DZIENNIK URZĘDOWY PRZY DOWÓDZTWIE OBRONY WARSZAWY Nr 2. 20 WRZESIEŃ 1939 r. M. ST. WARSZAWA TRESC: Orędzie P. Prezydenta Rzeczypospolitej do narodu polskiego. Rozkazy i obwieszczenia władz wojskowych. Poz. 14. Odezwa Dowódcy Armii Gen. Dyw. Rómmla z dn. 16. IX. 1939 r. Poz. 15. Obwieszczenie Komendanta Miasta o powołaniu do służby czynnej saperów rezerwy z dn. 17. IX. 1939 r. Poz. 16. Obwieszczenie Komendanta Miasta o prawie legitymowania i legitymacjach żołnierskich z dn. 17. IX. 1939 r. Zarządzenia i obwieszczenia Komisarza Cywilnego. Poz. 17. Zarządzenie o tymczasowym Zarządzie m. st. Warszawy z dn. 16. IX. 1939 r. Poz. 18. Zarządzenie o powołaniu delegatów administracyjnych z dn. 16. IX. 1939 r. Poz. 19. Rozporządzenie o składaniu broni i amunicji przez ludność cywilną z dn. 17. IX. 1939 r. Poz. 20. Zarządzenie o używaniu odznak organizacyjnych z dn. 15. IX. 1939 r. Poz. 21. Instrukcja w sprawie grzebania osób cywilnych z dn. 17. IX. 1939 r. Dział informacyjny. Orędzie P. Prezydenta Rzeczypospolitej do Narodu Polskiego OBYWATELEl Dziś armia nasza zmaga się z przemocą wroga, od pierwszej chwili aż po dzień dzisiejszy, wstrzymując napór niemieckich sił zbrojnych. Nasz sąsiad wschodni najechał nasze ziemie ze wschodu, łamiąc wszelkie umowy i traktaty. Jesteśmy tedy nie po raz pierwszy w obliczu nawałnicy. Polska sprzymierzona z Francją i Wielką Brytanią walczy o prawo przeciwko bezprawiu, o wiarę i cywilizację przeciwko barbarzyństwu, o dobro przeciwko panowaniu zła w świecie. Z walki tej wyjść musimy i wyjdziemy zwycięsko. Musimy uchronić uosobienie Rzeczypospolitej. Dlatego choć z ciężkim sercem postanowiłem przenieść siedzibę organów państwowych w takie miejsce, gdzie istnieć będą warunki zapewniające im wszelką suwerenność i spokój działania. Obywatele! Wiem, że mimo najcięższych przejść zachowaliście hart ducha, godność i dumę. Na każdego z was spada dziś obowiązek czuwania nad honorem narodu. Opatrzność wymierzy wam sprawiedliwość. Podpisano Prezydent Ignacy Mościcki.
2 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 2 Poz. 14. OBYWATELE STOLICY! Naczelny Wódz, Marszałek Polski, Smigły-Rydz, odgrodzony od Warszawy, a kierujący bezpośrednio grupą naszych wojsk na południowym wschodzie, nadesłał mi następujący ROZKAZ: Należy bronić stolicy, albowiem z jej posiadaniem łączy się honor Narodu. W ciężkich chwilach, które przeżywa Armia, należy pamiętać, że zwycięży w końcu męstwo i uporczywa walka, połączone z duchem ofensywy. Walkę tę należy prowadzić na wszystkich odcinkach bez wytchnienia i z wiarą w końcowe zwycięstwo! Czas pracuje dla nas. Środki wroga topnieją. A więc działać i nie tracić ducha! Dowódca Armii 16. IX. 1939. ( ) Rómmel Generał Dywizji. Poz. 15. OBWIESZCZENIE KOMENDANTA MIASTA z dnia 17 września 1939 r. o powołaniu do służby czynnej saperów rezerwy. Dowódca Obrony Warszawy powołuje natychmiast do służby czynnej oficerów, podchorążych i saperów rezerwy. Powyższe powołanie odnosi się do wszystkich rezerwistów saperów, znajdujących się na terenie Warszawy, bez względu na ich przynależność do Rejonowych Komend Uzupełnień, jak również i tych, którzy zgłosili się do Baonów Pracy, Oddziałów Związku Strzeleckiego i innych oddziałów saperskich. Wymienieni stawią się natychmiast przy ul. Dąbrowskiego Nr 9 w lokalu gimnazjum im. Żeromskiego. Komendant Miasta. Poz. 16. OBWIESZCZENIE KOMENDANTA MIASTA z dnia 17 września 1939 r. o prawie legitymowania i legitymacjach żołnierskich. Z dniem 19 września b. r. wszyscy żołnierze winni być zaopatrzeni w odpowiednie legitymacje, stwierdzające ich przynależność do oddziałów istniejących obecnie. Żołnierze udający się służbowo poza własny oddział winni posiadać krótkie rozkazy ruchu. Prawo legitymowania wszystkich przysługuje jedynie i wyłącznie na czołowej linii. Winni nieprzestrzegania powyższego będą surowo karani, jako szkodnicy wprowadzający zamęt. Żołnierze, którzy w przeciągu trzech dni nie zgłoszą się do swoich oddziałów wzgl. do stacji zbornej, oddani zostaną pod Sąd Polowy za dezercję. Przypominam, że Dowódca Obrony Warszawy rozkazał, iż prawo legitymowania wojskowych na pozostałym obszarze stolicy przysługuje wyłącznie żandarmerii, specjalnym patrolom oficerskim oraz Policji Państwowej, jako Wojskowemu Korpusowi Bezpieczeństwa. Dokumenty i przepustki opatrzone pieczęcią Komisarza Cywilnego należy respektować na równi z dokumentami wystawionymi przez władze wojskowe. Z uwagi na to, że ludność cywilna Warszawy znajduje się w gorszych warunkach pod względem aprowizacji od wojska, zabraniam żołnierzom korzystania z akcji dokarmiania przez instytucje miejskie, restauracje, punkty odżywcze organizacji społecznych itp. Komendant Miasta. Poz. 17. ZARZĄDZENIE z dnia 16 września 1939 r. o tymczasowym Zarządzie m. st. Warszawy. Jako przy Dowództwie Obrony Warszawy, zlecam tymczasowo p. Wiceprezydentowi m. st. Warszawy, Janowi Pohoskiemu, wykonywanie funkcyj Zarządu Miejskiego w m. st. Warszawie tak w zakresie Zarządu jednoosobowego, jak i Zarządu Kolegialnego, jak również decydowanie w zastępstwie Rady Miejskiej m. st. Warszawy w granicach przewidzianych przepisami ustawy z dn. 16. VIII. 1938 r. o samorządzie Gminy m. st. Warszawy (Dz. U. R. P. Nr 63, poz. 479) z wyjątkiem jedynie spraw przewidzianych w art. 4, ust. 1 pkt. 2, 3, 5, 6, 7, 20, art. 22, 32, ust. 6, art. 34, 38.
Nr 2 DZIENNIK URZĘDOWY 3 Decydowanie przez Wiceprezydenta J. Pohoskiego w sprawach wymagających według wyżej wymienionej ustawy uchwały Zarządu Miejskiego, działającego kolegialnie, bądź też uchwały Rady Miejskiej następować może jedynie po zasiągnięciu opinii Kolegium, składającego się z pp.: Inż. Alfonsa Kühna, Inż. Włodzimierza Rabczewskiego, Inż. Stanisława Downarowicza, Mec. Stanisława Jezierskiego, Stanisława Lorentza, Władysława Muszyńskiego, Ludwika Tangla, Antoniego Chacińskiego. Kolegium powyższe obradować będzie pod przewodnictwem Wiceprezydenta Pohoskiego na zasadach przewidzianych ustawą z dn. 16. VIII. 1938 r. o samorządzie Gminy m. st. Warszawy dla Magistratu. Poz. 13. ZARZĄDZENIE z dnia 16 września 1939 r. o powołaniu delegatów administracyjnych. Na podstawie art. 4 ust. 2 Ustawy z dnia 23 czerwca 1939 r. o stanie wojennym (Dz. U. R. P. Nr 57, poz. 366) zarządzam co następuje. I- Powołuję na terenie miasta stołecznego Warszawy 4 Urzędy delegatów administracyjnych Komisariatu Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy, a mianowicie: 1. Urząd Delegata administracyjnego Komisariatu Cywilnego dla dzielnicy śródmieście; 2. Urząd delegata administracyjnego Komisariatu Cywilnego dla dzielnicy północ; 3. Urząd delegata administracyjnego Komisariatu Cywilnego dla dzielnicy południe; 4. Urząd delegata administracyjnego Komisariatu Cywilnego dla dzielnicy Praga. 2. Do zakresu działania delegata administracyjnego Komisariatu Cywilnego należą wszystkie sprawy administracji ogólnej w granicach zakreślonych dla starostw grodzkich rozporz. Prez. Rzplitej z dnia 19. I. 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej (Dz. U. R. P. Nr 80, poz. 555 z r. 1936) oraz innymi przepisami jak również zadania specjalne, zlecone przez Komisarza Cywilnego. 3. Tereny dzielnic, dla których powołane zostały Urzędy delegatów administracyjnych Komisariatu Cywilnego odpowiadają terenom Starostw Grodzkich, a mianowicie: terenowi byłego Starostwa Grodzkiego Warszawa-Śródmieście, terenowi byłego Starostwa Grodzkiego Warszawa-Północ, terenowi byłego Starostwa Grodzkiego Warszawa-Południe oraz terenowi byłego Starostwa Grodzkiego Warszawa-Praga. 4. Delegaci administracyjni Komisariatu Cywilnego dla wykonania zadań określonych w 2 niniejszego zarządzenia mogą wydawać wiążące polecenia właściwym organom Straży Obywatelskiej. 5. W sprawach rozstrzyganych w pierwszej instancji przez delegatów administracyjnych Komisariatu Cywilnego władzę instancji drugiej i ostatniej stanowi Komisariat Cywilny, któremu również przysługują w stosunku do delegatów administracyjnych prawa nadzorcze, wynikające z przepisów postępowania administracyjnego. Funkcje swoje w tym zakresie wykonuje przez podległy mu Inspektorat Administracyjny. 6- Zarządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem 19 września 1939 r. Poz. 19. ROZPORZĄDZENIE z dn. 17 września 1939 r. o składaniu broni i amunicji przez ludność cywilną. Na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o broni, amunicji i materiałach wybuchowych (Dz. U. R. P. Nr 94/1932 r., poz. 807) i art. 4 i 6 ustawy o stanie wojennym (Dz. U. R. P. Nr 57/1939 r., poz. 366) zarządzam co następuje: 1. Ludność cywilna, zamieszkała lub przebywająca na terenie m. st. Warszawy, obowiązana jest składać niezwłocznie w najbliższym Komisariacie Policji Państwowej lub Straży Obywatelskiej wszelką znalezioną lub pozostawioną u niej broń palną i białą wszelkiego typu, oraz wszelką amunicję (w szczególności granaty ręczne).
4 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 2 2. Każda osoba cywilna, posiadająca wiadomość o miejscach, w których znajduje się porzucona broń lub amunicja, powinna niezwłocznie powiadomić o tym najbliższy Komisariat Policji Państwowej lub Straży Obywatelskiej. 3. Każda osoba cywilna posiadająca broń palną lub białą i amunicję, obowiązana jest złożyć ją najpóźniej do dnia 20 września r. b. w najbliższym Komisariacie Policji Państwowej lub Straży Obywatelskiej. Nakaz powyższy nie dotyczy: a) osób, które otrzymały zezwolenie władzy administracyjnej na posiadanie określonej broni w czasie trwania stanu wojennego co do broni, objętej takim zezwoleniem; b) członków Polskiego Związku Łowieckiego co do broni myśliwskiej; c) urzędników pracowników biura Komisarza Cywilnego, oraz tych członków Straży Obywatelskiej, którzy uzyskali lub uzyskają indywidualne zezwolenie od Komendy Głównej S. O.; d) osób, które posiadają broń o charakterze wyłącznie muzealnym. 4. Poza przypadkami, przewidzianymi w 3 pkt. d) zezwolenie na posiadanie broni na czas stanu wojennego wydawać będą biura Delegatów Administracyjnych Komisarza Cywilnego. 5. Winni przekroczenia niniejszych przepisów ulegną karze aresztu do I-go roku i grzywny do 100.000 złotych, względnie jednej z tych kar. 6. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem rozplakatowania na mieście. Poz. 20. przy Dowództwie Obrony Warvzawy ZARZĄDZENIE z dnia 15 września 1939 r. w sprawie używania odznak organizacyjnych. Na zasadzie rozporządzenia wyjątkowego Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 września 1939 r. o używaniu odznak i mundurów (Dz. Ust. Nr 88/1939) zarządzam, co następuje: 1- Następujące organizacje społeczne na terenie Warszawy upoważnione są do wydawania osobom cywilnym opasek, mających stwierdzać zewnętrznie przynależność do danej organiza cji- 1. Obrona Przeciwlotnicza (OPL.) (opaski: żółto-zielona z oznaką metalową i żółto-czerwona). 2. Straż Obywatelska m. st. Warszawy (opaska żółta z literami S. O. i pieczęcią bądź Zarządu Miejskiego m. st. Warszawy, bądź Straży Obywatelskiej). 3. Polski Biały Krzyż (opaska biała z napisem Polski Biały Krzyż literami czerwonymi z godłem organizacji). 4. Polski Czerwony Krzyż (opaska biała z czerwonym krzyżem). 5. Stołeczny Komitet Samopomocy Społecznej (opaska biała, zielony krzyż ze znakami K. S. S. 1939 na białym tle napis: Samopomoc Społeczna i odciśnięta pieczęć organizacji). Uwaga: Stołeczny Komitet Samopomocy Społecznej wydaje również swoje opaski dla Podkomitetów Robotniczego i Żydowskiego. 6. Społeczna Pomoc Techniczna (opaska biała ze znakiem S. P. T.). 2. Żadna organizacja społeczna oprócz wyżej wymienionych nie ma prawa wydawania opasek organizacyjnych. Używanie wszelkich innych opasek organizacyjnych jest zakazane. 3. Do noszenia opasek wymienionych w 1 uprawnione są wyłącznie osoby, posiadające ważne legitymacje odnośnej organizacji i pełniące w niej czynną służbę. 4. Wymienione w 1 organizacje mają prawo używać takich samych odznak, jak wskazane opaski, dla samochodów i pojazdów, niezbędnych do ich działalności. Oznaczanie samochodów i pojazdów, jakimi bądź innymi odznakami organizacji społecznych jest zakazane. 5. Osoby, wykraczające przeciwko powyższym przepisom, podlegają karze do trzech miesięcy aresztu lub grzywny do 3.000 złotych albo obu tym karom łącznie. 6. Niniejsze zarządzenie dotyczy wyłącznie oznak i opasek organizacji społecznych i nie obejmuje odznak i opasek pracowników władz wojskowych i cywilnych (np. Komisariat Cywilny opaska biało-czerwona z nadrukiem Komisariat Cywilny).
Nr 2 DZIENNIK URZĘDOWY 5 Poz. 21. INSTRUKCJA z dnia 17 września 1939 r. w sprawie grzebania osób cywilnych poległych na skutek działań wojennych W razie wypadków śmierci wśród ludności cywilnej na terenie m. st. Warszawy z powodu działań wojennych należy: 1) uczynić wszelkie możliwe kroki, aby ustalić tożsamość poległych. W tym celu przede wszystkim stwierdzić, czy nie mają przy sobie legitymacji lub dowodu. W razie braku dowodu, należy w miarę możności ustalić tożsamość przy udziale służby O.P.L. mieszkańców domu itp. 2) Pieniądze i wartościowe przedmioty oraz dokumenty, znajdujące się przy zmarłym, należy zabrać i oddać najbliższej rodzinie, a w razie jej braku lub niemożności ustalenia składać w najbliższych Komisariatach lub Straży Obywatelskiej ze wskazaniem okoliczności. Komisariaty Straży Obywatelskiej będą składały gotówkę i przedmioty wartościowe do K.K.O. do depozytu. 3) O każdym wypadku śmierci należy zawiadomić w miarę możności obecną w Warszawie rodzinę oraz zameldować w najbliższym Komisariacie Straży Obywatelskiej. 4) Komisariat Straży Obywatelskiej powinien stwierdzić zgon i w miarę możności dopilnować sporządzenia dla zmarłych wyznań chrześcijańskich aktu śmierci we właściwej parafii. Dla zmarłych wyznań niechrześcijańskich same Komisariaty Straży Obywatelskiej, powinny akt śmierci sporządzić; dla sporządzenia tych aktów należy założyć osobną książkę. 5) Komisariaty Straży Obywatelskiej powinny prowadzić stale i dokładnie: wykaz osób, które poległy ze wskazaniem okoliczności śmierci oraz pieniędzy, przedmiotów wartościowych i dokumentów, znalezionych przy poległych, a zdeponowanych w Komisariatach. 6) Celem ułatwienia udzielania informacji Komisariaty zachowują jeden egzemplarz w swym biurze, a drugi przesyłają do Wydziału Ewidencji Ludności przy Zarządzie Miejskim m. st. Warszawy (Ratusz, Senatorska 14). 7) Parafie powinny sporządzić akty śmierci poległych bezpłatnie. 8) W razie konieczności grzebania poległych nie na cmentarzu a w mieście, grzebanie winno być dokonywane, w miarę możności, w miejscach wskazanych w załączonym wykazie. Ciała winny być grzebane na głębokości co najmniej 2 metrów. Po zakopaniu dołu należy usypać nad nim mogiłę około metra. W szpitalach, gdy wskutek okoliczności pogrzebanie nastąpi w innym miejscu niż wskazane w wykazie należy, w miarę możności, miejsce pogrzebania odznaczyć. W miarę możności do zwłok należy przymocować trwałą tabliczkę (najlepiej blaszaną) z napisem wskazującym imię, nazwisko i datę śmierci grzebanego. Wykaz miejsc grzebania poległych bez różnicy wyznań. 1. ul. Puławska, Plac Morskie Oko" 2. ul. Czerniakowska przy ul. Podchorążych na wolnych placach. 3. Park Ujazdowski. 4. Pole Mokotowske.,dawne pole wyścigowe". 5. Place przy Min. Spraw Wojsk, przy pi. Zbawiciela. 6. Plac Zbawiciela na skwerach. 7. Plac Trzech Krzyży na skwerach. 8. Ogród Hoovera. 9. Ogród Pomologiczny. 10. Park Sobieskiego. 11. Skwery przy ul. Starynkiewicza. 12. Plac Małachowskiego. 13. Ogród Saski. 14. Ogród Krasińskich. 15. Plac Krasińskich. 16. Plac Napoleona. 17. Plac Teatralny na skwerach. 18. Plac przed Ministerstwem Rolnictwa na skwerach. 19. Park Traugutta Plac Broni. 20. Plac Muranowski. 21. Wybrzeże Kościuszkowskie. 22. Przy ul. Żelaznej na wolnych placach po stronie zachodniej. 23. Za cmentarzem Powązkowskim na wolnych placach przy ul. Ostroroga. 24. Żoliborz park im. Żeromskiego. 25. Puste tereny pomiędzy ul. Gen Zajączka a torami kolejowymi. 26. Wolne tereny na Żoliborzu. 27. Praga skwery na ul. Targowej. 28. Wolne place wzdłuż ul. Zielenieckiej. 29. Wolne tereny od ul. Grochowskiej. 30. Wolne tereny na ul. Otwockiej przy Bazylice 31. Wolne tereny przy ul. 11-go Listopada. 32. Park Paderewskiego. 33. Ogród Zoologiczny. 34. Wolne tereny przy ul. Jagiellońskiej. 35. Place około Zwierzyńca. 36. Ogród Frascati wejście od ul. Rozbrat. Bliższe oznaczenie miejsca grzebania poległych na terenach wymienionych w wykazie zostanie dokonane przez Straż Obywatelską.
6 DZIENNIK URZĘDOWY Nr 2 DZIAŁ INFORMACYJNY. przy Dowództwie Obrony Warszawy powołał spośród obywateli miasta na Delegatów Administracyjnych: pp. Mariana Borzęckiego na obszar Starostwa Grodzkiego Warszawa-Śródmieście, Marcelego Porowskiego na obszar Starostwa Grodzkiego Warszawa-Południe, Stefana Zbrożynę na obszar Starostwa Grodzkiego Warszawa-Północ, Jana Delingowskiego na obszar Starostwa Grodzkiego Warszawa-Praga. W związku z zarządzeniem z dn. 14 września 1939 r. przy Dowództwie Obrony Warszawy mianował p. Andrzeja Wierzbickiego Szefem Wydziału Organizacji przemysłu przy Centralnym Związku Przemysłu Polskiego, ul. Chmielna 2, tel. 216-14 i 543-60. Nocne dyżury od godz. 16-ej do 8 rano, tel. 200-26. przy Dowództwie Obrony Warszawy powołał dn. 15. IX. 1939 r. na stanowisko Dyrektora Polskiego Radia p. Edmunda Rudnickiego, dotychczasowego kierownika Wydziału w Polskim Radio. W celu obsłużenia spraw meldunkowych na terenie Warszawy Wydział Ewidencji Ludności uruchomił 5 biur meldunkowych w następujących punktach: 1/2/12 Miodowa 23, 7/8 Zimna 3-a (1 hala mirowska), 6/23/11 Emilii Plater 33, 10/13 Nowy Świat 8/10, Centralne biuro Zarząd Miejski Senatorska 16. Wspomniane biura przyjmują meldunki ze wszystkich komisariatów na terenie Warszawy, wyłączając Pragę, gdzie biura meldunkowe zostaną uruchomione w najbliższych dniach. Uruchomiona została działalność Grodzkiej Izby Skarbowej w Warszawie, oraz Kas Skarbowych. Należności podatkowe bez względu na przynależność terytorialną płatników wpłacać można codziennie w godz. od 9 13 w następujących miejscach: w 31 Urzędzie Skarbowym Piusa XI nr 38, w 6 Urzędzie Skarbowym Marszałkowska 136, w 11 Urzędzie Skarbowym Leszno 12, w 3 Urzędzie Skarbowym łostocka 22. na Pradze, Bia- Pracodawcy, wypłacając uposażenia obowiązani są potrącać podatek dochodowy od uposażeń (Dział II Podatku Dochodowego). Potrącone należności z tytułu podatku dochodowego od uposażeń pracodawcy obowiązani są wpłacić do jednej z wymienionych poprzednio Kas Skarbowych. W dniu 15 września na ręce Prezydenta Miasta, mjr. Stefana Starzyńskiego, Komisarza Cywilnego nadeszła następująca depesza do Rady Miejskiej i ludności Warszawy od Rady Miejskiej m. Wilna. Depesza brzmi: Obywatele m. Warszawy! Wasza mężna decyzja obrony Stolicy, Wasze bohaterskie walki z najeźdźcą i postawa godna podziwu w tak ciężkich chwilach spotykają się u nas z wielką czcią i uznaniem. Wyrażamy gorące życzenie, abyście postawą Waszą dali świadectwo zwycięstwa. Cześć poległym! Cześć tym, którzy walczyli z bronią w ręku! Cześć tym, którzy stoją na swych stanowiskach w pracy! Cześć wszystkim mieszkańcom Warszawy, którzy nie ulękli się ataku wroga. Na powyższą depeszę Prezydent Miasta, mjr. Stefan Starzyński, złożył przez radio następującą odpowiedź: W imieniu Warszawy dziękuję Radzie Miejskiej m. Wilna za tę serdeczną do nas depeszę i pragnę zapewnić Wilno, że nie tylko wytrwamy na naszych stanowiskach pracy, że nie tylko będziemy z bronią w ręku, gdy zajdzie potrzeba, bronić stolicy, ale że tu w Warszawie odwrócimy kartę wojny obecnej, że tu w Warszawie zmienimy szalę dotychczasowych walk i stąd z Warszawy zacznie się ofensywa zwycięstwa. Tu z Warszawy pomaszerują nasze oddziały na wschód i zachód, by przepędzić haniebnegcr wroga z całego Kraju i pójść na Berlin, czy na Prusy Wschodnie. przy Dowództwie Obrony Warszawy polecił p. Antoniemu Snopczyńskiemu, Prezesowi Izby Rzemieślniczej w Warszawie, przystąpić niezwłocznie do uruchomienia rzemieślniczych zakładów pracy. Redakcja i Administracja, Miodowa 23, tel. 11-04-10. Redaktor Franciszek Dziubiński. Drukarnia Miejska, Warszawa. > A1*Ą*> IlS*0