STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA GRUPA KAPITAŁOWA PUMAR PROGRAM XXIII MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA Trwałość Elementów i Węzłów Konstrukcyjnych Maszyn Górniczych TEMAG 2015 XII MIĘDZYNARODOWE WARSZTATY TECHNICZNE Elektroenergetyka, Mechanizacja, Wentylacja i Klimatyzacja w Zakładach Górniczych w Aspekcie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Konferencja i Warsztaty pod Honorowym Patronatem JM Rektora Politechniki Śląskiej Prof. dr hab. inż., Dr H.C. Andrzeja KARBOWNIKA USTROŃ, 21-23 PAŹDZIERNIKA 2015
XXIII MIĘDZYNARODOWĄ KONFERENCJĘ NAUKOWO-TECHNICZNĄ TEMAG 2015 Trwałość Elementów i Węzłów Konstrukcyjnych Maszyn Górniczych oraz XII MIĘDZYNARODOWE WARSZTATY TECHNICZNE Elektroenergetyka, Mechanizacja, Wentylacja i Klimatyzacja w Zakładach Górniczych w Aspekcie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy dofinansowano ze środków FUNDACJI KGHM POLSKA MIEDŹ
NOTKA O KONFERENCJI TEMAG i Warsztatach Technicznych W SPOJRZENIU MERYTORYCZNYM I HISTORYCZNYM Zagadnienie trwałości, jako jedno z podstawowych kryteriów oceny funkcjonalności obiektów technicznych, od wielu dziesiątek lat nurtuje środowiska naukowe oraz konstruktorów, wytwórców i użytkowników maszyn i urządzeń. Odnosi się to zwłaszcza do tych przypadków zastosowania maszyn przemysłowych gdzie wymagane jest bezwzględne spełnienie kryterium wymaganej wysokiej niezawodności maszyn pracujących w warunkach ekstremalnych obciążeń a szerzej: silnie, stochastycznie zmiennych wymuszeń eksploatacyjnych. Problem ten dotyczy w szczególności maszyn i urządzeń stosowanych w górnictwie zarówno podziemnym jak i odkrywkowym. Trwałość - w sensie ogólnym rozumiana jest jako zdolność do zachowania przez obiekt techniczny określonej cechy (własności) użytkowej w zakładanym odcinku czasu i określonych warunkach wymuszeń (oddziaływań) eksploatacyjnych. Miarą trwałości jest czas od początku użytkowania do całkowitej lub częściowej utraty danej cechy. Czas ten wyrażony jest ilościowo bezpośrednio przez wielkości związane z okresem użytkowania, jak np.: liczba obrotów łożyska tocznego do wystąpienia objawów (symptomów) zmęczenia stykowego lub innego rodzaju zużycia głównie elementów tocznych i/lub bieżni, liczba danego rodzaju cykli obciążenia zmiennego liczona od początku użytkowania do wystąpienia przełomu zmęczeniowego, czas do wystąpienia granicznej wartości odkształcenia (sprężystego bądź trwałego) oraz/lub zużycia spowodowanego tarciem itp. Trwałość nominalna to inaczej trwałość teoretyczna, prognozowana (nazywana też obliczeniową) określana współcześnie w kategoriach probabilistycznych przez prawa trwałości, np: prawo trwałości stykowej łożysk tocznych (Palmgrena-Minera), prawo trwałości zmęczeniowej (Wöhlera), prawo trwałości zużycia ściernego (prawo opisywane krzywą Lorenza). Trwałość eksploatacyjna to doświadczalnie określany czas użytkowania maszyny (elementu) do wystąpienia istotnych symptomów utraty trwałości z uwagi na określone wyżej kryteria. Trwałość eksploatacyjna jest więc określana jako odcinek czasu do zaistnienia zniszczenia lub krytycznej zmiany rozpatrywanej cechy maszyny, jej węzła lub elementu. Czas ten może być wyprzedzająco wyznaczany pośrednio przez pomiar takich wielkości diagnostycznych jak: poziom drgań i hałasu, temperatura, poziom zanieczyszczenia medium roboczego itd. Awaryjność jest praktycznym pojęciem utożsamianym z trwałością i oznacza wystąpienie zniszczenia (w procesie eksploatacji) elementu czy węzła konstrukcyjnego danej maszyny, powodującego wymuszony czas postoju dla dokonania naprawy bądź koniecznej wymiany. Zatem awaryjność określana jest czasem zaistniałej niesprawności maszyny spowodowanej utratą trwałości. Awaryjność wiąże się więc z losowym zakłóceniem procesu użytkowania i powoduje istotny wzrost kosztów tego procesu. Profilaktyka przeciwawaryjna jest to zespół przedsięwzięć organizacyjno-technicznych mających zapobiec lub ograniczyć rozmiary oraz częstotliwość utraty trwałości. Współczesna profilaktyka przeciwawaryjna opiera się na ciągłym monitorowaniu pracy maszyn z wykorzystaniem nowoczesnych systemów diagnostycznych określających tzw. funkcje niekorzystnej zmiany (trendu) danej cechy, śledzenie wyczerpywania się trwałości i zaplanowanie koniecznej wymiany bądź naprawy przed przewidywanym wystąpieniem awarii. Świadomość powyższych faktów, zwłaszcza w okresie rozpoczętej w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku transformacji w górnictwie polskim, zrodziła się w zespole naukowym ówczesnego Zakładu Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Instytutu Mechanizacji Górnictwa Politechniki Śląskiej myśl organizowania cyklicznych międzynarodowych konferencji naukowo-technicznych i warsztatów, których zasadniczym przesłaniem było zbliżenie obszarów nauka praktyka i systematyczna wymiana doświadczeń w zakresie szeroko pojętych zagadnień trwałości maszyn i urządzeń górniczych. Kierując się maksymą, że istota zawsze tkwi w szczegółach tematykę ukierunkowano na ich elementy i węzły konstrukcyjne.
Powyższą myśl podjął założony pierwszy Komitet Organizacyjny konferencji, który tworzyli dr inż. Jacek Spałek i mgr inż. Krzysztof Filipowicz (obecnie dr hab. inż. prof. nzw.) i w roku 1992 zorganizował pierwszą 1. dniową Konferencji odbywającą się na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Jako nazwę konferencji przyjęto: Trwałość Elementów i Węzłów Konstrukcyjnych Maszyn Górniczych, która to nazwa z czasem (od 1997) została uzupełniona symbolicznym skrótem TEMAG a w dalszej kolejności (od 2003 r.) uruchomioną cykliczną związaną z Konferencją edycję wydawniczą o haśle Biblioteka TEMAG. Ponieważ pierwsza Konferencja spotkała się z dużym zainteresowaniem kadry inżynieryjnotechnicznej przemysłu górniczego podjęto postanowienie kontynuacji corocznych spotkań. Jak już stwierdzono, przesłaniem głównym inicjatorów konferencji TEMAG u jej zarania była myśl systematycznej transmisji nowych osiągnięć na linii nauka praktyka i odwrotnie przekazywanie nowych wyzwań od użytkowników w kierunku producentów i jednostek naukowych. Podobnym ideom przyświecała organizacja przez Oddział Gliwicko-Zabrzański Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa już 11. Warsztatów Technicznych, związanych z zagadnieniami funkcjonowania kopalń a aspekcie bezpieczeństwa ogólnego a w szczególności w zakresie użytkowania maszyn i urządzeń górniczych. I tak po dorobku 23 lat konferencji TEMAG i 12 lat organizacji Warsztatów Technicznych nastąpiło spełnienie marzeń pełniejsze zbliżenie wręcz symbioza nauki i praktyki wyrażająca się tym, że trzonem organizacyjnym XXIII Konferencji i XII Warsztatów Technicznych są: SITG Oddział Gliwicko Zabrzański, Koło Zakładowe Politechniki Śląskiej oraz Grupa Kapitałowa PUMAR jako reprezentatywny przedstawiciel producentów. Rozpoczynając obecną XXIII Międzynarodową Konferencję TEMAG 2015 i XII Międzynarodowe Warsztaty Techniczne mamy świadomość przebytej bogatej drogi. Składa się na nią dotychczasowe uczestnictwo (łącznie) około 2000 Uczestników, a w tym większość, co w szczególności należy podkreślić, to w ponad 50% kadra inżynieryjna kopalń i podmiotów związanych z górnictwem oraz ponad 70 Profesorów, naszych wieloletnich przyjaciół, z zagranicznych Uniwersytetów Technicznych reprezentujących zwłaszcza Republikę Czeską (VSB Ostrawa) i Słowację (TU Koszyce) ale także Rosję, Ukrainę i Egipt. Ze zrozumiałych powodów liczną grupę uczestników na kolejnych Konferencjach i Warsztatach stanowili pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej, ale nie do pominięcia jest także bardzo cenne wsparcie merytoryczne przedstawicieli innych krajowych Uczelni Technicznych (Akademia Górniczo-Hutnicza, Politechnika Łódzka, Świętokrzyska, Poznańska, Wrocławska, Rzeszowska) i jednostek Badawczo- Rozwojowych jak KOMAG i GIG (nieskromnie należy tu wymienić zwłaszcza wieloletnią technologiczną podporę Konferencji - Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie). Do istotnych walorów Konferencji TEMAG i Warsztatów Technicznych zaliczyć należy systematycznie uzyskiwane zdecydowane wsparcie podmiotów gospodarczych, dzięki którym przez cały czas zachowują one naukowo-techniczny charakter z silnym akcentem na praktyczną stronę prezentowanych i dyskutowanych zagadnień. Podsumowując tę krótką notkę należy stwierdzić, że 23-letnią historię Konferencji TEMAG i 12-letnią Warsztatów Technicznych zamyka udokumentowany, bogaty dorobek publikacyjny ostatnich dwu dekad a więc sporego odcinka czasu. Dorobek ten jest udziałem znacznej liczby zaangażowanych Osób Autorów oraz Aktywnych Uczestników tworzących, corocznie od 1992 roku klimat chronologicznej prezentacji osiągnięć naukowych i technicznych w dziedzinie poprawy trwałości maszyn i urządzeń roboczych. Im to należy się zatem główne podziękowanie. Tych zaś, którzy tworząc historię TEMAGu i Warsztatów odeszli w międzyczasie na Wieczną Wartę pozostawiamy w naszej głębokiej zadumie i pamięci. Dr inż. Jacek SPAŁEK Dr hab. inż. Krzysztof FILIPOWICZ, prof. nzw. Pol. Śl.
PROGRAM Środa, 21 października 2015 r. 11.00-13.30 Rejestracja uczestników 14.00-15.00 Obiad 15.30 Otwarcie Konferencji i Warsztatów, Wystąpienia okolicznościowe 15.45-18.00 Referaty plenarne i prezentacje techniczne firm Prowadzący: Dr hab. inż. Krzysztof Filipowicz, prof. nzw. w Pol. Śl. mgr inż. Zbigniew de Lorm mgr inż. Jan Guzera mgr inż. Józef Koczwara Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach dr inż. Zygmunt Łukaszczyk Katowicki Holding Węglowy S.A. prof. dr hab. inż. Kazimierz Stoiński, dr hab. inż. Stanisław Prusek, prof. GIG dr inż. Sylwester Rajwa Dobór przepływów w układzie zabezpieczającym stojak zmechanizowanej obudowy ścianowej opis przypadku GIG Katowice dr inż. Ryszard Biel Nowe kierunki rozwoju klimatyzacji w kopalniach ELPRO 7 Zabrze mgr inż. Jakub Chłodek, mgr inż. Piotr Farbiszewski Diagnostyka olejowa jako działanie zapewniające efektywną eksploatację maszyn i urządzeń ECOL Sp. z o.o. Rybnik mgr inż. Mirosław Jaśniok Siatka Grid Carbo CARBOSPEC Sp.J. Mikołów mgr inż. Paweł Gruszka Sprzęgło pneumatyczne z regulowaną charakterystyką FENA Sp. z o.o. Katowice dr inż. Eugeniusz Mańka, prof. dr hab. inż. Michał Styp-Rekowski Konstrukcje lin wyrównawczych w górniczych wyciągach szybowych CBiDGP Lędziny 19.00 Uroczysta kolacja
Czwartek, 22 października 2015 r. 8.00-9.00 Śniadanie 9.15-11.15 Sesja I Prowadzący: prof. dr hab. inż. Kazimierz Stoiński dr inż. Maciej Kwaśny Referaty: prof. Sobhy M. Ghoneam, mgr inż. Zdzisław Socha, dr inż. Stanisław Strzelecki Temperatura filmu olejowego w wielopowierzchniowych łożyskach ślizgowych El-Manoufia University Egipt. Polmatex-Cenaro Łódź mgr inż. Grzegorz Standziak, dr inż. Stanisław Strzelecki Wpływ geometrii rowków smarowych na charakterystyki statyczne 2-powierzchniowego łożyska ślizgowego KHW S.A. KWK Mysłowice-Wesoła, Polmatex-Cenaro Łódź mgr inż. Grzegorz Rak Eksploatacja zbiorników odmiarowych na podstawie doświadczeń KHW S.A. KWK Mysłowice-Wesoła KHW S.A. KWK Mysłowice-Wesoła dr inż. Dawid Szurgacz, mgr inż. Michał Paprotny, mgr inż. Andrzej Bienek Zmiana układu hydraulicznego dla stojaka ø210/160 zmechanizowanej obudowy typu Hydromel-12/26-POz dla ściany 3a w pokładzie 409 celem ograniczenia skutków tąpnięć KHW S.A. KWK Wujek prof. dr hab. inż. Jan Senatorski, prof. dr inż. Jan Tacikowski, mgr inż. Paweł Mączyński Analiza zużycia przez tarcie azotowanych oraz nawęglanych stali konstrukcyjnych IMP Warszawa Zbigniew Dreja Nowoczesność i innowacyjność w ofercie Wago Elwag WAGO ELWAG Sp.z o.o. Wrocław prof. dr hab. inż. Karol Grudziński, dr inż. Wiesław Jaroszewicz, dr inż. Jędrzej Ratajczak, inż. Stanisław Orzechowski Zastosowanie tworzywa EPY w posadawianiu maszyn i urządzeń w górnictwie i hutnictwie oraz w przemyśle okrętowym MARINE SERVICE Szczecin inż. Bartłomiej Siwecki Kompleksowa modernizacja górniczego wyciągu szybowego klatkowego szybu R-VII w O/ZG Rudna KGHM Polska Miedź S.A. w zakresie wymiany: maszyny wyciągowej, urządzenia sygnalizacji i łączności szybowej oraz kół linowych kierujących MWM ELEKTRO Sp. z o.o. Trzebinia
11.15-11.45 Przerwa na kawę 11.45-13.00 Sesja II Prowadzący: prof. dr hab. inż. Jan Senatorski dr inż. Andrzej Wieczorek Referaty: inż. Frank Becker, mgr inż. Czesław Zawada, mgr inż. Grzegorz Lenc Nowe rozwiązania w konstrukcji hamulców dla górnictwa hamulec funkcyjny EL-SA Tüschen & Zimmermann GmbH & Co.KG Niemcy, TZ Polska Sp. z o.o. Bytom mgr inż. Marcin Mistarz Oferta na wyroby firmy Martech Plus MARTECH PLUS Sp.J. Ruda Śląska prof. Ing. Horst Gondek DrSc., doc. Ing. Karel Frydryšek, Ph.D., Ing. Günther Theisz, Ing. František Sejda Analiza wytrzymałościowa stropnicy sekcji obudowy ścianowej Vysoká Škola Báňská Technická Univerzita Ostrava Czechy Ing. Jiří NERUDA, prof. Ing. Horst Gondek DrSc. Pomiar współczynnika tłumienia podestu przesypowego przy podawaniu urobku przez koparkę tarczową KU300/13 Vysoká Škola Báňská Technická Univerzita Ostrava Czechy Ing. Jiří NERUDA, prof. Ing. Horst Gondek DrSc. Badania trwałości zmodyfikowanego przesypu z podawaniem urobku z koparki dołowej Vysoká Škola Báňská Technická Univerzita Ostrava Czechy dr hab. inż. Krzysztof Filipowicz, prof. nzw. w Pol. Śl., mgr inż. Sławomir Baranowski, dr inż. Maciej Kwaśny Badania wpływu postaci konstrukcyjnej kół satelitarnych na wartość współczynnika rozkładu obciążenia wzdłuż szerokości zęba w zazębieniu przekładni planetarnej Politechnika Śląska Gliwice 13.15 Obiad 14.00 Szlakiem ciekawostek technicznych wyjazd naukowo-techniczny połączony z okolicznościową kolacją Piątek, 23 października 2015 r. 8.30-9.30 Śniadanie 10.00 Podsumowanie i zakończenie Konferencji i Warsztatów