PO S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU z dnia 20 grudnia 2011 roku, sygn. akt II Ns 1384/11 Przewodniczący: SSR Katarzyna Gąsowska Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2011 roku na rozprawie sprawy z wniosku G.H.M. z udziałem E. M. o podział majątku wspólnego postanawia: I. Ustalić, że w skład majątku wspólnego G.H.M. i E. M. wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego numer 39 położonego w B., przy ul. B. 19 wraz z wkładem zgromadzonym w Spółdzielni Mieszkaniowej Rodzina Kolejowa w B., o wartości 166.949,68 złotych. II. Ustalić, że G.H.M. poczyniła wydatki z majątku osobistego na wspólny w kwocie 7.047,07 złotych. III. Oddalić wniosek G.H.M. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron. IV. Dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że lokal szczegółowo opisany w punkcie I postanowienia przyznać na rzecz G.H.M. V. Zasądzić od G.H.M. na rzecz E.M. spłatę w wysokości 79.951,30 złotych. VI. Zasądzoną w punkcie V spłatę rozłożyć na raty w ten sposób, że pierwsza rata (1) płatna w wysokości 448,80 złotych w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia, każda następna rata płatna do 28 każdego następnego miesiąca, przy czym raty: druga do dwudziestej drugiej (2-22) płatne po 452,50 złotych, ostatnia rata ( 23) płatna w wysokości 70.000 złotych, - wszystkie raty płatne z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym w wysokości 13 % w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. VII. Wydatki w sprawie ustalić na kwotę 2.142,12 złotych i przejąć je na rachunek Skarbu Państwa.
VIII. Stwierdzić, że zainteresowani we własnym zakresie ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. UZASADNIENIE Wnioskodawczyni G.H.M. (k. 2-4, 39-40) wniosła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego jej i uczestnika postępowania E.M. wchodzi lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Białymstoku przy ulicy B. 19 m. 39, o powierzchni 60,3 m 2, o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym i podział majątku wspólnego stron przez przyznanie na rzecz wnioskodawczyni lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu w całości. Wskazała, że E.M. w roku 1992 wyjechał za granicę w celach zarobkowych. Jedynie na początku przesyłał środki na utrzymanie rodziny. Po krótkim czasie zaprzestał utrzymywania kontaktów z rodziną oraz ułożył sobie życie z nową partnerką. Do chwili obecnej przebywa w Hiszpanii. Od chwili wyjazdu z kraju nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego. Uczestnik E.M. (k. 22-23) wniósł o oddalenie wniosku podnosząc, że wyjechał za granicę w celu poprawy sytuacji majątkowej rodziny i regularnie przysyłał żonie pieniądze na utrzymanie rodziny. Utrzymywał kontakty z dziećmi, a także zapraszał je do siebie na wakacje. Sąd ustalił, co następuje: G.H.M. i E.M. zawarli związek małżeński w dniu 8 marca 1980 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w B. Między małżonkami nie została zawarta umowa majątkowa i w trakcie trwania związku małżeńskiego istniała między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 25 czerwca 2010 roku, w sprawie I C, rozwiązał przez rozwód związek małżeński G.H.M. i E.M. z winy E.M. Wyrok uprawomocnił się w dniu 17 lipca 2010 roku. Małżonkowie mają trójkę wspólnych pełnoletnich dzieci.
W skład majątku wspólnego G.H.M. i E.M. wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego numer 39 położonego w B. przy ulicy B. 19 wraz z wkładem zgromadzonym w Spółdzielni Mieszkaniowej Rodzina Kolejowa w B. o wartości 166.949,68 złotych (akta członkowskie spółdzielni mieszkaniowej Rodzina Kolejowa w B., opinia biegłego k. 86-94, zaświadczenie k. 7). G. H. M. w okresie od dnia 18 lipca 2010 roku do dnia 13 grudnia 2011 roku poczyniła wydatki na utrzymanie majątku wspólnego w łącznej kwocie 7047,07 złotych (dowody wpłat k. 121-136). Małżonkom G.H.M. i E. M. przysługiwały równe udziały w majątku wspólnym. (zeznania świadków M. A. K. - k. 137-138, zeznania M.M. - k. 138, wyjaśnienia G. H.M. - k. 138-139, opinia biegłego - k. 103-109). Sąd zważył, co następuje: Zgodnie z art. 31 1 i 2 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków oraz środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. W myśl art. 45 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Każdy z
małżonków może także żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Zgodnie z art. 46 k.r.o., do podziału majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Z kolei w myśl art. 1035 k.c. do wspólności majątku spadkowego i do działu spadku, w razie braku odmiennych unormowań w tytule VIII k.c., stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Natomiast przepis art. 212 k.c. określa rodzaje sądowego zniesienia współwłasności. Na podstawie art. 212 2 k.c., rzecz która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Jeżeli Sąd ustala spłaty, jest zobligowany także do oznaczenia terminu i sposobu ich uiszczenia, wysokości i termin uiszczenia odsetek (art. 212 3 k.c.). W niniejszej sprawie bezsporny był fakt istnienia wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy stronami od dnia 8 marca 1980 roku do dnia 17 lipca 2010 roku oraz skład majątku wspólnego małżonków. Nie kwestionowane były też wydatki wnioskodawczyni na zapłatę czynszu za lokal mieszkalny. Wnioskodawczyni zgłosiła do podziału spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego numer 39 położonego w B. przy ulicy B. 19 wraz z wkładem zgromadzonym w Spółdzielni Mieszkaniowej Rodzina Kolejowa w B. W celu określenia wartości rynkowej prawa do lokalu mieszkalnego, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości K. W. Biegła sporządzając opinię zastosowała metodę korygowania ceny średniej i ustaliła wartość spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na kwotę 166.971 złotych. Opinia nie była kwestionowana przez strony. W ocenie Sądu, opinia jest pełna, rzetelna, sporządzona w oparciu o wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłej. Sąd podzielił ją w całości, przyjmując za podstawę swych ustaleń w sprawie.
Sposób określania wartości rynkowej lokatorskiego prawa do lokalu określa art. 11 ust. 2 1 i 2 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity Dz.U. z 2003 roku Nr 119 poz. 1116). Wg tych przepisów, w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu. Z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu. Z zaświadczenia Spółdzielni Mieszkaniowej Rodzina Kolejowa w B. wynika, że nominalna kwota dotacji budżetowej na przedmiotowy lokal wynosi 21,32 złotych (k. 49). Wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego równa się, zatem różnicy między wartością rynkową tego lokalu, ustaloną na podstawie opinii biegłej sądowej a wartością nominalną dotacji budżetowej. W oparciu o powyższe, Sąd ustalił, że wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego wynosi 166.949,68 złotych. Przepis art. 43 1 k.r.o. statuuje domniemanie, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków
przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 2 i 3 k.r.o.). Z w/w przepisu wynika, że zasadą jest równy udział małżonków w majątku wspólnym. Dorobek małżonków zgromadzony w czasie trwania wspólności ustawowej ma szczególny charakter. Jednakowy udział małżonków w majątku wspólnym jest przejawem równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej. Wyjątkiem od zasady jest ustalenie nierównych udziałów. Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym może nastąpić tylko z ważnych powodów, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych i w konkretnych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. Na podstawie opinii biegłej sądowej z zakresu księgowości B. K. wynika, że wkład mieszkaniowy na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu został pokryty z likwidacji książeczki mieszkaniowej i pożyczek zakładowych uczestnika (k. 103-109). Głównym i jedynym składnikiem majątku wspólnego jest prawo do tego lokalu. Nie sposób uznać, że uczestnik nie przyczynił się w należyty sposób do powstania tego majątku. Ważnym powodem ustalenie nierównych udziałów nie może być natomiast wyjazd uczestnika za granicę. Faktycznie, jak potwierdzili przesłuchani świadkowie M.A.K. (k. 137-138) i M.M. (k. 138), uczestnik nie brał udziału w ich wychowaniu, a cały ciężar zapewnienia ich potrzeb spoczywał na wnioskodawczyni. Jak twierdził uczestnik, a co potwierdziła wnioskodawczyni, powodem wyjazdu była chęć poprawienia sytuacji materialnej i finansowej rodziny. Wnioskodawczyni nie wykazała, że późniejsze zaprzestanie pomocy rodzinie przez uczestnika, uzasadniało jej wniosek o nierówne udziały.
W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sąd nie działa w zakresie tego wniosku z urzędu, a ponadto strona, która takie roszczenie zgłasza powinna dokładnie je określić (art. 187 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 2 k.p.c.). Wnioskodawczyni, pomimo wyraźnego pouczenia Sądu, nie sprecyzowała żądania, oświadczając, że decyzję pozostawia do uznania Sądu. Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił wniosek G.H.M. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (punkt III postanowienia). Sąd uznał za uzasadnione rozliczenie wydatków, jakie poniosła wnioskodawczyni na utrzymanie majątku wspólnego w postaci czynszu zapłaconego za lokal od daty ustania wspólności majątkowej, tj. od dnia 17 lipca 2010 roku do daty orzekania, tj. dnia 20 grudnia 2011 roku. Sąd, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, ustalił, że wnioskodawczyni poniosła wydatki w łącznej kwocie 7.047,07 złotych. Sąd przyznał prawo do lokalu na rzecz G.H.M. Wnioskodawczyni nadal zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. Uczestnik od lat mieszka za granicą i tam zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe (punkt IV postanowienia). Wobec powyższego, Sąd ustalił, że wartość majątku wspólnego to 166.949,68 złotych. Przy uwzględnieniu, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (166.949,68 : 2 = po 83.474,84) oraz po rozliczeniu wydatków (7.047,07: 2 = po 3.523,54), wartość różnicy to 79.951,30 złotych. Sąd zasądził od wnioskodawczyni spłatę na rzecz uczestnika w wysokości 79.951,30 złotych (punkt V postanowienia). Sąd na podstawie art. 320 k.p.c uznał, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniający rozłożenie spłaty na raty i na mocy art. 212 3 k.c. orzekł jak w punkcie VI postanowienia. Ustalając termin i sposób spłaty, Sąd miał na uwadze, iż musi ona uwzględniają sytuację życiową i możliwości płatnicze obu stron tj. uprawnionej oraz zobowiązanej. Biorąc pod uwagę stanowisko wnioskodawczyni wyrażone
na rozprawie, że zamierza przekształcić lokatorskie prawo do lokalu na własnościowe, Sąd uznał, iż ustalony w orzeczeniu termin i sposób spłaty jest odpowiedni. Sąd uznał za uzasadnione z punktu widzenia możliwości finansowych wnioskodawczyni rozłożenie należności na raty, których spłata będzie możliwa z bieżących dochodów do czasu, w którym będzie mogła wziąć odpowiedni kredyt i spłacić resztę zobowiązania. Zwrócić bowiem należy uwagę, iż przy orzekaniu w przedmiocie podziału majątku wspólnego stron, nie należy tracić z pola uwagi, tego iż spłata stanowi swoistą rekompensatę za składniki majątku przyznane drugiej stronie i może mieć ona odczuwalne znaczenie, jedynie wówczas jeżeli jest uiszczana w krótkim czasie i w pełnej sumie. W związku z powyższym wnioskodawczyni powinna dołożyć wszelki starań, zmobilizować posiadane siły i środki, tak aby zrealizować spłatę w orzeczonym przez Sąd terminie. O odsetkach orzeczono na mocy art.212 3 k.c. Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji, na mocy art. 43 1 kro, art. 45 1 kro, art. 46 kro, art. 567 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. w zw. z art. 212 1, 2 i 3 k.c.. Na koszty postępowania w niniejszej sprawie złożyły się koszty opinii biegłych w łącznej kwocie 2.142,12 złotych pokryte tymczasowo ze Skarbu Państwa. Wnioskodawczyni i uczestnik postępowania zostali zwolnieni od kosztów sądowych w całości. Sąd postanowił zatem nieuiszczone wydatki przejąć na rachunek Skarbu Państwa. Pozostałe koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, uczestnicy ponoszą na podstawie art. 520 1 k.p.c.