Informacje na temat środków bezpieczeństwa i sposobu postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w Terminalu Paliw w Świnoujściu Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna 1. Oznaczenie prowadzącego zakład oraz adres Oznaczenie prowadzącego zakład: Nazwa Prowadzącego Adres siedziby Polski Koncern Naftowy ORLEN Spółka Akcyjna Prezes Zarządu ul. Chemików 7, 09-411 Płock Telefon (24) 365-00-00 Fax (24) 365-28-41 WWW e-mail www.orlen.pl media@orlen.pl NIP 774-000-14-54 REGON 610188201 Adres zakładu: Nazwa Kierujący zakładem Adres Terminal Paliw w Świnoujściu (BP94) Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna Kierownik Terminala (zgodnie z udzielonym pełnomocnictwem) ul. Bunkrowa 5, 72-602 Świnoujście Telefon (24) 256 72 41 2. Osoba udzielająca informacji: Dyrektor Biura Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. 1
3. Potwierdzenie, że zakład podlega regulacjom prawnym i przepisom administracyjnym ustanawiającym system przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. jest zakładem o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZDR) zgodnie z klasyfikacją dokonaną na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowe (Dz. U. nr 58/2002, poz. 535 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z intencją ustawodawcy wszystkie obowiązki spoczywające na prowadzącym zakład zostały zrealizowane, zaś obowiązująca dokumentacja wynikająca z ustawy Prawo ochrony środowiska przekazana została w marcu oraz w sierpniu 2011 r. Zachodniopomorskiemu Komendantowi Wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska w Szczecinie. Potwierdzeniem dopełnienia powyższych obowiązków jest Decyzja nr WZ.5623/54/11 Zachodniopomorskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie z dnia 18 listopada 2011 r. wydana na podstawie pozytywnej opinii Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Szczecinie zatwierdzająca Raport o bezpieczeństwie dla Terminala Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. 4. Charakter działalności prowadzonej w Terminalu Paliw w Świnoujściu Do głównej działalności Terminalu Paliw w Świnoujściu Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A. należy: - Przyjmowanie oleju opałowego ciężkiego C-3, - Magazynowanie oleju opałowego ciężkiego C-3, - Dystrybucja oleju opałowego ciężkiego C-3 drogą morską. 5. Rodzaje substancji niebezpiecznych występujących na terenie Terminalu Paliw W Terminalu Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A znajduje się jedna substancja niebezpieczna - olej opałowy ciężki C-3. Poniższe krótkie zestawienie przedstawia podstawowe informacje na temat właściwości, jakie cechują tą substancję. GŁÓWNY PRODUKT Oleje Opałowy Ciężki C-3: działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym, może powodować raka. 6. Informacje związane z charakterem zagrożenia poważną awarią z uwzględnieniem skutków dla ludzi i środowiska Substancja znajdująca się na terenie Terminala Paliw w Świnoujściu stwarza zagrożenie: - toksyczne dla organizmów wodnych. 2
Narzędziem wspomagającym identyfikacje instalacji w Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A., które mogą stwarzać zagrożenie poważną awarią przemysłową jest System Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym, w skład którego wchodzą uniwersalne analizy zagrożeń i oceny bezpieczeństwa. W Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. typy właściwych analiz zostały określone w wewnętrznym zarządzeniu w sprawie wprowadzenia i stosowania Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym. Wybór właściwej metody analizy zagrożeń procesowych (PHA, HAZOP czy AWZ) uzależniony jest od istniejących i planowanych (projektowanych) instalacji zakładu. Prowadzący Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. jest świadomy (Deklaracja Zapobiegania Poważnym Awariom Przemysłowym), że ze względu na prowadzony profil działalności zakładu zagrożenia wynikające z właściwości stosowanej substancji można podzielić na następujące grupy: - zagrożenia dla środowiska naturalnego człowieka, - zagrożenia pożarowe. Należy zdawać sobie sprawę, że: 1. Przeładowywany na terenie zakładu olej opałowy ciężki stanowi substancję palną. 2. Oprócz właściwości palnych charakteryzuje się on również właściwościami szkodliwymi dla zdrowia i jest klasyfikowany jako rakotwórczy. 3. Produkt ten jest niebezpieczny dla środowiska, działa bardzo toksycznie na organizmy wodne i może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Uwolniona substancja niebezpieczna może tworzyć rozlewiska cieczy zbierane na instalacjach w obudowanych tacach oraz na szczelnych podłożach. Awaryjnie uwolniona ciecz z tacy (szczelnego podłoża) powinna być całkowicie zebrana. Dodatkowym zabezpieczeniem Terminala przed przedostaniem się uwolnionej w wyniku awarii substancji niebezpiecznej do kanału portowego jest system oczyszczalni wód opadowych. 7. Opis systemu bezpieczeństwa i ograniczania skutków awarii przemysłowej dla ludzi, majątku i środowiska naturalnego Filozofia bezpieczeństwa i ograniczania skutków awarii przemysłowej dla ludzi, majątku i środowiska w przypadku jej zaistnienia w Terminalu Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. opiera się o następującą sekwencję działań: Filozofia bezpieczeństwa i ograniczania skutków awarii przemysłowej dla ludzi, majątku i środowiska w przypadku jej zaistnienia: Szybka identyfikacja sytuacji awaryjnej za pomocą automatyki. Reakcja automatyki zabezpieczeniowej. Odcięcie dopływu substancji do punktu uwolnienia. Wyłączenie ogrzewania i zasilania. Reakcja automatycznego systemu przeciwdziałania. Powiadomienie Państwowej Straży Pożarnej. Uruchomienie przez Państwową Straż Pożarną systemu ograniczania skutków emisji substancji niebezpiecznych lub/i energii w czasie nieprzekraczającym 30 minut. Powyższa filozofia bezpieczeństwa jest realizowana w Terminalu Paliw w Świnoujściu przez wielowarstwowy system bezpieczeństwa i ochrony wykorzystujący koncepcję stosowania trójwarstwowego systemu zabezpieczeń.: 3
Niezależna Warstwa Zapobiegania, której zadaniem jest zapobiegać powstawaniu zdarzeń inicjujących mogących prowadzić do wystąpienia niebezpiecznych warunków operacyjnych, a w konsekwencji uwolnienia substancji niebezpiecznej (np. działania mistrzów /operatorów wsparcia produkcji, komputerowy system sterowania i wizualizacji stanu procesów, automatyczne systemy awaryjnego zasilania i podtrzymania, system telewizji przemysłowej. Niezależna Warstwa Ochrony, która ma za zadanie ochronić obiekt procesowy i pracowników przed skutkami uwolnienia (np. automatyczne systemy zabezpieczające (SIS), czujniki płomienia/dymu, kable termoczułe, zawory bezpieczeństwa, systemy zrzutowe, odpowiedzi operatora na alarmy). Niezależna Warstwa Przeciwdziałania, mająca na celu minimalizację skutków powstałych uwolnień (np. stała instalacja ppoż.: pianowa i zraszaczowa, instalacja wodna z systemem sieci hydrantowej, wieże z działkami ppoż. do obrony statku i nabrzeża, działka ppoż. do obrony frontu kolejowego, magazyny sprzętu ratowniczego, pomoc przedmedyczna). Każda instalacja czy proces wyposażany jest w różne środki bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę stopień występujących zagrożeń. Jednakże środki wymienione w warstwie zapobiegania oraz w warstwie przeciwdziałania występują dla wszystkich instalacji produkcyjnych. Różnice na poszczególnych instalacjach mogą występować głównie w odniesieniu do warstwy ochrony. Szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa posiada system regulacji i kontroli prowadzonych procesów produkcyjnych, realizowany za pomocą komputerowych rozproszonych systemów kontroli (DCS). Systemy te pozwalają w dużej mierze na zapobieganie uwolnieniom substancji niebezpiecznych lub też realizować odpowiednie odcięcie zasilania surowcowego, energetycznego zrzutu zawartości i bezpiecznego ustawienia wszystkich ważnych zaworów przy przekroczeniu wartości krytycznych parametrów procesowo operacyjnych. Bardzo ważnym zabezpieczeniem jest stosowany na wielu instalacjach system awaryjnego wyłączenia instalacji (ESD) w przypadku wystąpienia odchyleń grożących powstaniem awarii. Główny charakter zagrożeń, jaki został przewidziany do wystąpienia dla terenów i ludności poza Terminalem Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A., związany jest z oddziaływaniem ekotoksycznym oleju opałowego ciężkiego C-3 uwolnionego do kanału portowego w czasie awarii. 8. Procedury ostrzegania i informowania ludności w przypadku wystąpienia poważnej awarii Na terenie Terminalu Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. alarmowanie odbywa się przy pomocy wszelkich dostępnych środków tzn.: sygnały akustyczne przekazywane syrenami i buczkami, sieć telefoniczna, sieć łączności bezprzewodowej inni pracownicy Zasięg alarmowania wynika z rodzaju i wielkości zagrożenia, co powoduje, że w Terminalu Paliw w Świnoujściu rozróżniamy dwa rodzaje alarmu, tzn.: alarm I fazy, w przypadku zagrożenia pojedynczego obiektu, instalacji lub urządzenia, alarm II fazy, w przypadku zagrożenia całego rejonu Terminala. Alarmowania ludności cywilnej dokonują Służby Państwowej Straży Pożarnej oraz Urzędu Miasta Świnoujścia. 4
W przypadku zaistnienia pożaru lub wycieku albo innego zagrożenia dla osób lub środowiska, alarm o zagrożeniu w Terminalu Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. ogłaszany jest dźwiękiem syreny alarmowej. 1. Do ogłoszenia alarmu dla fazy II upoważniony jest Kierownik Terminala lub jego zastępca, który zostanie powiadomiony o wystąpieniu awarii mogącej skutkami objąć obszar poza ogrodzonym terenem zakładu, zgodnie z odpowiednimi procedurami w tym zakresie. 2. Wraz z uruchomieniem syreny alarmowej akcję ratowniczą rozpoczyna Kierownik Terminala lub osoba go zastępująca. Kierujący akcją przekazuje informację o zaistniałej awarii do Miejskiego Stanowiska Kierowania Państwowej Straży Pożarnej. 3. Po ogłoszeniu alarmu wszystkie osoby przebywające na terenie zagrożonym obowiązane są podporządkować się poleceniom wydawanym przez Kierującego Działaniami Ratowniczymi (Kierownik obiektu lub wyznaczona osoba z Państwowej Straży Pożarnej). 4. Decyzję o ewentualnej ewakuacji okolicznych mieszkańców podejmuje kierujący działaniem ratowniczym we współpracy z Miejskim Centrum Zarządzania Kryzysowego. 5. Jeśli zachodzi potrzeba komunikatu dla społeczeństwa podawane są przez Państwową Straż Pożarną lub policję albo zgodnie z kompetencjami również za pośrednictwem środków masowego komunikowania. 9. Sposób postępowania ludności zamieszkującej lub przebywającej w bezpośrednim sąsiedztwie Terminala Paliw w Świnoujściu w przypadku wystąpienia poważnej awarii W przypadku ogłoszenia alarmu o pożarze lub innym miejscowym zagrożeniu na terenie Terminala Paliw w Świnoujściu konieczna jest współpraca pomiędzy społecznością lokalną, a osobami uprawnionymi do kierowania działaniami ratowniczymi. Podczas intensywnego zadymienia zleca się wszystkim osobom przebywającym w sąsiedztwie miejsca awarii zastosowanie się do niżej podanych wskazówek: 1. Zachować spokój, przeciwdziałać panice i lękowi; 2. Unikać kontaktu z produktami rozkładu substancji spowodowanymi wysokimi temperaturami (np. pożarem); 3. Nie wchodzić w obszar silnego zadymienia lub oparów substancji niebezpiecznej; 4. Oddalić się od emisji substancji niebezpiecznych w kierunku prostopadłym do kierunku wiatru; 5. Nie utrudniać służbom ratowniczym dojazdu do Terminala Paliw; 6. Zastosować się do poleceń wydawanych przez Kierującego Działaniami Ratowniczymi; 7. Zamknąć okna i uszczelnić inne otwory, którymi dym lub pary substancji niebezpiecznej mogłyby wniknąć do pomieszczeń; 8. Jeśli znajdujesz się w samochodzie, w strefie intensywnego zadymienia - zamknij okna i wyłącz wentylację, jeśli widoczność na to pozwala opuść rejon zadymienia możliwie najkrótszą drogą; 9. Zamknąć zawór gazu i nie używaj ognia otwartego; 10. Zaopiekować się dziećmi, osobami starszymi i niepełnosprawnymi; 11. Do czasu odwołania alarmu na bieżąco śledzić komunikaty podawane przez służby ratownicze oraz radio i telewizję. Dodatkowe informacje można uzyskać: SŁUŻBY TELEFON 5
Dyżurny Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego KM PSP w Świnoujściu (Miejskie Stanowisko Kierowania) (91) 430 33 42 (91) 430 33 60 (91) 321 44 08 Uwaga :informacje udzielane są przy zachowaniu wymogów określonych w odrębnych przepisach dotyczących ochrony informacji niejawnych 10. Potwierdzenie, że prowadzący zakład podjął działania w zakresie przygotowania zakładu do współpracy ze służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i reagowania na wypadek zagrożeń Wytwarzanie, przetwarzanie, transport lub magazynowanie niebezpiecznych substancji chemicznych (łatwopalnych, toksycznych, niebezpiecznych dla środowiska) w dużych ilościach stwarza potencjalne zagrożenie związane z ich uwolnieniem do otoczenia w sposób niekontrolowany. Zdarzenia takie można przewidzieć teoretycznie, oszacować prawdopodobieństwo ich zajścia, ale nie można ściśle określić miejsca i czasu ich wystąpienia, jak również dokładnie oznaczyć zasięgu oddziaływania i skali ryzyka dla ludzi i środowiska. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) sytuację taką określa się mianem poważnej awarii i rozumie się przez nią zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Artykuł 249 cytowanej ustawy nakłada na prowadzącego zakład, stwarzający możliwość wystąpienia poważnej awarii obowiązek zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi oraz środowiska. Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A., ze względu na ilości substancji niebezpiecznych (palnych, wybuchowych i toksycznych) magazynowanych na jego terenie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r., w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2002 r., Nr 58, poz. 535, zm. Dz. U. z 2006 r., Nr 30, poz. 208) został zaklasyfikowany do zakładów o dużym ryzyku (ZDR). Tym samym prowadzący zakład, w myśl ustawy Prawo ochrony środowiska zobowiązany, jest m.in. do podjęcia odpowiednich przygotowań w zakładzie, w tym również w porozumieniu ze służbami ratowniczymi, które cyklicznie kontrolują takie zakłady, w celu zapobiegania powstawaniu awarii, zaś w przypadku ich wystąpienia - opanowania zdarzenia oraz zminimalizowania jej skutków. Zgodnie z wymaganiami art. 260 ustawy POŚ dla Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. opracowany został wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy. Założenia planu oraz możliwości podjęcia działań ratowniczych i zabezpieczających są weryfikowane podczas ćwiczeń zgrywających współpracę służb przewidzianych do reagowania w przypadku wystąpienia awarii. Stosownie do wymagań zawartych w art. 261 ustawy, analiza oraz ćwiczenia związane z realizacją wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego odbywa się nie rzadziej niż co 3 lata. W trosce o bezpieczeństwo, pracowników, społeczności lokalnej oraz środowiska naturalnego Zarząd PKN ORLEN S.A. i wewnętrzne służby ratowniczo-gaśnicze ściśle współpracują ze służbami Państwowej Straży Pożarnej, Służbą Zdrowia (pogotowie ratunkowe), Urzędu Miasta Świnoujście, Policją i odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo w zakresie postępowania w przypadku wystąpienia awarii oraz ograniczenia jej skutków. 6
11. Odniesienie do zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego Prowadzący Terminal Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. opracował i przekazał Komendantowi Wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie informacje niezbędne do opracowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego zgodnie z wymaganiami art. 261 ustawy POŚ. Informacje te zawarte zostały również w zgłoszeniu zakładu, programie zapobiegania awariom oraz wewnętrznym planie operacyjnoratowniczym. 12. Obszar uzyskania dodatkowych informacji związanych z bezpieczeństwem Terminalu Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. z zastrzeżeniem wymogów dotyczących informacji niejawnych ustalonych w przepisach krajowych Dodatkowe informacje w zakresie nieobjętym tajemnicą handlową i/lub tajemnicą przedsiębiorstwa dotyczące Terminala Paliw w Świnoujściu PKN ORLEN S.A. można uzyskać kierując pisemny wniosek na adres: Polski Koncern Naftowy ORLEN Spółka Akcyjna ul. Chemików 7, 09-411 Płock Biuro Bezpieczeństwa i Higieny Pracy fax: (24) 365 43 50 Informacje związane z rejestrem substancji niebezpiecznych; zatwierdzonymi raportami o bezpieczeństwie lub ich zmianami; zewnętrznymi planami operacyjno-ratowniczymi oraz instrukcjami postępowania mieszkańców na wypadek wystąpienia awarii - na mocy art. 267 ustawy Prawo ochrony środowiska podawane są również przez Zachodniopomorskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej na stronie internetowej: http://www.szczecin.kwpsp.gov.pl/?type=article&action=view&id=56 **** 7