Informacja na temat kluczowych branż gospodarczych wskazanych w Koncepcjach Kontraktów Samorządowych W ramach pierwszego etapu konkursu RPZP.KS-IZ.00-32-001/15 Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 (RPO WZ) pozytywnie oceniła sześć Koncepcji Kontraktów Samorządowych, na podstawie których zawarto następujące Kontrakty: 1. Kontrakt Samorządowy dla Powiatu Szczecineckiego, 2. Kontrakt Samorządowy pn. Inwestycja w rozwój gospodarczy gmin Nowogard, Maszewo, Osina i Powiatu Goleniowskiego drogą do efektywnego kształcenia zawodowego, 3. Kontrakt Samorządowy pn. Strefa Centralna, 4. Kontrakt Samorządowy Lider Pojezierzy, 5. Kontrakt Samorządowy pn. Metalowa dźwignia regionu rozwój gospodarczy obszaru powiatu wałeckiego poprzez realizację Kontraktu Samorządowego, 6. Kontrakt Samorządowy pn. Rozwój społeczno gospodarczy obszaru Pyrzyce + obejmujący Gminy: Banie, Bielice, Kozielice, Lipiany, Przelewice, Pyrzyce, Warnice oraz Powiat Pyrzycki. W ramach Koncepcji Kontraktów Samorządowych Wnioskodawcy zobligowani byli m.in. do określenia gmin tworzących Kontrakt Samorządowy oraz wskazania wiodących, kluczowych branż gospodarczych na tym obszarze, wokół których koncentrować się będzie interwencja działań RPO WZ, właściwych dla mechanizmu Kontraktu Samorządowego. Określając wiodące branże gospodarcze należało uwzględnić rolę kluczowych przedsiębiorców zlokalizowanych na obszarze objętym Koncepcją. Poniżej przedstawiono wyciąg z informacji przedstawionych przez Wnioskodawców w pozytywnie ocenionych Koncepcjach Kontraktów Samorządowych w zakresie: obszaru Kontraktów Samorządowych oraz zidentyfikowanych Kluczowych branż gospodarczych. 1. Kontrakt Samorządowy dla Powiatu Szczecineckiego 1.1. Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym: Zakres geograficzny KS pokrywa się bezpośrednio z granicami administracyjnymi Powiatu Szczecineckiego. W skład kontraktu wchodzi 7 JST: Miasto Szczecinek, Gmina Barwice, Gmina Biały Bor, Gmina Borne Sulinowo, Gmina Grzmiąca, Gmina Szczecinek, Powiat Szczecinecki. 1.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: Biogospodarka przemysł drzewno-meblarski Produkcja wyrobów z drewna oraz korka obejmuje 15% podmiotów działających w sekcji przetwórstwa przemysłowego na obszarze KS (wg danych rejestru REGON). W ramach wskazanej branży działają duże przedsiębiorstwa zlokalizowane na terenie podstrefy Szczecinek SSSE. Przedsiębiorstwo Kronospan Szczecinek Sp. z o.o., we współpracy z Urzędem Miasta Szczecinek, Starostwem Powiatowym oraz Pomorską Agencją Rozwoju Regionalnego S. A. podejmują działania dotyczące budowy Szczecineckiego Klastra Meblowego. Duże oddziaływanie na lokalną gospodarkę ma również Koszalińskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego S. A. 18 września 2015 roku doszło do podpisania porozumienia kooperacyjnego przez Grupę Założycielską Szczecineckiego Klastra Meblowego, którą stanowią następujący partnerzy: Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Instytut Technologii Drewna, Koszalińskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego S.A., SILVA Sp. z o.o., 1
Kronospan Sp. z o.o., PIOTR SOWA STOL-TAP, Home Systems Sp. z o.o. Możliwości tworzone w ramach SKM, na przygotowanych pod inwestycje terenach, stanowią szansę dla rozwoju gospodarczego obszaru poprzez przyciąganie kooperantów dla wiodących przedsiębiorstw. Przyciągnięcie i uruchomienie nowych inwestycji ma docelowo tworzyć nowe miejsca pracy, a kwalifikacje siły roboczej zostaną zapewnione dzięki zawiązanej współpracy ze szkołami zawodowymi oraz Politechniką Koszalińską. Biogospodarka odnawialne źródła energii Na etapie diagnozy obszaru KS zidentyfikowano korzystne warunki do produkcji energii z odnawialnych źródeł (wiatr oraz energia słoneczna). Tego rodzaju uwarunkowania stanowią szansę dla rozwoju obszaru, a ich wykorzystanie wpisuje się w założenie polityk unijnych w zakresie dywersyfikacji energetycznej oraz promowania gospodarki niskoemisyjnej. Przedsiębiorstwa zlokalizowane na obszarze KS są gotowe do podejmowania przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem OZE, istnieją również podmioty zgłaszające zapotrzebowanie na tereny przygotowane do przyjęcia tego rodzaju inwestycji. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii było również często powracającym elementem zgłoszonych, w toku konsultacji społecznych, projektów komplementarnych. Przemysł metalowo-maszynowy Wybór kolejnej branży kluczowej związany jest ze strukturą działających na obszarze KS podmiotów gospodarczych. Jak wskazano w części diagnostycznej 9% podmiotów zalicza się do sekcji C Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 przetwórstwo przemysłowe. Wśród nich 17% podmiotów zajmuje się produkcją metalowych wyrobów gotowych, a 14% naprawą, konserwacją i instalowaniem maszyn i urządzeń, co razem daje 31% udziału przemysłu metalowo-maszynowego. Lokalizacja kolejnych przedsiębiorstw działających w branży jest możliwa biorąc pod uwagę potencjał rozwojowy Szczecineckiego Klastra Meblowego, wynika również ze zgłaszanego zapotrzebowania przedsiębiorców na tereny inwestycyjne. Przykładowe przedsiębiorstwa działające w branży to: Centrostal S. A., Madrew oraz POM-EKO. Przemysł elektrotechniczny i teleinformatyczny Branża obejmuje przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie procesu sprzętu elektrotechnicznego oraz świadczenia nowoczesnych usług teleinformatycznych. Opisane rodzaje działalności wpisują się w inteligentną specjalizację WZP: usługi przyszłości. Branżę reprezentują takie przedsiębiorstwa jak: Schneider Electric, Rimaster, Gawex, Telzas ETC Group i GData Software oraz EP&M. Potencjał branży wynika z jej innowacyjnego charakteru, zarówno w zakresie działalności produkcyjnej, jak i usługowej. Jest to kolejna gałąź gospodarki, która może rozwijać się w oparciu o szerokie rynki zewnętrzne, ale też skorzystać na rozwoju pozostałych kluczowych branży na rynku lokalnym (np. dostarczając lokalnym odbiorcom wyposażenie lub przygotowując oprogramowanie). 2. Kontrakt Samorządowy pn. Inwestycja w rozwój gospodarczy gmin Nowogard, Maszewo, Osina i Powiatu Goleniowskiego drogą do efektywnego kształcenia zawodowego 2.1. Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym: Obszar uwzględniony w Kontrakcie Samorządowym obejmuje trzy gminy: Gminę Nowogard, Gminę Osina i Gminę Maszewo oraz powiat goleniowski. 2.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: Na obszarze objętym Kontraktem Samorządowym funkcjonuje ok. 7300 podmiotów gospodarczych. Na terenie Powiatu Goleniowskiego czołową gałąź gospodarki stanowi przemysł drzewny i meblarski. Następuje również rozwój turystyki. Gmina Osina ma charakter głównie rolniczy, podobnie do Gminy Maszewo, w której działalność gospodarcza rozwija się w oparciu o rolnictwo, przemysł rolno-spożywczy i przemysł przetwórczy. 2
Na terenie Powiatu Goleniowskiego funkcjonuje Goleniowski Park Przemysłowy o powierzchni 400 ha, gdzie ulokowały się firmy z branż przetwórstwa rolnego, produkcji żywności, obróbki skór, konfekcjonowania i obróbki kamieni dekoracyjnych, produkcji przędzy dywanowej, tapet, artykułów higienicznych, produkcji naczep i przyczep, kadłubów do jachtów, montażu sprzętu komputerowego, oraz łopat dla siłowni wiatrowych m.in. Baltic Spinning, Faymonville, Rasch Polska, LM Wind Power, Weber Polska. Do podmiotów gospodarczych, zapewniających mieszkańcom KS największą ilość miejsc pracy, należą: Przedsiębiorstwo Robót Drogowych S.A., zakłady produkcyjne Noworim, Gardia i Autoneum. Zgodnie z obecnymi uwarunkowaniami, w celu wykorzystania istniejącego potencjału obszaru KS, oczekiwanymi kierunkami rozwoju gospodarczego i inwestycyjnego są: turystyka i rekreacja, przetwórstwo rolno-spożywcze, rolnictwo ekologiczne, usługi i przemysł nieuciążliwy dla środowiska naturalnego. 3. Kontrakt Samorządowy pn. Strefa Centralna 3.1 Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym Obszar objęty Kontraktem Samorządowym pod nazwą Strefa Centralna (KS SC) obejmuje obszar powiatów: drawskiego, łobeskiego oraz świdwińskiego. W skład KS SC wchodzą następujące jednostki samorządu lokalnego szczebla gminnego oraz powiatowego: Gmina Czaplinek (GCZ), Gmina Drawsko Pomorskie (GDP, Gmina Kalisz Pomorski (GKP), Gmina Ostrowice (GO), Gmina Wierzchowo (GWI), Gmina Złocieniec (GZ), Powiat Drawski (PD), Gmina Dobra (GD), Gmina Łobez (GŁ), Gmina Radowo Małe (GRM), Gmina Resko (GR), Gmina Węgorzyno (GWE), Powiat Łobeski (PŁ), Gmina Brzeżno (GB), Gmina Połczyn Zdrój (GPŁ), Gmina Rąbino (GR), Gmina Sławoborze (GS), Gmina Miejska Świdwin (GMŚ), Gmina Świdwin (GŚ), Powiat Świdwiński (PŚ). 3.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: Pomimo tego, że Strefa Centralna obejmuje obszar aż 3 powiatów: drawskiego, łobeskiego i świdwińskiego, to jest to obszar niezwykle do siebie podobny / zbliżony, który cechuje się bardzo dużym podobieństwem w SG, SS i SI. SC jest obszarem, w którym funkcjonują wszystkie możliwe podmioty gospodarki narodowej, w których dominującą rolę odgrywa sektor przedsiębiorczości (mikro, małe, średnie i duże) oraz sektor publiczny, który jest ważnym pracodawcą (JST i ich jednostki organizacyjne, MON, PGLP). Obszar Strefy Centralnej jest bardzo jednolity pod kątem sektorów gospodarki narodowej, w którym wiodącą rolę odgrywają następujące kluczowe branże (zgodnie z wagą ważności / istotności): Biogospodarka (B), ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu drzewnego i rolno-spożywczego, Przemysł metalowo-maszynowy (M-M), Turystyka i zdrowie (T-Z), Usługi przyszłości (UP), które są komplementarne do wszystkich sektorów gospodarki narodowej (bez innych rodzajów działalności funkcjonowanie / rozwój byłby znacznie ograniczony). Jednym z istotniejszych rodzajów gospodarki jest branża budowlana (usługi i produkcja), która jest barometrem stanu lokalnej gospodarki i uzależniona jest również (tak jak UP) od funkcjonowania B, M-M, T-Z i UP jako całości. Również dane statystyczne i opisowe w części diagnostycznej, w pełni potwierdzają uzasadnienie wyboru B, M-M, T-Z i UP jako wiodących branż gospodarczych, na których będzie koncentrowała się interwencja zaplanowana w KS SC (projekty priorytetowe i komplementarne). 3
4. Kontrakt Samorządowy Lider Pojezierzy 4.1. Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym: Obszar objęty Kontraktem Samorządowym: Powiat Myśliborski, Powiat Choszczeński, Gminę Barlinek, Gminę Choszczno, Gminę Dębno, Gminę Myślibórz, Gminę Pełczyce, Gminę Trzcińsko Zdrój. 4.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: branża drzewno-meblarska na terenie gmin objętych Kontraktem Samorządowym funkcjonuje wiele firm zajmujących się bezpośrednio obróbką, przetwarzaniem drewna, co determinuje obecność firm dostarczających produkty i świadczących usługi komplementarne dla przedmiotowej branży. Działają tu duże zakłady produkcyjne (Barlinek SA.) oraz wiele mniejszych m.in.: Watex, Depol, Drewmet, Meblex. Branża jest wysoce innowacyjna, posiada potencjał rozwoju technologii. branża metalowa, maszynowa zwiększa się liczba firm z tego sektora, determinując rozwój także branży transportowej. Głównym zakresem działalności firm z branży metalowo-maszynowej jest produkcja gotowych wyrobów i artykułów metalowych oraz obróbka mechaniczna. Przykłady takich firm działających na obszarze objętym KKS: Bomet, Caparo, PPU Consmet, HACON. Branża jest wysoce innowacyjna, posiada potencjał rozwoju technologii. branża logistyczno spedycyjna branża rozwija się dynamicznie dzięki dogodnej lokalizacji oraz dużej liczbie kontrahentów oraz zwiększającej się ilości stref inwestycyjnych. Przykładem firm realizujących transport drogowy są: PPH UNIMAX-MP, TTP Sp. z o.o., Inter-Glob-Trans, Euro-Trans J.Ś energetyka odnawialna w ostatnich latach zrealizowano pierwsze duże przedsięwzięcia w tym zakresie. Na terenie obszaru działają firmy świadczące usługi na rzecz branży OZE np. INT.Transport Production Wind Energy. Obszar posiada ogromny potencjał do rozwoju OZE opartego na walorach naturalnego ukształtowania. branża wydobycia surowców naturalnych w gminach eksploatowane są następujące surowce: Barlinek kruszywa naturalne. Choszczno złoża piasku. Wydano także koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego Trzcińsko-Zdrój żwirownie, złoża kredy pojeziornej (obszar dotychczasowego zakładu odkrywkowego jest rekultywowany, na nowy przygotowywana jest dokumentacja) Dębno kopaliny energetyczne (ropa naftowa, gaz ziemny, torf) Myślibórz potencjalny inwestor zainteresowany uruchomieniem wydobycia kruszywa branża turystyczna obszar bogaty jest w unikalne obiekty dziedzictwa kulturowego oraz miejsca umożliwiające obcowanie z przyrodą. Obecnie najdynamiczniej rozwija się turystyka krajoznawcza, aktywna (liczne szlaki piesze i rowerowe) oraz wypoczynkowa. Firmy z sektora turystyki poszukują atrakcyjnych terenów do rozwoju. 5. Kontrakt Samorządowy pn. Metalowa dźwignia regionu rozwój gospodarczy obszaru powiatu wałeckiego poprzez realizację Kontraktu Samorządowego 5.1. Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym Obszar objęty Kontraktem Samorządowym: Gmina i Miasto Mirosławiec, Miasto i Gmina Człopa, Gmina Tuczno, Gmina Miejska Wałcz, Gmina Wiejska Wałcz oraz Powiat Wałecki. 5.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: 4
Z uwagi na endogeniczne walory obszaru powiatu wałeckiego, a także mając na uwadze silną koncentrację przemysłu metalowo-maszynowego i występowanie na tym obszarze klastra metalowego Metalika kluczowymi branżami gospodarczymi na obszarze powiatu jest branża metalowo-maszynowa. Klaster Metalika skupiający przedsiębiorstwa z branży metalowej oraz branż komplementarnych z województw zachodniopomorskiego, wielkopolskiego oraz pomorskiego stanowi główny element rozwoju branży metalowo-maszynowej. Nadrzędnym celem inicjatywy klastrowej jest zintensyfikowanie poziomu rozwoju poprzez zwiększenie skali kooperacji wewnętrznej oraz współpracy z firmami zewnętrznymi (krajowymi i zagranicznymi), głównie w branży metalowej i maszynowej. Wśród przedsiębiorstw zrzeszonych w ramach klastra znaczną część stanowią te o wieloletniej tradycji działania na rynku krajowym, jak i zagranicznym (główni partnerzy handlowi pochodzą z rynku niemieckiego oraz Skandynawii). Do przykładowych przedsiębiorstw należą: Albor, Ekomech, Metalinvest, Metaltech, Power-Tech, Romet-Wałcz, Sumara, Unimetal czy Transmet. Firmy działające w ramach Klastra osiągają sprzedaż na poziomie 320 mln zł, zatrudniając około 2300 pracowników. Eksport przedsiębiorstw klastra ogółem kształtuje się na poziomie ok. 50%. Znaczny wkład w rozkwit omawianej branży wnoszą także przedsiębiorstwa nie zrzeszone w klastrze, w tym przede wszystkim Albatros Aluminium Sp. z o.o., Ozen Plus Sp. z o.o., VNH Sp. z o.o., Drut Plast Sp. z o.o, GMM sp. z oo, Broset Sp. z o.o, DCM Deckert Maschinenbau Sp. z. o.o. Wsparciem dla rozwoju branży jest stałe ukierunkowanie specjalizacji w szkołach zawodowych ulokowanych na terenie powiatu wałeckiego w kierunku branży metalowo-maszynowej oraz branż komplementarnych. Ścisłą współpracę ze spółkami klastrowymi podejmują instytucje otoczenia biznesu w tym między innymi: PWSZ w Wałczu, Regionalne Centrum Badawczo-Rozwojowe,, Północna Izba Gospodarcza oddział w Wałczu, Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych, Słupska Specjalna Strefa Ekonomiczna w Wałczu. W ramach branży metalowo-maszynowej w powiecie wykonywane są usługi odlewnictwa metali, obróbki metali, produkcja maszyn i narzędzi. Przedsiębiorstwa zrzeszone w ramach klastrowa Metalika realizują zlecenia dla branży morskiej, off-shore owej, budowlanej, rolniczej, motoryzacyjnej (samochodów ciężarowych i autobusów), diagnostyki samochodowej, farm wiatrowych i ochrony środowiska, rowerowej oraz zaawansowanych maszyn i urządzeń związanych z obróbką metalu. Działania te w sposób bezpośredni wpisują się w regionalną specjalizację przemysł metalowo-maszynowy. 6. Kontrakt Samorządowy pn. Rozwój społeczno gospodarczy obszaru Pyrzyce + obejmujący Gminy: Banie, Bielice, Kozielice, Lipiany Przelewice, Pyrzyce, Warnice oraz Powiat Pyrzycki. 6.1. Zakres geograficzny obszaru objętego Kontraktem Samorządowym: Obszar objęty Kontraktem Samorządowym umownie nazwanym Pyrzyce + to: Gmina Banie, Gmina Bielice, Gmina Kozielice, Gmina Lipiany, Gmina Pyrzyce, Gmina Przelewice, Gmina Warnice, Powiat Pyrzycki. 6.2. Kluczowe branże gospodarcze wskazane w Koncepcji Kontraktu Samorządowego: Jako kluczowe branże gospodarcze Kontraktu Samorządowego wskazano: biogospodarkę przetwórstwo rolno-spożywcze (wysoko wyspecjalizowane), sektor turystyki i agroturystyki, dziedzictwo kulturowe, sektor ICT, OZE, branża budowalno-montażowa oraz przemysł metalowy, sektor zdrowia, rehabilitacji i wypoczynku: Biogospodarka przetwórstwo rolno-spożywcze wspólny potencjał całego obszaru oparty o walory, które oferuje ziemia, właściwe zagospodarowanie i połączone mogą stać się motorem napędowym całej gospodarki, istniejące przetwórstwo w postaci małych i średnich gospodarstw rolnych, które łącząc swoje siły stworzyć mogą wiele rozpoznawalnych produktów regionalnych. Pomimo potencjałów widoczne są także deficyty w postaci braku skutecznych działań promocyjnych, wzajemnej współpracy na rzecz regionu, postrzegania własnego samorządu jako jednostki, której obszar zainteresowania wykracza poza teren gminy, nie dostrzegając przy tym szerszych możliwości rozwojowych, które połączone stanowić będą mocne strony decydując o rozpoznawalności obszaru. 5
Turystyka i agroturystyka, dziedzictwo kulturowe wspólny potencjał całego KS oparty o bogate walory naturalne oraz unikatowe dziedzictwo kulturowe w wielu miejscach doskonale zachowany, istniejące szlaki turystyczne i rowerowe przebiegające przez całość KS. Pomimo potencjału do rozwoju tego obszaru, wciąż widoczne są deficyty infrastruktury w obszarze turystyki. Dotyczą one dozbrojenia terenów inwestycyjnych nad jeziorami, akwenami pod rozwój funkcji turystycznych, brakiem zagospodarowania jezior, które są głównym walorem przyrodniczym i atrakcją turystyczną obszaru oraz niszczejący dorobek architektoniczno-kulturowy obszaru wymagający głębokiej rewitalizacji oraz promocji na zewnątrz. Dodatkowo jest to obszar, który wymaga połączenia z działaniami przedsiębiorstw, którzy oferować mogą funkcje komplementarne wobec dziedzictwa kulturowego czyniąc je atrakcyjnymi i godnymi uwagi na danym rynku. OZE specjalizacja oddziaływuje na całość obszaru, coraz częściej wdrażana w ramach realizowanych projektów, połączona funkcjonalnie z inwestycjami infrastrukturalnymi pozwala na obniżenie rachunków zarówno w sektorze jst jak i przedsiębiorstw, którzy coraz częściej sięgają po te formy realizacji. Sektor zdrowia, rehabilitacji i wypoczynku staje się wspólnym potencjałem dla całego KS, jest bowiem oparty o występujące lokalnie surowce naturalne takie jak: solanki, borowiny, gliny oraz liczne akweny wodne połączone we wspólną ofertą daje szansę oferować różnym grupom społ. dostęp do wysoko wyspecjalizowanych usług, których potencjalni kuracjusze, turyści nie znajdą w innej części województwa. Barierą jest jednak fakt, że przy braku zewnętrznego finansowania większość z planowanych pomysłów nie zostanie zrealizowana. 6