Krzysztof Piech Katedra Polityki Gospodarczej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie JAKOŚĆ POLITYKI GOSPODARCZEJ W POLSCE POTRZEBA NOWYCH INSTYTUCJI? Jakość polityki gospodarczej w Polsce nie była dotąd szczególnie częstym tematem badań również wśród ekonomistów zajmujących się tymi kwestiami. Częściej problematykę tą podejmowały inne instytucje niż te, których głównym przedmiotem działalności jest nauka (i prowadzenie badań naukowych). Świadczy to z jednej strony o niskim stopniu rozwoju teorii polityki gospodarczej, a także o niskim zaangażowaniu naukowców z tej dziedziny w pogłębianie wiedzy z jej zakresu królują tu analizy opisujące rzeczywistość za pomocą badania ustaw, rozporządzeń, wskaźników ekonomicznych, kosztem przeprowadzania własnych badań empirycznych. Widząc te mankamenty, autor podjął się prowadzenia własnych badań, prowadząc je w miarę systematycznie od 2003 r. wybrane ich wyniki zostaną zaprezentowane poniżej. Autor przyjął, że jakość polityki gospodarczej można mierzyć na wiele sposobów i ponieważ nie ma jeszcze ukształtowanej metodyki takich badań, starał się zaprezentować możliwie je wszystkie. Stąd nie ograniczono się tylko do prezentacji danych makroekonomicznych, ale sprawdzono opinie społeczeństwa (a także przedsiębiorców) z tego zakresu, przy czym największą wiarygodnością darzono badania opinii ekonomistów ze względu na ich kompetencję w ocenie polityki gospodarczej (w odróżnieniu od szerokiego grona społeczeństwa czy przedsiębiorców). Jakość polityki (gospodarczej) według CBOS Jedyną instytucją prowadzącą sondaże dotyczące jakości polityki gospodarczej wśród społeczeństwa jest Centrum Badań Opinii Społecznej. Dostarcza ono wyników badań za pięć ostatnich lat (raporty z ostatnich 12 miesięcy udostępniane są odpłatnie, stąd nie były wykorzystane w opracowaniu).
50 Krzysztof Piech Uwaga: Pytanie brzmiało Czy, Pana(i) zdaniem, polityka obecnego rządu stwarza szanse poprawy sytuacji gospodarczej? Pytanie to w interpretacji CBOS opisuje politykę gospodarczą rządu. Rysunek 1. Ocena szans sukcesu polityki gospodarczej danego rządu Źródło: Stosunek do rządu. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, kwiecień 2006 r., s. 7. Jak widzimy, każdy rząd początkowo rozpoczynał kadencję z nadziejami społeczeństwa na sukces polityki gospodarczej znacznie większymi, niż na jej końcu. Najtrudniejszą sytuację w momencie rozpoczynania rządzenia miał Marek Belka, w którego sukces od początku wątpiło więcej osób, niż wierzyło. Najlepszą sytuację miał natomiast Kazimierz Marcinkiewicz, choć notowania szans jego polityki gospodarczej najszybciej traciły na wartości. Ocena polityki gospodarczej według BCC Ocen polityki gospodarczej rządu dokonuje również Business Centre Club. Choć co prawda najczęściej formułuje opinie czy oceny jakościowe 1, a nie ilościowe, to przeprowadza również (bardzo sporadycznie) badania ankietowe wśród członków tej organizacji. Oto przykładowe wyniki: 1 Przykładowo: Mimo dobrej sytuacji gospodarczej rząd nie przeprowadza koniecznych porządków w finansach publicznych. Dług publiczny wynosi już ponad 500 mld zł, co stanowi prawie 50% PKB. I zadłużenie wciąż rośnie. Deficyt budżetowy utrzymywany jest na ryzykownym poziomie 3,4% PKB. Gospodarka potrzebuje odbiurokratyzowania i uproszczenia przepisów oraz racjonalizacji wydatków publicznych. BCC o roku rządów Jarosława Kaczyńskiego. Stanowisko, Business Centre Club, Warszawa, 19 lipca 2007 r., s. 1.
Jakość polityki gospodarczej w Polsce potrzeba nowych instytucji? 51 Uwaga: Pytanie brzmiało Jak oceniasz dotychczasową politykę gospodarczą rządu. Rysunek 2. Ocena polityki gospodarczej rządu K. Marcinkiewicza (w %) Źródło: Przedsiębiorcy mają dość polityki rządu, Gazeta Wyborcza 12.07.2006. W zaprezentowanych danych widzimy ogromną przewagę ocen negatywnych i bardzo negatywnych nad pozytywnymi (przy braku bardzo pozytywnych). Przypomnijmy, że ocena ta była przeprowadzana wśród przedsiębiorców, stąd może być ona bardziej negatywna, niż ocena dokonywana przez społeczeństwo. Badania Ministerstwa Gospodarki Ministerstwo Gospodarki (Departament Analiz i Prognoz) również prowadzi (co pół roku) badania ankietowe z zakresu ocen polityki gospodarczej wśród przedsiębiorców, przy czym wyłącznie z sektora MSP. Są to jedyne, systematycznie przeprowadzane badania ocen polityki gospodarczej w Polsce. Poniżej zaprezentowano wybrane wyniki. Ankietowani proszeni są o dokonanie zarówno oceny polityki rządu, jak i samorządu. Z reguły oceny tych pierwszych instytucji są niższe. W przypadku samorządów charakterystyczny jest wysoki odsetek ocen średnich (prawie 50%). Uwaga: Należy zwrócić uwagę na błędne sformułowanie pytania: samorządy nie prowadzą polityki gospodarczej (a jedynie politykę regionalną lub lokalną). Rysunek 3. Ocena polityki gospodarczej władz Źródło: Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w pierwszej połowie 2007 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, wrzesień 2007 r., s. 7.
52 Krzysztof Piech Najsłabiej politykę gospodarczą rządu w pierwszej połowie 2007 r. oceniały osoby w wieku do 40 lat (60% ocen złych przy jedynie 7% dobrych). Osoby w wieku powyżej 60 lat lepiej oceniały politykę gospodarczą rządu (29% odpowiedzi pozytywnych przy 33% negatywnych) 2. Była to ocena statyczna. Ministerstwo udostępnia również wyniki badań w ujęciu dynamicznym. Widać z nich m.in., że ocena polityki gospodarczej od drugiego półrocza 2005 r. poprawia się. Według Ministerstwa związane było to głównie z polepszaniem się ogólnej sytuacji gospodarczej. Uwaga: Wskaźnik przyjmuje wartość od -1 (minimum) do 1 (maksimum). Rysunek 4. Wskaźnik oceny polityki gospodarczej rządu Źródło: Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w pierwszej połowie 2007 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, wrzesień 2007 r., s. 7. W poprzednich raportach Ministerstwa publikowano oceny z dłuższego okresu. Poniżej załączone są przykładowe oceny z raportu z 2006 r. Widzimy, że w okresie 2000 r. I. poł. 2001 r. oraz od II poł. 2002 r. do II poł. 2003 r. oceny polityki gospodarczej rządu w oczach przedsiębiorców pogarszały się. Podobne tendencje obejmowały politykę województw (z zastrzeżeniem, że sformułowanie to jest błędne). W 2006 r. przedsiębiorcy negatywnie oceniali politykę gospodarczą rządu (choć oceny te stopniowo poprawiały się) 3. 2 Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w pierwszej połowie 2007 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, wrzesień 2007 r., s. 7. 3 W pierwszym półroczu 2006 r. wskaźnik oceny tej polityki osiągnął najwyższą wartość od 2000 r. i wyniósł 0,7. Stan MSP w ocenie przedsiębiorców, Ministerstwo Gospodarki, http://www.mg.gov.pl/wiadomosci/ Przedsiebiorcy/MSP+ocena+przedsiebiorcow.htm?N=TAK.
Jakość polityki gospodarczej w Polsce potrzeba nowych instytucji? 53 Rysunek 5. Wskaźniki oceny polityki gospodarczej Źródło: Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w drugiej połowie 2005 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, czerwiec 2006 r., s. 21. Widzimy zatem, że w ciągu ostatnich siedmiu lat przedsiębiorcy przeważnie negatywnie oceniali politykę gospodarczą. Badania autora Jedyne badania, które mają na celu zbadanie opinii ekonomistów na temat polityki gospodarczej w Polsce, przeprowadzane są wspólnie przez autora badań przy wsparciu Centrum Studiów nad Przemianami Gospodarczymi i Społecznymi University College w Londynie (którego autor jest członkiem), a także ostatnio przez Instytut Wiedzy i Innowacji, przy współpracy w sumie ok. 30 pracowników naukowych różnych uczelni oraz studentów SGH. Poniżej zaprezentowane zostaną wyniki trzech dotychczasowych edycji badań pt. Rozwój i polityka gospodarcza Polski, tj. z 2003, 2006 i 2007 r. 4 Wielkość badanej próby jest stosunkowo liczna (prawie 100 osób), aby można było pokusić się o stwierdzenie, że zaprezentowane wyniki mogą prezentować poglądy środowiska ekonomistów polskich 5. 4 Ostatnia edycja została przeprowadzona już po wyborach parlamentarnych z 21 października (na początku listopada). Celem przesunięcia badań planowanych początkowo na połowę czerwca była chęć ocenienia całości polityki gospodarczej rządu J. Kaczyńskiego, a także uniezależnienia badań od toczącej się (czy wcześniej planowanej) kampanii wyborczej. 5 Jeśli przyjmuje się, że badanie na próbie nieco ponad 1000 osób jest reprezentatywne dla całej populacji mieszkańców naszego kraju, to 10-krotnie niższa próba dla populacji np. ok. 1000-krotnie mniejszej, dawałaby dość dużą ufność jej wyników (choć próba nie była losowa, toteż nie zauważono w niej szczególnej koncentracji np. respondentów z Warszawy (jedynie kilkanaście procent), czy w ramach konkretnej specjalności.
54 Krzysztof Piech W zaprezentowanych badaniach ankietowanych prosi się o dokonanie oceny dwóch elementów polityki gospodarczej, a mianowicie: a) polityki gospodarczej (prowadzonej przez rząd), b) polityki pieniężnej (prowadzonej oczywiście przez NBP). a następnie oceny stopnia skoordynowania polityki gospodarczej i polityki pieniężnej 6. Uwaga: Zaprezentowano ocenę polityki gospodarczej rządów K. Marcinkiewicza (2005 r.) i J. Kaczyńskiego (2006 r.), których długość trwania nie pokrywa się z latami kalendarzowymi. Odpowiednie przeliczenia zaprezentowano dalej w tekście. Skala: od 1 (minimum) do 5 (maksimum). Rysunek 6. Oceny polityki gospodarczej, pieniężnej i ich koordynacji w latach 2004 2006 Źródło: Opracowanie własne. Zgodnie z opinią ankietowanych oceny każdego z czynników badanych oddzielnie, jak i łączenie (koordynacja obu elementów) były niższe w 2006 r. niż rok wcześniej. Mimo optymistycznego nastawienia na przełomie lat 2004 i 2005, można zauważyć, że już kolejny rok pokazuje odmienne opinie grupy biorącej udział w badaniu. W 2005 r. bardzo dobrze oceniano jakość polityki pieniężnej NBP, bo aż na 4,0 7, ale liczba ta w kolejnym roku niestety zmalała do 3,4. Podobnie było z polityką gospodarczą rządu, gdzie spadek w roku 2006 nastąpił o pełną jednostkę (z 2,7 do 1,7). Złożyć się to musiało zatem na ogólną ocenę koordynacji, która obniżyła się o 0,3 p.p. (2,6 pkt) 8. Badania korelacyjne pokazały, że zwolennicy partii Prawo i Sprawiedliwość oczywiście najlepiej oceniali politykę gospodarczą rządu J. Kaczyńskiego (ale już nie miały wpływu na ocenę rządu K. Marcinkiewicza). Częściej twierdzili również (podobnie było w przypadku zwolenników rządu J. Kaczyńskiego), że w 2006 r. poprawiła się koordynacja polityki gospodarczej i polityki społecznej. Szczegółowy rozkład wyników ocen dwóch poprzednich rządów prezentuje rysunek 7. 6 Autorzy wyszli tu z założenia, że odpowiednie dopasowanie obu polityk pozwala na łatwiejsze osiąganie zamierzonych przez władze celów, co implikuje odpowiednie wyniki gospodarcze (m.in. stopę wzrostu gospodarczego, stopę inflacji). Założenie to znajduje też potwierdzenie w literaturze pod pojęciem policy mix. 7 Taką ocenę respondenci wydali zarówno w edycji badań z 2006 r., jak i z 2007 r. 8 W ubiegłorocznej edycji badań udzielona ocena dla 2006 r. miała wartość 2,55, aczkolwiek przyjęto tu prezentację danych z tegorocznej edycji.
Jakość polityki gospodarczej w Polsce potrzeba nowych instytucji? 55 Uwagi: Bardzo zła 1, zła 2, średnia 3, dobra 4, bardzo dobra 5. Rysunek 7. Ocena jakości polityki gospodarczej rządu K. Marcinkiewicza i J. Kaczyńskiego Źródło: Opracowanie własne. 41% ankietowanych średnio oceniło politykę gospodarczą rządu K. Marcinkiewicza, natomiast ponad połowa (59%) uznała politykę gospodarczą J. Kaczyńskiego za bardzo złą 9. Zaprezentowane oceny można rozszerzyć o wyniki badań z poprzednich lat. Uwaga: Jerzy Buzek do 19 października 2001 r., Leszek Miller do 2 maja 2004 r., Marek Belka do 31 października 2005 r., Kazimierz Marcinkiewicz do 14 lipca 2006 r., Jarosław Kaczyński do 16 listopada 2007 r. Wartości ocen polityki gospodarczej dwóch rządów PiS przeskalowane do uzyskania oceny całorocznej. Skok wartości dla polityki pieniężnej między rokiem 2002 a 2003 może być spowodowany dokonywaniem ocen przez inną grupę respondentów, przy czym co ciekawe jej ocena w 2005 r. według badań z 2006 oraz z 2007 r. uzyskała taką samą wartość, wynoszącą równo 4,0. Rysunek 8. Oceny polityki gospodarczej, pieniężnej i ich koordynacji w trzech edycjach badań Źródło: Opracowanie własne. 9 Wyniki te jednak mogły zostać zaburzone przez moment przeprowadzenia badań tuż po wyborach, w wyniku których partia kierowana przez J. Kaczyńskiego straciła władzę. Możliwe zatem, że uzyskane oceny nie są obiektywne. Pytanie to zostanie powtórzone w kolejnej edycji badań.
56 Krzysztof Piech Widzimy, że polityka gospodarcza w 2006 r. była najgorzej dotąd ocenioną w ciągu sześciu lat (choć zbliżoną do wartości oceny z pierwszego roku rządów L. Millera, kiedy to jeszcze trwało w Polsce spowolnienie gospodarcze). Polityka NBP w tej perspektywie czasowej uzyskała średnie wyniki, choć ta ocena była o ponad jeden punkt wyższa, niż ocena polityki gospodarczej rządu. Podobnie jak w 2005 r., również w 2006 r. pozytywniej w porównaniu z wcześniejszymi latami oceniono koordynację polityki gospodarczej i pieniężnej, co więcej, w 2006 r. po raz pierwszy ocena polityki pieniężnej była wyższa niż ocena polityki gospodarczej 10. Z zaprezentowanych wyżej ocen wynika wniosek o generalnie słabej jakości polityki gospodarczej w naszym kraju, zarówno w ocenie społeczeństwa, przedsiębiorców jak i ekonomistów (naukowców). Możliwe, że wynik ten jest przejawem pesymizmu Polaków. Aczkolwiek zauważyć można, że na ocenę polityki gospodarczej wpływało też postrzeganie samej polityki. Można by się zatem zastanowić, jak ewentualnie usprawnić tę sytuację? Przyczyny niskich ocen polityki gospodarczej przypadek rządu J. Kaczyńskiego Ogólnie biorąc, patrząc na słabość ocen polityki gospodarczej w Polsce (przy wyższych notowaniach polityki pieniężnej), nasuwa się pytanie, co jest przyczyną takich wyników. Autorzy zbadali to przez pryzmat ocen realizacji celów polityki gospodarczej. Okazało się, że ankietowani stosunkowo największą wagę przywiązywali do wzrostu gospodarczego. Szczegółowe charakterystyki efektów polityki gospodarczej rządu można pokazać na przykładzie rządu J. Kaczyńskiego, opisując zarówno jego sukcesy, jak i porażki. Rysunek 9. Najważniejszy sukces polityki gospodarczej rządu J. Kaczyńskiego Źródło: Opracowanie własne. 10 Na marginesie można dodać, że ankietowani w edycji badań z 2007 r. zostali poproszeni o dokonanie oceny koordynacji polityki gospodarczej Polski z polityką gospodarczą krajów UE. Wyniki pokazują, że średnie oceny tej koordynacji były niższe (2,3) w 2006 r., niż w 2005 r. (2,7).
Jakość polityki gospodarczej w Polsce potrzeba nowych instytucji? 57 Rysunek 10. Najważniejsza porażka polityki gospodarczej rządu J. Kaczyńskiego Źródło: Opracowanie własne. Stabilność polityczna w Polsce Można zauważyć, że część z ww. charakterystyk związana była z dość krótkim okresem rządzenia jedynie 16 miesięcy. Trudno by było w tym okresie oczekiwać spełnienia wielu obietnic wyborczych z 2005 r.: respondenci zresztą ocenili, że w czasie obu rządów PiS zostały one wypełnione w 25%. Krótki okres trwania rządu nie jest jednak tylko cechą ostatnich lat. W ciągu całej transformacji przeciętna długość trwania rządu w Polsce wynosiła ok. 1,5 roku i choć jest ok. dwukrotnie dłuższa, niż w okresie międzywojennym (pamiętajmy, że był to czas odradzania się państwa po 123-letniej niewoli oraz wystąpił wtedy Wielki Kryzys), to daleko jest pod tym względem np. do Wielkiej Brytanii (czy Irlandii). Ponadto, w okresie tym było ponad 20 zmian ministrów finansów, którzy z reguły odpowiedzialni są za politykę gospodarczą (zazwyczaj jednocześnie są wicepremierami ds. gospodarczych). Stąd autor stawia tezę, że stosunkowo niska jakość polityki gospodarczej w Polsce determinowana jest wysoką niestabilnością polityczną. Różne oczywiście mogą być jej przyczyny (prawodawstwo, ambicje polityków, nieufność społeczna), aczkolwiek można się zastanowić, czy mając to na uwadze, można by było jakoś ustabilizować politykę gospodarczą w naszym kraju. Sposoby zwiększenia jakości polityki gospodarczej w Polsce Dla zwiększenia jakości polityki gospodarczej postulować można wprowadzenie jasnych reguł, które by ją regulowały. Przykładami takich reguł mogą być kotwica budżetowa, ale też realizacja celów polityki gospodarczej wynikających z konieczności wejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej. Ponadto, Międzynarodowy Fundusz Walutowy proponuje, by działanie reguł fiskalnych wzmocnić poprzez utworzenie niezależnych rad fiskalnych, których zadaniem byłoby opiniowanie polityki fiskalnej, dbanie o jej przejrzystość, przedstawianie własnych prognoz makroekonomicznych oraz informowanie
58 Krzysztof Piech o tym wszystkim opinii publicznej w nadziei, iż zmusi to rząd do prowadzenia bardziej zdyscyplinowanej polityki 11. Utworzenie Komitetu Polityki Fiskalnej postulował też już w 2002 r. Charles Wyplosz, który argumentował na podstawie badań nad realizacją Paktu Stabilności i Wzrostu, że instytucje są ważniejsze niż reguły (tj. kryteria konwergencji nominalnej) 12. Propozycja dra Marcina Piątkowskiego z października 2006 r. w zakresie powołania w Polsce Rady Polityki Fiskalnej, na wzór Rady Polityki Pieniężnej, zyskała poparcie m.in. prof. Andrzeja Sławińskiego 13. Również Jarosław Neneman, b. wiceminister finansów, postulował (styczeń 2005 r.) jej powołanie, argumentując to dużą niestabilnością zajmowania stanowisk ministrów finansów, a w związku z tym ograniczenie perspektywy planowania do krótkiego okresu. Profesor Elżbieta Mączyńska natomiast zaproponowała (w trakcie VIII Kongresu Ekonomistów Polskich; wicepremier W. Pawlak poparł tę inicjatywę) inne rozwiązanie, tj. przywrócenie odwołanej za rządów PiS Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej (RSSG), której wcześniej była członkiem (i sekretarzem). Autor jest zdania, że żadna z zaproponowanych propozycji nie jest dobra, a jednocześnie że każda ma zalety. Podeprę się tutaj sprawdzonym rozwiązaniem niemieckim, który w ostatnich latach (a nawet miesiącach) zyskuje na popularności. W Niemczech istnieje tzw. Rada Pięciu, czyli Niemiecka Rada Ekspertów Gospodarczych (jak z angielskiego tłumaczy się jej oficjalną nazwę 14 ). Jest to ciało akademickie utworzone w 1963 r., które doradza rządowi i parlamentowi w zakresie zagadnień polityki gospodarczej. Nie ma ono mocy decyzyjnej, jak np. Rada Polityki Pieniężnej, jednakże ma większą niezależność niż RSSG. Członkami Rady Pięciu Mędrców, jak się ją czasami określa, mogą być jedynie osoby wyróżniające się wiedzą i doświadczeniem w zakresie polityki gospodarczej. Kandydaci na członków Rady nie mogą być pracownikami administracji (z wyjątkiem pracy na uczelniach wyższych), związków zawodowych czy organizacji pracodawców, a ponadto nie mogą być nimi na rok przed objęciem stanowiska w Radzie. Kandydaturę na członka Rady zgłasza rząd federalny a zatwierdza prezydent. Członkostwo jest kadencyjne (5-letnie), ale inaczej niż w przypadku RPP nie wygasa ono jednocześnie. Co roku jeden z członków Rady jest odwoływany, a na jego miejsce powoływany inny. Dzięki temu możliwości zdobycia większości w Radzie przez kandydatów opcji politycznej aktualnie rządzącej są dużo niższe (niż w przypadku RSSG i RPP). Ponadto, opinia pozostałych w Radzie czterech członków jest brana pod uwagę przez rząd przy wysuwaniu kandydatury kolejnego członka. Przewodniczącego Rady (kadencja 3-letnia) nie wybiera rząd, ale sami jej członkowie. Ponadto Rada ma ustawowo zagwarantowaną silną niezależność polityczną podkreśla to też zapis, że nie 11 M. Piątkowski, Czas na Radę Polityki Fiskalnej? http://www.tiger.edu.pl/onas/piatkowski/rpf.pdf 12 C. Wyplosz, Fiscal policy: institutions versus rules, National Institute Economic Review 2005, No. 191, January, s. 70 84. 13 Przykładowo, w Japonii funkcjonuje Rada Systemu Fiskalnego (Fiscal Policy Council). Jednakże, jak pisze M. Piątkowski, Rada Polityki Fiskalnej nie powstała jeszcze w żadnym kraju na świecie. J. Neneman wskazuje, że rada taka funkcjonuje np. w Australii. 14 W oryginale: Sachverständigenrat zur Begutachtung der gesamtwirtschaftlichen Entwicklung.
Jakość polityki gospodarczej w Polsce potrzeba nowych instytucji? 59 można przekazać Radzie nowych funkcji i obowiązków nawet poprzez inne ustawy. Zapobiega to na trwałe manipulacjom polityków. I choć jak to wspomniano Rada nie ma charakteru decyzyjnego, a ponadto nie wolno jej zlecać działań z zakresu polityki gospodarczej (należy to do władz), to jej coroczne raporty o stanie niemieckiej gospodarki są uważnie słuchane przez społeczeństwo (oraz inwestorów) i szeroko dyskutowane (bywają uwzględniane w decyzjach inwestycyjnych firm). Ponadto Rada może wezwać przedstawicieli rządu czy banku centralnego do złożenia wyjaśnień, a rząd ma ustawowy obowiązek ustosunkować się do jej raportu. Rozwiązanie niemieckie sprawdza się już od ponad 40 lat na tyle dobrze, że we wrześniu 2007 r. N. Sarkozy i A. Merkel uzgodnili powołanie podobnej rady starszych do dyskutowania kwestii przyszłości Unii Europejskiej. Podobne organy doradcze (choć często o mniejszej niezależności) funkcjonują także w innych krajach. W polskim systemie instytucjonalnym byłby przydatny tego typu, silnie umocowany w prawodawstwie organ, posiadający możliwie dużą niezależność, by stabilizować prowadzoną w naszym kraju politykę gospodarczą. Podsumowanie W naszym kraju nie prowadzi się wielu badań nad jakością polityki gospodarczej 15. Przeprowadzone porównania wyników i własne badania pokazują, że jakość polityki gospodarczej w naszym kraju oceniana jest raczej nisko (wyższą rangę uzyskują oceny polityki pieniężnej). Jedną z przyczyn tego jest zdaniem autora niestabilność sceny politycznej w Polsce, od której zależy przecież stabilność polityki gospodarczej. Stąd abstrahując od postulatów natury polityczno-instytucjonalnej (jak np. zmiana ordynacji wyborczej) autor wyciąga wniosek o potrzebie korekty ładu instytucjonalnego w naszym kraju. Wskazuje się tu na możliwe do wykorzystania, sprawdzone wzorce niemieckie, które pomogłyby przynajmniej w pewnej części ustabilizować politykę gospodarczą i zwiększyć jej jakość. Zdaniem autora podobnie niezależny organ, jakim jest Rada Polityki Pieniężnej, na przykład o nazwie Rada Polityki Gospodarczej, znacząco przyczyniłby się do podniesienia jakości polityki pieniężnej, co jest kolejnym argumentem za ustanowieniem podobnego ciała w zakresie polityki gospodarczej (eliminując przy okazji wadliwe rozwiązania w zakresie RPP). Bibliografia BCC o roku rządów Jarosława Kaczyńskiego. Stanowisko, Business Centre Club, Warszawa, 19 lipca 2007 r. Piątkowski M., Czas na Radę Polityki Fiskalnej? http://www.tiger.edu.pl/onas/piatkowski/ rpf.pdf 15 Dodać można, że Bank Anglii systematycznie przeprowadza badania opinii publicznej nt. satysfakcji społeczeństwa z prowadzonej polityki stóp procentowych dla kontrolowania inflacji. Autor nie zetknął się z podobnymi badaniami Narodowego Banku Polskiego.
60 Krzysztof Piech Przedsiębiorcy mają dość polityki rządu, Gazeta Wyborcza 12.07.2006. Stan MSP w ocenie przedsiębiorców, Ministerstwo Gospodarki, www.mg.gov.pl/wiadomosci/ Przedsiebiorcy/MSP+ocena+przedsiebiorcow.htm?N=TAK Stosunek do rządu. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, kwiecień 2006 r. Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w drugiej połowie 2005 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, czerwiec 2006 r. Trendy rozwojowe sektora MSP w ocenie przedsiębiorców w pierwszej połowie 2007 roku, Ministerstwo Gospodarki Departament Analiz i Prognoz, Warszawa, wrzesień 2007 r. Wyplosz C., Fiscal policy: institutions versus rules, National Institute Economic Review 2005, No. 191, January.