Raport o stanie gminy Troszyn

Raport o stanie gminy Troszyn Troszyn, 2014 1 S t r o n a

Wykonanie zlecił: Wójt Gminy Troszyn - Edwin Mierzejewski 07-405 Troszyn ul. Słowackiego 13 Wykonawca Główni autorzy opracowania: MM Marketing i Innowacje Sp. z o.o. Magdalena Kępka ul. Ciołka 12/428 Monika Kępka 01-402 Warszawa Bogdan Kępka 2 S t r o n a

Spis treści 1. Wprowadzenie... 4 2. Diagnoza stanu obecnego gminy Troszyn... 5 2.1. Ogólna charakterystyka gminy... 5 2.1.1. Położenie i podział administracyjny gminy... 5 2.1.2. Walory przyrodniczo krajobrazowe... 7 2.1.3. Dziedzictwo historyczne i kulturowe... 15 2.2. Obszar społeczny... 18 2.2.1. Demografia... 18 2.2.2. Bezrobocie... 21 2.2.3. Pomoc społeczna i ochrona zdrowia... 24 2.2.4. Bezpieczeństwo publiczne... 29 2.2.5. Oświata, edukacja i kultura... 30 2.2.6. Sport i rekreacja... 35 2.3. Obszar gospodarczy... 37 2.3.1. Działalność gospodarcza i rynek pracy... 37 2.3.2. Rolnictwo... 40 2.4. Obszar infrastruktury technicznej i środowiska naturalnego... 42 2.4.1. Gospodarka odpadami... 42 2.4.2. Sieć wodociągowa... 44 2.4.3. Sieć kanalizacyjna i oczyszczalnia ścieków... 44 2.4.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną i gaz... 45 2.4.5. Sieć komunikacyjna... 46 2.4.6. Infrastruktura łączności... 47 2.4.7. Zasoby mieszkaniowe... 47 3. Obszar zarządzania... 48 3.1. Finanse samorządu terytorialnego... 48 3.2. Współpraca wewnętrzna i zewnętrzna... 50 4. Spis ilustracji... 52 3 S t r o n a

1. Wprowadzenie Niniejszy Raport stanowi integralną część nowej Strategii Rozwoju Gminy Troszyn. Projekt opracowania kompleksowego, strategicznego programu rozwoju gminy obejmował dwa etapy. Pierwszym z nich było opracowanie Raportu o stanie gminy Troszyn, a kolejny stworzenie dokumentu Strategii Rozwoju Gminy. Celem przygotowania niniejszego Raportu było uzyskanie dokładnego wglądu w sytuację gospodarczą i społeczną gminy Troszyn. Zgromadzone zostały szczegółowe dane o wszystkich ważnych aspektach funkcjonowania gminy według posiadanego zasobu danych w większości przypadków na rok 2013, jak również za kilka lat wstecz. Dzięki temu istnieje możliwość dokonania analizy historycznej, czyli wszechstronnego porównania poziomu rozwoju gminy na przestrzeni ostatnich kilku lat. Dodatkowo, niektóre dane zestawiono z danymi powiatu ostrołęckiego oraz innych gmin należących do powiatu ostrołęckiego. Raport pokazuje także pewne trendy rozwojowe i jest podstawą do obiektywnej, opartej na faktach, oceny możliwości dalszego rozwoju gminy. Jest on opisem stanu, do którego będzie się można odwoływać w trakcie realizacji strategii, śledząc postępy wdrażania zaplanowanych działań. Raport zawiera analizę następujących obszarów działalności gminy: ogólna charakterystyka gminy, w tym: położenie oraz podział administracyjny, walory przyrodniczo krajobrazowe, dziedzictwo historyczno kulturowe, obszar społeczny, w tym: demografia, bezrobocie, pomoc społeczna i ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, kultura, edukacja i oświata oraz sport, rekreacja i turystyka obszar gospodarczy, w tym: działalność gospodarcza i rynek pracy oraz rolnictwo, obszar środowiska naturalnego i infrastruktury technicznej, w tym: gospodarka odpadami, sieć wodociągowa i kanalizacyjna oraz oczyszczalnia ścieków, zaopatrzenie w energię elektryczną i gaz, sieć komunikacyjna, infrastruktura łączności oraz zasoby mieszkaniowe. 4 S t r o n a

obszar zarządzania, w tym: finanse samorządu terytorialnego, współpraca sektorowa publicznego z pozarządowym, związki gminy Troszyn oraz współpraca z zagranicą, Analiza zgromadzonych danych pozwoliła na wyciagnięcie wniosków dotyczących potencjału społeczno gospodarczego gminy, stanowiących wstęp do dokumentu strategii oraz zidentyfikowanie zarówno silnych stron gminy, jak i pewnych braków i problemów. Stały się one podstawą procesu planistycznego, bowiem silne strony są cechami, na których należy bazować planując dalszy rozwój gminy. Z kolei usunięcie bądź zniwelowanie braków i problemów to kierunki działań, których realizacja powinna przyczynić się do lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców i przyjezdnych, a więc zwiększenia atrakcyjności gminy. 2. Diagnoza stanu obecnego gminy Troszyn 2.1. Ogólna charakterystyka gminy 2.1.1. Położenie i podział administracyjny gminy Gmina Troszyn to gmina wiejska położona w południowo wschodniej części powiatu ostrołęckiego, w północnej części województwa mazowieckiego. Gmina Troszyn jest jedną z jedenastu gmin powiatu ostrołęckiego. Gmina Troszyn graniczy z następującymi gminami: od północnego wschodu z gminą Miastkowo (powiat łomżyński, województwo podlaskie), od wschodu z gminą Śniadowo (powiat łomżyński, województwo podlaskie), od północnego zachodu z gminą Rzekuń (powiat ostrołęcki, województwo mazowieckie), od południa z gminą Czerwin (powiat ostrołęcki, województwo mazowieckie). W skład gminy wchodzą następujące sołectwa: Aleksandrowo, Borowce, Budne, Choromany, Chrostowo, Dąbek, Dzbenin, Grucele, Janki Stare, Rabędy, Janochy, Kamionowo, Kleczkowo, Kurpie Dworskie, Kurpie Szlacheckie, Łątczyn, Mieczki-Abramy, Mieczki- Poziemaki, Mieczki-Ziemaki, Milewo-Łosie, Milewo-Tosie, Milewo Wielkie, Ojcewo, Opęchowo, Puchały, Radgoszcz, Repki, Rostki, Sawały, Siemiątkowo, Troszyn, Trzaski, Wysocarz, Zamość, Zapieczne, Zawady, Żmijewek, Żyźniewo. 5 S t r o n a

Rysunek 1 Położenie gminy Troszyn na tle powiatu ostrołęckiego i województwa mazowieckiego Źródło: Opracowanie własne Rysunek 2 Mapa gminy Troszyn Źródło: http://www.troszyn.pl/mapa.htm 6 S t r o n a

2.1.2. Walory przyrodniczo krajobrazowe Struktura użytkowania gruntów oraz lesistość Gmina Troszyn zajmuje powierzchnię 15 630 ha, z czego ponad 75% stanowią użytki rolne. Ze względu na znaczne wykorzystanie rolnicze gminę cechuje niższa niż średnia krajowa lesistość, kształtująca się na poziomie 15%. Pozostałe formy użytkowania stanowią mniej niż 10% powierzchni gminy. Wśród użytków rolnych znacznie przeważają grunty orne, które stanowią ponad prawie 60% wszystkich gruntów użytkowanych rolniczo. Łąki i pastwiska, niecałe 40% użytków rolnych, natomiast sady niecały 0,5% użytków rolnych. Szczegółowe zestawienie przedstawia Tabela 1. Tabela 1 Ogólna struktura użytkowania gruntów w gminie Troszyn Rodzaj użytkowania Powierzchnia geodezyjna w ha Powierzchnia geodezyjna w % Użytki rolne, w tym: 11 800,65 75,5 grunty orne 7 064 59,8 sady 24 0,2 łąki trwałe 2 767 23,4 pastwiska 1 949 16,6 Lasy i grunty leśne 2391,39 15,3 Pozostałe grunty 1437,96 9,2 RAZEM 15 630 ha 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Wykres 1 Ogólna struktura użytkowania gruntów w gminie Troszyn Źródło: opracowanie własne Tabela 2 Szczegółowa struktura lasów na terenie gminy Troszyn w 2013 r. Lasy Lasy publiczne Lasy Lasy Jednostka publiczne Skarbu publiczne ogółem terytorialna ogółem Państwa gminne Lasy prywatne ogółem Lesistość [ha] % Troszyn 2814,90 26,10 26,10 0 2788,80 18,0 7 S t r o n a

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Z uwagi na powierzchnie lasów teren gminy należy do słabo zalesionych. Jak już wcześniej wspomniano lasy stanowią 15% powierzchni terenu gminy. Większe kompleksy leśne zlokalizowane są w południowo zachodniej części gminy, należące do Nadleśnictwa Ostrołęka. Ponadto rozproszone powierzchnie leśne występują na terenie całej gminy. Jak wynika z powyższej tabeli w strukturze własności przeważają lasy prywatne. Rzeźba terenu Pod względem geologicznym obszar opracowania leży w granicach jednostki geologicznej, jaką jest Wzniesienie Mazursko Suwalskie. Obszar opracowania pokryty jest przez osady piaszczysto żwirowe i piaszczyste o dużym zróżnicowaniu uziarnienia. W budowie geologicznej utworów przypowierzchniowych uczestniczą osady plejstoceńskie i holoceńskie o łącznej miąższości od stu do stu kilkudziesięciu metrów. Osady plejstoceńskie składają się głównie z piasków i żwirów wodnolodowcowych oraz eolicznych, a także lokalnie z utworów akumulacji lodowcowej w postaci płatów glin piaszczystych. Serie piaszczyste o znacznej miąższości wykształcone są jako zagęszczone piaski grube i średnie z domieszką żwirów. W okolicach wsi Choromany, Chrzczony, Janochy, Łątczyn, Trzaski, Budne i Kleczkowo zalegają lodowcowe gliny piaszczyste o zmiennej konsystencji oraz piaski gliniaste. Są to grunty nośne o zróżnicowanych parametrach geotechnicznych zależnych od konsystencji osadów. Na południe od Troszyna po Borowce i Repki oraz na południe od wsi Kamionowo pojawiają się lodowcowe piaski średnie i drobne, żwiry z otoczakami, wkładki glin i pyłów. W okolicach wsi Chrostowo i Radgoszcz podłoże budują lodowcowe gliny piaszczyste z piaskami gliniastymi oraz otoczakami, które należą do gruntów nośnych. Dna dolin i obniżeń terenowych wypełniają holoceńskie osady rzeczne, rzeczno bagienne i deluwialne w postaci namułów, piasków średnich i drobnych z wkładkami pyłów i żwirów o zmiennej miąższości, a także bagienne torfy o różnym stopniu rozkładu i zmiennej miąższości. Namuły i piaski rzeczne to grunty słabonośne i luźne. Torfy zajmują dna dolin w pobliżu wsi Grucele, w dolinie Różu, Zapieczne, Puchały i na południe od wsi Ojcewo. 8 S t r o n a

Wody powierzchniowe Gmina Troszyn położona jest w dorzeczu rzeki Narwi, której lewobrzeżnymi dopływami są rzeki: Ruż, Czeczotka i Orz. W granicach gminy znajduje się jedynie środkowy odcinek rzeki Ruż, płynącej z południowego wschodu na północny zachód. Rzeka ta jest płytko wcięta w powierzchnię terasy zalewowej, zbierając wody z obszaru swojej zlewni przy pomocy drobnych dopływów i systemu rowów melioracyjnych. Zachodnia część gminy leży w zlewni rzeki Czeczotka, natomiast południowa w zlewni rzeki Orz. Z uwagi na małe spadki terenów proces odwadniania jest utrudniony, skutkiem czego są występujące liczne podmokłości. W ramach prac melioracyjnych większość koryt rzecznych została wyprostowana, zlikwidowano szereg zakoli i starorzeczy, wycięto towarzyszące im zadrzewienia nadwodne, przyspieszono proces spływu wód powierzchniowych i odwodnienia terenów. Wody powierzchniowe nie stanowią dużych zagrożeń powodziowych. W czasie wiosennych roztopów i wylewów rzeki zatapiają jedynie swoje terasy zalewowe. Na terenie gminy brak jest występowania większych naturalnych bądź sztucznych zbiorników wodnych. Mniejsze zbiorniki wodne występują m.in. w Troszynie, Kamionowie, Radgoszczy, Zawadach, Kurpiach Dworskich, Dąbku i innych. Wody podziemne Teren gminy Troszyn według podziału hydrogeologicznego Polski leży w obrębie regionu I mazowieckiego należącego do makroregionu północnomazowieckiego. Na terenie gminy Troszyn wody podziemne występują na znacznych głębokościach. Warunki hydrogeologiczne są ściśle związane z budową geologiczną oraz morfologią terenu. Na terenie występuje kilka pięter wodonośnych czwartorzędowych w utworach morenowych oraz piętro trzeciorzędowe. Największymi zasobami charakteryzuje się czwartorzędowy poziom wodonośny. Ma on także największe znaczenie użytkowe. Wody czwartorzędowe stanowią główne źródło wody pitno gospodarczej dla ujęć komunalnych, wodociągów ogólnowiejskich i zakładowych. Pierwszy poziom wodonośny (wody gruntowe) występuje na terenie gminy na różnych głębokościach. Na terenach dolin rzecznych i obniżeń wytopiskowych występuje płycej niż 1m. Na terenach gdzie poziom wód gruntowych zalega pod warstwą trudno przepuszczalnych 9 S t r o n a

utworów gliniastych zwierciadło występuje zwykle poniżej 3 m p.p.t. Z uwagi na znaczną miąższość utworów czwartorzędowych na obszarze gminy występuje kilka głębszych poziomów wodonośnych utrzymujących się w utworach piaszczysto żwirowych. Woda z tych poziomów ujmowana przez studnie wiercone na zróżnicowanej głębokości wykorzystywana jest dla potrzeb wodociągów zbiorowych oraz na potrzeby zakładów usługowych. Charakteryzuje się zwierciadłem napiętym oraz zróżnicowaną wydajnością. Gmina Troszyn posiada udokumentowane zasoby eksploatacyjne w ilości 165 m 3 /dobę. Klimat Z uwagi na klimat teren gminy położony jest w obrębie dzielnicy środkowej charakteryzującej się następującymi parametrami: średnia roczna temperatura powietrza 7,1 0 C z najcieplejszym lipcem 18 0 C i najzimniejszym lutym -4 0 C, wilgotność powietrza 80%, liczba dni występowania mgieł 42 dni w roku, średnioroczne zachmurzenie 6,20 w 11-stopniowej skali, wielkość opadu 527 mm, przeważają wiatry z kierunku południowo zachodniego i zachodniego. Warunki klimatyczne modyfikowane są przez lokalne czynniki fizjograficzne. Największy wpływ na zróżnicowanie klimatu lokalnego mają: rzeźba terenu, stosunki wodne oraz szata roślinna. Generalnie należy rozróżnić dwa zasadnicze typy krajobrazu naturalnego o odmiennych warunkach klimatycznych tj. wysoczyznowe oraz dolin rzecznych, dolin bocznych i obniżeń wytopiskowych. Najkorzystniejsze warunki posiadają tereny dobrze przewietrzane, z głęboko zalegającymi wodami gruntowymi, pokryte glebami o dużej zwięzłości i dużej pojemności cieplnej oraz dobrej termice (gleby piaszczyste i gliniaste). Na terenach piaszczystych w okresie letnim w przygruntowej warstwie powietrza mogą występować podwyższone dobowe amplitudy temperatury. Gorsze warunki termiczne spotyka sie w dolinie Rużu i innych cieków. Tereny te narażone są na podwyższone amplitudy dobowych temperatur w okresie pogodnego lata oraz na większe spadki temperatur zimą. Są to obszary inwersyjne i zastoisk chodnego powietrza z dużą częstotliwością przymrozków oraz mgieł. 10 S t r o n a

Gleby Na terenie gminy Troszyn gleby wykształcone są z utworów czwartorzędowych, plejstoceńskich piasków wodnolodowcowych, w mniejszym stopniu z glin zwałowych oraz z holoceńskich utworów rzecznych i bagiennych. Dominują gleby bielicowe, brunatne i czarne ziemie, a w dolinach i zagłębieniach gleby torfowe, torfowo mułowe, murszowe oraz mady. Największą powierzchnię zajmują słabe gleby brunatne wyługowane lub pseudobielicowe 7 kompleksu żytnio łubinowego wykształcone z piasków luźnych w VI klasie bonitacyjnej, niekorzystne dla rolnictwa. Występują praktycznie na terenie całej gminy, z większą koncentracją w obrębie wsi Opęchowo, Troszyn, Janki Stare, Zamość, Grucele, Dzbenin, Kleczkowo i Mieczki. Kolejną grupą gleb są gleby brunatne lub czarne ziemie wytworzone z glin w 4 kompleksie żytnim bardzo dobrym (klasa III) z udziałem 8 kompleksu zbożowo-pastewnego słabego (klasa IVb), znajdujące się na terenach wsi: Rabędy, Repki, Łątczyn, Choromany, Chrostowo, Budne i Zawady. Gleby brunatne wyługowane i bielicowe oraz czarne ziemie zdegradowane wytworzone z pisaków gliniastych zalegających na glinie w 5 kompleksie żytnio ziemniaczanym dobrym (klasa IVa i IVb), które występują w okolicach wsi: Repki, Troszyn, Chrostowo, Choromany, Trzaski i Kamionowo. Najmniejszy areał wśród gruntów ornych zajmują gleby brunatne wytworzone z glin w 2 kompleksie pszennym dobrym (klasa IIIa i III), występujące na terenach wsi: Radgoszcz, Trzaski, Dąbek i Troszyn. Sporadycznie spotykane są gleby brunatne wyługowane, murszowo mineralne lub murszowate wytworzone z piasków słabo gliniastych na piaskach luźnych w 6 kompleksie żytnio ziemniaczanym słabym w V i VI klasie bonitacyjnej, w obrębie wsi: Żyźniewo, Radgoszcz, Kleczkowo, Trzaski, Budne, Opęchowo, Rabędy i Repki. W dolinach rzecznych oraz zagłębieniach terenu spotyka się gleby hydrogeniczne: czarne ziemie, murszowo mineralne, murszowate gleby torfowe i torfowo mułowe. Najlepsze użytki zielone stanowią grunty zmeliorowane występujące w zdecydowanej większości na terenie gminy Troszyn. Pozostałe rodzaje gleb posiadają w składzie mechanicznym piasek, 11 S t r o n a

w wyniku czego są zbyt suche. Występują one na niewielkich powierzchniach, głównie w obrębach wsi: Mieczki, Żmijewo, Opęchowo, Budne, Zapieczne i Zamość. Na terenie gminy przeważają gleby kwaśne (około 80%), które wymagają wapnowania. Z ogólnej powierzchni gleb kwaśnych około 30% zajmują gleby bardzo kwaśne. Na terenie gminy Troszyn dominują gleby słabe. Pod względem bonitacyjnym największą powierzchnię zajmują gleby słabe (V klasy) 39%, gleby najsłabsze (VI klasy) 27%, natomiast gleby średnie zajmują (klas IV, IVa i IVb) około 31% powierzchni gruntów ornych gminy, a gleby średnio dobre (klas III, IIIa i IIIb) jedynie 3%. Środowisko przyrodnicze Środowisko przyrodnicze w gminie Troszyn reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze typowo rolniczym i leśnym. Stopień urbanizacji gminy jest stosunkowo mały, z dużym odsetkiem ludności utrzymującej sie z rolnictwa oraz małym udziałem terenów zabudowanych w strukturze użytkowania gruntów. Gmina Troszyn odznacza się przeciętnymi walorami środowiska przyrodniczego. W jej granicach wyróżniono jedną formę ochrony przyrody pomnik przyrody Aleja Sosnowa I na podstawie Ustawy o ochronie przyrody. Do głównych walorów przyrodniczych należy zaliczyć: dolinę rzeki Ruż z systemem dolinek cieków wodnych oraz obniżeń terenowych, obszary leśne, trwałe użytki zielone, zasoby wód powierzchniowych i podziemnych. Dolina rzeki Ruż z systemem dolinek cieków wodnych oraz obniżeń terenowych stanowi cenne przyrodniczo obszary aktywnych biocenoz wodno łąkowych, bagiennych oraz leśnych zapewniających równowagę w środowisku. Główny ciąg dolinny, do którego należy zaliczyć dolinę Rużu, posiada charakter tranzytowy i powiązany jest z doliną Narwi, elementem krajowej sieci ekologicznej ECONET PL oraz europejskiego systemu Natura 2000. Ciągły przestrzennie system powiązań przyrodniczych umożliwia rozprzestrzenianie się gatunków fauny i flory wewnątrz układu, jak i najbliższym sąsiedztwie. Według klasyfikacji L. Mroczkiewicza przedmiotowy obszar położony jest w Mazowiecko Podlaskiej Krainie Przyrodniczo Leśnej, w Dzielnicy II Niziny Mazowiecko Podlaskiej. 12 S t r o n a

Najczęściej występującym siedliskiem jest bór świeży z dominacją w drzewostanie sosny i sporadycznie pojawiającą się osiką, dębem i brzozą. Podszyt jest nieliczny z jałowcem, jarząbem, brzozą, dębem oraz kruszyną. Z uwagi na mało zwięzłą glebę stanowią kategorię lasów glebochronnych. Starsze drzewostany posiadają również funkcję turystyczno wypoczynkową. Pozostałe typy siedliskowe pozostają w mniejszości i reprezentowane są przez: ols, bór mieszany świeży, bór mieszany wilgotny. Olsy zajmują powierzchnię na glebach torfowych w dolinach rzek i w sąsiedztwie użytków zielonych (m.in. dolina Rużu, okolice Puchał, Zamościa, na północ od Opęchowa, pomiędzy Ojcewem i Dąbkiem). Roślinność reprezentowana jest przez: olchę z domieszką brzozy, kruszynę, czeremchę, łozę i dereń w podszycie. Olsy pełnią ważną funkcję wodochronną, wpływają na stabilizację stosunków wodnych zwiększając retencje terenów. Surowce naturalne Na terenie gminy Troszyn występuje 11 złóż kruszywa naturalnego (piasek i żwir): Rostki Borowce p. śr., Rostki Borowce p. S, Rostki Borowce p. N I, Rostki Borowce p. N II, Rostki Borowce p. N II A, Rostki Borowce Stylągi, Repki, Repki I, Troszyn, Kamionowo oraz Rostki Borowce III. Kamionowo jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego o powierzchni 1,99 ha; Rostki Borowce p. N I jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego piaskowo żwirowe, o powierzchni 19,98 ha. Eksploatację złoża rozpoczęto 01.01.1998 roku; Rostki Borowce p. N II jest to wstępnie rozpoznane złoże kruszywa naturalnego piaskowo żwirowe, o powierzchni 54,18 ha; Rostki Borowce p. N II A jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego piaskowo żwirowe, o powierzchni 44,1351 ha. Eksploatację złoża rozpoczęto 01.01.1998 roku; Rostki Borowce p. śr. jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego piaskowo żwirowe, o powierzchni 80,08 ha. Eksploatację złoża rozpoczęto 01.09.1992 roku; Rostki Borowce p. S jest to wstępnie rozpoznane złoże kruszywa naturalnego piaskowo żwirowe, o powierzchni 61,78 ha; Rostki Borowce III jest to szczegółowo rozpoznane złoże kruszywa naturalnego piasków ze żwirami, o powierzchni 1,73 ha; 13 S t r o n a

Rostki Borowce Stylągi jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego piasków ze żwirami, o powierzchni 37,4 ha; Repki jest to szczegółowo rozpoznane złoże kruszywa naturalnego piasków ze żwirami o powierzchni 7,686 ha; Repki I jest to szczegółowo rozpoznane złoże kruszywa naturalnego piasków ze żwirami o powierzchni 11,053 ha; Troszyn jest to zagospodarowane złoże kruszywa naturalnego, o powierzchni 1,96 ha. Złoże kruszywa naturalnego Rostki Borowce zostało rozpoznane dokumentacjami geologicznymi: w kategorii C2 w 1982 r., następnie w kategorii C1 + B w 1987 r. i w 1991r. Powierzchnia złoża wynosi 123,1 ha w granicach rozpoznanych zasobów geologicznych. Rozpoznanie wstępne w kategorii C2 obejmuje: pole północne zasoby kruszywa piaszczysto żwirowego wynoszą 48 201 000 Mg i zasoby piasków stropowych 11 221 000 Mg; pole południowe zasoby kruszywa piaszczysto żwirowego 31 020 000 Mg i zasoby piasków stropowych 9 131 000 Mg. Rozpoznanie szczegółowe w kategorii B i C1 obejmuje: pole środkowe kategoria B (powierzchnia 42,5 ha) zasoby kruszywa piaszczysto żwirowego wynoszą 20 662 000 Mg i zasoby piasków stropowych 2 412 000 Mg; kategoria C1 (powierzchnia 66,9 ha) zasoby kruszywa piaszczysto-żwirowego 31 959 000 Mg i zasoby piasków stropowych 4 668 000 Mg. Złoże kruszywa naturalnego Rostki Borowce ma formę wydłużonego wzgórza o kierunku południkowym. W nakładzie zalega gleba piaszczysta, piaski różnoziarniste, glina zwałowa i piaski zaglinione. Grubość warstw nadkładowych jest różna i wynosi od 1,7 m do 10,4 m. Główny profil złożowy stanowią utwory piaszczysto żwirowe. Średnia miąższość złoża w piętrze suchy wynosi około 8,7 m, natomiast złoża zawodnionego od 5,0 m do 20,0 m. Pomniki przyrody Na terenie gminy Troszyn zlokalizowany jest 1 pomnik przyrody ożywionej w postaci Alei Sosnowej I. Pomnik ten został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 38 Wojewody Mazowieckiego z dnia 29 kwietnia 2005r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody Aleja Sosnowa I. Położony jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 627 na odcinku od granic 14 S t r o n a

administracyjnych miasta Ostrołęka, poprzez obszar gminy Rzekuń do miejscowości Grodzisk Wieś w gminie Czerwin. Aleja Sosnowa I zlokalizowana jest na obszarze trzech gmin: Troszyn, Czerwin oraz Rzekuń. Cały pomnik przyrody składa się z 238 sztuk drzew sosny pospolitej (Pinus silvestris), z czego 158 sztuk zlokalizowanych jest na terenie gminy Troszyn. Na terenie gminy nie występują inne formy ochrony przyrody. 2.1.3. Dziedzictwo historyczne i kulturowe Pierwsze informacje dotyczące Troszyna pochodzą z 1406 i 1413 roku. Biskup Płocki w 1413 r. erygował parafię w Rzekuniu i przyłączył do niej m.in. Troszyno. Z 1419 roku pochodzi pierwszy zapis o właścicielu ziemi troszyńskiej, Jan z Troszyna. Jan z Troszyna w 1443 roku ufundował kościół parafialny w Troszynie. Następnym właścicielem był Jan z Karniewa z rodu Rogalów Herbu Rogala. Z ziemi troszyńskiej wywodzi się Hieronim Kleczkowski, który zasłużył się w wielu bitwach jako dowódca Lisowczyków (lekkiej nieregulowanej jazdy konnej stworzonej przez Aleksandra Lisowskiego złożonej ze szlachty polskiej, kozaków znad Dniepru i Zaporoża). Będąc w okolicach Troszyna warto zobaczyć po pierwsze, w miejscowości Kleczkowo zespół sakralny z XVI wieku wyróżniający się architekturą i historią. Z kolei w miejscowości Rostki, godne uwagi jest cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich. W samym Troszynie obiektami zasługującymi na zainteresowanie są nagrobki Aleksandra Puchały z 1840 r. i Henryka Puchały z 1850 r. na cmentarzu parafialnym, oraz nagrobek Piotra Żochowa z 1874 r. Natomiast w Kleczkowie na cmentarzu parafialnym interesującym obiektem jest nagrobek Józefa Łaniewskiego oraz kaplica z II poł. XIX w. W Kleczkowie warte uwagi jest wyposażenie tutejszego kościoła parafialnego. Na terenie gminy Troszyn znajduje się 10 obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków, do których należą obiekty sakralne. Zestawienie zabytków na terenie gminy znajduje się w poniższej tabeli. 15 S t r o n a

Tabela 3 Obiekty sakralne na terenie gminy Troszyn L.p. Obiekt wraz z opisem Zespół sakralny w Kleczkowie z XVI w. wraz z otoczeniem w promieniu 100 m, A 382 z 9.06.1958 r., w skład którego wchodzi: kościół rzymskokatolicki, parafialny p.w. św. Wawrzyńca, 1. wieża bramna, tzw. wikarówka, ogrodzenie murowane, dzwonnica brama murowana, cmentarz przykościelny; 2. Kaplica cmentarna w zespole cmentarza parafialnego, A 249 z 30.01.1986 r.; Nagrobek Józefa Łaniewskiego na cmentarzu parafialnym w Kleczkowie, A 249 3. z 30.01.1986 r.; 4. Cmentarzysko w Rostkach z okresu wpływów rzymskich, 776/63 z 01.07.1968 r.; Nagrobek Aleksandra Puchały i Henryka Puchały na cmentarzu parafialnym 5. w Troszynie, A 237 z 30.01.1986 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z UG Na terenie gminy Troszyn znajduje się 50 obiektów zabytkowych wpisanych do ewidencji zabytków. Są to głównie drewniane i murowane domy z początku XX w., a także cmentarze, oraz inne obiekty. Pełną listę zabytków wpisanych do ewidencji przedstawia Tabela 4. Tabela 4 Zabytki wpisane do rejestru zabytków na terenie gminy Troszyn Nr karty Adres Obiekt Datowanie BOROWICE 1. Borowce Dwór drewniany Ok. 1870 r. CHOROMANY 2 Choromany 3 Dom murowany pocz. XX w. CHROSTOWO 3 Chrostowo 6 Dom murowany 1931 r. CHRZCZONY 4 Chrzczony 2 Dom drewniany pocz. XX w. DĄBEK 5 Dąbek 6 Dom murowany pocz. XX w. 6 Dąbek Krzyż przydrożny pocz. XX w. DZBENIN 7 Dzbenin 7 Dom drewniany Ok. 1920 r. 8 Dzbenin 18 Dom drewniany 1920 r. 9 Dzbenin 22 Dom drewniany 1920 r. 10 Dzbenin 26 Dom drewniany 1921 r. GRUCELE 11 Grucele 14 Dom drewniany Ok. 1925 r. KAMIONOWO 12 Kamionowo 13 Dom drewniany 1933 r. 13 Ul. Bielawska KLECZKOWO Kościół rzymskokatolicki, parafialny p.w. św. Wawrzyńca - murowany 1512 1518, przebudowany w II poł. XVI w. Nr rejestru zabytków A 382 z 9.06.1958 r. 16 S t r o n a

Nr karty 14 Ul. Bielawska 1 15 Ul. Bielawska 1 16 Ul. Bielawska 1 Adres Obiekt Datowanie Wieża bramna tzw. wikarówka w zespole kościoła rzymskokatolickiego, parafialnego p.w. św. Wawrzyńca - murowana Ogrodzenie murowane w zespole kościoła rzymskokatolickiego parafialnego p.w. św. Wawrzyńca Dzwonnica brama murowana w zespole kościoła rzymskokatolickiego, parafialnego p.w. św. Wawrzyńca 1550 r. II poł. XVI w., uzupełniony w XIX w., zburzony w 1944 r., rekonstrukcja 1843 r. 17 Ul. Bielawska 1 Cmentarz przykościelny II poł. XVI w. 18 Kleczkowo Kaplica cmentarna, murowana w zespole cmentarza parafialnego 1856 r. Cmentarz rzymskokatolicki, 19. Kleczkowo parafialny I poł. XIX w. Nagrobek Józefa 20 Kleczkowo Łaniewskiego, na cmentarzu 1904 r. parafialnym 21 Ul. Korczaka 13 Dom drewniany pocz. XX w. 22 Ul. Modrzejewskiej 20 Dom drewniany pocz. XX w. ŁĄTCZYN 23 Łątczyn Kapliczka murowana XIX/XX w. OPĘCHOWO 24 Ul. Mickiewicza 11 Dom drewniany pocz. XX w. RADGOSZCZ 25 Radgoszcz 1 Dom drewniany pocz. XX w. Lata 20 30 te 26 Radgoszcz 9 Dom murowany XX w REPKI 27 Repki Cmentarz z I wojny światowej 1914 1915 r. ROSTKI Lata 20-30 te 28 Rostki 4 Dom murowany XX w Cmentarzysko okresu 29 Rostki wpływów rzymskich SAWAŁY 30 Sawały Dom drewniany pocz. XX w. TROSZYN 31 Troszyn d. Rabędy Cmentarz z I wojny światowej 1914 1918 r. Kościół rzymskokatolicki, 32 Troszyn parafialny p.w. św. 1958 r. i 1975 r. Bartłomieja Apostoła Nr rejestru zabytków A 382 z 9.06.1958 r. A 382 z 9.06.1958 r. A 382 z 9.06.1958 r. A 249 z 30.01.1986 r. A 249 z 30.01.1986 r. 776/63 z 01.07.1968 r. 17 S t r o n a

Nr karty 33 Troszyn Adres Obiekt Datowanie Nagrobek Aleksandra Puchały i Henryka Puchały, na cmentarzu parafialnym 1840 r. i 1850 r. 34 Ul. 4 Września 6 Dom drewniany pocz. XX w. 35 Ul. 4 Września 12 Dom drewniany pocz. XX w. 36 Ul. 4 Września 14 Dom drewniany pocz. XX w. 37 Ul. Konopnickiej 2 Dom murowany 1929 r. 38 Ul. Polna 9 Dom murowany 1928 r. 39 Ul. Słoneczna 4 Dom drewniany 1932 r. Cmentarz rzymskokatolicki 40 Ul. Słowackiego parafialny II poł. XIX w. 41 Ul. Słowackiego 10 Cmentarz przykościelny 1902 r. 42 Ul. Słowackiego Plebania kk. 1920 r. 43 Ul. Słowackiego 7 Dom murowany 1937 r. 44 Ul. Słowackiego 23 Dom drewniany 1937 r. 45 Ul. Słowackiego Figura Matki Boskiej 1907 r. 46 Ul. Słowackiego Kaplica przydrożna koniec XIX w. ZAMOŚĆ 47 Ul. Ogrodowa 21 Dom murowany 1926 r. ZAPIECZNE 48 Zapieczne 16 Dom drewniany pocz. XX w. 49 Zapieczne Cmentarz z I wojny światowej 1914 1915 r. Źródło: opracowanie na podstawie danych z UG Nr rejestru zabytków A 237 z 30.01.1986 r. 2.2. Obszar społeczny 2.2.1. Demografia Gminy Troszyn na koniec roku 2013 liczyła 4919 osób. Średnia gęstość zaludnienia w gminie wynosi 32 osób/km 2 (dane z ewidencji ludności na rok 2013). Dane liczby ludności w gminie w latach 2003 2013 prezentuje poniższa tabela. Tabela 5 Liczba ludności w gminie Troszyn w latach 2003-2013 Dane 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ludność 4918 4895 4899 4873 4842 4793 4785 4939 4945 4938 4919 Kobiety 2435 2443 2449 2436 2422 2397 2386 2457 2463 2466 2462 Mężczyźni 2483 2452 2450 2437 2420 2396 2399 2482 2482 2472 2457 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG 18 S t r o n a

Wykres 2 Liczba ludności gminy Troszyn w latach 2003-2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS. Jak wynika z danych w powyższej tabeli liczba ludności od roku 2003 ciągle malała osiągając w roku 2009 4 785 liczby mieszkańców. W roku 2011 liczba ludności znacznie wzrosła, osiągając 4 939 liczny ludności. Od 2010 roku do 2013 roku liczba mieszkańców zmalała, co w kontekście rozwoju społeczno gospodarczego jest negatywnym zjawiskiem. Jak pokazuje zestawienie w analizowanym okresie liczba kobiet i mężczyzn utrzymuje się na bardzo zbliżonym poziomie. Daje się zauważyć nieznaczną różnicę na korzyść kobiet, jednak należy stwierdzić, że struktura płci od wielu lat charakteryzuje się dużą stabilnością. Liczba urodzeń na terenie gminy Troszyn (liczba urodzeń żywych) w 2013 r. wyniosła 57. Liczba zgonów na terenie gminy Troszyn w 2013 roku to 57. Wynika z tego, że tyle samo osób na terenie gminy się urodziło, i tyle samo zmarło, co daje zerowy przyrost naturalny. Poniższa tabela przedstawia wybrane dane demograficzne. Rysunek 3 Ruch naturalny ludności gminy Troszyn w roku 2013 Powiat ostrołęcki Gmina Troszyn Ludność 88116 4919 W tym kobiety 43445 2462 Urodzenia żywe 943 57 Zgony 794 57 Przyrost naturalny 149 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS. Dominującą grupę wiekową stanowią osoby w wieku produkcyjnym, których odsetek na terenie gminy w 2013 roku wyniósł ponad 61,9 %.Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym sukcesywnie maleje z małymi wahaniami, wzrasta natomiast liczba osób w wieku produkcyjnym, również z niewielkimi wahaniami. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym od roku 2007 utrzymuje się na podobnym poziomie. Wzrastająca liczba osób w wieku produkcyjnym świadczy o konieczności podejmowania działań w zakresie zwiększenia miejsc pracy, aby nie pogarszać sytuacji materialnej i skazywać ich na bezrobocie. 19 S t r o n a

W porównaniu z powiatem i innymi gminami należącymi do powiatu ostrołęckiego biorąc pod uwagę udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem gmina Troszyn charakteryzuje się dość dużym odsetkiem ludności w wieku poprodukcyjnym o 2,6% wyższym niż w powiecie oraz niskim odsetkiem mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym o 1,2% niższym niż w powiecie. Dokładne dane prezentują poniższe tabele i wykres. Tabela 6 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w gminie Troszyn na tle powiatu ostrołęckiego i innych gmin wiejskich należących do powiatu w 2013 roku Ludność w wieku Jednostka terytorialna Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym Powiat ostrołęcki 21,7 63,4 15,0 Baranowo 19,8 61,6 18,6 Czarnia 22,8 62,1 15,0 Czerwin 19,2 61,8 19,0 Goworowo 20,1 61,5 18,4 Kadzidło 22,7 63,8 13,5 Lelis 23,4 64,5 12,1 Łyse 22,5 63,0 14,5 Myszyniec obszar wiejski 22,7 61,5 15,7 Rzekuń 21,3 65,4 13,3 Troszyn 20,5 61,9 17,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Tabela 7 Ludność w gminie Troszyn w latach 2003 2013 Ludność w wieku Lata Przedprodukcyjnym Produkcyjny Poprodukcyjny 2003 1253 2698 967 2004 1215 2739 941 2005 1164 2805 930 2006 1121 2844 908 2007 1089 2868 885 2008 1046 2882 865 2009 1027 2909 849 2010 1066 3000 873 2011 1037 3026 882 2012 1001 3059 878 2013 1008 3043 868 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG 20 S t r o n a

Wykres 3 Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w gminie Troszyn w latach 2003 2013 ródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG Ź Poniżej znajduje się wykaz migracji na pobyt stały na terenie gminy Troszyn w 2013 r. Tabela 8 Wykaz migracji na pobyt stały na terenie gminy Troszyn w 2013 r. Wyszczególnienie Lata 2010 2011 2012 2013 Zameldowania w ruchu wewnętrznym, w tym: 53 49 36 59 zameldowania z miast 41 22 16 37 zameldowania ze wsi 12 27 20 22 Zameldowania z zagranicy 0 0 0 0 Wymeldowanie w ruchu wewnętrznym, w tym: 64 53 47 65 wymeldowania do miast 42 26 25 27 wymeldowania na wieś 22 27 22 37 Wymeldowanie za granicę 0 0 0 1 Saldo migracji wewnętrznych -11-4 -11-6 Saldo migracji zagranicznych 0 0 0-1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Saldo migracji na pobyt stały w 2013 r. osiągnęło wartość 6, co znaczy, że więcej osób wyprowadzało się z gminy, niż przybywało, co nie wpływa pozytywnie na rozwój społeczno gospodarczy regionu. Z powyższych danych w tabeli wynika również, że na terenie gminy Troszyn w 2013 roku najwięcej osób zameldowywało się z miasta, a wymeldowywało na wieś. 2.2.2. Bezrobocie Na terenie gminy Troszyn według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrołęce w okresie 2007 2008 obserwuje się spadek bezrobocia do roku 2008, po którym nastąpił 21 S t r o n a

wzrost bezrobocia, aż do roku 2013. W gminie pod koniec roku 2013 bez pracy pozostawało 328 osób. Jest to największa liczba bezrobotnych na terenie gminy w ciągu ostatnich siedmiu lat. Wykres 4 Liczba bezrobotnych w latach 2008 2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrołęce Tabela 9 Bezrobotni w gminie Troszyn na tle powiatu i gmin do niego należących ogółem mężczyźni kobiety Jednostka 2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 terytorialna osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba Powiat ostrołęcki 5496 5790 6084 6158 2651 2744 3016 3073 2845 3046 3068 3085 Baranowo 463 411 425 464 239 200 214 249 224 211 211 215 Czarnia 125 123 143 170 63 60 66 90 62 63 77 80 Czerwin 233 250 258 246 110 115 129 121 123 135 129 125 Gaworowo 470 502 571 596 246 262 315 320 224 240 256 276 Kadzidło 795 800 809 805 384 408 407 402 411 392 402 403 Lelis 692 760 818 776 305 337 397 366 387 423 421 410 Łyse 376 431 420 425 197 188 196 197 179 243 224 228 Myszyniec 689 725 766 772 318 344 371 386 371 381 395 386 Olszewo - Borki 725 804 808 841 376 379 410 436 349 425 398 405 Rzekuń 659 686 750 735 299 328 361 348 360 358 389 387 Troszyn 269 298 316 328 114 123 150 158 155 175 166 170 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Tabela 10 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym gminy Troszyn na tle powiatu ostrołęckiego i gmin do niego należących ogółem Jednostka terytorialna 2010 2011 2012 2013 % Powiat ostrołęcki 10,2 10,6 11,0 11,0 Baranowo 11,3 10,0 10,3 11,1 Czarnia 7,7 7,6 8,7 10,2 Czerwin 7,4 7,9 8,1 7,7 Gaworowo 8,8 9,4 10,7 11,2 Kadzidło 11,3 11,2 11,2 11,0 Lelis 12,6 13,4 14,1 13,1 Łyse 7,3 8,4 8,0 8,0 22 S t r o n a

Myszyniec 10,5 11,0 11,5 11,5 Olszewo - Borki 11,3 12,3 12,4 12,7 Rzekuń 10,7 10,8 11,5 11,1 Troszyn 9,0 9,8 10,3 10,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Odwołując się do powyższych danych nasuwa się wniosek, iż na terenie gminy Troszyn występuje względnie niewysokie bezrobocie na tle powiatu oraz innych gmin należących do powiatu ostrołęckiego. Jest to plus dla gminy, niepokojący jest jednak fakt ciągłego wzrostu udziału bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. 23 S t r o n a

2.2.3. Pomoc społeczna i ochrona zdrowia Pomoc społeczna Placówką realizującą zadania pomocy społecznej na terenie gminy Troszyn jest Ośrodek Pomocy Społecznej, który jest jednostką pozostającą w strukturze organizacyjnej gminy. Siedziba OPS mieści się przy ulicy Słowackiego 13 w Troszynie. W Ośrodku zatrudnionych jest 5 pracowników.ośrodek spełnia funkcję koordynatora działań skierowanych do grupy osób potrzebujących wsparcia. Zakres zadań OPS obejmuje: 1) Zadania Ośrodka z zakresu pomocy społecznej obejmują w ramach zadań własnych: a) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych, b) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze, c) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki, d) podejmowanie innych działań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych, e) przyznawanie, ustalanie wysokości i wypłacanie świadczeń rodzinnych; 2) Zadania własne z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym, realizowane przez gminę: a) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, b) sporządzenie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej, c) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, d) przyznanie i wypłacanie zasiłków okresowych, e) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, 24 S t r o n a

f) przyznawanie wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, g) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie kosztów wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, h) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowego, i) opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, j) praca socjalna, k) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, l) prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych, m) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną, n) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, o) dożywianie dzieci, p) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu, q) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego, r) utworzenie i utrzymanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenie pracowników; 3) Zadania zlecone obejmują: a) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, b) opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, 25 S t r o n a

c) przyznawanie i wypłacanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną, d) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, dla osób z zaburzeniami psychicznymi, e) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, f) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Ponadto, OPS w Troszynie realizuje projekty PO KL oraz prowadzi dokumentację Zespołu Interdyscyplinarnego. Charakterystykę świadczeń przyznanych w 2013 roku przez OPS w Troszynie w ramach zadań własnych przedstawia tabela 11. Najwięcej świadczeń przyznano w ramach posiłku (głównie dla dzieci), następnie w ramach: zasiłków stałych i udzielenia schronienia. Najwięcej osób otrzymało natomiast świadczenia w formie posiłku, innych zasiłków celowych i w naturze oraz zasiłku okresowego i zasiłku z powodu bezrobocia. Tabela 11. Świadczenia społeczne w ramach zadań własnych gminy Troszyn (stan na dzień 31.12.2013 r.) Liczba osób którym Liczba Kwota Liczba Liczba osób Formy pomocy przyznano świadczeń świadczeń rodzin w rodzinach świadczenia Zasiłki stałe ogółem, w tym: 13 130 54 921 13 14 przyznany dla osoby samotnie gospodarującej 12 120 53 566 12 12 pozostającej w rodzinie 1 10 1 355 1 2 Zasiłki okresowe ogółem, w tym: 15 53 33 388 15 56 środki własne - - 5 862 - - Dotacja - - 24 526 - - Przyznane z powodu bezrobocia 14 51 28 986 14 56 Przyznane z powodu długotrwałej choroby 1 2 1 402 1 4 Posiłek, w tym: 239 28 053 97 657 114 529 dla dzieci 2 27 909 96 920 2 4 Inne zasiłki celowe i w naturze ogółem 83 85 55 753 83 283 Praca socjalna - - - 32 132 Udzielenie schronienia 1 105 2 678 1 1 26 S t r o n a

Formy pomocy Skierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu Źródło: Dane OPS w Troszynie Liczba osób którym przyznano świadczenia Liczba świadczeń Kwota świadczeń Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach 1 12 20 263 1 1 W poniższej tabeli przedstawione zostały dane dotyczące rodzaju i skali pomocy społecznej w gminie Troszyn udzielonej przez OPS. Tabela 12. Liczba beneficjentów pomocy społecznej oferowanej przez OPS w Troszynie Powód trudnej sytuacji Liczba rodzin Liczba osób w tych rodzinach życiowej 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Ubóstwo 89 95 99 103 116 376 373 394 405 439 Bezdomność 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 Potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności 0 29 31 29 33 0 193 210 198 221 Bezrobocie 48 53 52 58 65 187 197 193 201 203 Niepełnosprawność 16 18 15 20 21 42 51 39 53 61 Długotrwała lub ciężka choroba 10 13 12 14 17 37 36 42 38 48 Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, w tym: 78 65 61 62 65 401 320 286 279 260 - rodziny niepełne 15 17 15 14 17 62 62 55 42 39 - rodziny wielodzietne 63 48 46 48 48 339 258 231 237 221 Alkoholizm 6 10 8 8 7 25 30 25 23 17 Narkomania 0 1 0 0 0 0 2 0 0 0 Trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego 1 0 0 2 3 1 0 0 2 3 Przemoc w rodzinie 1 0 1 2 3 5 0 5 5 9 Zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa 2 2 1 2 2 8 7 3 4 13 Klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 0 3 0 0 0 0 3 0 0 Źródło: Dane OPS w Troszynie Najliczniejszą grupę beneficjentów pomocy społecznej oferowanej przez OPS w 2013 roku stanowiły osoby dotknięte ubóstwem 116 rodzin. Niski poziom dochodów rodzin nie pozwala na zabezpieczenie podstawowych środków materialnych związanych z utrzymaniem mieszkania oraz zabezpieczeniem potrzeb edukacyjnych, zdrowotnych i kulturalnych. W celu likwidacji skutków ubóstwa pracownicy socjalni wnioskują o udzielenie pomocy materialnej rodzinom bądź pojedynczym osobom borykającym się z tym problemem. Na przestrzeni lat 27 S t r o n a

2008 2013 liczba rodzin objętych pomocą społeczną z powodu ubóstwa zwiększyła się o 30,3%. Drugim powodem przyznawania pomocy przez OPS było bezrobocie i bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. W 2013 roku w ramach każdego z tych powodów udzielono pomocy 65 rodzinom. W latach 2008 2013 nastąpił wzrost liczby rodzin dotkniętych problemem bezrobocia o 35,4% oraz spadek osób dotkniętych bezradnością w sprawach opiekuńczo wychowawczych o 16,7%. Trzecim powodem wsparcia udzielanego przez OPS w Troszynie jest potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności. W 2013 roku z tego powodu udzielono wsparcia 33 rodzinom. 28 S t r o n a

Ochrona zdrowia Na terenie gminy Troszyn funkcjonuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Troszynie, który swą opieką obejmuje mieszkańców gminy. Świadczy on usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Obejmuje swą opieką medyczną ok. 4 000 osób zamieszkałych na terenie gminy Troszyn. Ośrodek zapewnia pomoc medyczną w następującym zakresie: medycyna szkolna, medycyna rodzinna (w tym: leczenie w domu pacjenta, leczenie w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, przeprowadzanie zabiegów i szczepień, oświata i promocja zdrowia. Komórki w ramach NZOZ w Troszynie obejmują: Gabinet medycyny szkolnej, Gabinet położnej środowiskowej rodzinnej, Gabinet zabiegowy pielęgniarski + punkt szczepień, Poradnia lekarza POZ, Poradnia pielęgniarki środowiskowej rodzinnej, Poradnia promocji zdrowia (w zakresie działania zakładu). Na terenie gminy działa również apteka w Troszynie. 2.2.4. Bezpieczeństwo publiczne Polityka bezpieczeństwa są to działania administracyjne mające na celu realizację przedsięwzięć związanych z tworzeniem i wykorzystaniem potencjału ochronnego, w celu zapobiegania i przeciwdziałania różnego rodzaju zagrożeniom. Realizacja skutecznej polityki bezpieczeństwa w gminie jest podstawowym zadaniem samorządu terytorialnego. Od tego jak jest ona zorganizowana, zależy rozwój gminy. Realizacja polityki bezpieczeństwa jest też uzależniona od występujących zagrożeń. Obecnie na terenie gminy Troszyn działa dziesięć jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych: 29 S t r o n a

Ochotnicza Straż Pożarna w Troszynie, Ochotnicza Straż Pożarna w Zamościu, Ochotnicza Straż Pożarna w Choromanach, Ochotnicza Straż Pożarna w Łątczynie, Ochotnicza Straż Pożarna w Grucelach, Ochotnicza Straż Pożarna w Kleczkowie, Ochotnicza Straż Pożarna w Milewie Wielkim, Ochotnicza Straż Pożarna w Dzbeninie, Ochotnicza Straż Pożarna w Repkach, Ochotnicza Straż Pożarna w Opęchowie. OSP posiada 14 samochodów ratowniczo gaśniczych, 15 motopomp i cztery agregaty prądotwórcze. Od roku 2012 nie funkcjonuje posterunek policji w Troszynie. Gmina podlega pod Posterunek Policji w Czerwinie, w którym pracuje 9 funkcjonariuszy. 2.2.5. Oświata, edukacja i kultura Edukacja i oświata Żłobki Na terenie gminy Troszyn od 01.03.2012 roku funkcjonuje Żłobek Samorządowy w Troszynie. Obecnie zapewnia 40 miejsc dla dzieci w wieku do lat 4 i zatrudnia 5 opiekunów. Przedszkola Na terenie gminy Troszyn funkcjonuje 1 Samorządowe Przedszkole w Troszynie z oddziałem zamiejscowym w Kleczkowie. W przedszkolu opiekę wychowawczą w roku szkolnym 2013/2014 sprawowało 7 nauczycieli. W roku szkolnym 2014/2015 jest 6 grup: 3 grupy dzieci 5 6 letnich, 3 grupy dzieci 3 4 letnich. Jedna z tych grup młodszych mieści się w Szkole Podstawowej w Kleczkowie. Wszystkich dzieci jest 112. W ubiegłym roku było 5 grup i 114 dzieci, w tym jedna w miejscowości Kleczkowo. Szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne 30 S t r o n a

Na terenie gminy Troszyn funkcjonują 3 szkoły podstawowe i 1 gimnazjum. Szkoły posiadają sale gimnastyczne, kompleksy boisk sportowych, a podstawówki dodatkowo place zabaw. Szkoły na terenie gminy to nie tylko siedziby procesów edukacyjnych, są one także ważnymi ogniwami w życiu kulturalnym, sportowym i codziennym miejscowości. Przy placówkach dzięki wydatnej pomocy gminy działają liczne koła zainteresowań, zespoły oraz uczniowskie kluby sportowe. Współpraca szkół z radami sołeckimi i parafiami układa się bardzo dobrze. Dzieci i młodzież uczestniczą w wielu imprezach gminnych i sołeckich zabezpieczając program artystyczny. Bardzo duże znaczenie ma działanie świetlic szkolnych. Na terenie gminy Troszyn funkcjonuje: Szkoła Podstawowa w Łątczynie, Łątczyn 69, 07-405 Troszyn, Szkoła Podstawowa w Troszynie - ul. Szkolna 4, 07-405 Troszyn, Szkoła Podstawowa w Kleczkowie - ul. Bielawska 2, Kleczkowo, Gimnazjum w Troszynie - ul. Gajowa 1, 07-405 Troszyn. Wykres 5 Ludność gminy według edukacyjnych grup wieku w 2013 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Vademecum Samorządowca za 2013 z Urzędu Statystycznego w Warszawie Jak wynika w powyższego wykresu najwięcej dzieci na terenie gminy Troszyn jest w wieku w przedziale 10 14 lat. Najmniej jest dzieci w wieku 0 4 lata. Strukturę kształcących się uczniów oraz stan bazy oświatowej w szkołach podstawowych gminy Troszyn w roku szkolnym 2013/2014 przedstawia poniższa tabela Tabela 13 Strukturę kształcących się uczniów oraz stan bazy oświatowej w szkołach podstawowych gminy Troszyn w roku szkolnym 2013/2014 Lp. Liczba Szkoła Liczba Liczba W tym sale pomieszczeń Podstawowa uczniów nauczycieli gimnastyczne do nauczania Biblioteka 1 Troszyn 236 21 12 1 1 2 Kleczkowo 64 12 9 1 1 3 Łątczyn 18 4 6-1 Razem 318 37 27 2 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UG 31 S t r o n a

W gimnazjum w Troszynie w roku szkolnym 2013/2014 kształciło się 166 uczniów w 10 salach. Opiekę nad gimnazjalistami sprawowało 16 nauczycieli. Placówki szkolne znajdujące się na terenie gminy są wyposażone w pracownie komputerowe, a także w infrastrukturę niezbędną do uprawiania sportu i rekreacji. Szkoły zapewniają również: kompetentnych nauczycieli i wychowawców, opiekę, przyjazne, bezpieczne i korzystne dla zdrowia warunki edukacji, poszanowanie praw ucznia, warunki prawidłowego rozwoju psychofizycznego i rekreacji, możliwość poznawania regionu i kraju. Dodatkowo placówki starają się w sposób ciekawy i interesujący organizować czas wolny swoim podopiecznym: organizowane są rożne konkursy, prowadzone są zajęcia pozalekcyjne. Uzdolnieni uczniowie mogą zawsze liczyć na fachową pomoc swoich nauczycieli, którzy wspierają w rozwoju oraz umacniają poczucie własnej wartości młodzieży. Dodatkowo na terenie gminy Troszyn działa Zespół Szkół Powiatowych w Troszynie placówka publiczna, w której bezpłatną naukę pobiera młodzież w ramach 4 letniego Technikum i 3 letniej Zasadniczej Szkoły Zawodowej, jak również i dorośli w ramach 3 letniego Liceum Ogólnokształcącego dla absolwentów gimnazjum oraz 2 letniej Szkoły Policealnej. Szkoła prowadzi również kursy kwalifikacyjne: technik agrobiznesu, technik rolnik i technik handlowiec. Zajęcia odbywają się w systemie jednozmianowym. Szkoła dysponuje stałą, wykwalifikowaną kadrą pedagogiczną oraz bazą dydaktyczną na wysokim poziomie. W roku szkolnym 2013/2014 Zespół Szkół Powiatowych w Troszynie kształcił młodzież i dorosłych w następujących kierunkach: młodzież w kierunkach: technik agrobiznesu, technik handlowiec, fryzjer, sprzedawca, rolnik, piekarz, dorośli: technik administracji, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, technik ochrony fizycznej i mienia. Szkoła posiada dobrze wyposażoną bazę dydaktyczną: multimedialną tablicę projekcyjną, pracownię komputerową z dostępem do Internetu, pracownie przedmiotowe. Dodatkowo 32 S t r o n a