nie byłam częstym gościem na wykładach. Prace zaliczeniowe z roku na rok są do siebie zbliżone merytorycznie, dlatego dużą pomocą przy rozwiązywaniu zadań są prace z lat ubiegłych, o które warto poprosić portugalskich kolegów. 1-2 dni przed deadline m na oddanie pracy, część osób pracuje nad rozwiązaniem zadań wspólnie w jednym ze study room ów (np. Bloomberg), gdzie można uzyskać dodatkową pomoc od kolegów i koleżanek w razie wątpliwości. Egzamin oparty jest na zadaniach z prac zaliczeniowych oraz na egzaminach z lat ubiegłych, które są udostępniane przez wykładowcę, dlatego warto jest je sobie przerobić w ramach przygotowania do egzaminu. Wykładowca udostępnia również slajdy, ale nie były dla mnie jakoś szczególnie przydatne.. Auditing (3,5 ECTS) prof. Pedro Mendes Zaliczenie: egzamin połówkowy: 25%, audit case: 20%, egzamin końcowy: 50%, aktywność na zajęciach: 5%. Przedmiot prowadzony przez partnera audytu w Deloitte. Zajęcia polegały głównie na omówieniu slajdów, które zostają umieszczone na stronie przedmiotu. Profesor omawiał aspekty związane z pracą audytora oraz wszystkimi regulacjami, które są z nią związane. Uważam, że zajęcia mogły być trochę nużące, szczególnie dla
osób, które nigdy nie miały styczności z audytem profesor nie potrafił w sposób przystępny opisać części aspektów związanych z audytem, przez co przedmiot dla laików może wydawać się ciężki i trudny do zaliczenia. Ja osobiście, przed wyjazdem na Erasmusa, byłam na praktykach w audycie, przez co przedmiot był dla mnie dosyć ciekawy i przydatny. Polecam dla osób zainteresowanych rachunkowością i pracą w audycie. Co do zaliczenia, to oparte jest na slajdach, a rozwiązanie pracy grupowej (case study) można bez problemu znaleźć w Internecie. Integrated Marketing Communications (3,5 ECTS) prof. Jorge Velosa Zaliczenie: raporty z case studies (10%), aktywność na zajęciach (25%), egzamin połówkowy (15%), plan marketingowy do przygotowania w grupie (50%). Profesor bardzo sympatyczny i przyjaźnie nastawiony do studentów, udostępniał wszystkie materiały on-line. Zajęcia były urozmaicane krótkimi filmami (były to głównie reklamy). Przedmiot zdecydowanie polecam, zwłaszcza ze względu na formę prowadzenia. Profesor omawiał wszystkie aspekty związane z planem marketingowym w sposób bardzo przystępny i interesujący, posługując się cały czas przy tym praktycznymi przykładami. Obecność na zajęciach była wymagana oraz sprawdzana. Profesor znał każdego z imienia i kraju pochodzenia, dlatego polecam uczęszczanie na wykład. Uczestnictwo w wykładzie owocuje w czasie przygotowania do egzaminu (mid-term) oraz przygotowywania planu marketingowego. Egzamin połówkowy oparty jest na case study omawianych szczegółowo na wykładach oraz teorii ze slajdów. Profesor jest bardzo pomocny w trakcie przygotowywania planu marketingowego, spotyka się z każdą grupą osobiście w celu omówienia pomysłów oraz udziela cennych i praktycznych porad odnośnie formy, treści i prezentacji planu. Książka jest przydatna do przygotowania indywidualnych raportów, które są dosyć surowo oceniane przez Grader a. Aczkolwiek, ze względu na małą wagę raportów indywidualnych w ocenie końcowej (10%) nie poświęcałam im zbyt dużej uwagi Przedmiot zdecydowanie polecam, zwłaszcza osobom, które są zainteresowane marketingiem (pisze to osoba, która, na co dzień studiuje rachunkowość ). Portuguese Language and Culture (4 ECTS) A2 prof. Susana Martins Zaliczenie przedmiotu: egzamin końcowy + obecność (co najmniej 75%), 2/3 okresowe prace pisemne, 1 dyktando. Zdecydowanie warto zapisać się na kurs portugalskiego (prowadzony jest na innym wydziale, w odległości ok 15 minut od Nova SBE). To dosyć łatwe zdobycie 4 ECTS a poza tym zawsze warto znać kilka podstawowych zwrotów w języku kraju, w którym się przebywa. Obecność jest obowiązkowa (można opuścić ok. 6 zajęć). Generalnie kurs był ciekawy i nie wymagał dużego nakładu pracy. Mogę polecić prof. Martins bardzo sympatyczna osoba, prostudencka. Jedyna wada kursu to zbyt duża liczebność grupy bywały nudne momenty, kiedy czekając na odpowiedź jednej osoby reszta grupy nie miała zajęcia. 5. Warunki mieszkaniowe, koszty utrzymania Nova School of Business and Economics nie zapewnia miejsc w akademikach dla Erasmusów, dlatego jedyną opcją jest wynajmowanie mieszkania. Warto poszukać ogłoszeń, np. na stronie http://erasmuslisboa.com lub na Facebooku na grupach Erasmusowych. Przed przyjazdem do Lizbony, najlepiej mieć już coś zarezerwowane, żeby uniknąć noclegów w hostelach (ok. 17 EUR). Polecam okolice niebieskiej linii metra. Z własnego doświadczenia mogę polecić mieszkania Eduardo Rodrigeza, który wynajmuje kilka mieszkań w Lizbonie. Ja byłam bardzo zadowolona z warunków naszego mieszkania na Rua General Garcia Rosado. Eduardo ma zwyczaju odbieranie z lotniska i pomoc w dostaniu się do mieszkania, co bardzo ułatwia życie zaraz po przyjeździe Kontakt do Eduardo i informacja nt. mieszkań, które wynajmuje
znajduje się na następującej stronie: https://sites.google.com/site/rooms2you/. Tańsze mieszkania można znaleźć na FB. Mieszkania studenckie w Lizbonie są większe niż te w Warszawie. U nas w mieszkaniu było 10 pokoi (w tym jeden dwuosobowy). Koniecznie trzeba zapytać o wyposażenie mieszkań/pokoi w grzejniki, gdyż w Lizbonie nie praktykuje się centralnego ogrzewania. Ewentualnie grzejniki można samemu zakupić (ok. 10 EUR w tanim sklepie). W trakcie mojego pobytu w Lizbonie pogoda była wyjątkowo sprzyjająca (w grudniu ok. 15 ), ale i tak od czasu do czasu w mieszkaniu było chłodniej niż na zewnątrz (mieszkaliśmy na 4 piętrze). Koszty życia w Lizbonie są nieco wyższe niż w Warszawie, przede wszystkim cena mieszkania i ceny w pubach i klubach. Jeżeli chodzi o żywność to mniej więcej poziom jest porównywalny. Zakupy najlepiej robić w Pingo Doce, MiniPreço lub w Continente. Wydatki miesięczne to ok. 800 EUR, przy wliczeniu kosztów wycieczek. 6. Recepcja Informacje na temat organizacji roku akademickiego zostają wysłane odpowiednio wcześnie przez koordynatora programu Erasmus, przez Panią Fernandę Vicente, także przed przyjazdem na uczelnie można wiedzieć, jak zorganizowany jest rok akademicki itp. Aczkolwiek na początku semestru zorganizowane jest także Welcome Meeting, podczas którego Pani Fernanda przypomina o zasadach studiowania oraz rozdaje odpowiednie dokumenty: legitymacje, hasło do Intranetu. Dodatkowo na spotkaniu pojawiają się przedstawiciele organizacji studenckich i rozdają koperty z użytecznymi folderami. Wtedy też można wyrobić karty ESN Lisboa (5 EUR) oraz ErasmusLisboa (5 EUR), które gwarantują zniżki na różne eventy oraz darmowe wejścia na imprezy. Ponadto każdy Erasmus dostaje kartę SIM z sieci TMN Moche, która upoważnia do darmowych rozmów ze wszystkimi użytkownikami tej sieci. Muszę także wspomnieć, iż Panie z Master Office (odpowiednik dziekanatu) są bardzo miłe i pomocne. Przy biurku wisi karteczka No stress, zawsze starają się jak najlepiej pomóc i doradzić studentom. Podobnie Pani Fernanda z International Office, zawsze można z ewentualnymi pytaniami i wątpliwościami zgłosić się do niej. 7. Życie studenckie Lizbona to zdecydowanie jedno z lepszych miejsc na Erasmusa. Życie studenckie zaczyna się po godz. 23. Na Bairro Alto (centrum życia studenckiego, dzielnica pubów) gromadzi się tyle ludzi, ile mniej więcej w Polsce podczas Juwenaliów. Tak jak wspominałam warto wyrobić sobie karty ESN Liboa i ErasmusLisboa (upoważniają do darmowego wejścia na organizowane, co tydzień imprezy, a także zapewniają zniżki w barach i przy zapisach na wycieczki) i zapisać się do grup na Facebooku, skąd najłatwiej uzyskać informacje o zbliżających się eventach. Praktycznie każdego dnia można znaleźć jakąś erasmusową imprezę na mieście. Inaczej niż w Polsce kluby otwierane są zazwyczaj ok. 0-1 w nocy, a same imprezy trwają do rana. Warto też zapisać się na wycieczki organizowane przez organizacje studenckie. Oferują oni kilka wycieczek w trakcie semestru, ale miejsca zazwyczaj szybko są zajmowane. Wtedy warto samemu, w grupie 5 osób wynająć samochód i zaplanować sobie wycieczki. Miejsca, które warto odwiedzić to: Sintra, Algarve, Porto czy tez zagraniczne wycieczki na Maderę, Azory, Teneryfę czy Maroko. Bilety lotnicze można kupić już od 10 EUR. 8. Adaptacja kulturowa Portugalczycy to bardzo przyjaźni i mili ludzie. Bardzo szybko można zaklimatyzować się w tym kraju, już po kilku tygodniach wiedziałam, że powrót do Polski będzie cięższy niż przypuszczałam. Są nieco bardziej wyluzowani niż Polacy, dla nich równowaga pomiędzy pracą i odpoczynkiem jest priorytetowa.
Ich dzień jest także inaczej zorganizowany niż typowego Polaka: obiadokolacja zjadana jest ok. 22, a same imprezy zaczynają się po godzinie 1. Są też bardziej otwarci na nowe znajomości, pomocni, uśmiechnięci. Nie ma żadnych problemów z adaptacją do tej kultury. 9. Sugestie Wyrobić kartę miejską (w trybie przyspieszonym (1 dzień roboczy) na stacji metra np. Marques de Pombal lub Avenida; na tej drugiej kolejki są zdecydowanie mniejsze ) miesięczny koszt karty miejskiej wynosi ok. 34 EUR na przejazdy metrem i autobusami. Zabrać 4 zdjęcia legitymacyjne z Polski Wyjazd na EILC z uwagi na bardzo krótki czas trwania semestru na Novej polecam aplikowanie na Erasmus Intensive Language Course. Co prawda, na czas kursu nie otrzymujemy niestety stypendium Erasmusa, ale sama osobiście nie żałuję podjęcia decyzji wyjazdu na kurs nie tylko poznałam świetnych ludzi, ale miałam również okazje do zwiedzenia innych części kraju (byłam na kursie w Faro Algarve). Kosmetyki w Portugalii są co najmniej 2 razy droższe, więc polecam zabranie ze sobą jakiegoś zapasu z Polski (szczególnie olejki do opalania, w Portugalii kosztują ok. 10 EUR za opakowanie, a u nas 10 zł). Nie polecam Novej dla osób, które nie chcą się zbytnio przemęczać na Erasmusie. Poziom nauczania jest naprawdę wysoki, a pracy sporo więcej niż na SGH. 10. Ocena W skali 1-5 Ocena merytoryczna: 5 Ocena Ogólna: 5