PRZYRODA KLASA 6 2017/2018 PLAN WYNIKOWY (kryteria na poszczególne oceny Kategoria A- uczeń ZNA Kategoria B- uczeń ROZUMIE Kategoria C- uczeń UMIE Kategoria D- uczeń UMIE Wymagania na ocenę dopuszczającą (2) obejmują wiadomości i umiejętności umożliwiające uczniowi dalszą naukę, bez których uczeń nie jest w stanie zrozumieć kolejnych zagadnień nych podczas lekcji i wykonywać prostych zadań nawiązujących do sytuacji z życia codziennego Wymagania na ocenę dostateczną (3) obejmują wiadomości stosunkowo łatwe do opanowania, przydatne w życiu codziennym, bez których nie jest możliwe kontynuowanie dalszej nauki Wymagania na ocenę dobrą (4) obejmują wiadomości i umiejętności o średnim stopniu trudności, które są przydatne na kolejnych poziomach kształcenia. Wymagania na ocenę bardzo dobrą (5) obejmują wiadomości i umiejętności złożone, o wyższym stopniu trudności, wykorzystywane do rozwiązywania zadań problemowych Wymagania na ocenę celującą (6). ( stosowanie znanych wiadomości i umiejętności w sytuacjach trudnych, nietypowych, złożonych) Numer i temat lekcji Witaj, przyrodo! Planujemy wspólną pracę w szóstej klasie (lekcja organizacyjn a)* Lekcja 1. Człowiek i przyroda ocena dopuszczająca 2 definiuje pojęcie środowisko podaje pięć przykładów bogactw naturalnych wykorzystywany ch przez człowieka ocena dostateczna 3 podaje 3 wzajemnych zależności człowiekiem a przyrodą materiały, z których są wykonane wybrane przedmioty używane na co dzień wskazuje miejsca w najbliższym otoczeniu, w ocena dobra 4 tezę, że człowiek nie może istnieć bez przyrody przedstawia, na przykładach innych niż w podręczniku, zmiany w środowisku spowodowane zaspokajaniem potrzeb ludzi ocena bardzo dobra) 5 powody, dla których człowiek tworzy obszary chronione ocenia skutki zmian wprowadzonych przez człowieka w najbliższej okolicy ocena celująca 6 mapę myśli ilustrującą wpływ człowieka na powietrze, wodę i glebę
Lekcje 1a. Przekształce nia krajobrazu w mojej okolicy Lekcja 2. Zanieczyszcz enie środowiska Lekcja 3. Badamy zanieczyszcz enie powietrza Lekcja 4. Badamy zanieczyszcz enie wody i gleby główne źródła zanieczyszczeni a powietrza, gleby i wody najmniej 2 codziennych czynności ograniczających zanieczyszczeni e środowiska przyrząd do pomiaru zapylenia powietrza bada doświadczalnie zapylenie powietrza w najbliższej okolicy przeprowadza instrukcji podanej w podręczniku) obserwację zanieczyszczeni a wody w okolicy pracując w grupie, instrukcji podanej w podręczniku) sprawdzające, jak wybrany czynnik wpływa na wzrost i rozwój których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem działalności człowieka powstawania kwaśnych opadów skutki zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody przebieg badającego zapylenie powietrza w okolicy szkoły swoimi słowami, co to jest hipoteza elementy świadczące o zanieczyszczeniu wody (barwa, zapach, mętność, osad) podaje źródeł zanieczyszczenia wody obserwacji określa kolor, przejrzystość i zapach badanej wody związek działalnością człowieka a zanieczyszczeni em powietrza, gleby i wody, w jaki sposób szkodliwe substancje znajdujące się w powietrzu dostają się do gleby i wód etapy planowania naukowego wyników określa źródła zapylenia powietrza w najbliższej okolicy, o czym może świadczyć roślinny, gnilny i specyficzny (np. benzyny, smoły, chloru) zapach wody wpływ zanieczyszczeni a gleby na rośliny i zwierzęta, które żywią się roślinami ocenia wpływ kwaśnych opadów na środowisko samodzielnie planuje wykazujące natężeniem ruchu samochodowego a zapyleniem powietrza korzystając z różnych źródeł informacji, podaje zależności czystością wód a obecnością organizmów biowskaźnikowyc h (inne niż w podręczniku) wpływ zanieczyszczenia środowiska na zdrowie człowieka projektuje ulotkę propagującą zachowania ograniczające zanieczyszczenie powietrza, gleby i wody określa stopień zanieczyszczenia powietrza w miejscu zamieszkania, wykorzystując skalę porostową, że nie należy uprawiać roślin i wypasać zwierząt w pobliżu ruchliwych dróg planuje i wykazujące wpływ octu na kiełkowanie fasoli
Lekcja 5. Wpływ środowiska na zdrowie Lekcja 6. Jak ograniczać zanieczyszcz enia? Lekcja 7. Co my możemy zrobić dla przyrody? Lekcja 9. Świat jest zbudowany z drobin rzeżuchy podaje po 2 pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka najmniej 2 sposoby zmniejszania ilości odpadów w gospodarstwie domowym najmniej 2 odpadów nadających się na kompost przyporządkow uje odpady do odpowiednich pojemników do segregowania najmniej po 2 codziennych czynności zmniejszającyc h zużycie wody i energii elektrycznej instrukcji podanej w podręczniku) związek regularnym sprzątaniem a czystym powietrzem w domu przykładami, wpływ temperatury otoczenia na zdrowie człowieka podaje sposoby ochrony przed hałasem konieczność oczyszczania wody do picia rozróżnia sposoby ograniczania zanieczyszczeń środowiska definiuje pojęcie recykling najmniej 2 odpadów nadających się do recyklingu określa korzyści, jakie przynosi recykling, dlaczego należy ograniczać korzystanie z jednorazowych przedmiotów tworzy bank pomysłów na ograniczenie ilości śmieci oraz oszczędzanie wody i energii elektrycznej, czym jest drobina doświadczeń zmianę wpływ co najmniej 2 zmian wprowadzonych przez człowieka w środowisku na swoje zdrowie skutki niedoboru światła słonecznego wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska potrzebę recyklingu i kompostowania śmieci gromadzenie azbestu na specjalnych składowiskach przykładami, korzyści wynikające z ograniczania ilości śmieci w gospodarstwie domowym segregowaniem śmieci a ochroną środowiska sporządza listę ekologicznych zakupów, dlaczego objętość mieszaniny jest mniejsza wpływ zbyt dużej wilgotności oraz zbyt suchego powietrza w domu na zdrowie mieszkańców korzystając z różnych źródeł, znaczenie pojęć: odpady komunalne, surowce Wtórne, utylizacja odpadów konieczność spalania odpadów plastikowych w specjalnych spalarniach planuje zmiany w swoim zachowaniu mające na celu zmniejszenie ilości wytwarzanych przez siebie odpadów projektuje plakat zachęcający do zgniatania pustych opakowań plastikowych potrzebę poszanowania dziko żyjących organizmów na schematyczny m rysunku przedstawia ruch drobin ocenia zasadność montowania w domu urządzeń wykrywających tlenek węgla w powietrzu projektuje komiks Jak ja i moja rodzina możemy przyczynić się do ochrony środowiska? wyszukuje informacje na temat odpowiedzialnyc h zakupów i proponuje, jak wprowadzić zasadę odpowiedzialnyc h zakupów w swojej rodzinie dodatkowych źródeł informacji przewiduje skutki korzystania z energooszczędn ych urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowym projektuje i przeprowadza badające dyfuzję dwóch
Lekcja 10. Drobiny ciał stałych, cieczy i gazów Lekcja 11. Rozpuszcz anie się substancji Lekcja 12. Mieszaniny i sposoby rozdzielani a ich składników wykazujące zmiany objętości dwóch wymieszanych cieczy bada doświadczalnie dyfuzję dwóch cieczy schematycznyc h rysunków identyfikuje ułożenie drobin w ciele stałym, cieczy i gazie badające zmianę objętości substancji w różnych stanach skupienia podaje po jednym przykładzie topnienia i rozpuszczania się substancji prezentujące wpływ temperatury na szybkość rozpuszczania się substancji prezentujące wpływ mieszania na szybkość rozpuszczania się substancji pojęcia mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna instrukcji objętości wymieszanych cieczy definiuje pojęcie dyfuzja projektuje i przeprowadza badające ruch drobin w gazach samodzielnie rysuje i ułożenie drobin w ciele stałym, cieczy i gazie zachowanie się drobin substancji w różnych stanach skupienia zjawiska topnienia i rozpuszczania na przykładzie soli i kostek lodu czynniki wpływające na rozpuszczanie się substancji (temperatura, mieszanie) podaje 2 cieczy innych niż woda odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych sposoby rozdzielania składników różnych mieszanin niż suma objętości mieszanych cieczy dyfuzji dwóch cieczy dyfuzji gazów najmniej 2 dyfuzji z życia codziennego modelem, różnice w budowie drobinowej ciała stałego, cieczy i gazu różnicę topnieniem i rozpuszczanie m się, przykładami z życia codziennego powstawania kamienia w czajniku wybiera sposoby rozdzielania następujących mieszanin: wody z piaskiem, wody z solą, piasku i żwiru w gazach i w cieczach podczas dyfuzji, dlaczego gaz można sprężyć, a cieczy i ciała stałego nie można korzystając z różnych źródeł informacji, ocenia, czy złoto można rozpuścić w wodzie, czy stopić skład wód mineralnych podawany na etykietach podaje inny niż w podręczniku przykład mieszaniny niejednorodnej, której składników nie można rozdzielić za pomocą przesiewania cieczy (inne niż w podręczniku ) planuje i przeprowad za doświadcze nie wykazujące różnice kształtu ciał stałych, cieczy i gazów planuje porównujące zawartość soli mineralnych w wodzie z kranu, wodzie mineralnej i filtrowanej planuje i doświadczeni e, w którego wyniku następuje rozdzielenie mieszaniny piasku z opiłkami
Lekcja 13. O przewodzen iu ciepła Lekcja 14. Elektryzow anie się ciał Lekcja 15. Badamy prąd elektrycz ny podanej w podręczniku) prezentujące sposoby rozdzielania składników różnych mieszanin sposoby rozdzielania składników mieszanin pojęcie ciało bada doświadczalni e instrukcji podanej w podręczniku) przewodnictwo cieplne różnych substancji zastosowania termosu podaje 2 zjawisk elektrycznych w przyrodzie demonstruje elektryzowanie się ciał i ich oddziaływanie na przedmioty wykonane z różnych substancji zasady bezpiecznego zachowania się podczas burzy buduje prosty obwód elektryczny podaje metali, które są przewodnikami elektrycznymi podaje nazwy i symbole biegunów baterii (filtrowanie, odparowywanie, przesiewanie) podaje zastosowania przesiewania, odparowywania i filtrowania w życiu codziennym substancje dobrze i słabo przewodzące ciepło instrukcji podanej w podręczniku) sprawdzające, czy ubrania grzeją na przykładach znaczenie ubrań, piór i sierści w przewodzeniu ciepła przygotowuje i demonstruje za pomocą koperty model wyładowania elektrycznego najmniej 3 zastosowania elektryzowania się ciał w gospodarce człowieka pojęcia: prąd elektryczny", przewodnik elektryczny" rozpoznaje bieguny w różnych rodzajach baterii przepływ prądu w obwodzie schematyczny m rysunkiem, przewodzenia ciepła, czym się różnią dobre przewodniki ciepła od słabych przewodników ciepła ocieplanie domów płytami ze styropianu, na czym polega elektryzo wanie się ciał schematyczny m rysunkiem, przepływu prądu w obwodzie elektrycznym, jaką funkcję pełni włókno w żarówce podaje zastosowania dobrych i słabych przewodników ciepła w życiu codziennym mechaniz m powstawa nia wyładowa ń elektryczn ych wyładowani e elektryczne z prądem elektryczny m zamknięcie m lub otwarciem obwodu elektryczneg żelaza, dlaczego w mroźny dzień ptaki straszą pióra uzasadn ia koniecz ność wyposa żania budynkó w w pioruno chrony projektuje obwód elektryczny z materiałów innych niż użyte w doświadczeni u na lekcji
Lekcja 16. Jak działają urządze nia elektrycz ne? Lekcja 17. Co przyciągaj ą magnesy? Lekcja 19. Zjawisko ruchu najmniej 3 wykorzystywa nia prądu w życiu codziennym prostym obwodem elektrycznym, sprawdza, jakie substancje przewodzą prąd (szkło, papier, plastik, metal, drewno) zasady bezpiecznego obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi definiuje pojęcie magnes badające magnetyczne właściwości różnych substancji (stal, aluminium, miedź, plastik, drewno) buduje instrukcji podanej w podręczniku) prosty kompas co najmniej 2 ruchu jednostki prędkości: i prawidłowo odczytuje wskazania prędkościomie rza w samochodzie i rowerze elektrycznym, co to znaczy, że substancja jest izolatorem podaje przedmiotów wykonanych z izolatorów skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach elektrycznych podaje jednostkę, w której się mierzy napięcie najmniej 3 magnesów ze swojego otoczenia bada doświadczalnie wzajemne oddziaływania magnesów prawidłowo posługuje się kompasem definiuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce czasu pracując w zespole, wyznacza prędkość swojego ruchu wyrażoną w metrach na sekundę na przykładach znaczenie przewodników i izolatorów prądu w życiu codziennym źródła prądu i dobiera je do odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne właściwości magnesów i ich wzajemne oddziaływania zasadę działania kompasu za pomocą określa czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu schematyczny m rysunkiem zawartym w podręczniku, ruch ciała, uwzględniając tor, po którym to ciało się porusza, oraz zmiany prędkości ruchu proste zadania na obliczanie prędkości ciał o a przepływem prądu odszukuje na domowych urządzeniac h elektrycznyc h informacje o wymagany m napięciu, dlaczego kompas można wykorzystać do określania kierunków geograficznych pod opieką nauczyciela przeprowadza pomiar prędkości wody w najbliższej rzece projektuje i plakat dotyczący zasad bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi samodzielnie planuje i wykazujące istnienie pola magnetycznego wytwarzanego przez magnes sprawdza doświadczalnie, czy magnes przyciąga wszystkie metale samodzielnie rysunek ilustrujący fazy ruchu ciała (innego niż opisane w podręczniku) oraz ten ruch
Lekcja 19a. Ćwiczy my wyznacz anie prędkoś ci Lekcja 20. Siły i ruch Lekcja 21. Masa ciała i siła grawitacji Lekcja 22. Substancje cięższe i lżejsze Lekcja 23. Badamy siłę tarcia Lekcja 24. Jak działają siły oporu powietrza i wody? ilustracjami, co najmniej 2 skutki sił, które obserwuje w swoim otoczeniu rozróżnia pojęcia masa i waga podstawowe jednostki masy (gram i kilogram) prawidłowo posługuje się wagą kuchenną i odczytuje jednostki masy rozróżnia pojęcia: masa i objętość prawidłowo odczytuje jednostki objętości podaje po 2 zastosowania substancji lekkich i ciężkich w życiu codziennym na schematycznym rysunku wskazuje miejsce i zwrot działania siły tarcia badające opór powietrza i opór wody podaje po 1 przykładzie z życia codziennego, kiedy siła wprawia ciało w ruch lub zwiększa prędkość ruchu ciała siły oporu jako czynniki hamujące ruch definiuje masę jako miarę ilości substancji odczytuje z etykiet masę trzech produktów spożywczych instrukcji podanej w podręczniku) wagę szalkową i za jej pomocą waży wybrane przedmioty doświadczeni e porównujące masy ciał mających tę samą objętość, lecz wykonanych z różnych substancji bada doświadczalnie, od czego zależy siła tarcia czynniki zwiększające i zmniejszające siłę tarcia podaje po 2 obserwowanych w przyrodzie sposobów zwiększania i zmniejszania oporu powietrza na przykładach, jak można zmniejszyć prędkość ciała lub je zatrzymać, zmienić jego kształt lub je zniszczyć działania siły grawitacji zasadę działania wagi szalkowej masy i objętości ciał zbudowany ch z tej samej substancji siłą tarcia a rodzajem podłoża, naciskiem ciała na podłoże i przesuwaniem lub toczeniem się ciała siłami oporu powietrza i wody a powierzchnią, kształtem ciał przewiduje, co by było, gdyby nie działały siły oporu masą ciała a siłą grawitacji porządkuje wybrane substancje od najlżejszej do najcięższej i na odwrót, że siła tarcia jest niezbędna w życiu i gospodarce człowieka proponuje i przeprowadza wykazujące opływowym kształtem ciała a zmniejszaniem analizuje właściwościami ciał stałych (sprężystość, plastyczność, kruchość) a siłą, która powoduje zmiany ich kształtu lub zniszczenie samodzielnie wagę według własnego pomysłu i za jej pomocą waży przedmioty samodzielnie wykonanym wykresem słupkowym, objętość wybranych substancji o masie 1 kg tworzy bank pomysłów na wykorzystanie siły tarcia w życiu codziennym doświadczalnie różnicę siłami oporu wody i powietrza
Lekcja 26. Miejsce Ziemi we Wszechświe cie Lekcja 27. Ziemia i jej model Lekcja 28. Jak odnaleźć swój kraj na globusie? Lekcja 29. Lądy i oceany na Ziemi Lekcja 30. Ruch Ziemi wokół własnej osi czynniki, od których zależą siły oporu powietrza i wody identyfikuje Słońce jako centrum Układu Słonecznego planety Układu Słonecznego w kolejności od znajdującej się najbliżej Słońca do najbardziej oddalonej kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu globusa odczytuje skalę, w jakiej wykonano globus globusie: bieguny, równik, południk zerowy i 180, półkule określa kierunki geograficzne na globusie i na podaje nazwy kontynentów i oceanów globusie kontynenty i oceany określa, na których półkulach leży Polska podaje kierunek obrotu Ziemi prezentuje na modelu ruch obrotowy Ziemi skutki ruchu obrotowego Ziemi i wody po 2 sposoby wykorzystywania oporu powietrza i wody w życiu codziennym pojęcie orbita rozróżnia ciała niebieskie: planety, gwiazdy, księżyce przedstawia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika, dlaczego Ziemia jest zaliczana do planet pojęcie oś ziemska globusie oś ziemską oraz bieguny: północny i południowy sposób podziału kuli ziemskiej na półkule, czym się różni równik od pozostałych równoleżników globusem i mapą świata, określa położenie kontynentów i oceanów względem równika i południka zerowego, co to jest ruch obrotowy Ziemi za pomocą globusa i lampki prezentuje ruchem obrotowym Ziemi a następowaniem i ich prędkością poruszania się planety Układu Słonecznego Księżyc jako naturalnego satelitę Ziemi działania siły grawitacji różnice równoleżnikami i południkami położenie Polski i Australii kontynenty w kolejności od największego do najmniejszego bada doświadczalnie oświetlenie Ziemi podczas ruchu obrotowego oporu wody i powietrza wyszukuje i prezentuje informacje o Mikołaju Koperniku wysokością miejsca obserwacji nad powierzchnią Ziemi a obserwowanym widnokręgiem obiekty znajdujące się na wschód, zachód, północ i południe od Polski położenie poszczególnych kontynentów i oceanów (ze szczególnym uwzględnieniem Europy) analizuje różnice czasu na Ziemi obserwuje ciała niebieskie, analizuje mapy nieba i na ich podstawie niebie wybrane gwiazdozbiory dowodzi kulistości Ziemi, samodzielnie wykonanym rysunkiem, na którym przedstawia znikanie oddalających się statków z pola widzenia obserwatora potrzebę stosowania siatki południków i równoleżników przedstawia projekt podróży dookoła świata: wyznacza jej trasę na mapie i jej przebieg przygotowuje i przedstawia prezentację na temat skutków ruchu obrotowego Ziemi (innych niż w podręczniku)
Lekcja 31. Ruch Ziemi dookoła Słońca Lekcja 32. Zmiany pór roku Lekcja 33. Dlaczego w Afryce jest gorąco, a na biegunach zimno? Lekcja 35. Poznajemy mapy świata Lekcja 36. Jak poznawano świat? podaje wartość kąta nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity następstwa ruchu obiegowego Ziemi kolejno nazwy astronomicznyc h pór roku podaje daty rozpoczęcia astronomicznyc h pór roku na półkuli północnej elementy charakteryzując e klimat odczytuje dane z dotyczące temperatury powietrza i opadów wyszukuje w atlasie mapę fizyczną świata i wskazuje jej elementy wyszukuje w atlasie mapę polityczną świata i jej elementy nazwiska odkrywców z epoki wielkich odkryć geograficznych dnia i nocy podaje, ile trwa pełny obrót Ziemi, co to jest ruch obiegowy Ziemi schematycznym rysunkiem, zmiany oświetlenia Ziemi podczas ruchu obiegowego podaje, ile trwa jeden obieg Ziemi dookoła Słońca schematycznymi rysunkami, oświetlenie Ziemi w różnych porach roku obszary Ziemi, do których dociera najwięcej i najmniej energii słonecznej różnice pogodą i klimatem klimat obszaru, na którym leży Warszawa podobieństwa i różnice fizyczną a polityczną mapą świata wyszukuje podane przez nauczyciela obiekty geograficzne na mapie fizycznej i na mapie politycznej świata przebieg największych wypraw odkrywczych Krzysztofa Kolumba i bada doświadczalnie zmiany oświetlenia Ziemi podczas ruchu obiegowego wskazuje zwrotniki na globusie i na mapie oraz podaje ich nazwy globusie i na mapie obszary Ziemi, do których dociera najwięcej i najmniej energii słonecznej określa charakterystycz ne cechy klimatu danego obszaru danych przedstawionyc h w tabeli rysuje prosty wykres klimatyczny treść map fizycznych i politycznych świata obraz Ziemi na globusie i na wyprawy takich podróżników, jak: Vasco da Gama, Amerigo Vespucci, wprowadzenie do kalendarza roku przestępnego badające wpływ kulistości Ziemi na ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi zmiany astronomicznych pór roku na półkuli południowej klimatem a zróżnicowaniem krajobrazów na Ziemi, dlaczego obraz Ziemi na mapie jest zniekształcony przyczyny morskich podróży Europejczyków w XV nachyleniem osi ziemskiej do płaszczyzny orbity a zmianami oświetlenia Ziemi w ciągu roku wyszukuje i przedstawia informacje na temat stref oświetlenia Ziemi mapą stref klimatycznych świata, ich na Ziemi swobodnie posługuje się fizyczną i polityczną mapą świata przedstawia pozytywne i negatywne skutki odkryć geograficznych
Lekcja 37. Europa nasz kontynent Lekcja 38. Polska jest jednym z państw Europy Lekcja 39. W krajobrazi e śródziem nomorskim mapach w podręczniku trasy wypraw Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana lokalizuje Europę na mapie świata odczytuje z legendy mapy Europy nazwy krajobrazów i wskazuje te krajobrazy na mapie mapie politycznej Europy Polskę i jej granice podaje nazwy państw sąsiadujących z Polską lokalizuje na mapie państwa sąsiadujące z Polską podaje nazwy stolic krajów sąsiadujących z Polską i co najmniej 2 państwa leżące nad Morzem Śródziemnym cechy klimatu śródziemnomor skiego najmniej 3 roślin śródziemnomor skich Ferdynanda Magellana określa położenie Europy na kuli ziemskiej mapie fizycznej Europy umowną granicę Europą i Azją analizuje krajobrazową mapę Europy roślinność charakterystyczną dla północnej, środkowej i południowej Europy mapie Europy wybrane państwa wykresami słupkowymi, odczytuje dane na temat wielkości wybranych państw europejskich i ich zaludnienia położenie Morza Śródziemnego na kuli ziemskiej pojęcie krajobraz śródziemnomo rski klimat śródziemnomo rski James Cook, Robert Peary, Roald Amundsen przebieg umownej granicy Europą i Azją, jak zmienia się klimat Europy z północy na południe kontynentu cechy krajobrazu gór wysokich w Europie, np. Pirenejów, Alp, Karpat położenie Polski w Europie mapie politycznej Europy państwa Unii Europejskiej przystosowani a roślin śródziemnomo rskich do okresowego niedoboru wody, czym jest makia czynniki wpływające na powstanie makii i XVI wieku dostępnych źródeł informacji ustala położenie Wysp Korzennych, dlaczego w przeszłości Wyspy Korzenne były celem wypraw morskich dowodzi istnienie zależności warunkami klimatycznymi a zróżnicowaniem krajobrazowym Europy wielkość państw europejskich i ich zaludnienie, co oznacza dla Polski członkostwo w Unii Europejskiej atrakcyjnoś ć turystyczną rejonu Morza Śródziemne go ocenia wpływ ruchu turystyczne go na krajobraz śródziemno morski map krajobrazowych kontynentów w atlasie lub mapy świata krajobraz Europy z krajobrazami innych kontynentów korzystając z dostępnych źródeł informacji, projektuje i minileksykon krajów sąsiadujących z Polską pracując w zespole, projektuje i folder o rejonie śródziemnom orskim dla turystów
Lekcja 40. Wśród wysokich szczytów Alp Lekcja 42. Życie oceanu Lekcja 43. Strefy krajobrazow e na Ziemi co najmniej 3 uprawy charakterystycz ne dla rejonu śródziemnomor skiego wskazuje Alpy na mapie fizycznej Europy odczytuje nazwę oraz wysokość najwyższego szczytu Alp identyfikuje na elementy charakterystycz ne dla krajobrazu alpejskiego w kolejności piętra roślinne występujące w Alpach podaje po jednym przykładzie organizmów żyjących w wodach przybrzeżnych, w otwartym oceanie oraz w morskich głębinach nazwy stref krajobrazow ych w kolejności od równika do biegunów wskazuje na krajobrazo wej mapie świata poszczegól ne strefy krajobrazow e identyfikuje na krajobrazy poszczegól identyfikuje na elementy charakterystyc zne dla krajobrazu śródziemnomo rskiego położenie Alp na kontynencie europejskim mapy politycznej odczytuje nazwy krajów alpejskich elementy rzeźby terenu charakterystyczne dla Alp charakterystyczne cechy krajobrazu alpejskiego (elementy rzeźby wysokogórskiej, lodowce górskie, piętra roślinne), co to jest plankton rozpoznaje na wybrane organizmy oceaniczne układa łańcuch pokarmowy z organizmów żyjących w oceanie, jakie czynniki wpływają na istnienie stref krajobrazowych na Ziemi krajobraz gór wysokich jako przykład krajobrazu, którego występowanie nie zależy od położenia równikiem a biegunem krajobraz miejski jako przykład krajobrazu stworzonego przez człowieka przyczyny występowania pięter roślinnych w Alpach czynniki kształtujące rzeźbę Alp warunki panujące w wodach przybrzeżnych, w otwartym oceanie i w morskich głębinach wybrane organizmy oceaniczne ze szczególnym uwzględnienie m ich do życia na różnej głębokości krajobrazową i polityczną mapą świata, określa strefy krajobrazowe, w których leżą wybrane kraje krajobrazy Alp i Tatr (wysokości, piętra roślinne) atrakcyjność turystyczną rejonu alpejskiego, co utrudnia poznawanie życia w głębinach oceanicznych, dlaczego krajobraz gór wysokich nie zależy od położenia równikiem a biegunami dostępnych źródeł informacji analizuje tworzenia się i przemieszczani a lodowców górskich przewiduje, jakie mogą być skutki rosnącego zanieczyszczeni a wód oceanicznych analizuje symetryczne względem równika występowanie stref krajobrazowych
Lekcja 44. W wilgotny m lesie równiko wym Lekcja 45. Jak żyją ludzie w lesie równikow ym? Lekcja 46. Na bezkresnych obszarach sawann nych stref podaje nazwę strefy krajobrazo wej, w której leży Polska obszary wilgotnych lasów równikowych odczytuje dane z dla stacji leżącej w lesie równikowym najmniej 3 roślin i zwierząt lasu równikowego Pigmejów jako przykład ludu zamieszkująceg o obszary lasu równikowego podaje, czym zajmują się mieszkańcy lasu równikowego co najmniej 3 rośliny uprawiane w lesie równikowym obszary sawann odczytuje dane z dla stacji znajdującej się na sawannie pory roku na sawannie podaje 3 roślin sawanny lasów równikowych na Ziemi cechy klimatu strefy lasów równikowych, dlaczego las równikowy jest wiecznie zielony rozpoznaje i identyfikuje na rośliny i zwierzęta typowe dla lasu równikowego wybranego zwierzęcia żyjącego w lesie równikowym do nadrzewnego trybu życia wpływ klimatu na zaludnienie strefy lasów równikowych rozpoznaje na wybrane rośliny uprawne, będące źródłem pożywienia ludności w strefie równikowej sawann na Ziemi cechy klimatu strefy sawann rozpoznaje na rośliny i zwierzęta typowe dla sawanny wybranych zwierząt sawanny do zdobywania wędrówkę Słońca po niebie na równiku danych z klimat strefy wilgotnych lasów równikowych czynniki wpływające na bogactwo świata roślin i zwierząt w lesie równikowym stwierdzenie, że mieszkańcy lasu równikowego są narażeni na wiele chorób warunki rozwoju rolnictwa w lesie równikowym danych z klimat w strefie sawanny roślinności sawann do okresów suszy i naturalnych pożarów roślin do życia na istnienie zależności dostępem do światła a rozmieszczeni em roślin w wiecznie zielonym lesie równikowym samodzielnie wyszukuje i prezentuje informacje na temat produktów pochodzących ze strefy lasów równikowych wykresami klimatycznymi, klimat stref sawanny i lasu równikowego klimatem a rytmem życia roślin i zwierząt sawanny roślinność wilgotnego lasu równikowego i lasu w najbliższej okolicy wycinaniem i wypalaniem lasu równikowego a ubożeniem gleby przewiduje skutki nadmiernego wycinania lasów równikowych tworzy galerię fotografii porównujących sawannę w porze deszczowej i suchej
Lekcja 47. Jak żyją ludzie na sawannach? Lekcja 48. Krajobrazy pustyń gorących Lekcja 49. Jak żyją ludzie na pustyniach gorących? najmniej po 3 zwierząt roślinożernych i drapieżnych sawanny Masajów jako przykład ludu zamieszkująceg o sawannę podaje, czym zajmują się mieszkańcy sawanny co najmniej po 2 roślin uprawianych na sawannach oraz hodowanych tam zwierząt obszary pustyń gorących odczytuje dane z dla stacji znajdującej się na pustyni gorącej najmniej po 2 roślin i zwierząt żyjących na pustyniach gorących rodzaje pustyń gorących Tuaregów jako przykład ludu zamieszkująceg o obszary pustynne podaje sposoby gospodarowania w oazach po 3 roślin uprawianych w strefie pustyń gorących i hodowanych tam zwierząt pokarmu układa dwa łańcuchy pokarmowe z organizmów sawanny afrykańskiej wpływ klimatu na życie ludzi w strefie sawann, na czym polega koczowniczy tryb życia, dlaczego mieszkańcy sawanny często chorują pustyń gorących na Ziemi cechy klimatu strefy pustyń gorących rozpoznaje na rośliny i zwierzęta typowe dla pustyni gorącej przykładami, wybranych roślin i zwierząt do życia na pustyni, co to jest oaza, dlaczego na obszarach pustynnych warunki życia ludzi są bardzo trudne konieczność nawadniania pól w oazach na pustyni sawannie i w lesie równikowym przyczyny i skutki niedoboru wody dla ludności żyjącej na sawannach następowaniem po sobie pory deszczowej i suchej a rytmem życia mieszkańców sawanny danych z klimat strefy pustyń gorących, dlaczego niektóre rośliny pustynne nie wytwarzają liści określa warunki, w jakich występuje woda na pustyni warunkami klimatycznymi a m ludności w strefie pustyń gorących przygotowuje informację na temat turystycznych ofert wypraw na sawannę stopniem zachmurzenia a wysokością dobowej amplitudy temperatury powietrza na pustyni wykresem klimatycznym, klimat strefy pustyń gorących i strefy sawann określa wpływ zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego na rozwój krajów leżących w strefie pustyń gorących wyszukuje i prezentuje różne opinie na temat pustynnienia sawann i związku intensywnym gospodarowanie m człowieka a pustynnieniem sawann dodatkowych źródeł informacji analizuje i przedstawia proces przekształcania się pustyni skalistej w pustynię piaszczystą przygotowuje i przedstawia prezentację na temat koczowniczego trybu życia beduinów Lekcja,
50. W stepie krainie traw Lekcja 51. W lasach tajgi Lekcja 52. Jak żyją ludzie w tajdze? Lekcja 53. Bezleśny krajobraz tundry obszary stepów odczytuje dane z dla stacji leżącej na stepie najmniej po 2 roślin i zwierząt stepowych wskazuje czarnoziemy jako charakterystycz ne gleby stepowe Mongołów jako przykład ludu zamieszkujące go obszary stepów krajobrazow ej mapie świata rozmieszcze nie tajgi odczytuje dane z klimatyczne go dla stacji w tajdze najmniej po 3 roślin i zwierząt występujący ch w tajdze Jakutów jako przykład ludu zamieszkujące go obszary tajgi podaje tradycyjne zajęcia mieszkańców tajgi największe bogactwa naturalne strefy tajgi lnnuitów jako przykład ludu stepów na Ziemi oraz podaje ich lokalne nazwy (step, preria, pampa) cechy klimatu strefy stepów rozpoznaje na typowe rośliny i zwierzęta stepowe przykładami, wybranych roślin i zwierząt do życia na stepie tajgi na Ziemi cechy klimatu strefy tajgi rozpoznaje na typowe rośliny i zwierzęta tajgi posługując się przykładami, wybranych roślin i zwierząt do życia w klimacie strefy tajgi, co utrudnia ludziom życie w tajdze definiuje pojęcie wieloletnia zmarzlina mapie świata rejony tajgi wykorzystywane rolniczo mapach krajobrazowych Europy, Azji i Ameryki Północnej cztery miasta leżące w strefie tajgi i podaje ich nazwy tundry na Ziemi danych z charakteryzuj e klimat strefy stepów sposoby zagospodaro wania stepów warunkami klimatycznymi a rozmieszczeni em ludności na stepach mapie i odczytuje nazwy państw, na których terenie znajduje się tajga, dlaczego tajga nie występuje na półkuli południowej danych z klimat strefy tajgi warunkami klimatyczny mi a słabym zaludnienie m strefy tajgi pojęcia: dzień polarny", noc polarna" dlaczego tak wiele stepowych zwierząt buduje nory sposoby przetrwania zimy w tajdze przez niedźwiedzia brunatnego, salamandrę syberyjską i zająca amerykańskieg o szybkiego niszczenia dróg i linii kolejowych w tajdze klimaty stref tajgi i tundry, stwierdzenie, że stepy zagospodarow ane przez człowieka to najważniejsze obszary upraw jadalnych roślin na świecie przygotowuje i prezentuje informacje na temat zwierząt drapieżnych żyjących w tajdze (innych niż w podręczniku) wykorzystując dodatkowe źródła informacji, życie mieszkańców Jakucji wykorzystując dodatkowe źródła informacji, życie
Lekcja 54. Krajobrazy pustyń lodowych zamieszkująceg o strefę tundry obszary tundry odczytuje dane z dla stacji znajdującej się w tundrze najmniej po 2 roślin i zwierząt występujących w tundrze obszary pustyń lodowych odczytuje dane z dla stacji leżącej na Antarktydzie najmniej 2 zwierząt żyjących na obszarze pustyń lodowych cechy klimatu strefy tundry rozpoznaje na typowe dla tundry rośliny i zwierzęta przykładami, wybranych roślin i zwierząt do życia w klimacie strefy tundry pustyń lodowych na Ziemi cechy klimatu strefy pustyń lodowych rozpoznaje na typowe zwierzęta pustyń lodowych przykładami, wybranych zwierząt do życia na pustyni lodowej co najmniej trzy różnice Antarktydą i Arktyką, dlaczego obszary pustyń lodowych są niemal bezludne danych z klimat strefy tundry przyczyny występowania w tundrze licznych jezior i terenów podmokłych powstawania lądolodu, dlaczego pustynie lodowe są najzimniejszymi rejonami Ziemi dlaczego w tundrze nie rosną drzewa występowanie dni i nocy polarnych w strefie pustyń lodowych układa łańcuch pokarmowy z organizmów żyjących w Arktyce lub na Antarktydzie mieszkańców północnych krańców Europy, Azji lub Ameryki Północnej przygotowuje i prezentuje informacje na temat wypraw na bieguny: północny i południowy
Lekcja 55. Rośliny i zwierzęta na świecie czynniki decydujące o rozmieszczeniu organizmów na Ziemi badające, jak obecność i powierzchnia liści wpływa na utratę wody przez roślinę co najmniej po 2 przystosowań roślin i zwierząt do życia na gorących i zimnych obszarach Ziemi, jak rośliny chronią się przed utratą wody najmniej 2 roślin ograniczających utratę wody najmniej 2 zwierząt, które zasypiają na czas zimy lub na czas pory suchej, dlaczego w Polsce drzewa liściaste zrzucają liście jesienią, a na sawannie przed nadejściem pory suchej ilustracji określa różnice w wyglądzie i budowie lisów: pustynnego, rudego i polarnego różnice w wyglądzie i budowie lisów: pustynnego, rudego i polarnego przykładami, środowiskiem życia a ubarwieniem zwierzęcia dodatkowych źródeł informacji dokonuje analizy porównawczej trybu życia niedźwiedzia brunatnego i polarnego