Tom XI Warszawa, 20 I 1965 Nr 20. A ndrzej Szujeck i

P O L S K A A K A D E M I A N A U K I N S T Y T U T F R A G M E N T A Z O O L O G I C Z N Y F A U N I S T I C A Tom XI Warszawa, 20 I 1965 Nr 20 A ndrzej Szujeck i O występowaniu w Polsce i wschodniej Europie niektórych gatunków z podrodziny P aederinae ( C oleoptera, Staphylinidae) 0 pacn p oct p ah eh H H nekotopux b h j o b iio a c e M e iic r B a Paederinae ( C oleoptera, S ta p h ylin id a e) b Ilojibuie h b o c t o h h o h Eepone On the occurrence of certain species of the subfamily P a ederin ae (C oleoptera, S taphylinidae) in Poland and eastern Europe Zestawiając na podstawie piśmiennictwa dotychczasowe wiadomości o występowaniu w Polsce gatunków z podrodziny Paederinae, stwierdziłem, że są one niekompletne. Fakt ten wynikał z braku szczegółowych opracowań faunistycznych odnoszących się do wielu rejonów Polski, a zwłaszcza do środkowej, wschodniej i północnej części kraju. Braki te były szczególnie dotkliwe ze względu na ogólny charakter rozmieszczenia gatunków Paederinae w Palearktyce i Europie, gdzie ich liczba gwałtownie maleje w kierunku północnym. W związku z opracowywaniem klucza do oznaczania występujących w Polsce g atunków omawianej podrodziny konieczne było ponadto sprawdzenie niektórych danych faunistycznych na podstawie rewizji materiałów dowodowych. Pod tym kątem sprawdziłem przede wszystkim zbiór Sz. T e n e n b a u m a przechowywany w Instytucie Zoologicznym PAN w Warszawie. Ponadto wykorzystałem w pracy materiały własne oraz m ateriały ze zbiorów Instytutu Zoologicznego PAN w Warszawie (zbiory E. M a z u r a, A. B a r t o s z y ń s k ie g o 1 materiały bieżące zebrane przez R. B i e l a w s k i e g o, B. B u r a k o w s k i e g o, W. K u l e r s k i e g o i M. M r o c z k o w s k ie g o ), Zakładu Zoologii Systematycznej PAN w Krakowie (zbiór S. S t o b i e c k i e g o ) Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (zbiór W. M ą c z y ń s k i e g o ) i Zakładu E ntomologii Leśnej SGGW w Warszawie. Za udostępnienie wymienionych zbiorów składam wyrazy podziękowania Drowi R. B i e l a w s k i e m u (Warszawa), Drowi M. B i e l e w i c z o w i (Bytom) i Doc. Drowi W. S z y m c z a - k o w s k i e m u (Kraków). Rewizja materiałów i podsumowanie dotychczasowych osiągnięć faunistycznych dowiodły, że w Polsce występuje 70 gatunków z podrodziny Paederinae. Błędnie wykazywano z Polski 5 gatunków. Nowym dla fauny Polski jest Scopaeus pusillus K ie s w. 1. Astenus filiform is (Latr.) Występuje w Europie z wyjątkiem jej najbardziej północnej części oraz w północnej Afryce. Dośó pospolity w południowej Polsce. Wykazany także

376 A. Szujecki 2 z nielicznych miejscowości położonych w północnej części kraju. Gatunek ciepłolubny występujący w ksero termicznych środowiskach. Często znajdowany na południowych obrzeżach borów sosnowych w ściółce brzozowej i pod kępami wrzosu na terenach piaszczystych. Ostrów Mazowiecka, 17 X 1954, 2 okazy, 3 V III 1962, 1 okaz na piaszczystych w ydmach pod chrobotkiem, leg. A. S z u j e c k i. Niewybarwiony okaz zebrany w sierpniu ma głowę, przedplecze i pokrywy barwy rdzawej. Pośrodku każdej pokrywy, bliżej jej części nasadowej, niewyraźna ciemna plamka. Podobnie są ubarwione niektóre gatunki południowoeuropejskie i azjatyckie, np. Astenus nigromaculatus (M o t s c h.), co może być przyczyną omyłek w oznaczaniu. 2. Astenus filiformis ab. humerale G r e d l. Występuje razem z formą typową, jest jednak od niej znacznie rzadszy. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1910) i Beskidów (W a ń k a, 1927). Warszawa Pyry, 15 IX 1920, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m. 3. Astenus gracilis (P a y k.) Syn.: Astenus angustatus (P a y k.) Występuje w Europie z wyjątkiem jej najbardziej północnej części. W Polsce, a zwłaszcza w jej środkowej i północnej części, rzadko obserwowany. Wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1910; P o l e n t z, 1943), okolic Zamościa (T e n e n b a u m, 1913) i Warszawy (T e n e n b a u m, 1937). Ostrów Mazowiecka, 9 IX 1956, 1 okaz samca wysiany spod kępy wrzosu na zrębie w borze sosnowym, leg. A. S z u j e c k i. 4. Paederidus ruficollis (F.) Forma typowa występuje w środkowej Europie i w południowej Szwecji. W Polsce pospolity w górach i okolicach podgórskich. Na niżu liczba znanych stanowisk występowania zmniejsza się ku północy kraju (Ł ę g o sz-o w s ia n n a, 1963), są one godne notowania. Brok, pow. Ostrów Mazowiecka, 8 VII 1959, 1 okaz na piaszczysto-mulistym brzegu Bugu, leg. A. S z u j e c k i. 5. Paederidus rubrothoracicus carpathicola S c h e e r p. Podgatunek nominalny występuje w centralnej części środkowej Europy. Okazy z Karpat i Sudetów Wschodnich zostały opisane jako podgatunek carpathicola S c h e e r p e l t z, 1957. Różni się on od formy typowej kształtem głowy i budową woreczka wytryskowego aparatu kopulacyjnego samca (S c h e e r p e l t z, 1957).

i O występowaniu w Polsce Paederinae 377 Okazy tego podgatunku zbierałem w Tatrach, Pieninach, Beskidzie Nowosądeckim i Bieszczadach. Występowanie podgatnnku nominalnego w Polsce, a mianowicie w Sudetach Zachodnich wymaga zbadania. 6. Paederus fuscipes C u r t. Aberatywny okaz tego pospolitego w Polsce gatunku został zebrany w Myczkowcach nad Sanem, 18 IV 1962, przez S. K i n e l s k i e g o : środkowe uda, wierzchołki goleni i wierzchołki członów stóp czarne; środkowa część przedplecza czarno prześwitująca. 7. Paederus brevipennis B o isd. e t L ac. Występuje w Europie środkowej, przeważnie w dolinach górskich i okolicach podgórskich. Znany także z Podola (ZSRR). W Polsce rzadko obserwowany, z Bieszczad dotychczas nie wykazywany (Ł ę g o s z -O w s ia n n a, 1963). Cisną, pow. Lesko, 20 V II 1955, 1 okaz na łące pod sianem, leg. A. S z u j e c k i. 8. Rugilus angustatus ( G e o f f r.) Występuje w środkowej i południowej Europie oraz południowej części Europy Północnej. W Polsce znany z nielicznych miejscowości na Śląsku ( G e r h a r d t, 1910), okolic Przemyśla ( T r e l l a, 1930) i Wielkopolski (S z u l- c z e w s k i, 1922). Wykazywany także z Prus ( H o r io n, 1951). Warszawa-Bielany, 23 IX 1904, 1 okaz w czasie powodzi; Świder, pow. Otwock, 25 V II 1903, 3 okazy z napływków, ex coli. W. M ą c z y ń s k i. 9. Rugilus erichsoni ( F atjv.) Środkowa i południowa Europa, południowa część Europy północnej. Wykazany z różnych miejscowości w Polsce z wyjątkiem jej części środkowej. Ostrów Mazowiecka, 26 III 1 IV 1955, 3 okazy wysiane w olszynie; Świętokrzyski Park Narodowy, 22 X 1955, 1 okaz wysiany na śródleśnej łące, leg. A. S z u j e c k i. 1 0. Rugilus geniculatus ( E r.) Zachodnia i środkowa Europa, północna Afryka. W Polsce rzadko obserwowany, wykazany z nielicznych miejscowości (L g o c k i, 1908; G e r h a r d t, 1910; L u l l W itz, 1915; T r e l l a, 1930; P o l e n t z, 1937; K a r p i ń s k i, 1949). Świętokrzyski Park Narodowy, Dolina Wilkowska, 7 IX 1959, 1 okaz wysiany Z to r fowców (Sphagnum, E h k h.) w borze bagiennym, leg. A. S z u j e c k i. 1 1. Scopaeus debilis H ochh. Występuje w północnej Afryce, południowej Europie, południowo-wschodniej części Europy Środkowej, na Kaukazie i w Iranie. Wymieniony ogólnikowo przez M. Ł o m n ic k ie g o (1913) w katalogu chrząszczy Polski. W obec

378 A. Szujeoki 4 nych granicach naszego kraju nie hył jednak znajdowany, w związku z czym należy go skreślić z fauny Polski. 12. Scopaeus longicollis F a u v. Występuje w południowo-zachodniej Europie, Austrii i zachodniej części Afryki północnej. Błędnie wykazany z Podola (ZSRR) (T en en b a u m, 1938). Okazy tak oznaczone w zbiorze Sz. T e n e n b a u m a n ależą do gatunku Scopaeus laevigatus (G y ll.). 13. Scopaeus minimus Er. Występuje w Europie z wyjątkiem jej północnej części oraz na Wyspach Kanaryjskich. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1 9 1 0 ; P o le n t z, 1 9 3 5, 1 9 3 9 ; H o r io n, 1 9 5 1 ), okolic Cieszyna (W a ń k a, 1917) i Tatr (Ł om n ick i, 1 8 6 8 ). Harbutowice k. Izdebnika, pow. Myślenice, 2 V III 1899, 1 okaz; Andrychów, pow. Wadowice, 25 IV 1902, 1 okaz na brzegu rzeki, e x coll. S. S t o b i e c k i. 1 4-1 6. Scopaeus minutus E r., S. pusillus K ie s w. i S. sulcicollis (S te p h.) Występują w Europie. Rozmieszczenie w Polsce jest prawie nieznane, gdyż dane znajdujące się w starszym piśmiennictwie, opublikowane przed ukazaniem się pracy B in a g h le g o (1 9 3 5 ), mogą być błędne wskutek niedokładnego odróżniania wymienionych gatunków. 14. Scopaeus minutus Er. W y k a za n y z P rzem yśla ( W a lle s, 1 9 3 6 ). Krościenko, 2 V III 1924, 3 okazy w czasie wylewu Dunajca, ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Chełmek, pow. Chrzanów, 14 V III 1883, 1 okaz ex coll. S. S t o b i e c k i ; Krzyżanowice, pow. Pińczów, 17 V III 1954, 4 okazy w kamieniołomie wapienia, leg. W. K u l e r s k i ; Skolimów, pow. Piaseczno, 5 IX 1937, 1 okaz; Warszawa Ogród Zoologiczny, 7 VI 1940, 1 okaz, 1 V II 1940, 1 okaz, ex coli. Sz. T e n e n b a u m. 1 5. Scopaeus pusillus K ie s w. Brok, pow. Ostrów Mazowiecka, 26 VII 1958, 1 okaz samca na stromym, piaszczysto- -gliniastym brzegu Bugu o południowej wystawie, leg. A. S z u j e c k i. Gatunek nowy dla fauny Polski. 1 6. Scopaeus sulcicollis (S t e p h.) Wykazany z Żywca (W a l l e s, 1936). Pieniny, Zamek Św. Kingi, 22 V III 1939, 5 okazów; Krościenko nad Dunajcem, 2 V III 1924, 11 okazów ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Głogoczów, pow. Myślenice, maj 1897, liczne okazy w mrowisku Formioa rufa L., ex coll, S. S t o b i e c k i ; Podkowa Leśna, pow.

5 O występowaniu w Polsce Paederinae 379 Pruszków, 24 IX 1934, 1 okaz ex coli. Sz. Tenenbaum; Ostrów Mazowiecka, 20 IX 1954, 1 okaz w ściółce, w starszym, silnie prześwietlonym drzewostanie sosnowym, leg. A. S z u j e c k i. 1 7. Litbocbaris ochracea (G r a y.) Gatunek o szerokim rozmieszczeniu geograficznym, znany z Palearktyki, Obszaru Orientalnego i Nearktyki. W Polsce niezbyt często obserwowany, ze środkowej Polski dotychczas nie wykazywany. Warszawa Łazienki, 25 IX 1901, 1 okaz ex coli. W. M ą c z y ń s k i; Warszawa Ogród Zoologiczny, V III-IX 1940, 10 okazów; Grodzisk Mazowiecki, 3 X 1932, 1 okaz e x coli. Sz. T e n e n b a u m. 1 8. Pseudomedon obsoletus ( N o rdm.) Rozprzestrzeniony w Europie z wyjątkiem jej najbardziej północnej części oraz w północnej Afryce. W Polsce dość rzadko obserwowany, ze środkowej części kraju dotychczas nie wykazywany. Żyje na obrzeżach wód i torfowiskach. Warszawa, 11 Y 1919, 1 okaz w czasie wylewu Wisły; Podkowa Leśna, pow. Pruszków, 10 IX 1924, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Pomiechówek, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 13 III 1954, 1 okaz w napływach Wkry; Bojany, pow. Ostrów Mazowiecka, 2 IV 1955, 3 okazy na łące, w napływkach Bugu, leg. A. S z u j e c k i. 1 9. Pseudomedon obscurellus (E r.) Występuje w Europie z wyjątkiem jej najbardziej północnej części. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1910; K o l b e, 1912), okolic Przemyśla (T r e l l a, 1930) i okolic Malborka (L e n t z, 1879). Warszawa, 19 IV 1911, 1 okaz ex coli. W. M ą c z y ń s k i; 9 V 1947, 1 okaz ex coll. R. W o j a n ; Łąck, pow. Gostynin, 15 V 1928, 1 okaz ex coli. Zakład Entomologii Leśnej SGGW. 20. Hypomedon melanocephalus (F.) Rozmieszczony prawie w całej Europie z wyjątkiem jej najbardziej północnej części. W Polsce wykazany z szeregu miejscowości położonych w południowej i zachodniej części kraju oraz z Gdańska (L e n t z, 1879). W arszawa Ogród Zoologiczny, 7 Y-8 IX 1940, 13 okazów ex coli. Sz. T e n e n b a u m. 21. Luzea nigritula (E r.) Występuje w południowej Europie oraz południowej części Europy Środkowej, na północ do południowo-zachodnich Niemiec i Słowacji. W katalogu chrząszczy Polski (Ł o m n ic k i, 1913) wykazany ze Śląska, lecz wiadomość ta nie została potwierdzona w latach następnych. Również H o r io n (1951) nie wymienia tego gatunku ze Śląska. W związku z tym L. nigritula (Er.) należy skreślić z fauny Polski.

380 A. Szujecki 6 22. Medon castaneus (G rav.) Występuje w Europie Środkowej i w południowej części Europy Północnej. W Polsce wykazany przez wielu autorów ze Śląska, a także z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (L g o c k i, 1908; E ic h l e r, 1914), okolic Poznania ( D o r n, 1919) i K o sz a l in a (L u l l w it z, 1915). Żyje w gniazdach kreta i myszy. Brwinów, pow. Pruszków, X 1961, 1 okaz, leg. J. G ł o w a c k i. 23. Medon rufiventris ( N o r d m.) Występuje w północnej Afryce, południowej Europie i południowej części Europy Środkowej. Według dotychczasowych danych najbardziej na północ wysunięte stanowiska występowania tego gatunku znajdowały się na Śląsku (G e r h a r d t, 1910; K o l b e, 1928, 1931), Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (L g o c k i, 1908) i Eoztoczu (T e n e n b a u m, 1918). W zbiorze W. M ą c z y ń s k i e g o znajduje się 11 okazów z Warszawy i jej okolic: Otwock, 15 V 1892, 2 okazy; 4 VI 1893, 1 okaz; 6 IX 1898, 1 okaz; WarsZawa-Wawer, 27 VI 1895, 2 okazy, 23 IX 1901, 1 okaz; W arszawa-bielany, 28 VI 1898, 1 okaz; W arszawa, 3 V 1895, 1 okaz; Trąbki, pow. Garwolin, 22 V 1900, 1 okaz; Jabłoń, 16 V III 1900, 1 okaz pod korą brzozy. 2 4. Medon fusculus (M a n n.) Zachodnia, środkowa i południowa Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1910) i okolic Przemyśla (T r e l l a, 1930). Warszawa-Łazienki, 26 V III 1915, 1 okaz; Warszawa-Ogród Zoologiczny, 21 IX 1940, 1 okaz e x coli. Sz. T e n e n b a u m ; Terespol nad Bugiem, 14 V 1959, 1 okaz, leg. S. K i n e l s k i. 2 5. Medon brunneus (E r.) Środkowa i południowa Europa, południowa część Europy Północnej, Kaukaz. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r h a r d t, 1910), okolic Częstochowy (L g o c k i, 1908) i Przemyśla (T r e l l a, 1930). Rytro, pow. Nowy Sącz, 21-22 V II 1902, 2 okazy ex coli. W. M ą c z y ń s k i; Krościenko nad Dunajcem, 9 V II 1925, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Krzeszowice, pow. Chrzanów, 4 V II 1902, 1 okaz; Bukowa Góra, pow. Zamość, 24 VI 1902, 1 okaz; Kosobudy, pow. Zamość, 26 VI 1902, 1 okaz, leg. H o r n z i e l (ex coli. W. M ą c z y ń s k i); Rozewie, pow. Puck, rezerw at bukowy, 4 V II 1964, 2 okazy w ściółce, leg. A. S z u j e c k i. 2 6. Lobrathium sodale distinctiventre K och Gatunek rozmieszczony w górach Europy Środkowej oraz w Pirenejach. W Polsce wykazany z szeregu miejscowości położonych w Karpatach, Sudetach oraz w okolicach podgórskich. Część tych danych niewątpliwie odnosi się do subsp. distinctiventre K o c h. Wymieniony podgatunek znany był dotąd

7 O występowaniu w Polsce Paederinae 381 tylko z Krościenka nad Dunajcem, skąd został opisany (Koch, 1939). Do niego należą także okazy znalezione w Tatrach: Zakopane, 8 IV 1915 i 17 V 1916, 5 okazów w żwirze na brzegu potoku; Tatry VI 1913, 2 okazy ex coll. E. M a z u r. Rozmieszczenie formy typowej i podgatunku w Polsce wymaga dalszych badań. 2 7. Latłirobium punctatum Z e t t. Gatunek syberyjski, którego areał w kierunku zachodnim sięga północno- -wschodniej części Europy Środkowej. Wymieniony ogólnikowo w katalogu chrząszczy Polski (Ł o m n ic k i, 1913), jednakże w obecnych granicach naszego kraju nie był znajdowany, w związku z czym należy go skreślić z fauny Polski. Ponieważ jednak najbliższe stanowiska występowania tego gatunku są położone w ZSBR w okolicy Kaliningradu (L e n t z, 1879), może on zostaó odnaleziony w północno-wschodniej Polsce. 28. Laihrobium scutellare N o edm. Dotychczas znany ze wschodniej i środkowej Europy oraz z Kaukazu. Zachodnia granica zasięgu przebiega przez Polskę, Czechosłowację i Austrię. W Polsce bardzo rzadko obserwowany, wykazany z Mazur (L e n t z, 1879), okolic Warszawy (T e n e n b a u m :, 1923) i Śląska (H o r io n, 1951). Siennica, pow. Mińsk Mazowiecki, 28 V 1933, 1 okaz; Pomiechówek, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 4 IV 1928, 1 okaz ex coli. A. B a r t o s z y ń s k i. 29. Latłirobium brunnipes var. luteipes Eauv. Występuje prawdopodobnie razem z formą typową, która ma rozmieszczenie eurosyberyjskie, jest jednak rzadko obserwowany. W Polsce wykazany z Legnicy (K o l b e, 1928) i Krakowa (W a l l e s, 1936). Warszawa-Morysinek, 3 V 1929, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Ostrów Mazowiecka, 1 IV 1955, 1 okaz wysiany na skraju olszyny, leg. A. S z u j e c k i. 30. Latłirobium fovulum S t e p h. Występuje w północnej i środkowej Europie. W Polsce niezbyt rzadki, jakkolwiek wykazany tylko z nielicznych miejscowości położonych w południowej i północnej części kraju. Charakterystyczny dla borów bagiennych i torfowisk. Świętokrzyski Park Narodowy, 27 X 1955, 1 okaz, leg. A. S z u j e c k i ; Warszawa i jej okolice: Natolin, Skolimów, Bielany, Morysinek, Obory, Gocław, Zaborów, Zegrze, Pomiechówek, 17 okazów zbieranych od grudnia do maja w różnych latach, ex coli. Instytut Zoologiczny PAN i Zakład Entomologii Leśnej SGGW, leg. R. B i e l a w s k i, B. B u r a k o w s k i, M. M r o c z k o w s k i, A. S z u j e c k i i Sz. T e n e n b a u m ; Białowieża, 30 I 1953, 1 okaz, leg. Z. S c h n a i d e r ; Bielawskie Błota, pow. Puck, 8 V II 1963, 1 okaz wysiany na torfowisku spod kęp wrzośca bagiennego (Erica tetralix L.), leg. A. S z u j e c k i.

382 A. Szujecki 8 3 1. Lathrobium pallidum N o r d m. Występuje w środkowej Europie oraz w południowej Skandynawii i Anglii. W Polsce wykazany z niezbyt licznych miejscowości położonych w południowej części kraju. Żyje w norach kreta i myszy. Puławy, 10 VI 1912, 1 okaz, leg. A. I l l i n s k i j (ex coli. Zakład Entomologii Leśnej SGGW); Warszawa-Łazienki, 26 V III 1915, 1 okaz; Warszawa-Ogród Saski, 3 VI 1932, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Brwinów, pow. Pruszków, X 1961, 3 okazy, leg. J. G ł o w a c k i ; Ostrów Mazowiecka, 19 VI 1962, 1 okaz w ogrodzie, w dole po piasku, leg. R. S z u j e c k i. 3 2. Lathrobium dilutum v a r. maurianense F a u v. Występuje wraz z formą typową w północnej i środkowej Europie, jest jednak bardzo rzadko obserwowany. W Polsce wykazany z okolic Cieszyna (W a ń k a, 1920; K o l b e, 1924) i Przemyśla (T r e l l a, 1930). Żyje w norach małych ssaków. Ostrów Mazowiecka, 22 V II 1961, 1 okaz w ogrodzie na liściach słonecznika, leg. A. S z u j e c k i. 3 3. Lathrobium longulum v a r. longipenne E a ib m. Występuje razem z formą typową, która ma rozmieszczenie eurosyberyjskie, jest jednak od niej o wiele rzadszy. W Polsce wykazany z południowo- - zachodniej części kraju. j e c k i. Malichy, pow. Pruszków, 18 III 1960, 1 okaz wysiany w zaroślach na łące, leg. A. S z u 3 4. Lathrobium rufipenne G y l l. Gatunek subborealny, rozmieszczony w północnej i środkowej Europie. W Polsce dość rzadko obserwowany, wykazany przez kilku autorów z szeregu miejscowości na Śląsku, z okolic Przemyśla (T r e l l a, 1930) oraz z zachodniej i północnej części kraju. Wykazany także na podstawie zbioru Sz. T e n e n b a u m a z okolic Warszawy (W a l l e s, 1936). Jednakże jedyny tak oznaczony okaz znajdujący się w zbiorze Sz. T e n e n b a u m a należy do gatunku L. geminum K r. Krasnobród, pow. Zamość, 31 III 1934, 1 okaz; Pomiechówek, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 17 V 1928, 1 okaz ex coli. A. B a r t o s z y ń s k i; Zegrze, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 19 III 1951, 2 okazy w czasie wylewu Narwi; Warszawa, Gocław, 18 III 1951, 1 okaz, leg. M. M r o c z k o w s k i. 3 5. Lathrobium fulvipenne v a r. letzneri G e r h. Występuje w północnej i środkowej Europie. W Polsce wykazana ze Śląska (G e r h a r d t, 1869, 1910), Eytra, pow. Nowy Sącz (T e n e n b a u m, 1931; J. i W. ^Sie m a s z k o, 1932), Krościenka nad. Dunajcem i Warszawy (T e n e n b a u m, 1931).

9 O występowaniu w Polsce Paederinae 383 Przez niektórych autorów uważana za samodzielny gatunek, co nie wydaje się słuszne ze względu na brak różnic w budowie aparatu kopulacyjnego u formy typowej i omawianej odmiany. Tenczynek, pow. Chrzanów, 28 IV 1912, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Świętokrzyski Park Narodowy, 28 V 1956, 1 okaz; Pomiechówek, pow. Nowy Dwór Mazowiecki, 13 III 1954, 1 okaz; Orlo, pow. Ostrów Mazowiecka, 21 III 1954, 1 okaz w napływkach, leg. A. S z u j e c k i. 3 6. Lathrobium laevipenne H e e r Występuje w środkowej Europie. W Polsce wykazany ze Śląska (G e r - h a r d t, 1910; P o l e n t z, 1933), okolic Cieszyna (W a ń k a, 1915), okolic Przemyśla (T r e l l a, 1930), z Pomorza (L u l l w it z, 1915) i Mazur (H o r io n, 1951). Błędnie wykazany przez J. i W. S iem aszk o (1932) ze Szczawnicy nad Dunajcem. Okaz dowodowy znajdujący się w zbiorze Sz. T e n e n b a u m a jest samcem L. geminum K r. Kudowa Zdrój, pow. Kłodzko, 20-25 V 1947, 1 okaz, leg. M. W ę g r z e c k i ; Bieszczady, Moczarne koło Wetliny, pow. Lesko, 8 IX 1963, 2 niewybarwione okazy na brzegu potoku, pod kamieniem, leg. S. P e r l i ń s k i et A. S z u j e c k i. 3 7. Lathrobium impressifrons E p p. Endemit kaukazki, mylnie wykazywany z Europy ( K o ch, 1938). W Polsce nie występuje, a dane o znalezieniu w Eabce (W a l l e s, 1936), jak wynika z tekstu pracy, odnoszą się do L. laevipenne H e e r. 3 8. Lathrobium ripicola Czw a l. Występuje w zachodniej i środkowej Europie. Wykazany także z Anatolii ( K o ch, 1937). W Polsce znany z nielicznych miejscowości położonych w różnych okolicach kraju z wyjątkiem części północno-wschodniej, jest jednak dość rzadko obserwowany (L g o c k i, 1908; Ge r h a r d t, 1910; W a ń k a, 1915; K o l b e, 1927; T r e l l a, 1930; J. i W. S ie m a s z k o, 1932; K l e i n e, 1940). Krościenko, wylew Dunajca, 6 V III 1925, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Tylawa- -Krzyżówki, pow. Krosno, 14 VI 1954, 1 okaz, leg. A. R i e d e l ; Warszawa i okolice: P latforma Zamojskiego, 20 III 1905, 1 okaz; Bielany, 3 V 1894, 1 okaz, 3 V 1898, 1 okaz, 10 V 1901, 1 okaz ex coli. W. M ą c z y ń s k i; 19 IV 1953, 1 okaz na brzegu Wisły, leg. R. W o j a n ; Pyry, 17 IV 1926, 1 okaz ex coli. Sz. T e n e n b a u m ; Obory, 16 I 1949, 1 okaz, leg. R. B i e l a w s k i. 39. Lathrobium elongatum L. f. microptera Okazy wykazane pod tą nazwą z okolic Warszawy (T e n e n b a u m, 1938) są przechowywane w zbiorach Instytutu Zoologicznego PAK w Warszawie. Kależą one do gatunku L. geminum K r. i były źle oznaczone.

384 A. Szujeok) 10 40. Achenium depressum (Grav.) Gatunek submedyteraneński, rozmieszczony w południowej Europie, Turcji oraz w południowej części Europy Środkowej i Zachodniej. W Polsce wykazany z kilku miejscowości na Śląsku (G e r h a r d t, 1910; K o l b e, 1924) oraz z Puław (J a c e n t k o v s k ij, 1912). W zbiorze Sz. T e n e n b a u m a znajduje się 1 okaz z etykietką Bielany, 4 IV 1924. Jeśli nie zaf zł i jakaś pomyłka przy etykietowaniu, to dane te dotyczą Bielan położonych na terenie W arjzawy. Data i miejsce połowu wskazują, że okaz ten mógł być przyniesiony przez wezbrane wody Wisły z południowej części kraju. 41. Dolicaon biguttulus ( B o is d. e t L ag.) Występuje w południowej Europie, południowej części Europy Środkowej, w północnej Afryce, zachodniej Azji i na Kaukazie. Wymieniony ogólnikowo z Polski (Ł o m n ic k i, 1913). W obecnych granicach państwa nie był jednak znajdowany, w związku z czym należy go skreślió z fauny Polski. Jego występowanie w południowo-wschodniej części kraju jest jednak możliwe, gdyż był znaleziony we Lwowie (N o w ic k i, 1864, Ł o m n ic k i, 1890) oraz na Słowacji i Morawach ( H o r io n, 1951). PIŚMIENNICTW O B i n a g h i G. 1935. Studio sul Genere Scopaeus E r i c h. (G oleoptstaphylin.). Mem. Soc. ent. Ital., Genova, 14, 1: 84-115, 24 ff. D o r n K. 1919. Sammelbericht aus dem W arthelager bei Posen. Ent. Jb., Leipzig, 28:, 124-133. E i c h l e r W. 1914. Przyczynek do tęgopokrywych Ojcowa. Pam. fizjogr., Warszawa, 22: 138-149. G e r h a r d t J. 1869. Lathrobium letzneri n. sp. Beri. ent. Zt., Berlin, 13: 257-258. G e r h a r d t J. 1910. Verzeichnis der Kafer Schlesiens preussiscben und óstereichischen Anteils, geordnet nach dem Catalogue coleopterorum Europae vom Jahre 1906. Berlin, XVI + 431 pp. H o r i o n A. 1951. Verzeichnis der Kafer Mitteleuropas (Deutschland, Osterreich, Tschechoslovakei) mit kurzeń faunistischen Angaben. 1. Stuttgart, X + 266 pp. J a c e n t k o v s k i j E. 1912. Zametki o żukah stafilinah russkoj fauny (Coleoptera, Staphylinidae) II. Rus. ent. Obozr., Petersburg, 12: 452-467. K a r p i ń s k i J. J. 1949. Materiały do bioekologii Puszczy Białowieskiej. Rozpr. Spraw. Inst. bad. Leśn., W arszawa, 56, 212 pp., 1 f., 28 fot. K l e i n e R. 1940. Ubersicht uber die in Pommern gefundenen Kafer, die im Verzeichnis von Albert L u l l w it z nicht enthaltend sind. Dohrniana, Stettin, 19: 3-28. K och C. 1937. Ueber einige Staphylinidae aus dem óstlichen Mediterrangebiet. Pubbl. Mus. ent. Pietro Rossi Duino, Udine, 15, 2: 229-264, 10 ff. K och C. 1938. Uber neue und wenig bekannte palaarktische Paederinae. E nt. BI., Krefeld, 34: 103-116, 6 ff. K och C. 1939. Uber neue und wenig bekannte palaarktische Paederinae (Gol. Staph.). III. E nt. BI., Krefeld, 35: 156-172, 33 ff.

11 O występowaniu w Polsce Paederinae 385 K o l b e W. 1912. Beitrage żur schlesischen Kaferfauna. Jh. Ver. schles. Ins.k. Breslau, Breslau, 5: 9-11. K o l b e W. 1924. Beitrage żur schlesischen Kaferfauna. Jh. Ver. schles. Ins.k. Breslau, Breslau, 14: 40-55. K o l b e W. 1927. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Jh. Ver. schles. Ins.k. Breslau, Breslau, 15: 2-14. K o l b e W. 1928. Beitrage żur schlesischen Kaferfauna. Jh. Ver. schles. Ins.k. Breslau, Breslau, 16, 2: 1-10. K o l b e W. 1931. Beitrage żur schlesischen Kaferfauna. Z. Ent., Breslau, 17, 2: 8-17. L e n t z [F.] 1879. Catalog der Preussischen Kafer. Beitr. Naturk. Preuss., Kónigsberg, 4, 1 1 + 64 p p. L g o c k i H. 1908. Chrząszcze (Coleoptera) zebrane w okolicach Częstochowy w Królestwie Polskiem w latach 1899-1903. Spraw. Kom. fizjogr., Kraków, 41: 18-151. L u l l w i t z A. 1915. Verzeichnis der im Regierungsbezirk Kóslin aufgefundenen Kafer. Stettin, ent. Ztg., Stettin, 76: 1-60. Ł tjgosz-o w s i a n n a D. 1963. Przegląd krajowych gatunków z rodzaju Paederus F a b r i - Cius (Coleoptera, Staphylinidae). Fragm. faun., Warszawa, 10: 317-359, 9 map, 38 ff. Ł o m n ic k i M. 1868. Wykaz chrząszczów tatrzańskich według rozsiedlenia pionowego. Spraw. Kom. fizjogr., Kraków, 2: (152). Ł o m n ic k i M. 1890. Fauna Lwowa i okolic. I Chrząszcze (Coleoptera) (TęgoskrZydłe) cz. I. Spraw. Kom. fizjogr., Kraków, 25: 141-217. Ł o m n ic k i M. 1913. Wykaz chrząszczów czyli Tęgopokrywych (Coleoptera) ziem polskich (Catalogus coleopterorum Poloniae). Kosmos, Lwów, 38: 21-155. N o w i c k i S ił a M. 1864. Przyczynek do owadniczej fauny Galicyi. Kraków, 87 pp. P o l e n t z G. 1933. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Z. Ent., Breslau, 17, 3: 4-8. P o l en tz G. 1935. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Z. Ent., Breslau, 17, 4: 6-9. P o l e n t z G. 1937. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Z. Ent., Breslau, 18, 2: 6-15. P o l e n t z G. 1939. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Z. Ent., Breslau, 18, 3: 4-11. P o l en tz G. 1943. Beitrage zur schlesischen Kaferfauna. Z. E nt., Breslau, 19, 2: 6-9. S c h e e r p e l t z O. 1957. Vorlaufige Diagnosen einiger neuen palaarktischen Arten und Formen der Gattungen Paederidus M u l s. R e y, Paederus F a b r. (mit den neuen Untergattungen Eopaederus, Paederus s. str. nov., Heteropaederns [sic!], Dioncopaederus und Oedopaederus), Parameropaederus nov. gen., Lobopaederus nov. gen. und Megalopaederus nov. gen. (77. Beitrag zur Kenntnis der palaarktischen Staphyliniden). Mem. Mus. Stor. nat. Venez. trident., Trento, 11, 1: 447-475. S ie m a s z k o J. i S ie m a s z k o W. 1932. Owadorosty polskie i palearktyczne, II. Pol. Pismo ent., Lwów, 10: 149-188, tt. V II-X. S z u l c z e w s k i J. W. 1922. Chrząszcze Wielkopolski. Pr. Kom. mat.-przyr. Pozn. TPN, Poznań, ser. B, 1: 183-243. T e n e n b a u m Sz. 1913. Chrząszcze (Coleoptera) zebrane w Ordynacji Zamojskiej w gub. Lubelskiej. Pam. fizjogr., Warszawa, 21, III: 3-72. T e n e n b a u m S z. 1918. Dodatek do spisu chrząszczy z Ordynacji Zamojskiej. Pam. fizjogr., Warszawa, 25: 1-35. T e n e n b a u m S z. 1923. Przybytki do fauny chrząszczów Polski od roku 1913. Rozpr. Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 7-8: 136-186. T e n e n b a u m Sz. 1931. Nowe dla Polski gatunki i odmiany chrząszczy, oraz nowe stanowiska gatunków dawniej podawanych. V. Fragm. faun. Mus. zool. poi., Warszawa, 1: 329-359. T e n e n b a u m Sz. 1937. Nowe dla Polski gatunki i odmiany chrząszczy. VII. Pol. Pismo ent., Lwów, 14-15: 336-345. T e n e n b a u m Sz. 1938. Nowe dla Polski oraz rzadsze gatunki i odmiany chrząszczy. V III. Fragm. faun. Mus. zool. poi., Warszawa, 3: 415-429.

386 A. Szujecki 12 T r e l l a T. 1930. Chrząszcze Przemyśla i okolicy. Staphylinidae, Pselaphidae, Claviyeridae. Pol. Pismo ent., Lwów, 8: 75-88. VVALLE3 W. 1936. Przyczynek do znajomości chrząszczy Polski pd. (Goleoptera). Spraw. Kom. fizjogr., Kraków, 70: 173-186. W a ń k a Th. 1915. Beitrag zur Coleopterenfauna von Osterr.-Schlesien. Wien. ent. Ztg., Wien, 34: 199-214. W a ń k a Th. 1917. Zweiter Beitrag zur Coleopterenfauna von Osterr.-Schlesien. Wien. ent. Ztg., Wien, 36: 276-282. W a ń k a Th. 1920. D ritter Beitrag zur Coleopterenfauna von Osterr.-Schlesien. Ent. BI., Berlin, 16: 202-213. W a ń k a Th. 1927. IV. Beitrag zur Coleopterenfauna von Schlesien. Wien. ent. Ztg., Wien, 44: 1-32. PE3IOME B pasore paccmaxphbaerca pacnpoctpahehhe HeKOTopbix 6o.nee imrepechbrx b k a o b noflcemeiictba Paederinae b Ilojibm e h b o c t o h h o h EBpane. Scopaeus pusillus Kiesw. HBjiaeTca h o b m m a jir (JmyHbi nojibinn. Rug Hus angus tatuś (G eoffr.), R. erichsoni (Fauv.), Scopaeus minutus E r., Sc. sulcicollis (Steph.) Hypomedon melanocephalus (F.), Medon castaneus (G rav.), M. rufiventris (N ordm.), M. fusculus (M ann.), Lathrobium pallidum (N ordm.), L. dilutum var. longipenne Fairm., Achenium depressum (G rav.) nphboahtca nepbbiii pa3 H3 uehtpajibhoń a Medon brunneus (F r.) H3 cebephoii uacra IlojibiuH. B nojibiiih h c t: Scopaeus debilis H o ch h., Luzea nigritula (E r.), Lathrobium punctatum Z e tt., L. impressifrons Epp., Dolicaon biguttulus (Boisd. et Lac.), KOTopbie npuboahjihcb b CTapHHHbix pagotax Ha ochobahhh o u i h 6 o 4 h h x onpeaejiehhił. KpoMe Toro Scopaeus longicollis F auv. 6 m j i o u i h S o r h o yka3ah H3 I I o a o j u. c k o h o 6 j i. (YCCP). SUMMARY The occurrence of certain of more interesting species of the subfamily Paederinae in Poland and eastern Europe is discussed in this paper. Scopaeus pusillus K iesav. is new to the fauna of Poland. Rugilus angustalus ( G e o f f r.), B. erichsoni (P a u v.), Scopaeus minutus E r., S c. sulcicollis (S te p h.), Hypomedon melanocephalus (F.), Medon castaneus (G ra v.), M. rufiventris (N o rd m.), M. fusculus (M a n n.), Lathrobium pallidum (N o rd m.), L. dilutum var. maurianense F a u v., L. longulum var. longipenne F a ir m. and Achenium depressum (G ra v.) first time are recorded from central part and Medon brunneus (Er.) from northern part of Poland. On the other hand the following species do not occur in Poland, although they have been recorded in older literature from this country on basis of the wrongly determined specimens: Scopaeus debilis H o c h h., Luzea nigritula (E r.), Lathrobium punctatum Z e t t., L. impressifrons E p p., Dolicaon biguttulus (B o isd. et L a c.). Moreover, Scopaeus longicollis F a u v. has been erroneously recorded from Podolia (Ukrainian SSR).

Redaktor pracy dr M. Mroczkowski P ań stw o w e W y daw nictw o N aukow e W arszaw a 1965 N ak ład 1550-f 100 egz. A rk. w yd. 1,25 d ru k. */«P a p ie r d ru k s a t. k l. I I I 80 g B I. C ena zł 10, N r zam. 239/64 W rocław ska D ru k a rn ia N au k o w a W -41