Similarities and differences in knowledge about the inoculation and level of vaccination against influenza among students in Lodz

Similarities and differences in knowledge about the inoculation and level of vaccination against influenza among students in Lodz Podobieństwa i różnice w wiedzy na temat szczepienia i poziomie zaszczepiania przeciwko grypie wśród wyższych uczelni w Łodzi Marcin Maszke, Agnieszka Stasiak, Sylwia Kałucka Keywords: influenza, vaccination, knowledge, student, Lodz Słowa kluczowe: grypa, szczepienie, wiedza, student, Łódź Student's Scientific Circle at the First Department of Family Medicine, Medical University of Lodz Marcin Maszke Agnieszka Stasiak 5th year students The First Department of Family Medicine, Medical University of Lodz Sylwia Kałucka, MD, PhD Senior Assistant CORRESPONDENCE ADDRESS: I Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytet Medyczny w Łodzi ul. Narutowicza 60 90-136 Łódź tel.: +48 42 678 72 10 fax: +48 42 631 93 60 marcin.maszke@gmail.com sylwia.kalucka@umed.lodz.pl RECEIVED: 21.08.2013 ACCEPTED: 02.09.2013 Abstract: Background. Influenza is an acute infectious disease, to which all of us are susceptible. Influenza is very often confused with a common cold, which exposes a person to complications of influenza. In Poland, in the last two seasons 2010/2011 and 2011/2012, over 2 million people became ill with the flu. Despite this, the fact that the level of vaccination against influenza had regularly been decreasing, from year to year, has been alarming. In the season 2012/2013, most cases of influenza were reported among children less than 4 years of age, and among people aged 15 64 years. Aim. To check whether students vaccinate themselves against influenza, and to assess their knowledge about the viral infection. Materials and methods. In the study survey participated a total of 142 students from Lodz, including: the Medical University of Lodz UM (52 participants), the University of Lodz UL (60 participants), and the Lodz University of Technology PL (30 participants). Results. The most frequently vaccinated were students from UM 20 people, followed by UL 18 people, and PL 12 people. The number of students who were vaccinated regularly was much lower; it was equal to: 10 people at UL, 3 people at UM, and 0 (nobody) at PL (p<0,001). The reasons for this reluctance to being vaccinated were: lack of certainty about a 100% protection after the vaccination, good health, and fear of the soreness and redness at the injection site (80%). Medical students are the most skeptical about the vaccination. Conclusions. We need education enhancing the knowledge not only about influenza, but also regarding changing of some negative attitudes toward vaccination, as well. Streszczenie: Wstęp. Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, na którą podatny jest każdy z nas. Zbyt często jest mylona z przeziębieniem, co naraża daną osobę na powikłania pogrypowe. W Polsce w ostatnich dwóch sezonach 2010/11 i 2011/12 na grypę zachorowało ponad 2 mln osób. pokojący jest fakt, iż pomimo to regularnie z roku na rok spada poziom zaszczepiania przeciwko grypie. W sezonie 2012/13 najwięcej zachorowań na grypę odnotowano wśród dzieci do 4. roku życia i u osób w wieku 15 64 lat. Celem pracy było sprawdzenie, czy studenci szczepią się przeciw grypie oraz ocena ich wiedzy na temat infekcji wirusowej. Materiał i metoda. W badaniu ankietowym wzięło udział 142 z Łodzi: Uniwersytetu Medycznego UM (52 osoby), Uniwersytetu Łódzkiego (60 osób) oraz Politechniki Łódzkiej (30 osób). Wyniki. Najczęściej zaszczepili się 20 osób, następnie 18 osób i 12 osób. Studentów szczepiących się regularnie było znacznie mniej, odpowiednio 10 osób, UM 3 osoby i nikt z (p<0,001). Powodem niechęci do szczepienia były: brak przekonania o 100% ochronie po szczepieniu, dobry stan zdrowia, obawa przed bolesnością i zaczerwienieniem w miejscu wkłucia (80%). Najczęściej sceptycznie do szczepień podchodzą studenci medycyny. Wnioski. Potrzebna jest edukacja nie tylko podnosząca wiedzę na temat grypy, ale i zmieniająca negatywny stosunek do szczepień. Wstęp Grypa jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego, wywołaną przez wirus grypy należący do rodziny ortomyksowirusów. Jest to choroba, która od zawsze towarzyszyła ludzkości, bowiem już w 400 r. p.n.e. Hipokrates opisał pierwszy przypadek choroby epidemicznej przypominającej grypę 1. (Probl Med Rodz 2013;2(42):28 33) Zachorowania u ludzi wywoływane są głównie przez 2 typy wirusów: A i B. Typ A dodatkowo dzieli się na podtypy, dzięki dwóm białkom powierzchniowym: hemaglutyninie (H) i neuraminidazie (N) 1. To właśnie zmienność genetyczna wirusa powoduje jego spontaniczne mutacje 2, a co za tym idzie powstawanie co pewien czas jego groźnych mutantów, mogących doprowadzać do 28

pandemii. Najgroźniejszą pandemią grypy była tzw. hiszpanka, występująca w latach 1918 1919, która według różnych źródeł pochłonęła od 50 do aż 100 mln ofiar 3,4, a w jej przebiegu zachorowało 500 mln ludzi, co wówczas stanowiło 1/3 światowej populacji. Inne pandemie: azjatycka z 1957 r. oraz ery Hongkongu z 1968 r., dotknęły mniejszą liczbę ludności, lecz spowodowały po około 1 mln zgonów 3. stety zapomnieliśmy, jak groźna w skutkach może być grypa. Utożsamiamy ją z popularnym Rycina 1. Podział a uczelnia wyższa przeziębieniem i lekceważymy jej następstwa, narażając tym samym swoje zdrowie i życie. Zabiegami ochronnymi przed infekcją wirusową jest większa higiena rąk w sezonie grypowym, noszenie maseczki podczas bliskiego kontaktu z osobą chorą 21,1% czy izolacja zakażonych. Jednakże 21,1% najważniejszym, a zarazem najskuteczniejszym sposobem profilaktyki 36,6% przeciwko grypie jest szczepienie ochronne. Dzisiaj mamy taką możliwość zastosowania opracowywanej co roku, nowej szczepionki przeciwko 42,3% grypie. stety niepokojący jest fakt, iż 42,3% pomimo to regularnie z roku na rok spada poziom zaszczepiania przeciwko grypie. W Polsce w sezonie 2011/12 zaszczepiło się 4,5% populacji, a w minionym sezonie 2012/13 już tylko 3,7% 7. Obserwowana od kilku lat tendencja (Rycina 2). spadkowa jest bardzo (Rycina zatrważająca, 2). szczególnie jeżeli spojrzymy na stale rosnącą liczbę zachorowań na grypę. Co więcej, w grupie podwyższonego ryzyka, czyli wśród osób w wieku 65+, w sezonie 2012/13 zaszczepiło się jedynie 3,4% osób. Najnowsze zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) reko- mendują, by w każdym sezonie zaszczepionych było przynajmniej 75% osób powyżej 65. roku życia, 32,7% UM co stawia nasz kraj w ogonie Europy 7 32,7%. Cel pracy Celem pracy było sprawdzenie, jaki odsetek 2 młodych osób, łódzkich wyższych 2 uczelni, szczepi się przeciwko grypie. Które czynniki wpływają na chęć poddania się zaszczepieniu, a czym spowodowany jest brak szczepienia? Jaką wiedzę posiada młode pokolenie na Wyniki temat infekcji grypowej, samej szczepionki Wyniki i zasad profilaktyki przeciw grypie? W kręgu naszych zainteresowań było również poznanie źródeł informacji, z jakich studenci dowiadują się o szczepieniu i ich opinii, czy kampania informacyjna na temat szczepienia przeciwko grypie jest dla nich wystarczająca. Materiały i metody Narzędziem badawczym była autorska ankieta opracowana specjalnie na potrzeby badania. Zawierała ona 31 pytań, zarówno o charakterze zamkniętym, jak i otwartym. Przeprowadzana ankieta była całkowicie anonimowa. Badanie otrzymało zgodę Komisji Etyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi o numerze RNN/141/13/KB. Grupę badawczą stanowiło 142 słowa Uniwersytet losowo dobranych trzech Komentarz wyższych [T1]: poprawić uczelni na rysunku słowa Uniwersytet w Łodzi: Uniwersytetu Medycznego UM (n=52), Uniwersytetu Rycina 1. Podział Łódzkiego a uczelnia (n=60) wyższa oraz Politechniki Łódzkiej (n=30) (Rycina 1). Średnia wieku badanych wynosiła 23,1 roku, SD=1,37. Rycina 1. Podział Uniwerystet a uczelnia Medyczny wyższa w Łodzi Uniwerystet Medyczny Uniwerystet w Łodzi Łódzki 21,1% Uniwerystet Łódzki Politechnika Łódzka Politechnika Łódzka 42,3% Wśród badanych kobiety stanowiły 79,6% (n=113), mężczyźni zaś (n=29) 73,3% 32,7% 0 40 UM 60 80 100 0 40 60 80 100 2 32,7% 36,6% 67,3% 67,3% Rycina 2. Podział badanych ze względu Mężczyźni na płeć i uczelnię wyższą Mężczyźni Kobiety UM 67,3% 73,3% Uniwerystet Uniwerystet Politechnika Uniwersytet Łódzki Rycina 2. Podział badanych ze względu na płeć i uczelnię 42,3% Politechnika Łódzka wyższą Wśród badanych kobiety stanowiły 79,6% (n=113), mężczyźni z Rycina 2. Podział badanych ze względu na płeć i uczelnię wyższą UM Rycina 1. Podział a uczelnia wyższa 36,6% 21,1% Wśród badanych kobiety stanowiły 79,6% (n=113), mężczyźni zaś (n=29) Rycina (Rycina 1. Podział 2). a uczelnia wyższa Wśród badanych kobiety 79,6% stanowiły 79,6% (n=113), mężczyźni zaś (n=29 Wśród Rycina 2. badanych Podział badanych kobiety ze stanowiły względu na 79,6% płeć i (n=113), uczelnię wyższą 79,6% (Rycina 2). mężczyźni zaś (n=29) (Rycina 2). 93,3% 73,3% Kobiety 93,3% 36,6% 67,3% 79,6% Mężczyźni 93,3 2 0 40 73,3% 60 80 100,0 Wyniki Rycina 2. Podział badanych ze względu na płeć i uczelnię wyższą Wyniki Uniwersytet Medyczny w Łodzi Komentarz [T1]: poprawić na rysunku Uniwerystet Medyczny w Łodzi Uniwerystet Łódzki Politechnika Łódzka 79,6% 93,3% 0 40 60 80 100 Kobiety 29

Wśród badanych odsetek zaszczepionych przeciwko grypie wyniósł Wyniki zaszczepiło się 50 spośród 142 ankietowanych (Rycina 3). Wśród badanych odsetek zaszczepionych przeciwko grypie wyniósł zaszczepiło się 50 spośród 142 ankietowanych (Rycina 3). Rycina 3. Podział badanych na szczepionych i nieszczepionych przeciw grypie Tabela I. Źródła informacji badanych o możliwości szczepienia przeciwko grypie Źródło informacji Liczba respondentów (%) Rodzina 52,0 Lekarz POZ 46,0 Prasa 10,0 Telewizja 10,0 zaszczepionych przeciwko grypie wyniósł ietowanych (Rycina 3). h i nieszczepionych przeciw grypie 64,8% Wśród badanych odsetek zaszczepionych przeciwko grypie wyniósł zaszczepiło się 50 spośród 142 ankietowanych (Rycina 3). Rycina 3. Podział badanych na szczepionych i nieszczepionych przeciw grypie Lekarz specjalista 6,0 Radio 4,0 Internet 4,0 Farmaceuta 2,0 Znajomi, sąsiedzi 2,0 2% 1.UM cina 4). 3. a szczepienie przeciw grypie 40 2. 0 10 40 50 60 70 80 Rycina 5. Miejsce gdzie wykonano szczepienie wśród badanych 38,5% 3. 64,8% podać w odpowiedni sposób po uprzednim zebraniu Najwięcej zaszczepiło się Uniwersytetu Medycznego 20 osób, wywiadu i zbadaniu osoby. Najczęściej szczepienie Rycina 3. Podział badanych na szczepionych i nieszczepionych przeciw wśród badanych odbywało się w poradni jednak procentowy grypie największy odsetek, w losowo dobranej próbie, był wśród POZ 59,6% i poradni specjalistycznej 1. stety ¼ badanych została zaszczepiona poza placów- Najwięcej zaszczepiło się Uniwersytetu Medycznego 20 osób, jednak Politechniki Najwięcej procentowy zaszczepiło największy Łódzkiej odsetek, się w losowo 40% dobranej (Rycina Uniwersytetu próbie, 4). był Rycina wśród 5. Miejsce gdzie wykonano szczepienie wśród badanych kami medycznymi, co może prowadzić do nieprawidłowego działania szczepienia (Rycina 5). Medycznego Politechniki Łódzkiej 20 osób, 40% jednak (Rycina 4). procentowy największy Rycina 4. Podział odsetek, w badanych losowo dobranej na trzy próbie, uczelnie był wśród a szczepienie Politechniki Łódzkiej 40% (Rycina 4). przeciw grypie Rycina 4. Podział badanych na trzy uczelnie a szczepienie przeciw grypie w Uniwersytetu Medycznego 20 osób, w losowo dobranej 1.UM próbie, był wśród 2. 30. Najczęściej studenci dowiedzieli się o 38,5% W badaniu zostały zebrane dane, skąd zaszczepione osoby czerpały informacje Rycina 4. Podział badanych na trzy uczelnie a szczepienie przeciw 40 grypie na temat szczepienia przeciwko grypie. Najczęściej studenci dowiedzieli się o 1 60 0 możliwości W badaniu 10 szczepienia od zostały rodziny 8,5% oraz zebrane od lekarza dane, podstawowej skąd 40 opieki zaszczepione osoby czerpały 70 informacje na temat szczepie- zdrowotnej 50 60 70 80 nia przeciwko grypie. Osoby Najczęściej nieszczepione studenci dowiedzieli się o 17 możliwości szczepienia od rodziny oraz 60 Poradnia POZ 40 W od badaniu lekarza zostały podstawowej zebrane opieki dane, zdrowotnej skąd zaszczepione (POZ) Poradnia osoby specjalistyczna czerpały informacje odpowiednio 52% i 46%. Respondenci czerpali Dom 40 na 50 temat swoją 60 szczepienia wiedzę 70 na przeciwko temat 80 szczepienia grypie. również Najczęściej z mass W studenci badaniu została dowiedzieli sprawdzona się o wiedza na te mediów i 1 59,6% Inne od farmaceutów. Szczegóły przedstawia e Tabela I. samego szczepienia przeciw grypie. 88,7% z 70 możliwości szczepienia od rodziny oraz od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ąd zaszczepione osoby czerpały informacje 38,5% 60 70 Prawidłowo i starannie wykonane szczepienie w placówkach do tego przeznaczonych daje pozytywne działanie profilaktyki przeciw grypie. W pełni wykorzystując możliwość szczepionki, należy zapewnić jej ciągłość łańcucha chłodniczego, dlatego należy ją 17 8,5% 59,6% Rycina 5. Miejsce gdzie wykonano szczepienie wśród badanych odpowiedź, iż szczepienie przeciwko grypie nie daje zachorowaniem na grypę. Tylko 11% nie miało zdan

Inne odpowiedź, iż szczepienie przeciwko grypie nie daje 100% ochrony przed zachorowaniem na grypę. Tylko 11% nie miało zdania na ten temat, lecz nikt nie ał na to pytanie błędnie (Rycina 6-1). 61,7% 61,7% bezpośrednim czynnikiem wywołującym infekcje grypowe. Jednak 1/5 ankietowanych Dużo rozbieżności odnotowano w zakresie wiedzy ORIGINAL PAPERS W badaniu została sprawdzona wiedza na infekcje grypowe. Jednak 1/5 ankietowanych stwierdziła, dentów na temat infekcji temat grypowej infekcji grypowej i i samego szczepienia przeciw Rycina 6-1. Wiedza na temat szczepienia przeciw Rycina grypie. 6-3. Wiedza Czy szczepienie na że temat szczepienie szczepienia może przeciwko przeciw być czynnikiem grypie. Czy sprawczym szczepienie może b grypie. 88,7% zaznaczyło prawidłową odpowiedź, grypy, nie miała zdania na ten temat, a mniej zaznaczyło grypie daje 100% prawidłową ochronę iż szczepienie przed przeciwko zachorowaniem grypie nie czynnikiem na daje grypę? 100% bezpośrednio niż połowa wywołującym () ała infekcję grypową? prawidłowo na to Rycina 6-3. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. Czy szczepienie może by nie daje 100% ochrony ochrony przed przed zachorowaniem na grypę. 70 Tylko 11% pytanie (Rycina 6-3). nie miało zdania na ten temat, lecz nikt nie czynnikiem bezpośrednio wywołującym infekcję grypową? 60 ie miało zdania na ten ał temat, lecz nikt na to pytanie błędnie (Rycina 6-1). 70 50 60 ). Rycina 6-3. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. Czy szczepienie może być 50 Rycina 6-3. Wiedza na temat szczepienia 40 przeciw grypie. Czy szczepienie może być czynnikiem 11,3% bezpośrednio wywołującym infekcję grypową? 40 Rycina 6-3. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. Czy szczepienie może być czynnikiem bezpośrednio wywołującym infekcję 2 grypową? w grypie. Czy szczepienie przeciwko 2 70 czynnikiem bezpośrednio wywołującym infekcję grypową? wiem 70 wiem 60 a grypę? 70 60 50 10 10 60 50 40 0 0 50 UMED wiem Politechnika 40 2 UMED Politechnika 40 2 wiem Ważnym aspektem przebytej infekcji grypowej jest możliwość wystąpieni 2 wiem 10 Ważnym aspektem Rycina powikłań wiem 6-3. Wiedza przebytej na temat infekcji szczepienia grypowej przeciw jest grypie. możliwość wystąpien pogrypowych takich jak: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśni 10 88,7% 0 Czy szczepienie może być czynnikiem bezpośrednio 10 UMED powikłań Politechnika pogrypowych sercowego, takich 0 ostra wywołującym jak: niewydolność zapalenie infekcję nerek płuc, grypową? i inne. zapalenie Spytaliśmy oskrzeli, naszych zapalenie ankietowanych, mięśn cz UMED Politechnika 0 znają ww. powikłania. Większość ankietowanych (64,1%) wie o możliwych UMED Ważnym aspektem Politechnika przebytej sercowego, infekcji grypowej ostra niewydolność jest możliwość wystąpienia Ważnym aspektem nerek i inne. przebytej Spytaliśmy infekcji naszych grypowej ankietowanych, jest c Ważnym aspektem przebytej infekcji grypowej jest następstwach możliwość wystąpienia pogrypowych, prawie 1/3 pytanych nie ma zdania na ten temat, a jedyni wiem powikłań pogrypowych takich jak: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśnia Ważnym aspektem przebytej infekcji grypowej znają jest ww. możliwość powikłania. możliwość wystąpienia Większość wystąpienia ankietowanych powikłań pogrypowych (64,1%) wie takich o możliwy powikłań pogrypowych takich jak: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, respondentów mięśnia sercowego, ostra niewydolność nerek i inne. Spytaliśmy jak: naszych zapalenie ankietowanych, płuc, stwierdziło, zapalenie czy że grypa oskrzeli, nie powoduje zapalenie żadnych mięśnia powikłań. Największ Rycina powikłań 6-1. Wiedza pogrypowych na temat takich szczepienia jak: zapalenie przeciw płuc, grypie. zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśnia sercowego, ostra niewydolność nerek i inne. następstwach Spytaliśmy naszych pogrypowych, Czy szczepienie znają ww. przeciwko powikłania. grypie daje Większość 100% ochronę ankietowanych odsetek sercowego, ankietowanych, (64,1%) prawidłowych prawie ostra czy wie o możliwych 1/3 niewydolność pytanych udzielili nie nerek studenci ma zdania i inne. Politechniki na Spytaliśmy ten Łódzkiej temat, a jedyn 80% sercowego, ostra niewydolność nerek i inne. Spytaliśmy naszych ankietowanych, czy znają przed ww. zachorowaniem powikłania. na grypę? Większość ankietowanych (64,1%) Z drugiej strony następstwach wśród badanych pogrypowych, prawie najwięcej 1/3 pytanych nie ma żaden naszych zdania z nich o na ten nie możliwych ankietowanych, czy znają ww. powikłania. respondentów stwierdziło, temat, zaznaczył że a grypa jedynie błędnej nie, powoduje w żadnych przeciwieństwie powikłań. do Najwięks UM, u znają ww. powikłania. Większość ankietowanych (64,1%) wie Większość o możliwych ankietowanych (64,1%) wie o możliwych następstwach pogrypowych, prawie 1/3 pytanych nie ma zdania prawidłowych Z drugiej (84,6%) strony i niestety respondentów wśród błędnych badanych (9,6%) stwierdziło, odnotowano że grypa u osób nie z Uniwersytetu powoduje najwięcej w których na ten żadnych odnotowano temat, a jedynie powikłań. największy Największy odsetek nieprawidłowych (Rycina 6-4). następstwach pogrypowych, prawie 1/3 pytanych odsetek nie ma zdania prawidłowych następstwach na ten temat, a jedynie pogrypowych, udzielili studenci prawie Politechniki 1/3 pytanych Łódzkiej nie 80% Medycznego Łodzi. respondentów Uważają odsetek prawidłowych oni, prawidłowych iż stwierdziło, szczepienie przeciw że (84,6%) grypa grypie nie powoduje udzielili chroni i niestety przed żadnych studenci innymi powikłań. Największy respondentów stwierdziło, że grypa nie powoduje żadnych powikłań. Rycina Politechniki ma zdania Największy 6-4. Wiedza Łódzkiej na ten na temat, temat 80% i a jedynie respondentów szczepienia grypie. Czy zachorowanie n infekcjami błędnych górnych odsetek (9,6%) dróg oddechowych prawidłowych odnotowano (Rycina 6-2). u osób udzielili z żaden Uniwersytetu studenci z nich Politechniki nie zaznaczył stwierdziło, Łódzkiej błędnej że 80% grypa, i nie powoduje w przeciwieństwie żadnych powikłań. do UM żaden z nich nie zaznaczył błędnej, w przeciwieństwie grypę może do powodować powikłania? UM, u Medycznego odsetek prawidłowych w Łodzi. Uważają udzielili oni, iż szczepienie studenci Politechniki przeciw żaden Łódzkiej 80% i żaden z nich nie zaznaczył błędnej, których w przeciwieństwie odnotowano Największy do największy odsetek UM, odsetek u prawidłowych nieprawidłowych udzielili, u Politechniki Łódzkiej 80% i żaden z nich (Rycina 6-4). Rycina 6-2. grypie Wiedza z nich chroni nie na których zaznaczył temat przed szczepienia odnotowano błędnej innymi, przeciw największy infekcjami grypie. odsetek w przeciwieństwie Czy szczepienie nieprawidłowych górnych do chroni (Rycina 6-4). których odnotowano największy odsetek nieprawidłowych (Rycina 6-4). przed dróg innymi oddechowych infekcjami górnych (Rycina dróg oddechowych 6-2). niż grypa? nie zaznaczył błędnej, w przeciwieństwie których odnotowano Rycina największy 6-4. Wiedza odsetek na nieprawidłowych temat Rycina szczepienia 6-4. przeciw Wiedza (Rycina grypie. na 6-4). Czy temat zachorowanie szczepienia na przeciw wiem grypie. Czy zachorowanie Rycina 6-4. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. do Czy zachorowanie UM, na u których odnotowano największy grypę może powodować powikłania? Rycina 6-4. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. Czy zachorowanie odsetek nieprawidłowych na (Rycina 6-4). grypę może powodować powikłania? UMUMED 9,6% grypę 9,6% może powodować powikłania? 84,6% grypę może powodować powikłania? wiem wiem Politechnika 3,3% 3,3% 70 70 wiem studenci UM 7 7 71,8% 71,8% 0% 0% 20% 20% 40% 40% 60% 60% 80% 100% 64,1% wiem 64,1% Rycina 6-2. Wiedza na temat 64,1% szczepienia przeciw grypie. Dużo rozbieżności Czy szczepienie odnotowano chroni w zakresie przed innymi wiedzy infekcjami na temat szczepienia górnych przeciw 64,1% dróg oddechowych niż grypa? grypie i infekcji grypowej występującej po szczepieniu. Szczepienia te nie mogą być Rycina 6-4. Wiedza na temat szczepienia przeciw grypie. stwierdziła, na temat że szczepienie szczepienia może być przeciw czynnikiem grypie sprawczym i infekcji grypy, grypo- nie miała Czy zachorowanie na grypę może powodować powikłania? zdania na ten temat, a mniej niż połowa () ała prawidłowo na to wej występującej po szczepieniu. Szczepienia te nie mogą być bezpośrednim czynnikiem wywołującym pytanie (Rycina 6-3). 64,1% wiem 31

Szczepienie przeciwko grypie jest działaniem profilaktycznym mającym zapobiegać zachorowaniu na infekcję grypową i łagodzić jej przebieg, jeśli dojdzie do rozwinięcia się choroby. Sprawdziliśmy wiedzę na temat, czy szczepienie znacząco zmniejsza ryzyko powikłań pogrypowych. Większość badanych 5 wie o takim działaniu szczepienia, 14,1% nie zdaje sobie z tego sprawy, a 31% ankietowanych nie miało zdania na ten temat. Wśród trzech badanych wyższych uczelni to studenci Uniwersytetu Medycznego w Łodzi udzielili największej liczby prawidłowych 78,8% (Rycina 6-5). Szczepienie przeciwko grypie jest działaniem profilaktycznym mającym zapobiegać zachorowaniu na infekcję grypową i łagodzić jej przebieg, jeśli dojdzie do rozwinięcia się choroby. Sprawdziliśmy wiedzę na temat, czy szczepienie Szczepienie przeciwko znacząco grypie zmniejsza jest działaniem ryzyko powikłań profilaktycznym pogrypowych. mającym Większość badanych 5 wie ienie przeciwko grypie jest działaniem profilaktycznym mającym biegać zachorowaniu na infekcję o takim grypową działaniu i łagodzić szczepienia, jej przebieg, 14,1% jeśli nie dojdzie zdaje do sobie z tego sprawy, a 31% ciwko grypie jest działaniem profilaktycznym mającym chorowaniu na infekcję grypową i łagodzić jej przebieg, jeśli dojdzie do inięcia się choroby. Sprawdziliśmy ankietowanych wiedzę nie miało zdania na na temat, ten temat. czy szczepienie Wśród trzech badanych wyższych uczelni u na infekcję grypową i łagodzić jej przebieg, jeśli dojdzie do ę choroby. Sprawdziliśmy wiedzę na temat, czy szczepienie ząco zmniejsza ryzyko powikłań to studenci pogrypowych. Uniwersytetu Większość Medycznego badanych w 5 Łodzi wie udzielili największej liczby Sprawdziliśmy wiedzę na temat, czy szczepienie iejsza ryzyko powikłań pogrypowych. Większość badanych 5 wie kim działaniu szczepienia, prawidłowych 14,1% nie zdaje sobie 78,8% z tego (Rycina sprawy, 6-5). a 31% ko powikłań pogrypowych. Większość badanych 5 wie łaniu szczepienia, 14,1% nie zdaje sobie z tego sprawy, a 31% etowanych nie miało zdania na ten temat. Wśród trzech badanych wyższych uczelni epienia, 14,1% nie zdaje Rycina sobie 6-5. z Wiedza tego sprawy, na temat a szczepienia 31% przeciw grypie. Czy szczepienie przeciwko nie miało zdania na ten temat. Wśród trzech badanych wyższych uczelni studenci Uniwersytetu Medycznego w Łodzi udzielili największej liczby zdania na ten temat. Wśród grypie trzech znacząco badanych zmniejsza wyższych ryzyko uczelni powikłań pogrypowych? Uniwersytetu Medycznego w Łodzi udzielili największej liczby idłowych 78,8% (Rycina 6-5). etu Medycznego w Łodzi 90 udzielili największej liczby 78,8% (Rycina 6-5). 78,8% 80 zi na 6-5. 78,8% Wiedza (Rycina 6-5). temat szczepienia przeciw grypie. Czy szczepienie przeciwko 70 iedza na temat szczepienia 60 przeciw grypie. Czy szczepienie przeciwko 5 ie znacząco zmniejsza ryzyko powikłań pogrypowych? emat szczepienia przeciw grypie. 50 Czy szczepienie przeciwko o zmniejsza ryzyko powikłań pogrypowych? 40 40 a ryzyko 78,8% powikłań pogrypowych? 31 wiem % 13,5% 13,3% 1 14,1% 10 5 0 5 40 UMED Politechnika 5 40 31 wiem 40 31 1 13,5% 13,3% 14,1% wiem 31 Dyskusja 1 13,5% 13,3% Rycina 6-5. Wiedza 14,1% na temat wiemszczepienia przeciw grypie. 13,3% 1 14,1% Czy szczepienie przeciwko grypie znacząco zmniejsza UMED Politechnika Problem ryzyko grypy powikłań jest nadal pogrypowych? bardzo groźny i jeszcze bardziej aktualny. UMED Politechnika Politechnika Obecnie obserwowane jest zjawisko zakażenia wirusami grypy, które wcześniej jedynie kusja Dyskusja atakowały zwierzęta, a dziś stawiają nas przed realnym zagrożeniem kolejną groźną Problem grypy jest pandemią nadal bardzo grypy, groźny która może i jeszcze doprowadzić bardziej nawet aktualny. do 100 mln zgonów 3. Dlatego tak Problem grypy jest nadal bardzo groźny i jeszcze bar- grypy jest nadal bardzo groźny i jeszcze bardziej aktualny. cnie obserwowane jest zjawisko ważna dziej zakażenia jest aktualny. profilaktyka wirusami Obecnie i grypy, jak największa obserwowane które wcześniej liczba jedynie jest zaszczepionych zjawisko zakażenia wirusami grypy, osób danego kraju. jest nadal bardzo groźny i jeszcze bardziej aktualny. wowane jest zjawisko zakażenia stety odsetek chętnych grypy, które wcześniej do szczepienia które wcześniej jedynie co roku jedynie spada. W atakowały owały zwierzęta, a dziś stawiają nas przed realnym zagrożeniem kolejną groźną 2012 r. był bardzo niski i st zjawisko zakażenia wirusami grypy, które wcześniej jedynie erzęta, a dziś stawiają nas zwierzęta, przed realnym a dziś zagrożeniem stawiają kolejną nas przed groźną realnym zagrożeniem emią grypy, która może doprowadzić nawet do 100 mln zgonów 3. Dlatego tak dziś stawiają nas przed realnym kolejną zagrożeniem groźną kolejną pandemią groźną grypy, która może doprowadzić 100 nawet y, która może doprowadzić nawet do 100 mln zgonów 3. Dlatego tak na jest profilaktyka i jak największa może doprowadzić nawet do liczba mln zgonów do zaszczepionych 100 3 osób danego kraju.. Dlatego mln zgonów tak 3. Dlatego tak ważna jest ofilaktyka i jak największa liczba zaszczepionych osób danego kraju. tety odsetek chętnych do szczepienia profilaktyka co roku i jak spada. największa W 2012 r. liczba był bardzo zaszczepionych niski i osób i jak największa liczba zaszczepionych osób danego kraju. ek chętnych do szczepienia co roku spada. W 2012 r. był bardzo niski i h do szczepienia co roku spada. W 2012 r. był bardzo niski i danego kraju. stety odsetek chętnych do szczepienia co roku spada. W 2012 r. był bardzo niski i wynosił 4,5% populacji Polaków, ale ostatni sezon był jeszcze gorszy i odsetek ten spadł do 3,7%. W prezentowanym badaniu młodych osób zdecydowało się na szczepienie przeciw grypie. Jest to niezwykle istotne, gdyż przebywają oni w dużych, różnorodnych skupiskach, szybko się przemieszczają i mają kontakt z osobami chorymi (jak w przypadku medycyny). Jedynie na uwagę zasługuje, iż nie odnotowano istotnych różnic między studentami Politechniki i UM. Najczęściej do szczepienia przeciw grypie młode osoby zostały zachęcone przez członków rodziny i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Tylko 6% lekarzy specjalistów udało się namówić do szczepienia, ale niski odsetek jest zrozumiały, gdyż osoby młode rzadziej korzystają z usług tych lekarzy. stety media, które docierają do szerokiej publiczności i odgrywają ważną rolę w społeczeństwie, nie stanowią źródła należytej informacji o szczepieniu przeciw grypie. Studenci ocenili, iż za słabo nagłaśniane są wśród Polaków zagrożenia wynikające z braku szczepień, a Internet nieodzowny element życia młodego człowieka jest źródłem wiedzy zaledwie u 4% badanych. Większość ankietowanych została zaszczepiona w placówkach służby zdrowia 74,5%, w tym 59,6% w poradni POZ. Pokazuje to, jak ważna jest rola lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w szerzeniu pozytywnych zachowań profilaktycznych przeciwko grypie, do których przede wszystkim należy właśnie regularne szczepienie. pokojący jest jednak fakt, iż 25% postanowiło zaszczepić się poza placówkami ochrony zdrowia, w tym 17% ankietowanych w warunkach domowych. Jest to nie tylko nierozsądne, ale także może spowodować osłabienie działania szczepionki (np. przez złe przechowywanie), powstanie odczynów poszczepiennych (np. szczepienie przeprowadziła osoba niewykwalifikowana) lub wystąpienie innych działań niepożądanych, a w konsekwencji zniechęcić do szczepień w przyszłym roku. Istotna w tym względzie jest właściwa wiedza na temat działania szczepionki, gdyż połowa badanych deklaruje, iż szczepienie może być czynnikiem sprawczym wystąpienia grypy. Z naukowego punktu widzenia informacje te nie mają żadnego pokrycia w rzeczywistości, gdyż powszechnie używane szczepionki przeciwko grypie są szczepionkami inaktywowanymi, zawierającymi antygeny powierzchniowe wirusa lub rozszczepione wiriony. Bardziej zaniechanie podstawowych zasad bezpieczeństwa przy szczepieniu, brak badania i wywiadu lekarskiego może być źródłem nieprawidłowo działającej profilaktyki szczepiennej. Kolejnym zadaniem szczepienia jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia groźnych powikłań pogrypowych. powikłana grypa najczęściej mija po około 1 2 tygodniach. To dopiero liczne powikłania pogrypowe są najczęstszą przyczyną hospitalizacji u chorych na grypę, a także mogą doprowadzić do zgonu. stety 1/3 nie wie o takim działaniu ochronnym szczepienia. W sezonie 2012/13 najczęściej chorowały osoby między 15. a 64. rokiem życia i u nich najczęściej występowały powikłania pogrypowe. Podobnie 1/3 ankietowanych nie wie, że grypa może powodować groźne dla zdrowia następstwa. 32

Powikłania pogrypowe są także niezwykle kosztowne. Według raportu specjalisty z firmy Ernst & Young roczne koszty spowodowane przez grypę to wydatek minimum 600 mln złotych, a w przypadku wybuchu epidemii grypy mogą one sięgnąć nawet 5 mld złotych 5. Są to koszty spowodowane absencją chorobową w pracy, związane z opieką nad chorymi, głównie dziećmi, a także śmiercią. W sezonie 2011/12 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego odnotował w Polsce ponad 1 mln zachorowań na grypę lub podejrzeń zachorowań na grypę, które spowodowały co najmniej 3289 hospitalizacji, a co warte zauważenia, były to jedynie przypadki zarejestrowane 6. Natomiast w sezonie grypowym 2012/13 przypadków zarejestrowanych zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę było już ponad 2,4 mln, a spowodowały one ponad 11 tys. hospitalizacji 7. Liczby te pokazują, jak poważnym problemem jest grypa i jak ważna jest profilaktyka. Szczepienie przeciw grypie nigdy nie da 100% ochrony. Jak wiadomo, corocznie produkowana szczepionka zawiera najpopularniejsze odmiany wirusa z minionego sezonu. I tak w sezonie 2012/13 skład szczepionki był następujący: A/California/7/2009 (H1N1); A/Victoria/361/2011 (H3N2); B/Wisconsin/1/2010 (z linii Yamagata) 8. Dlatego tak ważna jest właściwa informacja osób chcących szczepić się przeciw grypie na temat samej szczepionki. Błędne jest także przekonanie, iż szczepienie to uchroni przed innymi infekcjami górnych dróg oddechowych w danym sezonie. Wśród grupy badanych takie przekonanie miało 9,6% medycyny, osób z Politechniki i 3,3% osób studiujących na Uniwersytecie. Dlatego też należy podjąć szybkie kroki zmierzające do popularyzacji szczepień w populacji Polaków i właściwej informacji na temat grypy i samej szczepionki. Wnioski 1. Zbyt mały odsetek osób szczepiących się przeciw grypie może mieć poważne skutki ekonomicznospołeczne. 2. Należy prowadzić częste i szeroko zakrojone akcje informacyjne pozwalające zwiększyć wiedzę na temat zagrożeń związanych z grypą i prawdziwego zadania, jakie pełni szczepionka przeciw grypie. 3. odzowna jest rola lekarza rodzinnego, za namową którego najczęściej osoby decydowały się na szczepienie przeciwko grypie. References: 1. Szczeklik A. Choroby wewnętrzne. Stan wiedzy na rok 2010. Medycyna Praktyczna: Kraków, 2010, s. 2089 2094. 2. Dąbek J, Gierek D, Bonek-Wytrych G, Koj J, Lepich T, Bajor G. Szczepienia przeciw grypie zalecenia a rzeczywistość, oceniane wśród pacjentów poradni lekarza rodzinnego i poradni kardiologicznej. Pol Merk Lek 2011;XXXI,183: 159. 3. Brydak LB, Romanowska M, Radzikowski A, Steciwko AF. Polskie standardy profilaktyki i leczenia grypy. PZH, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej: Warszawa, 2007, s. 4. 4. Brydak LB. The family doctor s role in the fight against flu in the 21st century. Terapia 2012-12-09:28-31. 5. Ernst & Young, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH, Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds. Grypy, Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej, Grupa Robocza ds. Grypy, Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka. Grypa i jej koszty. Warszawa, 2013. 6. Antczak A, Brydak LB, Buczkowska E, Grzeszczak W i in. Debata Flu Forum 2012. Rekomendacje polskich ekspertów dotyczące szczepień przeciw grypie w sezonie epidemicznym 2012/2013. Warszawa, 2012. 7. Witryna internetowa Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH: http://szczepienia. pzh.gov.pl/main.php?p=1&id=1207 8. Witryna internetowa Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH: http://szczepienia.pzh.gov.pl/main. php?p=3&id=131&sz=1187&to=szczepionka 33