NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO

D.05.03.05 NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot specyfikacji technicznej STWiORBB Przedmiotem niniejszej STWiORBB są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstwy wiążącej, konstrukcji nawierzchni z betonu asfaltowego w ramach przebudowy ulicy Raciborskiej w ciągu DW NR 935 na odcinku od ul. Kotucza do granic miasta Rybnika. 1.2. Zakres stosowania STWiORBB Niniejsza STWiORBB jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt. 1.1. 1.3. Zakres robót objętych STWiORBB Ustalenia zawarte w niniejszej STWiORBB dotyczą robót wymienionych w pkt. 1.1. i obejmują wykonanie niżej wymienionych warstw konstrukcyjnych nawierzchni dróg zgodnie z lokalizacją określoną w Dokumentacji Projektowej: - warstwy wiążącej w ciągu DW 935. 1.4. Określenia podstawowe 1.4.1. Mieszanka mineralna - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu. 1.4.2. Mieszanka mineralno-asfaltowa - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu, wytworzona w określony sposób, spełniająca określone wymagania. 1.4.3. Beton asfaltowy - mieszanka mineralno - asfaltowa o uziarnieniu równomiernie stopniowanym, ułożona i zagęszczona. 1.4.4. Destrukt asfaltowy materiał ziarnisty uzyskany w wyniku frezowania na zimno warstw asfaltowych nawierzchni. 1.4.5. Środek adhezyjny substancja powierzchniowo czynna dodawana do lepiszcza w celu zwiększenia jego przyczepności do kruszywa. 1.4.6. Modyfikator asfaltu - środek chemiczny dodawany do asfaltu, zmieniający strukturę cząsteczkową asfaltu, zmniejszający lepkość, ułatwiający otaczanie kruszywa, polepszający własności adhezyjne i w efekcie zwiększający wytrzymałość i odporność na koleinowanie mieszanek mineralno asfaltowych. 1.4.7. Podłoże pod warstwę asfaltową powierzchnia przygotowana do ułożenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. 1.4.8. Emulsja asfaltowa kationowa asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie. 1.4.9. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORBB D-M.00.00.00 "Wymagania ogólne" pkt. 1.4. 131

1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORBB D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt.1.5. 2. MATERIAŁY 2.1. Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORBB D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 2. 2.2. Materiały stosowane 2.2.1. Asfalt Do betonu asfaltowego na warstwę wiążącą dla kategorii ruchu KR 6, należy stosować polimeroasfalt (wg TWT PAD-2003) DE 30B wg PN-EN 12591:2004 (z uwzględnieniem wymagań krajowych), wymagania dla asfaltu podano w tablicy 1. Do betonu asfaltowego dla pozostałych dróg poprzecznych na warstwę wiążącą i ścieralną: dla dróg KR 3-4 - należy stosować asfalt drogowy 35/50, natomiast dla dróg KR 1-2 asfalt 50/70 wg PN-EN 12591:2004 (z uwzględnieniem wymagań krajowych), wymagania dla asfaltu podano w tablicy 1a. Tablica 1. Właściwości elastomeroasfaltów drogowych, klasa B Lp. Właściwość Metoda badania DE 30 B 1. Penetracja w 25 C 0,1 mm PN-EN 1426:2001 20-45 2. Temperatura mięknienia C nie mniej niż PN-EN 1427:2001 63 3. Temperatura łamliwości C nie więcej niż PN-EN 12593:2002 U -10 4. Ciągliwość w: 40 25 C cm, nie mniej niż PN-C-04132:1985-15 C cm, nie mniej niż - 5 C cm, nie mniej niż 5. Gęstość w 25V C g/cm; 3 PN-C-04004:1990 1,0 1,1 6. Temperatura zapłonu VC, nie mniej niż PN-EN ISO 2592:2002U 200 7. Nawrót sprężysty w 25 C %, nie mniej niż TWT PAD-2003 p. 3.1. 50 8. Stabilność: Różnica temperatury mięknienia C, nie więcej niż TWT PAD-2003 p. 3.2. 2,0 Różnica penetracji w 25 C 0,1 mm, nie więcej 5,0 niż % mm, nie więcej niż 9. Po odparowaniu Względna zmiana masy PN-EN 12607-1:2002 U 1,0 10. Zmiana temperatury mięknienia wzrost C, nie więcej niż PN-EN 1427:2001 6,5 spadek C, nie więcej niż 2,0 11. Zmiana penetracji w 25V C spadek %, nie więcej niż PN-EN 1426:2001 40 wzrost %, nie więcej niż 10 12. Ciągliwość w: 25 C cm, nie mniej niż 20 15 C cm, nie mniej niż PN-C-04132:1985-5 C cm, nie mniej niż - 13. Nawrót sprężysty w 25 C %, nie mniej niż TWT PAD-2003 p. 3.1. 50 132

Tablica 1a. Podział rodzajowy i wymagane właściwości asfaltów drogowych o penetracji od 20x0,1 mm do 330x0,1 mm wg PN-EN 12591:2004 z dostosowaniem do warunków polskich Lp. Właściwości Metoda Rodzaj asfaltu badania 35/50 50/70 Właściwości obligatoryjne 1. Penetracja w 25 C 0,1 mm PN-EN 1426 35-50 50-70 2. Temperatura mięknienia C PN-EN 1427 50-58 46-54 3. Temperatura zapłonu, nie mniej niż C PN-EN ISO 240 220 2592 4. Zawartość składników rozpuszczalnych, nie % mm PN-EN 12592 99 99 mniej niż 5. Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost) % mm PN-EN 12607-0,5 0,5 nie więcej niż 1 6. Pozostała penetracja po starzeniu, nie mniej niż % PN-EN 1426 53 50 7. Temperatura mięknienia po starzeniu, nie mniej C PN-EN 1427 52 48 niż Właściwości specjalne krajowe 8. Zawartość parafiny, nie więcej niż % PN-EN 12606-2,2 2,2 1 9. Wzrost temperatury mięknienia po starzeniu, C PN-EN 1427 8 9 nie więcej niż 10. Temperatura łamliwości, nie więcej niż C PN-EN 12593-5 -8 2.2.2. Kruszywa W zależności od kategorii ruchu należy stosować kruszywa podane w tablicach 2 i 2a. Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Tablica 2 - Wymagania wobec materiałów do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Lp. Rodzaj materiału Nr normy Kategoria wobec materiałów w zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1. Kruszywo łamane granulowane wg PN-EN 13043:2004)AC:2004 a) ze skał magmowych i przeobrażonych kl. I, II, gat. 1, 2 kl. I, II 1), gat. 1 b) ze skał osadowych j.w. j.w. 2) c) z surowca sztucznego (żużle pomiedziowe i stalownicze) j.w. kl. I, gat. 1 2. Kruszywo łamane zwykłe wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 kl. I, II, gat. 1, 2-3. Żwir i mieszanka wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 kl, I. II - 4. Grys i żwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca kl. I, II, gat. 1, 2 kl. I gat. 1 skalnego wg WT/MK-CZDP 84 5. Piasek wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 gat. 1, 2-6. Wypełniacz mineralny: a./ wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 podstawowy, zastępczy podstawowy - b./ innego pochodzenia wg orzeczenia laboratoryjnego pyły z odpylania, - popioły lotne - 7. Asfalt i drogowy wg PN-EN 12591:2002 50/70 35/50 8. Polimeroasfalt drogowy wg TWT PAD-2003 DE 30B 1) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, pozostałe cechy jak dla kl. I;gat. 1 2) tylko dolomity kl. I, gat. 1 w ilości 50 % m/m we frakcji grysowej w mieszance z innymi kruszywami, w ilości 100 % m/m we frakcji piaskowej oraz kwarcyty i piaskowce bez ograniczenia ilościowego 133

Tablica 2a. Wymagania wobec materiałów do warstwy wiążącej z betonu asfaltowego Rodzaj materiału Kategoria wobec materiałów w Lp. Nr normy zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 6 1. Kruszywo łamane granulowane wg PN-EN 13043:2004)AC:2004 a) z surowca skalnego kl. I, II, gat. 1, 2 kl. I, II 1), gat. 1, 2 b) z surowca sztucznego (żużle pomiedziowe i stalownicze) j.w. kl. I, gat 1 2. Kruszywo łamane zwykłe wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 kl. I, II, gat. 1, 2-3. Żwir i mieszanka wg PN-EN 13043:2004/]AC:2004 kl, I. II - 4. Grys i żwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 kl. I, II, gat. 1, 2 kl. I, II 1) gat. 1, 2 5. Piasek wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 gat. 1, 2-6. Wypełniacz mineralny: a./ wg PN-EN 13043:2004/AC:2004 podstawowy, zastępczy podstawowy - b./ innego pochodzenia wg orzeczenia laboratoryjnego pyły z odpylania, - popioły lotne - 7. Asfalt i drogowy wg PN-EN 12591:2002 50/70 35/50 8. Polimeroasfalt drogowy wg TWT PAD-2003 DE 30B 1) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, inne cechy jak dla kl. I;gat. 1 2.2.3. Wypełniacz Należy stosować wypełniacz wapienny, spełniający wymagania określone w PN-EN 13043:2004/ AC:2004 dla wypełniacza podstawowego, z równoczesnym wykorzystaniem pyłów z odpylania (pod warunkiem pozytywnego orzeczenia laboratorium drogowego), przy zachowaniu stosunku wypełniacza podstawowego do pyłów 1. Przechowywanie wypełniacza powinno być zgodne z PN-EN 13043:2004/AC:2004. 2.2.4. Środek adhezyjny Decyzję o zastosowaniu środka adhezyjnego zgodnego z PN-S-96025:2000, podejmie Inżynier na podstawie wyników prób przyczepności asfaltu do kruszywa dostarczonych przez Wykonawcę. W przypadku stosowania modyfikatora asfaltu, kwestię ewentualnego użycia środka adhezyjnego należy skonsultować z producentem danego modyfikatora. Mogą być stosowane jedynie środki adhezyjne posiadające Aprobatę Techniczną IBDiM i atest producenta. Środki adhezyjne należy stosować obligatoryjnie dla warstwy ścieralnej oraz zgodnie z warunkami podanymi w Aprobacie Technicznej. 3. SPRZĘT 3.1. Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORBB D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 3. 3.2. Sprzęt do wykonania nawierzchni z betonu asfaltowego Wykonawca przystępując do wykonania warstw nawierzchni z betonu asfaltowego powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - wytwórni stacjonarnej (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym, do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, przystosowanej do dozowania i podgrzewania destruktu asfaltowego. Wytwórnia powinna być o wydajności co najmniej 100 Mg/h, a proces produkcji mieszanki sterowany elektronicznie (w tym naważanie), 134

- układarek do układania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego sterowanych elektronicznie i wyposażonych w płytę wstępnego zagęszczania z układem grzewczym. Układarki winny umożliwić układanie mieszanki pełną szerokością jezdni, - skrapiarek wyposażonych w elektroniczny układ sterowania dozowaniem lepiszcza asfaltowego (odchyłka dozowania nie może przekraczać ± 10 % ustalonej jednostkowej ilości dozowania), - walców: lekkich, średnich i ciężkich stalowych gładkich, - walców ogumionych, - samochodów specjalistycznych (pkt 4.2.4.) do przewozu mieszanki betonu asfaltowego. 4. TRANSPORT 4.1. Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORBB D-M.00.00.00. "Wymagania ogólne" pkt. 4. 4.2. Transport materiałów 4.2.1. Polimeroasfalt, asfalt Polimeroasfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w TWT PAD-2003 oraz w Aprobacie Technicznej. Asfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w PN-C-04024:1991. Może się on odbywać w: - cysternach kolejowych, - cysternach samochodowych - bębnach blaszanych, lub innych pojemnikach stalowych zaakceptowanych przez Inżyniera. 4.2.2. Wypełniacz Wypełniacz luzem należy przewozić w cysternach przeznaczonych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Wypełniacz workowany można przewozić dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniem worków. 4.2.3. Kruszywo Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem. 4.2.4. Mieszanka betonu asfaltowego Masa bitumiczna powinna być przewożona w warunkach zapewniających minimalne straty cieplne w transporcie, dla utrzymania odpowiedniej temperatury wbudowania i zagęszczenia. W tym celu Wykonawca powinien: - używać pojazdów specjalistycznych (samowyładowczych wysokotonażowych o możliwe wysokich wskaźnikach koncentracji ładunku (wysokości ładunku na skrzyni) i mocy (na masę pojazdu z ładunkiem), - ocieplić materiałem termoizolacyjnym skrzynię ładunkową (podłogę i burty), - zastosować osłonę ładunku (owiewka nad kabiną oraz miedzy kabiną a skrzynią), - zabezpieczyć szczelnie od góry skrzynię ładunkową za pomocą opończy, - korzystać z pojazdów z podgrzewaną spalinami skrzynią ładunkową, - przeanalizować trasę przewozu masy bitumicznej pod kątem minimalizacji czasu przejazdu przy założeniu średniej prędkości roboczej 40 km/h, 135

- zdyscyplinować kierowców celem unikania postoju podczas przewozu gorących mieszanek, zminimalizować czasy postoju pod załadunkiem i rozładunkiem, - w porze chłodnej stosować podgrzewania podbudowy przed ułożeniem na niej gorącej mieszanki, (przy rozruchu układania mas wymóg konieczny). 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORBB D-M.00.00.00 "Wymagania ogólne" pkt. 5. 5.2. Projektowanie mieszanki mineralno asfaltowej Za opracowanie recepty odpowiada Wykonawca, który przedstawia ją Inżynierowi do zatwierdzenia. Każda zmiana składników mieszanki BA w czasie trwania robót, wymaga opracowania nowej recepty przez Wykonawcę i jej zatwierdzenia przez Inżyniera. Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inżynierem, Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej i 3 próbki reprezentatywne mieszanki BA zagęszczonej 2x75 uderzeń ubijaka wg Marshalla oraz wyniki badań laboratoryjnych próbek materiałów pobranych w obecności Inżyniera. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej polega na : doborze składników mieszanki, doborze optymalnej ilości asfaltu określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z założeniami projektowymi i STWiORBB. Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano odpowiednio w tablicach 3 i 3a. Przy projektowaniu recepty na BA do warstwy wiążącej należy uwzględnić odpylanie pyłów w otaczarce nie mniejsze niż 80 %. Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla; próbki powinny spełniać odpowiednie wymagania podane w tablicach 4 i 4a. 136

Tablica 3 - Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanki mineralnej do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu Wymiar oczek sit #, mm Zawartość asfaltu Rzędne krzywych granicznych MM w zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 od Kr 3 do KR 6 Mieszanka mineralna, mm od 0 do 16 od 0 do 16 Przechodzi przez: 25,0 20,0 100 100 16,0 90 100 90 100 12,8 80 100 80 100 9,6 69 100 70 88 8,0 62 93 63 80 6,3 56 87 55 70 4,0 45 76 44 58 2,0 35 64 30 42 zawartość ziarn > 2,0 (36 65) (58 70) 0,85 26 50 18 28 0,42 19 39 12 20 0,30 17 33 10 18 0,18 13 25 7 15 0,15 12 22 7 14 0,075 7 11 6 9 Orientacyjna zawartość asfaltu w MMA, %, m/m 5,0 6,5 4,8 6,0 Tablica 3a. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek do warstwy wiążącej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu Wymiar oczek sit #, mm Zawartość asfaltu Rzędne krzywych granicznych uziarnienia MM w zależności od kategorii ruchu KR 1 lub KR 2 od Kr 3 do KR 6 Mieszanka mineralna, mm od 0 do 16 od 0 do 16 Przechodzi przez: 31.5 25,0 20,0 100 100 16,0 88 100 87 100 12,8 78 100 77 100 9,6 67 92 67 89 8,0 60 86 60 83 6,3 53 80 54 73 4,0 42 69 42 60 2,0 30 54 30 45 zawartość ziarn > 2,0 (46 70) (55 70) 0,85 20 40 20 33 0,42 14 28 13 25 0,30 11 24 13 25 0,18 8 17 7 16 0,15 7 15 6 14 0,075 3 8 5 8 Orientacyjna zawartość asfaltu w MMA, %, m/m 4-30 5,85 4,3 5,8 137

Tablica 4. Wymagania wobec mieszanek mineralno asfaltowych oraz warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego Lp. Właściwości Wymagania wobec MMA i warstwy ścieralnej z BA w zależności od kategorii ruchu KR1 lub KR2 KR3 do KR6 1. Moduł sztywności pełzania 1), MPa nie wymaga się 14,0 ( 18) 4) 2. Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 5,5 2) 10,0 3) 60 C, kn 3. Odkształcenie próbek j.w., mm od 2,0 do 5,0 od 2,0 do 4,5 4. Wolna przestrzeń w próbkach j.w., % v/v od 1,5 do 4,5 od 2,0 do 4,0 5. Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach j.w., % od 75,0 do 90,0 od 78,0 do 86,0 6. Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 16,0 mm od 4,0 do 5,0 od 4,0 do 5,0 7. Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % 98,0 98,0 8. Wolna przestrzeń w warstwie, % (v/v) od 1,5 do 5,0 od 3,0 do 5,0 1) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje zeszyt nr 48, dotyczy tylko fazy projektowania składu MMA 2) próbki zagęszczone 2 x 50 uderzeń ubijaka 3) próbki zagęszczone 2 x 75 uderzeń ubijaka 4) specjalne warunki, obciążenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp. Tablica 4a. Wymagania wobec mieszanek mineralno asfaltowych i warstwy wiążącej z betonu asfaltowego Lp. Właściwości Wymagania wobec MMA i warstwy wiążącej, wyrównawczej i wzmacniającej w zależności od kategorii ruchu KR1 lub KR2 KR3 do KR6 1. Moduł sztywności pełzania 1), MPa nie wymaga się 16,0 ( 22) 3) 2. Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 8,0 ( 6,0) 2) 11,0 60 C, zagęszczonych 2 x 75 uderzeń ubijaka, kn 3. Odkształcenie próbek j.w., mm od 2,0 do 5,0 od 1,5 do 4,0 4. Wolna przestrzeń w próbkach j.w., % (v/v) od 4,0 do 8,0 od 4,0 do 8,0 5. Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach j.w., % od 65,0 do 80,0 75,0 6. Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 16,0 mm od 4,0 do 6,0 od 4,0 do 65,0 7. Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % 98,0 98,0 8. Wolna przestrzeń w warstwie, % (v/v) od 4,5 do 9,0 od 4,5 do 9,0 1) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje zeszyt nr 48, dotyczy tylko fazy projektowania składu MMA 2) dla warstwy wyrównawczej 3) specjalne warunki, obciążenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp. 5.3. Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej Produkcja mieszanki BA może zostać rozpoczęta po wyrażeniu zgody przez Inżyniera, na wniosek Wykonawcy. Bez zatwierdzonej recepty laboratoryjnej, Wykonawca nie może rozpocząć produkcji. Nie dopuszcza się ręcznego sterowania produkcją mieszanki mineralno asfaltowej. Mieszankę mineralno-asfaltową produkuje się w otaczarce o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym zapewniającej prawidłowe dozowanie składników, ich wysuszenie i wymieszanie oraz zachowanie odpowiedniej temperatury składników i gotowej mieszanki mineralno-asfaltowej. Dozowanie składników powinno być wagowe i zautomatyzowane, zgodne z receptą. Tolerancje dozowania składników mogą wynosić nie więcej niż ±2% w stosunku do masy składnika. Jeżeli stosowany jest modyfikator asfaltu, to powinien on być dozowany do asfaltu w sposób i w ilościach określonych w recepcie, z uwzględnieniem zaleceń producenta. Przy otaczarce musi być zamontowana specjalna instalacja elektroniczna umożliwiająca wagowe dozowanie modyfikatora do asfaltu, przed mieszalnikiem otaczarki. 138

Jeżeli jest przewidziane dodanie środka adhezyjnego, to powinien on być dozowany do asfaltu w sposób i w ilościach określonych w recepcie. Asfalt w zbiorniku powinien być ogrzewany w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ±5 o C. Minimalna i maksymalna temperatura w zbiorniku powinna wynosić: - dla asfaltu 35/50 145 o C 165 o C, - dla asfaltu 50/70 140 o C 160 o C, - dla polimeroasfaltu temperatury wg wskazań producenta. D.05.03.05 Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby po dodaniu wypełniacza i asfaltu uzyskać właściwą temperaturę mieszanki mineralno-asfaltowej. Minimalna i maksymalna temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej powinna wynosić: - z asfaltem 35/50 140 o C 170 o C, - z asfaltem 50/70 135 o C 165 o C, - dla polimeroasfaltu temperatura wg wskazań producenta. Mieszanka mineralno-asfaltowa przegrzana (z oznakami niebieskiego dymu w czasie wytwarzania) oraz o temperaturze niższej od wymaganej powinna być potraktowana jako odpad produkcyjny. 5.4. Przygotowanie podłoża Podłoże pod warstwę wiążącą stanowią odcinki jezdni po sfrezowaniu istniejących warstw bitumicznych. Podłoże pod warstwę ścieralną stanowi warstwa wiążąca. Powierzchnia podłoża powinna być sucha i czysta. Przed rozłożeniem warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego, podłoże należy skropić emulsją asfaltową. Przy skrapianiu powierzchni jezdni po sfrezowaniu, przed ułożeniem warstwy wiążącej, ilość asfaltu (po odparowaniu wody z emulsji) powinna wynosić 0,2 0,5 kg/m 2. Przy skrapianiu warstwy wiążącej przed ułożeniem warstwy ścieralnej, ilość asfaltu (po odparowaniu) powinna wynosić 0,1 0,3 kg/m 2. Skropienie powinno być wykonane z wyprzedzeniem w czasie przewidzianym na odparowanie wody. Orientacyjny czas wyprzedzenia wynosi co najmniej 0,5 godziny. Powierzchnie czołowe krawężników, włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub innym materiałem uszczelniającym zaakceptowanym przez Inżyniera. 5.5. Warunki przystąpienia do robót Warstwa nawierzchni z betonu asfaltowego może być układana, gdy temperatura otoczenia w ciągu doby była nie niższa od +5 o C. Nie dopuszcza się układania warstw nawierzchni z betonu asfaltowego podczas opadów atmosferycznych oraz silnego wiatru (V>16 m/s). W porze chłodnej stosować podgrzewanie podbudowy przed ułożeniem na niej gorącej mieszanki, przy rozruchu układania mas wymóg konieczny. 5.6. Zarób próbny Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności Inżyniera kontrolnej produkcji w postaci próbnego zarobu. Sprawdzenie zawartości asfaltu w mieszance określa się wykonując ekstrakcję. Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego powinny być zawarte w granicach podanych tablicy 5. 139

Tablica 5. Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego przy badaniu pojedynczej próbki metodą ekstrakcji, % m/m Lp. Składniki mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszanki mineralnoasfaltowe do nawierzchni dróg o kategorii ruchu KR 1 2 KR 3 6 1 Ziarna pozostające na sitach o oczkach #(mm) 31,5; 25,0; 20,0; 16,0; 12,8; 9,6; 8,0; 6,3; 4,0; 2,0 ±5,0 ±4,0 2 0,85; 0,42; 0,30; 0,18; 0,15; 0,075 ±3,0 ±2,0 3 Ziarna przechodzące przez sito o oczkach #(mm) 0,075 ±2,0 ±1,5 4 Asfalt ±0,5 ±0,3 5.7. Odcinek próbny Na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca wykona odcinek próbny w celu: - stwierdzenia czy użyty sprzęt jest właściwy, - określenia grubości warstwy mieszanki mineralno-asfaltowej przed zagęszczeniem, koniecznej do uzyskania wymaganej w dokumentacji projektowej grubości warstwy, - określenia potrzebnej ilości przejść walców dla uzyskania prawidłowego zagęszczenia warstwy. Do próby Wykonawca użyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania warstwy nawierzchni. Odcinek próbny winien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Wykonawca może przystąpić do wykonania warstwy nawierzchni po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inżyniera. 5.8. Wbudowanie i zagęszczenie warstwy z betonu asfaltowego Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowana układarką wyposażoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy i utrzymaniem niwelety zgodnie z Dokumentacją Projektową. Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niższa od minimalnej temperatury mieszanki podanej w pkt. 5.3. Zagęszczenie mieszanki powinno odbywać się zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym. Początkowa temperatura mieszanki w czasie zagęszczania powinna wynosić nie mniej niż: - dla asfaltu 35/50 130 o C, - dla asfaltu 50/70 125 o C Zagęszczanie należy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku środkowi. Wskaźnik zagęszczenia ułożonej warstwy powinien być 98,0 %. Złącza w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równoległe lub prostopadłe do osi drogi. Złącza w konstrukcji wielowarstwowej powinny być przesunięte względem siebie co najmniej 15 cm. Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Sposób wykonania złącz roboczych powinien być zaakceptowany przez Inżyniera. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Zasady ogólne kontroli jakości robót podano w STWiORBB D-M.00.00.00 "Wymagania ogólne" pkt. 6. 140

6.2. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania asfaltu, wypełniacza oraz kruszyw przeznaczonych do produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej i przedstawić wyniki tych badań wraz z receptą Inżynierowi do akceptacji. Badania należy także wykonać przy zmianie pochodzenia materiału. W takim przypadku powinna zostać również opracowana nowa recepta laboratoryjna na mieszankę mineralno-asfaltową zaakceptowana przez Inżyniera. 6.3. Badania w czasie robót 6.3.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej podano w tablicy 6. Tablica 6 - Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej Lp. Wyszczególnienie badań Częstotliwość badań. Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 1 próbka przy produkcji do 500 Mg 2 próbki przy produkcji ponad 500 Mg dozór ciągły 1 Dozowanie składników Dozór ciągły 2 Skład i uziarnienie mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni 3 Właściwości asfaltu (badania niepełne) dla każdej dostawy (cysterny) 4 Właściwości wypełniacza (badania niepełne) 1 na 100 Mg 5 Właściwości kruszywa (badania niepełne) 1 na 1500 Mg 6 Temperatura składników mieszanki mineralnoasfaltowej 7 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej każdy pojazd przy załadunku i w czasie wbudowania 8 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw. 9 Właściwości próbek mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni jeden raz dziennie 6.3.2. Skład mieszanki mineralno-asfaltowej Badanie składu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na wykonaniu ekstrakcji wg PN-S-04001:1967. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną z tolerancją określoną w tablicy 5. Uziarnienie mieszanki mineralnej należy badać na kruszywie uzyskanym po ekstrakcji. Krzywa uziarnienia powinna być zgodna z zaprojektowaną w recepcie laboratoryjnej. 6.3.3. Badanie właściwości asfaltu Dla każdej cysterny należy wykonać badania sprawdzające w zakresie: - penetracji w temp. 25 o C, - temperatury mięknienia PiK. Asfalt z dostawy należy uznać za przydatny do produkcji przy równoczesnym spełnieniu następujących warunków: - wyniki badań sprawdzających j.w. są zgodne z wymaganiami określonymi w pkt. 2.2.1., - wyniki badań pełnych wykonanych przez producenta asfaltu, stanowiące atest załączony do dostawy, są zgodne z wymaganiami określonymi w pkt. 2.2.1. 141

6.3.4. Badanie właściwości wypełniacza Na każde 100 Mg zużytego wypełniacza należy określić, zgodnie z pkt. 22.3, właściwości wypełniacza w zakresie: - uziarnienia, - wilgotności. 6.3.5. Badanie właściwości kruszywa Z częstotliwością podaną w tabeli 6 należy określić właściwości kruszywa wg zakresu badań niepełnych. Przy każdej zmianie kruszywa należy określić jego klasę i gatunek. 6.3.6. Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej polega na odczytaniu temperatury na skali odpowiedniego termometru zamocowanego na otaczarce. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie laboratoryjnej. 6.3.7. Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej polega na kilkakrotnym zanurzeniu termometru w mieszance i odczytaniu temperatury. Temperatura może być również odczytywana lub rejestrowana automatycznie z urządzenia pomiarowego zainstalowanego w otaczarce. Dokładność pomiaru ±2 o C. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie. 6.3.8. Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na ocenie wizualnej jej wyglądu czasie produkcji, załadunku, rozładunku i wbudowania. 6.3.9. Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowej należy określać na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną. 6.4. Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości warstw nawierzchni z betonu asfaltowego 6.4.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanych warstw nawierzchni z betonu asfaltowego podaje tablica 7. 142

Tablica 7. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej warstwy z betonu asfaltowego Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy co 100 m 2 Równość warstwy - podłużna - poprzeczna - pomiar ciągły - co 5 m 3 Spadki poprzeczne warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km 4 Rzędne wysokościowe warstwy pomiar rzędnych niwelacji podłużnej i poprzecznej 5 Ukształtowanie osi w planie oraz usytuowania osi według dokumentacji budowy 6 Grubość wykonanej warstwy 3 razy ( w osi i na brzegach warstwy) co 25 m 7 Złącza podłużne i poprzeczne cała długość złącza 8 Krawędź, obramowanie warstwy cała długość 9 Wygląd warstwy ocena ciągła 10 Zagęszczenie warstwy 2 próbki z każdego układanego pasa o długości do 1000 m 11 Wolna przestrzeń w warstwie jw. 6.4.2. Szerokość warstwy Szerokość warstwy z betonu asfaltowego powinna być zgodna z Dokumentacją Projektową, z tolerancją ±5 cm. Szerokość warstwy asfaltowej niżej położonej, nie ograniczonej krawężnikiem lub opornikiem w nowej konstrukcji nawierzchni, powinna być szersza z każdej strony co najmniej o grubość warstwy na niej położonej, nie mniej jednak niż 5 cm. 6.4.3. Równość warstwy Nierówności podłużne i poprzeczne mierzone wg BN-68/8931-04 nie powinny być większe od podanych w tablicy 8. Tablica 8. Dopuszczalne nierówności warstw asfaltowych, mm Lp. Drogi Warstwa Warstwa ścieralna wiążąca 1 Drogi klasy A, S i GP 4 6 2 Drogi klasy G i Z 6 9 3 Drogi klasy L i D 9 12 Do oceny równości podłużnej można stosować metodę profilometryczną, umożliwiającą obliczanie wskaźnika równości IRI. Do pomiaru równości warstw Inżynier może dopuścić inne równoważne metody. 6.4.4. Spadki poprzeczne warstwy Spadki poprzeczne warstwy z betonu asfaltowego na odcinkach prostych i na łukach powinny być zgodne z Dokumentacją Projektową, z tolerancją ±0,5%. 6.4.5. Rzędne wysokościowe Rzędne wysokościowe warstwy powinny być zgodne z Dokumentacją Projektową z tolerancją ±1 cm. 6.4.6. Ukształtowanie osi w planie Oś warstwy w planie powinna być usytuowana zgodnie z Dokumentacją Projektową, z tolerancją ±5 cm. 143

6.4.7. Grubość warstwy Grubość warstwy powinna być zgodna z Dokumentacją Projektową, z tolerancją ±10%. 6.4.8. Złącza podłużne i poprzeczne Złącza w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi. Złącza w konstrukcji wielowarstwowej powinny być przesunięte względem siebie co najmniej 15 cm. Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. 6.4.9. Krawędź, obramowanie warstwy Warstwa ścieralna przy opornikach drogowych i urządzeniach w jezdni powinna wystawać od 3 do 5 mm ponad ich powierzchnię. W miejscach, gdzie zaszła konieczność obcięcia warstwy, obcięcia powinny zostać pokryte asfaltem. 6.4.10. Wygląd warstwy Wygląd warstwy z betonu asfaltowego powinien mieć jednorodną teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękanych. 6.4.11. Zagęszczenie warstwy i wolna przestrzeń w warstwie Zagęszczenie i wolna przestrzeń w warstwie powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w STWiORBB i recepcie laboratoryjnej. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORBB D-M.00.00.00 Wymagania ogólne pkt. 7. 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORBB D-M.00.00.00. Wymagania ogólne pkt. 8. Odbioru robót należy dokonać na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i przeprowadzonych pomiarów, w konfrontacji z Dokumentacją Projektową, STWiORBB i uprzednimi ustaleniami. W przypadku stwierdzenia usterek Inżynier ustali zakres wykonania robót poprawkowych, które Wykonawca wykona na własny koszt w terminie ustalonym z Inżynierem. Dla warstwy wiążącej obowiązują zasady odbioru jak dla robót ulegających zakryciu. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z Dokumentacją Projektową, STWiORBB i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne. 144

9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORBB D-M.00.00.00 Wymagania ogólne pkt. 9. 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze - oznakowanie robót - zakup i dostarczenie materiałów na mieszankę - wytworzenie mieszanki na podstawie zatwierdzonej przez Inżyniera recepty laboratoryjnej, zgodnej z wymaganiami - mechaniczne rozłożenie mieszanki z zaprojektowaną grubością, niweletą i spadkami poprzecznymi, zagęszczenie obcięcie i posmarowanie krawędzi - przeprowadzenie niezbędnych badań laboratoryjnych i pomiarów, wymaganych w niniejszej STWiORBB. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 10.1. Normy 1. PN-EN 13043:2004/AC:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 2. PN-EN 12591:2004 Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych. 3. PN-EN 1426:2001 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczanie penetracji igłą. 4. PN-EN 1427:2001 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczanie temperatury mięknienia. Metoda Pierścień i Kula. 5. PN-EN 12593:2004 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczanie temperatury łamliwości Fraassa. 6. PN-EN ISO 2592:2002 (U) Przetwory naftowe. Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia. Pomiar metodą otwartego tygla Clerelanda. 7. PN-EN 12607-1:2004 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odporności na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Część 1: Metoda RTFOT. 8. PN-EN 12592:2004 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalności. 9. PN-EN 12606-1:2002 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczanie zawartości parafiny. Część 1: Metoda destylacyjna. 10.PN-C-04132:1985 Przetwory naftowe. Pomiar ciągłości asfaltów. 11.PN-C-04004:1990 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Oznaczanie gęstości. 12.PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport. 13.PN-C-96173:1974 Przetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowych. 14.PN-S-04001:1967 Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno bitumicznych i nawierzchni bitumicznych. 15.PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. 16.BN-68/8931-04 Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 145

10.2. Inne dokumenty - Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. PWT-PAD-2003, IBDiM 2003 r. Zeszyt 65. - Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99,IBDiM 1999 r., Zeszyt 60. - Wytyczne techniczne oceny jakości grysów i żwirów kruszonych produkowanych z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego przeznaczonych do nawierzchni drogowych, CZDP, Warszawa, 1984 r. - Zasady projektowania betonu asfaltowego o zwiększonej odporności na odkształcenia trwałe. Wytyczne oznaczania odkształcenia i modułu sztywności mieszanek mineralno-bitumicznych metodą pełzania pod obciążeniem statycznym. IBDiM Zeszyt 48/1995. 146